مجله علوم گیاهان زراعی ایران
سال چهل و دوم شماره 1 (بهار 1390)

به منظور بررسی چگونگی عمل ژن ها، وراثت پذیری و برآورد تعداد عوامل مؤثر در کنترل ژنتیکی عملکرد دانه و برخی از صفات مرتبط با آن در برنج، نسل های 1P، 2P، 1F، 2F، 1BC و 2BC حاصل از تلاقی های IRFAON-215 × شاه پسند و صالحIRFAON-215 × تهیه و در شرایط مزرعه و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کاشته شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنی داری بین نسل ها از نظر صفات مورد مطالعه وجود داشت. همچنین هتروزیس و پس روی خویش آمیزی در صفات بررسی شد و هتروزیس مثبت معنی دار برای عملکرد دانه، ارتفاع گیاه، طول خوشه و وزن صد دانه مشاهده گردید. تجزیه میانگین نسل ها برای صفات با استفاده از مدل شش پارامتری نشان داد که طول و عرض دانه در تلاقی اول و طول دانه در تلاقی دوم فقط تحت تاثیر اثر افزایشی قرار داشتند. در حالی که صفات وزن صد دانه، ارتفاع گیاه و عملکرد دانه در تلاقی اول و عرض و شکل دانه، وزن صد دانه، عملکرد دانه و تعداد روز تا خوشه دهی در تلاقی دوم توسط اثرات غیر افزایشی تحت تاثیر قرار گرفتند. مقدار درجه غالبیت بیانگر وجود اثر فوق غالبیت برای طول و شکل دانه، وزن صد دانه و ارتفاع گیاه در تلاقی IRFAON-215 × شاه پسند و وزن صد دانه و شکل دانه در تلاقی صالح × IRFAON-215 بود و برای سایر صفات در هر دو تلاقی درجاتی از غالبیت ناقص مشاهده گردید. برای عملکرد دانه و صفاتی که سهم عمل غیر افزایشی ژن ها در کنترل آنها بیشتر بود، امکان بهره گیری از هتروزیس با استفاده از مواد اصلاحی مطالعه شده در تحقیق حاضر وجود دارد.

در این تحقیق تعداد 120 نمونه Aegilops crassa (با ژنوم MMDD) بومی ایران از نظر پروتئین های گلوتنین با وزن مولکولی بالا مورد بررسی قرار گرفتند. پس از ارزیابی نوارهای باندی از بین متنوع ترین نوارها، 17 الگوی باندی انتخاب و جهت تعیین نوع پروتئین آنها از روش اسپکترومتری جرمی استفاده گردید. از بین 17 باند تنها 6 باند با احتمال بالا شناسایی گردیدند. از باندهای شناسایی شده 2 باند با باندهای موجود در Aegilops ventricosa و دو باند دیگر با باندهای موجود در Triticum aestivum از نظر وزن مولکولی بالا تطابق داشتند. همچنین 2 باند دیگر با بتا آمیلاز در Hordeum vulgare تطابق نشان دادند. برای 11 باند دیگر هیچ اطلاعاتی از روش اسپکترومتری جرمی به دست نیامد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که نمونه های Ae. crassa بومی ایران به عنوان یک منبع پروتئینی مناسب می توانند در اصلاح گندم برای بهبود خصوصیات پروتئینی مورد استفاده قرار گیرند.

به منظور بررسی پاسخ لاین های مختلف جو به شرایط متفاوت محیطی و تعیین پایداری عملکرد در آنها، بیست لاین امیدبخش جو در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در هشت ایستگاه تحقیقاتی سرد کشور به مدت دو سال (1387-1385) مورد مطالعه قرار گرفت. از پنج پارامتر پایداری مدل چند متغیره امی و پارامترهای پایداری شوکلا () و بجپای (I) برای معرفی ژنوتیپ های پایدار استفاده شد. از تجزیه به مؤلفه های اصلی برای ترسیم بای پلات رتبه پارامترها و گروه بندی آنها استفاده گردید. با استفاده از این پارامترها سه ژنوتیپ پایداری عمومی مناسبی را به همه محیط ها نشان دادند. از طرفی ژنوتیپ دیگری به عنوان ناپایدارترین ژنوتیپ شناخته شد. همبستگی بسیار بالایی بین رتبه پایداری پارامترها وجود داشت. همچنین با استفاده از نمایش بای پلات دو مؤلفه اول امی پایداری خصوصی ژنوتیپ ها مورد بررسی قرار گرفت. دو ژنوتیپ در ایستگاه های کرج و مشهد و ژنوتیپ دیگری در ایستگاه های جلگه رخ و اراک، سازگاری خصوصی بالایی را نشان دادند. در مجموع با استفاده از پارامترهای محاسبه شده یکی از ژنوتیپ ها به عنوان پایدارترین ژنوتیپ شناخته شد.

