فهرست مطالب

پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی - سال شانزدهم شماره 3 (پیاپی 57، پاییز 1389)

فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال شانزدهم شماره 3 (پیاپی 57، پاییز 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/09/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • یعقوب انتظاری صفحه 1
    هدف مقاله حاضر تحلیل عملکرد تخصیص بودجه به دانشگاه های دولتی ایران از دو منظر هزینه و درآمد است. برای این منظور، ابتدا الگوی رفتاری جدیدی با عنوان «مرزتصادفی بودجه» با رویکرد «تخصیص مبتنی بر ستانده» ارائه شده است؛ این الگوی رفتاری از دو منظر هزینه و درآمد، با استفاده از داده های 52 دانشگاه دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سالهای 1385، 1386 و1387، تخمین زده و تحلیل شده است. تخمینها و تحلیلهای «مرزتصادفی بودجه» نشان می دهند که در هر دو الگوی درآمد و هزینه، فرضیه صفر در خصوص ضرایب کمیت و کیفیت بیشتر ستانده ها رد نمی شوند؛ این بدین معناست که در حال حاضر متغیرهای یاد شده نقشی در تخصیص بودجه به دانشگاه ها بازی نمی کنند. فرضیه صفر ناکارایی در الگوی هزینه رد می-شود، اما این فرضیه در الگوی درآمد رد نمی شود. از یافته های به دست آمده می توان نتیجه گرفت که اولا، رویکرد «تخصیص مبتنی بر ستانده» در ایران به طور جامع اجرا نمی شود؛ ثانیا، اگر بودجه با رویکرد «تخصیص مبتنی بر ستانده» به منظور جبران هزینه های یک دانشگاه پرداخت شود، تخصیص بودجه ناکارا خواهد بود، اما اگر بودجه به مثابه درآمد حاصل از «خرید تضمینی ستانده های دانشگاه توسط دولت» پرداخت شود، تخصیص بودجه کارا خواهد بود.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، عملکرد تخصیص بودجه، بودجه ریزی مبتنی بر ستانده، کارایی اقتصادی
  • فریدون شریفیان، سید مصطفی شریف، سید ابراهیم جعفری، نعمت الله موسی پور صفحه 23
    هدف این پژوهش، بررسی شیوه های مشارکت اعضای هیئت علمی در برنامه ریزی درسی دوره تحصیلات تکمیلی است. روش پژوهش میدانی و توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری آن اعضای هیئت علمی دانشگاه های اصفهان (466 نفر) و صنعتی اصفهان (412 نفر) بوده است. برای انتخاب اعضای هیئت علمی دو دانشگاه از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم استفاده شد و 83 نفر از اعضای هیئت علمی در این پژوهش شرکت داده شدند. ابزار جمع آوری داده های این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بوده است. برای تعیین روایی پرسشنامه از روایی محتوا و برای تعیین پایایی آن از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. پایایی گام تعیین ساختار کلی رشته و درسها 80/.، تعیین هدفهای برنامه درسی 86/.، انتخاب و تدوین محتوا 89/.، اجرای برنامه درسی 81/.، ارزشیابی برنامه درسی 88/. و پایایی گام تغییر برنامه درسی 91/. بوده است. نتایج پژوهش نشان داده است که در وضعیت موجود، اعضای هیئت علمی با شیوه حضور خود در برنامه ریزی درسی دوره تحصیلات تکمیلی مشارکت دارند. در وضعیت مطلوب، اعضای هیئت علمی هر دو دانشگاه در گام اجرای برنامه درسی بر نقش خود به عنوان مجری برنامه درسی تاکید ویژه ای داشته اند. با وجود این، در گامهای طراحی برنامه درسی که شامل تعیین ساختار کلی رشته و درسها، تعیین هدفها و انتخاب و تدوین محتواست، در هر دو دانشگاه شیوه مشارکت اعضای هیئت علمی برجسته انتخاب شده است. در دانشگاه اصفهان، علاوه بر شیوه مذکور، مشارکت حداکثری نیز ترجیح داده شده است. در دو گام ارزشیابی و تغییر برنامه درسی در هر دو دانشگاه، اعضای هیئت علمی تمایل داشته اند تا اعضای هیئت علمی برجسته گروه و نماینده اعضای هیئت علمی در این دو گام مشارکت کنند.