به منظور بررسی اثرات تراکم بوته بر عملکرد دو رقم عدس، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج) در سال زراعی 1387-1386 انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل ارقام عدس (زیبا و مردم) و تراکم گیاهی در 4 سطح (80، 160، 240 و 320 بوته در مترمربع) بودند. نتایج نشان داد که بین ارقام از لحاظ صفات زراعی مانند ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و وزن صد دانه اختلاف آماری معنی داری وجود داشت، ولی از نظر عملکرد دانه در واحد سطح اختلاف معنی داری مشاهده نشد. با افزایش تراکم گیاهی ارتفاع ساقه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه عدس افزایش یافتند، اما از تعداد شاخه های فرعی، تعداد غلاف در بوته و شاخص برداشت عدس کاسته شد. این نتایج بیانگر این واقعیت است که افزایش تراکم بوته تا حد معینی عملکرد محصول را افزایش می دهد و بیشتر از آن (تراکم مطلوب) نزول عملکرد دانه از طریق کاهش اجزاء عملکرد مانند تعداد شاخه فرعی درگیاه، تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه و شاخص برداشت میسر خواهد شد. عکس العمل ارقام عدس به تراکم بوته نشان داد که حداکثر عملکرد دانه و بیولوژیک به ترتیب در تراکم های 160 و 240 بوته در مترمربع به دست آمد. بین عملکرد دانه با تعداد غلاف در بوته، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت و تعداد دانه در غلاف همبستگی های مثبت و معنی داری وجود داشت.

نحوه توارث صفات مهم زراعی کلزا در قالب یک آزمایش دیالل 8 × 8 به روش گریفینگ و هیمن- جینکز مورد مطالعه قرار گرفت. برای صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد شاخه فرعی در بوته، هر دو اثر ترکیب پذیری عمومی و خصوصی معنی دار بودند، در حالی که برای صفات تعداد دانه در خورجین و درصد روغن فقط ترکیب پذیری عمومی و برای صفات تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیک و تعداد خورجین در بوته فقط ترکیب پذیری خصوصی معنی دار بود. تجزیه دیالل به هر دو روش گریفینگ و هیمن- جینکز نشان داد که اثر افزایشی و غیر افزایشی به طور مشترک در کنترل ژنتیکی عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد شاخه فرعی نقش دارند، در حالی که درصد روغن و تعداد دانه در خورجین با اثر افزایشی و زمان رسیدن و تعداد خورجین در بوته با اثر غیر افزایشی کنترل می شوند. اثر غیرافزایشی عملکرد دانه از نوع فوق غالبیت بود و افزایش صفت با آلل های غالب کنترل می شد. وراثت پذیری خصوصی تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه نسبتا بالا بود که نشانگر سودمندی گزینش در برنامه های اصلاح این خصوصیات است. رقم RGS003 حائز بیشترین ترکیب پذیری عمومی از نظر عملکرد دانه بود که می تواند به عنوان یک آزمونگر در آزمایش های تاپ کراس مورد استفاده قرار گیرد. دورگ 19H×Option500 بالاترین ترکیب پذیری خصوصی و هتروزیس والد برتر را برای عملکرد دانه نشان داد که می توان آنرا برای تولید رقم دورگ در برنامه های اصلاحی آینده توصیه نمود.