    کلیدواژگان: مشارکت، عضو هیئت علمی، برنامه ریزی درسی، دوره تحصیلات تکمیلی
  • مقصود فراستخواه صفحه 45
    نظامهای خدمات و تولید در اقتصاد نوین دانش به دانش و فناوری موکول شده اند. از آموزش عالی و دانشگاه انتظار می رود که ظرفیتهای پاسخگویی و تقاضاگرایی خود را ارتقا ببخشد. زمان برج عاجهای دانشگاهی به سرآمده است. هدف از این تحقیق دستیابی به الگویی مفهومی برای تعامل نظام آموزش عالی و دانشگاه ها با سایر نظامهای تولید و خدمات بوده است. همچنین، روش فراتحلیل پژوهشها و نظریه های موجود به کار رفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که هر یک از الگوهای مفهومی بدیل چه ظرفیتها و محدودیتهایی دارد. این الگوها شامل تئوری نئوکلاسیک، تئوری تحولی، دیدگاه های سنتی نوآوری، رویکرد شبکه نوآوری، ویراستهای متاخر رویکرد تحولی، همکاری سه جانبه دولت، دانشگاه و صنعت، مدل دانشگاه و صنعت بورل-دمیان، مسیر دانش – فناوری و لیسانس فناوری و نظریه پل زدن میان دو فرهنگ هستند و به صورت مقایسه ای بررسی شده اند. نتیجه تحقیق در برگیرنده الگوی تلفیقی مطلوب با رویکرد سازاگرایی مشارکتی است که در قالب 26 اصل راهنما و دو مدل نهایی در سطوح کلان و خرد ارائه شده است.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، دانشگاه، نظامهای تولید و خدمات، تعامل، علم و فناوری، همکاری دانشگاه و صنعت
  • رضا حسین پور، حمیدرضا آراسته * صفحه 65

    تجربه کشورهای پیشرفته نشان می دهد که تعیین اهداف راهبردی، ارزیابی عملکرد و به کارگیری نتایج به منظور بهبود عملکرد سازمان با رویکردی نظام مند، اصلی بسیار مهم در موفقیت سازمانهاست. ارزیابی عملکرد مراکز پژوهشی دفاعی و تعیین میزان موفقیت آنها در رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده در راستای چشم انداز 20 ساله پژوهشهای دفاعی، تعیین و تخصیص بودجه، توسعه و تجهیز، حذف، ادغام یا رتبه بندی آنها یکی از دغدغه های اصلی مدیریت پژوهشهای دفاعی کشور بوده است. این تحقیق با هدف طراحی نظام مناسب برای ارزیابی عملکرد مراکز پژوهشی دفاعی انجام و تلاش شده است به منظور تحقیق اهداف نظام پژوهشهای دفاعی کشور، نظام ارزیابی عملکرد مناسبی برای مراکز پژوهشی دفاعی از طریق مطالعه پیشینه، شناسایی الگوهای موجود ارزیابی عملکرد سازمان های پژوهشی و غیر پژوهشی، شناسایی ویژگی های مراکز پژوهشی دفاعی، شناسایی نیازهای ذینفعان ارزیابی و نقد و اصلاح شاخصهای موجود طراحی شود. جامعه آماری این تحقیق مدیران و کارشناسان عالی شاغل در بخش ارزیابی عملکرد و بخشهای مرتبط بوده اند. نمونه آماری تحقیق 22 نفر بود. در این تحقیق از ابزار مصاحبه، پرسشنامه و جلسات مشورتی کارشناسی با حضور نخبگان استفاده شد. برای تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای و تحلیل واریانس استفاده شد. با بهره گیری از ادبیات پژوهش الگوهای مختلف ارزیابی عملکرد بررسی و در نهایت، با استفاده از الگوی کارت امتیازی متوازن (BSC) نظام ارزیابی عملکرد مراکز پژوهشی دفاع طراحی و ارائه شد. نتایج تحقیق نشان داد که الگوی انتخاب شده برای ارزیابی عملکرد این مراکز دارای ویژگی های جامعیت، سازگاری با استراتژی ها، قابلیت بهبود مستمر، پویایی، اعتبار امتیاز دهی، سهولت به کار گیری و توازن است.

    کلیدواژگان: نظام ارزیابی عملکرد، مراکز پژوهشی دفاعی، کارت امتیازی متوازن (BSC)، مدیریت عملکرد، تحقیق و توسعه و شاخصهای ارزیابی عملکرد
  • شهرزاد بارانی، کیومرث زرافشانی، سهراب دل انگیزان، سیده مریم حسینی لرگانی صفحه 85
    در گستره هزاره جدید آموزش کسب و کار و فرهنگ کارآفرینانه می تواند راهکار ارزشمندی برای ایجاد تفکر کارآفرینی و اشتغال دانش آموختگان آموزش عالی و به موازات آن بهبود بحران بیکاری جامعه باشد. با این حال، ارتقای کارآفرینی از طریق آموزش با چالش همراه بوده و بررسی های مرتبط با تاثیر آن به خصوص بر نیت و رفتار کارآفرینانه فراگیران نسبتا بدون آزمون باقی مانده است. لذا، پژوهش حاضر با هدف کلی بررسی تاثیر آموزش کارآفرینی بر رفتار کارآفرینانه دانشجویان با کاربرد تئوری رفتار برنامه ریزی شده Ajzen انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را دانشجویان رشته مهندسی صنایع دانشگاه پیام نور کرمانشاه تشکیل دادند (220N=). از این تعداد 140 نفر به عنوان نمونه به روش نمونه گیری تصادفی ساده و با استفاده از جدول Krejcie and Morgan (1970) انتخاب شدند. به منظور آزمون فرضیات پژوهش به روش مدلسازی معادلات ساختاری و تحلیل واریانس چند متغیره، از دو گروه- افرادی که در دوره های آموزش کارآفرینی شرکت کرده بودند و افرادی که در این دوره ها شرکت نکرده بودند - بهره گرفته شد. بر اساس یافته ها، فرضیه های اصلی پژوهش مبنی بر ارتباط مثبت و معنادار نیت کارآفرینانه دانشجویان با نگرش نسبت به کارآفرینی، هنجارهای ذهنی، باور به خودکارآمدی و رفتار کارآفرینانه و تاثیر مثبت و معنادار آموزش کارآفرینی بر نگرش نسبت به کارآفرینی، هنجارهای ذهنی و باور به خودکارآمدی تایید شد.
    کلیدواژگان: آموزش کارآفرینی، نیت کارآفرینانه، رفتار کارآفرینانه و مدلسازی معادله ساختاری
  • مجتبی پنجه پور صفحه 107
    هدف از این پژوهش بررسی کیفیت و کمیت مقاله های منتشر شده با نشانی ایران در فاصله زمانی 2009 - 2004 میلادی در زمینه علوم پزشکی و علوم وابسته در مجلات پاکستان و داخل کشور بوده است. روش دسترسی به ارقام و اطلاعات این پژوهش از طریق بانک اطلاعاتی اسکوپوس و به روش پیمایشی انجام شده است. محدوده زمانی سالهای 2009- 2004 میلادی، مقالات با وابستگی علمی ایران به عنوان مبنا و زمینه های علوم پزشکی پایه و بالینی، بیولوژی، بهداشت و علوم وابسته به عنوان دامنه جستجو انتخاب شدند. ارزش علمی تمام اسناد (مقاله کامل، مروری، گزارش و غیره) یکسان و در نهایت، تعدادی از مجلات که حجم بیشتری از مقالات را شامل می شدند، از نظر سابقه علم سنجی و کیفیت نسبی به اجمال بررسی شدند. نتایج نشان می دهد که دو مجله پاکستانی فقط از سال 2006 در اسکوپوس نمایه شده‎اند و قبل از آن سابقه‎ای ندارند و از این نظر نسبت به مجلات ایرانی جدیدتر هستند، ولی رتبه های اول تا سوم را به خود اختصاص داده‎اند و در همه حال بالاتر از مجلات ایرانی قرار می گیرند. ضرورت چاپ مقاله برای ارتقای اعضای هیئت علمی و دانش آموختگی دانشجویان دکتری اقبال بلندی را برای این قبیل مجلات فراهم کرده است تا در قبال دریافت هزینه، تحقیقات پژوهشی فاقد کیفیت قابل قبول را چاپ کنند. شاید اولویت دادن به کیفیت پژوهش و بازنگری در سیاستهای تنبیهی و تشویقی و اکتفای محدود به رشد کمی مقالات، راهکار مناسب تری برای اعتلای علمی کشور باشد.