یکی از روش های ممانعت از نفوذ قارچ های بیماریزا به درون گیاهان، مهار فعالیت آنزیم های پکتینازی (مانند پلی گالاکتوروناز) این قارچ ها می باشد. پروتئین های مهارکننده فعالیت آنزیم پلی گالاکتوروناز (PGIP) از جمله پروتئین هایی هستند که توسط برخی از گیاهان بیان می شوند و قادرند قدرت نفوذ قارچ به گیاه را مهار نمایند. در این تحقیق جهت ایجاد مقاومت به قارچ Sclerotina sclerotiorum در گیاه کلزا، ژن pgip1 به این گیاه منتقل گردید و میزان مقاومت آن مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور ابتدا ژن pgip1 لوبیا رقم دانشجو در ناقل بیانی pBI121 تحت پیشبرنده CaMV 35S کلون و با استفاده از الگوی PCR و هضم آنزیمی مورد تائید قرار گرفت. جهت انتقال ژن به گیاه از باکتری Agrobacterium tumefaciens سویه LBA4404 و ریزنمونه های کوتیلدونی استفاده گردید. جهت تائید گیاهان تراریخت به دست آمده از الگوی PCR با استفاده از آغازگرهای اختصاصی استفاده گردید. ارزیابی مقاومت گیاهان تراریخت در برابر قارچ S. sclerotiorum به روش detached leaf assay انجام گرفت. آنالیز نتایج به دست آمده نشان داد که گیاهان تراریخت احتمالی، نسبت به گیاه شاهد (کلزای غیر تراریخت) در برابر قارچ S. sclerotiorum از مقاومت بیشتری برخوردار می باشند.

به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف شوری آب آبیاری و تیمار آبشویی بر خصوصیات شیمیایی خاک، عملکرد، اجزای عملکرد دانه گلرنگ و چگونگی تاثیر این دو تیمار بر جذب عناصر سدیم و پتاسیم در برگ های گلرنگ آزمایشی به صورت کرت های یکبار خرد شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1388 در ایستگاه تحقیقات زهکشی و اصلاح اراضی رودشت اصفهان انجام شد. تیمارهای طرح شامل سه کیفیت آب آبیاری با شوری های 35/3 (شاهد)، 77/8 و 21/11 دسی زیمنس بر متر به عنوان کرت اصلی و دو تیمار آبشویی شامل بدون آبشویی وآبشویی بر اساس 75 درصد عملکرد محصول گلرنگ به عنوان کرت فرعی لحاظ شدند. نتایج حاصل از تجزیه شیمیایی خاک نشان داد تیمار آبشویی سبب کاهش مقدار SAR و میزان یون سدیم بخصوص تا عمق 30 سانتی متری خاک گردید. کاهش مقدار سدیم برای تیمار شوری 35/3 و 77/8 دسی زیمنس بر متر به ترتیب معادل 1/11 و 9/2 درصد بودند. در این آزمایش تیمار شوری آب آبیاری تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه گلرنگ (رقم زاینده رود) داشت. با بالا رفتن میزان شوری از 35/3 به 21/11 دسی زیمنس بر متر از مقدار عملکرد دانه به میزان 4/67 درصد کاسته شد. عمده تاثیر شوری بر اجزای عملکرد دانه مربوط به میزان بیوماس تولیدی بود که در شوری 21/11 نسبت به 35/3 دسی زیمنس بر متر از کاهش 1/71 درصد برخوردار بود. تیمارآبشویی هر چند سبب افزایش عملکرد دانه گلرنگ گردید اما اثر متقابل شوری و تیمار آبشویی تنها برمیزان بیوماس تولیدی معنی دار بود. در شوری 21/11 نسبت به 35/3 دسی زیمنس بر متر به میزان 2/28 درصد از تجمع پتاسیم کاسته و به مقدار 5/63 درصد بر تجمع سدیم در برگ های گلرنگ افزوده شد. در این بین تیمار آبشویی و اثر متقابل شوری و آبشویی تاثیر معنی داری بر جذب این دو عنصر نداشتند.

این تحقیق به منظور بررسی اثرات اعمال تنش خشکی و تاریخ کاشت بر گیاه مادری، روی بنیه و درصد ظهور گیاهچه ارقام کلزا، در مزرعه تحقیقاتی و آزمایشگاه تکنولوژی بذر گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس ابوریحان واقع در پاکدشت در بهار 1387 اجرا شد. تیمارها شامل بذرهای پنج رقم کلزا: لیکورد، اپرا، مودنا، الیت و ساریگل (در کرت فرعی)، دو تاریخ کاشت: نیمه اول مهر و آبان ماه (کرت اصلی) و دو سطح آبیاری: آبیاری معمولی و قطع آبیاری از ساقه دهی به بعد (کرت اصلی) بودند که در سال 86-1385 در یک آزمایش فاکتوریل اسپلیت پلات بر پایه بلوک کامل تصادفی اجرا شده بود. در آزمایش مزرعه ای صفات درصد ظهور گیاهچه نهایی، میانگین زمان لازم برای ظهور گیاهچه، میانگین ظهور گیاهچه روزانه و سرعت ظهور گیاهچه روزانه و در آزمون جوانه زنی استاندارد درصد جوانه زنی نهایی، میانگین زمان لازم برای جوانه زنی، میانگین جوانه زنی روزانه و سرعت جوانه زنی روزانه اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت و تنش خشکی اثر معنی داری روی صفات اندازه گیری شده در مزرعه نداشته اند، همچنین همبستگی بین درصد ظهور گیاهچه نهایی و آزمون جوانه زنی استاندارد وجود نداشت، در نتیجه از این آزمون نمی توان برای پیش بینی درصد ظهور گیاهچه استفاده کرد. بر اساس نتایج آزمایشگاه رقم ساریگل به واسطه داشتن بالاترین درصد جوانه زنی نهایی، میانگین جوانه زنی روزانه و پایین ترین سرعت جوانه زنی روزانه بهترین کیفیت بذر را داشت.

در این تحقیق پاسخ چهار ژنوتیپ مختلف کلزا در مراحل جوانه زنی، رشد اولیه گیاهچه ها و کشت پینه تحت تنش شوری مورد بررسی قرار گرفت. ژنوتیپ ها در سطوح مختلف شوری عکس العمل های متفاوتی داشتند. با این حال افزایش شوری باعث کاهش جوانه زنی و رشد بعدی گیاهچه ها در تمامی ژنوتیپ ها شد. برای هر یک از ژنوتیپ ها غلظتی از نمک که باعث 50 درصد کاهش در جوانه زنی بذور شد، محاسبه گردید. در کشت پینه در محیط شور نیز مشاهده شد که از نظر وزن تر پینه ها و راندمان پینه زایی اختلاف بین ژنوتیپ ها کاملا معنی دار است. افزایش غلظت نمک در محیط کشت تاثیری بر پینه زایی و رشد پینه ها نداشت. افزایش شوری در محیط منجر به افزایش تجمع سدیم و کاهش تجمع پتاسیم در بافت پینه شد اما نسبت K/Na در بافت پینه در تمامی ژنوتیپ ها با افزایش شوری روند کاهشی داشت. تجزیه همبستگی بین صفات ارزیابی شده در آزمون جوانه زنی و رشد پینه حاکی از عدم وجود همبستگی بین پارامترهای رشدی پینه و جوانه زنی ژنوتیپ ها تحت تنش شوری بود. همبستگی بین میزان تجمع K و نسبت K/Na در بافت پینه با درصد جوانه زنی بذر در محیط شور مثبت ولی همبستگی میزان تجمع Na با این صفت منفی بود. به طور کلی اطلاعات موجود در ارتباط با تحمل ژنوتیپ های مورد استفاده در این تحقیق بر مناسب بودن نسبت K/Na با میزان تحمل به شوری در این ژنوتیپ ها اشاره داشت. نتایج این تحقیق بر ارزش پایین تحلیل رشد پینه (رشد لاین های سلولی) به عنوان معیاری برای ارزیابی تحمل به شوری در کلزا اشاره دارد.