    کلیدواژگان: مجلات پاکستانی، علم سنجی، محققان علوم پزشکی ایران
  • احسان قلی فر، سید یوسف حجازی، سید محمود حسینی صفحه 125
    برای ایجاد تغییرات چشمگیر در بخش کشاورزی هر کشوری تدوین برنامه های کاربردی برای شناسایی نیازهای حرفه ای و فراهم کردن زمینه های لازم برای رشد مهارتهای حرفه ای اعضای هیئت علمی آن کشور امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل مهارتهای حرفه ای لازم برای موفقیت شغلی از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشکده های کشاورزی ایران بوده است. روش پژوهش توصیفی – پیمایشی بوده است و جامعه آماری آن را اعضای هیئت علمی دانشکده های کشاورزی ایران (1837 N=) تشکیل داده اند. با استفاده از جدول نمونه گیری مورگان تعداد 327 نفر به عنوان نمونه تعیین شدند که در نهایت، برای افزایش دقت نتایج، حجم نمونه به 404 نفر افزایش یافت. برای تعیین تعداد اعضای هیئت علمی و تعداد دانشکده ها از روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب و سپس، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده از میان دانشکده های کشاورزی ایران 12 دانشکده انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه ای بود که روایی آن بر اساس نظرجمعی از اعضای هیئت علمی گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تهران و صاحبنظران مربوط تایید شد و برای تعیین میزان پایایی بخشهای مختلف از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد (78/0 تا 92/0). داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS:win16 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج آزمون t نشان داد که تفاوت معناداری بین مدرک تحصیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) و محل تحصیل (داخل یا خارج از کشور) اعضای هیئت علمی از نظر مهارتهای حرفه ای وجود دارد. همچنین، نتایج آزمون مقایسه میانگین (F) نشان داد که تفاوت معنا داری بین مرتبه علمی (مربی، استادیار، دانشیار و استاد) اعضای هیئت علمی مورد مطالعه از نظر مهارتهای حرفه ای وجود دارد. بر اساس نتایج تحلیل عاملی پنج عامل مهارتهای فناوری اطلاعات، مهارتهای ارتباطی، تسلط بر محتوا، راهبردهای تدریس و یادگیری و بالندگی حر فه ای در مجموع حدود 641/58% از کل واریانس را تبیین کردند.
    کلیدواژگان: مهارتهای حرفه ای، آموزش عالی کشاورزی، اعضای هیئت علمی، دانشکده های کشاورزی ایران
|
  • Dr. Yagoub Entezari Page 1
    The purpose of this research was to analyze funding performance of the Iranian public universities form both expenditure and income perspectives. An empirical research approach was used. The author developed a new behavioral model entitled “budget stochastic frontier”. Furthermore”, “Output – based Budgeting” approach was used. The date analysis from 52 public universities during 2006-2008 revealed that the variables used in the research did not play a significant role in the allocation of funds. The author concluded that “output-based budgeting” approach is not used comprehensively in Iran. Moreover, the use of this approach is not efficient. However the government guarantee of buying the outputs of universities is an efficient strategy for compensating the expenditures of universities.
  • Fereydoon Sharifian, Dr. Mostafa Sharif, Dr. Ebrahim Jafari, Dr. Neamatollah Mosapour Page 23
    The Study explored faculty views about curriculum planning in academic programs. Questionnaire was administered to 83 faculty members selected on the basis of stratified sampling method at two different universities – Isfahan university and Isfahan university of Technology. The questionnaire was consisted of the following scales: Major, course content, curriculum objectives, curriculum implementation, curriculum evaluation, and curriculum change. The results indicated that the faculty members desired to be involved in the executive processes. They believed that senior faculty members should play a major role in the design of curriculum and representative faculty members in the evaluation of curriculum.