برای درک بهتر پرایمینگ بذر، که باعث افزایش سرعت جوانه زنی و یکنواختی رویش گیاهچه می گردد، تاثیر اسموپرایمینگ بذر در جوانه زنی بذر گندم نان (Triticum aestivum L.) در مقیاس جنینی توسط پروتئومیکس مورد بررسی قرار گرفت. از دو نوع بذر شامل بذر اسموپرایم شده با پلی اتیلن گلایکول 6000 در پتانسیل اسمزی 8/0- مگاپاسگال در دمای? C15 به مدت 24 ساعت، و سپس خشک کردن آن ها به صورت هواخشک در دمای اتاق و نوع دوم بذر شاهد بدون اعمال هیچ تیماری استفاده شد. ظهور ریشه چه در فواصل زمانی 8 ساعت در یک دوره زمانی 32 ساعته در هر دو تیمار طی آزمون جوانه زنی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این آزمایش برای آنالیز تاثیر پرایمینگ در مقیاس جنینی روی جوانه زنی بذر استفاده گردید. آنالیز پروتئومی نشان داد که پرایمینگ در اکثر فرآیندهای جوانه زنی حقیقی (قبل از خروج ریشه چه) دخالت ندارد. حدود 1250پروتئین در روی ژل های دوبعدی تشخیص داده شدند، که تغییرات در فراوانی (کاهش یا افزایش بیان) 92 پروتئین در طی جوانه زنی محض از لحاظ آماری در سطح 5% معنی دار بود. تغییرات در الگوی بیان 26 پروتئین میان بذر پرایم شده و شاهد در جنین مشاهده شد. همچنین فواصل زمانی 32 و 24 ساعت به ترتیب بیشترین و کمترین تغییرات در الگوی بیان را نشان دادند. نتایج توالی یابی نقاط مورد نظر نشان داد که افزایش بیان پروتئین هایی مانند HSP 70 و ATP، می تواند در افزایش سرعت جوانه زنی و همچنین افزایش مکانیسم های دفاعی بذر نقش داشته باشد.

آفتابگردان عملکرد علوفه خشک زیادی داشته و از نظر مواد معدنی، پروتئین و کلسیم غنی تر از ذرت است، بنابراین استفاده از این علوفه در جیره غذایی دام ها می تواند کمک شایانی برای رفع فقر مواد غذایی آنها باشد. به منظور تعیین مناسب ترین مرحله برداشت آفتابگردان برای سیلو کردن، آزمایشی در سال زراعی 87-1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. از طرح آماری بلوک کامل تصادفی با 3 تیمار و 4 تکرار استفاده شد و تیمارهای مورد آزمایش (مرحله نموی آفتابگردان) عبارت بودند از: اواخر غنچه دهی، اواخر گلدهی و مرحله شیری-خمیری دانه، که به مدت 45 روز درون بطری های پلاستیکی دهانه گشاد سیلو شدند. نتایج آزمایش نشان داد که، سیلوی آفتابگردان در مرحله اواخر غنچه دهی به طور معنی داری درصد خاکستر، پروتئین خام و قابلیت هضم ماده خشک بیشتری نسبت به دو مرحله دیگر داشت، ولی به دلیل واکنش اسیدیته غیرقابل قبول (67/5) این مرحله نموی قابل توصیه نیست. بنابراین سیلوی آفتابگردان در مرحله اواخر گلدهی و قبل از تشکیل دانه به علت داشتن واکنش اسیدیته قابل قبول و پروتئین، موادمعدنی، قندهای محلول، قابلیت هضم ماده خشک و قابلیت هضم ماده آلی بیشتر از مرحله شیری- خمیری دانه، در تحقیق حاضر توصیه می شود.

به منظور مقایسه و بررسی تاثیر مصرف پلیمرهای سوپرجاذب و کود دامی بر عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت سینگل کراس704 (S.C 704) در شرایط تنش خشکی، این آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1386 در مرکز تحقیقات کشاورزی استان فارس واقع در ایستگاه زرقان انجام گردید. رژیم های آبیاری در سه سطح به عنوان عامل اصلی (آبیاری پس از 70، 105 و 140 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A) و نسبت های مختلف کود دامی و پلیمر سوپرجاذب در شش سطح به عنوان عامل (1S: شاهد یا عدم مصرف کود دامی و پلیمر سوپرجاذب، 2S: 100درصد کود دامی به میزان 40 تن در هکتار، 3S: 100 درصد پلیمر سوپرجاذب به میزان 200 کیلوگرم در هکتار، 4S: 50 درصد کود دامی و 50 درصد پلیمر سوپرجاذب، 5S: 35 درصد کود دامی و 65 درصد پلیمر سوپرجاذب و 6:S 65 درصد کود دامی و 35 درصد پلیمر سوپرجاذب) بودند. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش خشکی از تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک و شاخص برداشت کاسته شد. در مقابل با کاربرد کود دامی و پلیمر سوپر جاذب بر تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک افزوده شد. تنش خشکی از طریق کاهش اجزاء عملکرد، بخصوص تعداد دانه در بلال و وزن هزار دانه باعث کاهش عملکرد دانه گردید. حداکثر عملکرد دانه (43/12 تن در هکتار) به تیمار آبیاری کامل تعلق داشت. کاربرد توام کود دامی و پلیمر سوپر جاذب با بهبود شرایط رشد، سبب افزایش عملکرد دانه به میزان 97/15 درصد و عملکرد بیولوژیک به میزان 95/8 درصد نسبت به شاهد شد و حداکثر عملکرد از تلفیق کود دامی و پلیمر سوپرجاذب به نسبت 65 به 35 به دست آمد.

مطالعه واکنش های فیزیولوژیک ژنوتیپ های مختلف بزرک (Linum ustitatissimum) به تنش کمبود آب می تواند به شناسایی سازوکارهای مؤثر در مقاومت گیاه به این تنش کمک کند. در این راستا اثر تنش کم آبی بر غلظت کلروفیل، پرولین، کربوهیدرات های محلول برگ و عملکرد دانه شش ژنوتیپ بزرک به صورت آزمایش مزرعه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان، با استفاده از سه رژیم آبیاری به صورت کرت های خردشده مورد بررسی قرار گرفت. سطوح تیمار آبیاری به عنوان فاکتور اصلی براساس آبیاری پس از تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A به میزان 70، 115 و 145 میلی متر و شش ژنوتیپ بزرک [C1، C2، C3، B (بومی کردستان)، خراسان و 33] به عنوان فاکتور فرعی بودند. علیرغم اینکه تنش کمبود آب باعث کاهش عملکرد دانه و مقدار کل کلروفیل ژنوتیپ های مورد ارزیابی شد، ولی منجر به افزایش غلظت پرولین و کربوهیدرات های محلول برگ آنها شد. در شرایط تنش شدید ژنوتیپ B با 2193 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را داشت. بیشترین کاهش میزان کلروفیل (34 درصد) در سطح تنش شدید در ژنوتیپ C1 مشاهده شد. بیشترین افزایش غلظت کربوهیدرات های محلول برگ به میزان 93 درصد در ژنوتیپ B مشاهده شد. ژنوتیپ های C1، C2، C3 و خراسان بیشترین و ژنوتیپ های B و 33 کمترین افزایش میزان پرولین در شرایط تنش را داشتند. به نظر می رسد که نقش کربوهیدرات های محلول در مقایسه با پرولین و همچنین حفظ غلظت کلروفیل، در ایجاد تحمل به تنش کمبود آب در گیاه بزرک مؤثرتر باشد. احتمالا مؤثرتر بودن کربوهیدرات های محلول در ایجاد تحمل به تنش کمبود آب مرتبط با نقش این ترکیبات در بهبود تنظیم اسمزی است.

به منظور مطالعه اثرات سه عنصر نیتروژن، بور و گوگرد بر عملکرد، اجزای عملکرد، میزان روغن و پروتئین دانه گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) رقم محلی اصفهان، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. تیمارها شامل نیتروژن در سه سطح (46، 92 و 138 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) از منبع اوره، بور در دوسطح (0 و 7/0 کیلوگرم بور خالص در هکتار) از منبع اسید بوریک و گوگرد در سه سطح (0، 150 و 300 کیلوگرم گوگرد در هکتار) از منبع گوگرد پودری بودند. نتایج حاصل نشان داد که با افزایش میزان نیتروژن، عملکرد دانه، تعداد غوزه و درصد پروتئین به طور بسیار معنی داری افزایش یافت (01/0 P<). اما تعداد دانه در غوزه، وزن هزار دانه و درصد روغن به طور بسیار معنی داری کاهش یافت (01/0 P<). با افزایش میزان گوگرد، عملکرد دانه، تعداد غوزه، تعداد دانه در غوزه و درصد روغن و پروتئین نیز به طور بسیار معنی داری افزایش یافت (01/0 P<). همچنین بور به طور بسیار معنی داری سبب افزایش درصد روغن و پروتئین دانه گردید. در مجموع بالاترین میزان عملکرد دانه (177/264 گرم در مترمربع) از تیمار 138 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به دست آمد. بهترین درصد روغن مربوط به اثر متقابل سه گانه نیتروژن 46، گوگرد 150 و بور 7/0 کیلوگرم در هکتار به میزان 1/42 درصد و کمترین آن مربوط به تیمار نیتروژن 138، گوگرد و بور صفر کیلوگرم در هکتار به میزان 15 درصد بود. بهترین درصد پروتئین از تیمار نیتروژن 92، گوگرد 150 و بور 7/0 کیلوگرم در هکتار به میزان 17/21 درصد و کمترین آن از تیمار نیتروژن 46، گوگرد و بور صفر کیلوگرم در هکتار به میزان 1/10 درصد حاصل شد. انجام تحقیقات بیشتر در مورد سایر عناصر غذایی و ارقام مختلف گلرنگ پیشنهاد می گردد.