  • Dr. Maghsood Ferasatkheh Page 45
    Service and production systems in new knowledge economy have been based on knowledge and technology. Higher education and university are expected to promote their capabilities for accountability, and their demands’ orientation. The time of academic ivory towers is finished. The purpose of this research was to attain a conceptual model for interaction between higher education/university and other systems of production and service. The meta-analysis method was used to synthesize and combine the results of studies and theories. The research findings show the capacities and limitations of each alternative conceptual models. These models included neoclassical theory, evolutionary theory, traditional views and network view to the innovation, late versions of the evolutionary approach, triple helix of the government, university and industry, Borrel- Damian’s model for university/industry cooperation, knowledge- technology transfer, technology license and bridging cultures theory that were examined comparatively. The research result included a synthetic desired model based on the participatory constructivism that was displayed in form of twenty six guidelines and two final models at macro and micro levels.
  • Dr. Reza Hosseinpour, Dr. Hamidreze Arasteh Page 65

    The experience of advanced countries shows that using a systematic approach in determining strategic objectives, evaluating performance and using results for performance improvement is a vital principal in success of organizations. The performance evaluation of defense research centers, budget allocations, development and outfits, the closure, merging or ranking of these centers in accordance with 20 year outlook defense research plan are all among the major concerns of defense research management. The purpose of this research was to design an appropriate performance evaluation system for defense research centers in line with the objectives of Iran's defense research system. This was carried out through background review, identification of current performance evaluation models for research and non-research organizations, identification of defense research centers characteristics, identification of constituencies and stakeholders needs. Furthermore, current indicators were reviewed and reformed. The population of this study was a group of high level managers and specialists in the field of performance evaluation and related fields. A sample of 22 qualified people was selected. This research utilized methods such as interviews, surveys and counseling meetings with the elites. Using literature review, different performance evaluation models were carefully evaluated. One-sample t test, and analysis of variance were used. Finally, by selecting Balanced Score Card (BSC) as a basic model, a performance evaluation system for defense research centers was designed and presented. The result of study indicated that the selected model for performance evaluation of these centers is characterized by comprehensiveness, compatibility with strategies, capability for continuous improvement, dynamics, standardized scoring, user’s friendly and symmetry.

  • Shahrzad Barani, Kiumars Zarafshani, Sohrab Delangizan, Maryam Hosseini Largani Page 85
    Undertaking business venture is a way of reducing unemployment problem. The purpose of this research was to examine the influence of entrepreneurial education on entrepreneurial behavior of industrial engineering students of payame-Noor University in Kermanshah. A total of students with and without entrepreneurial education were selected on the basis of simple random sampling. Structural equation modeling and multi variant analysis of variance were used to analysis the data. Research findings indicated that students, enterprise and entrepreneurial education were correlated with positive attitude, subjective norms, self-efficacy beliefs and entrepreneurial behavior. Researchers encouraged educators to promote positive norms and attitudes through creating entrepreneurial atmosphere. Furthermore, it was pointed out that entrepreneurial self efficacy could be improved by self-directed learning and mastery learning.
  • Dr. Mojtaba Panjehpour Page 107
    The aim of this research was to explore the quality and quantity of Iranian articles published in the field of medical and related sciences during the period 2004-2009 in Pakistan and Iran academic Journals. The author used Scopus databank. The results indicated that the two Pakistani journals (Journal of Biological Sciences and Journal of Applied Sciences) despite their poor scientometric indexing published more Iranian articles than the Iranian Journals. Publishing papers in journals which are indexed in international indices is regarded as a necessary condition for academic promotion of faculty members and also for the PhD graduates who intend to apply for academic positions. Such a demand tempts researchers to publish papers in journals which despite being indexed in known indices are not highly regarded in research/academic circles. Therefore, to promote research excellence the misguided exercise of publishing in unqualified journals must be discouraged and stopped.
  • Ehsan Gholofar, Dr. Seyyed Yousef Hedjazi, Dr. Seyyed Mohmmod Hosseyni Page 125
    Technical skill of agricultural faculty members is essential in providing change in the agricultural sector. The objective of this research was to identify and analyze skill requirements of faculty members of agricultural colleges of Iran. The questionnaire was administered to 404 agricultural faculty members selected on the basis of proportional stratified random sampling method. Results of exploratory factor analysis revealed that information technology, communication, mastery, use of strategies and status explained 70.66 percent of total variance of the professional skills. Furthermore, statistically significant differences among assistant, associate, full professors and their places of studies were found. Finally, the researchers discussed policies that could raise the technical skills of faculty.