به منظور بررسی تاثیر کمپوست کود دامی و زئولیت بر کارآیی علف کش تری فلورالین در کنترل جمعیت طبیعی علف های هرز آفتابگردان در رژیم های مختلف آبیاری، آزمایشی در سال 1388 در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. عامل اول یعنی رژیم های آبیاری در دو سطح آبیاری معمولی (آبیاری پس از مصرف 35 درصد رطوبت قابل استفاده خاک) و محدود (آبیاری پس از مصرف 70 درصد رطوبت قابل استفاده خاک) در نظر گرفته شد و عامل دوم شامل مقادیر زئولیت در چهار سطح صفر، 100، 200 و 300 گرم در مترمربع بود که به کود دامی کمپوست شده اضافه شد. در این آزمایش به طور کلی 60 درصد نیتروژن مورد نیاز گیاه از کود شیمیائی اوره و 40 درصد مابقی از کود دامی کمپوست شده تامین گردید. بر اساس نتایج آزمایش استفاده از زئولیت باعث اثر بخشی بیشتر علف کش و کاهش تراکم علف های هرز در هر دو شرایط آبیاری معمولی و محدود گردید، ولی تراکم علف های هرز در تمامی مقادیر زئولیت در رژیم آبیاری محدود کمتر از شرایط آبیاری معمولی بود. میزان ماده خشک علف های هرز با افزایش مقدار زئولیت در شرایط آبیاری محدود کاهش یافت ولی در شرایط آبیاری معمولی تغییر زیادی نداشت. نتایج به دست آمده از آزمایش مزرعه ای و آزمون زیست سنجی بقایای تری فلورالین در خاک موید حفظ پایداری علف کش در اثر کاربرد زئولیت بود. عملکرد آفتابگردان نیز با افزایش مقدار مصرف زئولیت به طور معنی داری افزایش یافت.

در این آزمایش تاثیر زمان مصرف (بلافاصله و یک هفته پس از برداشت) مواد شیمیایی (رایندیت، دی سولفید کربن، تیواوره و اسید جیبرلیک) بر روی شکستن خواب غده چه های سیب زمینی رقم مارفونا مورد ارزیابی قرار گرفت. تیمار رایندیت (2/0 میلی لیتر در لیتر به مدت دو روز) و کربن دی سولفید (25 میلی لیتر در مترمکعب به مدت چهار روز) توسط قرار دادن غده چه ها در معرض بخار این مواد در جعبه های بدون منفذ درب دار و تیمار اسید جیبرلیک (50 میلی گرم بر لیتر به مدت دو ساعت) و تیواوره (محلول 3 درصد به مدت دو ساعت) از طریق غوطه ور کردن غده چه ها در محلول آبی این مواد انجام گرفت. نتایج نشان داد که زمان کاربرد مواد شیمیایی تاثیر معنی داری بر روی شکستن خواب غده چه های سیب زمینی دارد. به طوری که رایندیت و دی سولفید کربن در یک هفته پس از برداشت و اسید جیبرلیک و تیواوره بلافاصله پس از برداشت از تاثیر بیشتری برخوردار بودند. در هردو زمان مصرف، به ترتیب غده چه های تیمار شده با رایندیت و تیواوره دارای کمترین و بیشترین دوره خواب بودند. غده چه های تیمار شده به طور معنی داری دارای تعداد جوانه فعال، طول و وزن تر بیشتری نسبت به غده چه های تیمار نشده بودند. البته در هر تیمار، اختلاف معنی داری در بین دو زمان مصرف مشاهده شد. وزن در واحد طول جوانه در غده چه های تیمار شده با رایندیت، دی سولفید کربن و تیواوره، بیشتر از غده چه های شاهد بود، اما وزن در واحد طول جوانه در غده چه های تیمار شده با اسید جیبرلیک کمتر از غده چه های تیمار نشده بود.

این آزمایش در سالهای 1385 تا 1388 در معاونت تحقیقات دیم سرارود کرمانشاه به منظور تعیین نحوه عمل ژن برای صفات فنولوژیک و شماری از صفات مرفولوژیک متاثر از خشکی در نخود تیپ کابلی انجام گردید. پنج ژنوتیپ آرمان، هاشم، ILC588، ICCV2 و ILC3279 که از نظر صفات مورد نظر در کران های بالا و پائین قرار داشتند انتخاب، و به صورت مستقیم با هم تلاقی داده شدند. شش نسل (P1، P2، F1، F2، BC1، BC2) حاصل از هر تلاقی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط دیم مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات روز تا 50% گلدهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، وزن صد دانه، تعداد شاخه اولیه، تعداد غلاف و عملکرد دانه در بوته مورد اندازه گیری قرار گرفت. برای نسل های P1، P2 و F1 15 بوته، نسل های BC1 و BC2 30 بوته و برای نسل F2 60 بوته در هر تکرار برای تمام صفات مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه میانگین نسل ها جهت برآورد آثار ژن با استفاده از آزمون مقیاس وزنی و کای اسکوئر برای همه صفات و در همه تلاقی ها صورت گرفت. کای اسکوئر مدل ساده سه پارامتری افزایشی- غالبیت برای اغلب صفات (به جز برای صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه اولیه در بوته و وزن صد دانه در تعدادی از تلاقی ها) در بیشتر تلاقی ها معنی دار شد که حاکی از حضور اثرات متقابل غیر اللی در توارث این صفات است. سپس مدل شش پارامتری برازش یافت و بهترین مدل برای هر صفت در هر تلاقی انتخاب گردید. برای صفات تعداد روز تا 50% گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد غلاف و عملکرد دانه در بوته علی رغم معنی دار شدن اثرات ژنتیکی افزایشی[d] و غالبیت[h]، مقدار بسیار بالای اثر غالبیت و حضور اثر متقابل غالبیت در غالبیت[l] در مقایسه با اثرات افزایشی حاکی از اهمیت بیشتر اثرات ژنتیکی غیر افزایشی و توارث پیچیده این صفات است. لذا انتخاب در نسل های اولیه برای این صفات موفقیت آمیز نخواهد بود. اما در رابطه با صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه اولیه در بوته و وزن صد دانه اثرات ژنتیکی افزایشی نقش پررنگ تری را ایفا می کنند. به این لحاظ انتخاب در نسل های اولیه برای این صفات امیدوارکننده است. علامت منفی اثر غالبیت برای صفاتی همچون تعداد روز تا 50% گلدهی نشان دهند? غالبیت نسبی نتاج بسوی والد زودرس است. میزان هتروزیس فقط برای صفات تعداد شاخه اولیه، غلاف و عملکرد دانه در بوته معنی دار بود.

این مطالعه با هدف بررسی توان تولید، تخمین میزان تنوع، تعیین شباهت بین ژنوتیپ های گزینش شده بروم گراس نرم (Bromus inermis) از طریق ارزیابی های کلنی صورت گرفت. بدین منظور ژنوتیپ ها به صورت کلن های تکرار شده طی دو سال (84 و 85) در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی بر اساس خصوصیات مورفولوژیک، فنولوژیک و زراعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی زیادی بین ژنوتیپ های مورد مطالعه وجود دارد که می تواند انتخاب برای اهداف مختلف در این ژرم پلاسم را سودمند سازد. برآورد ضرایب تنوع ژنتیکی در هر سال آزمایش نشان داد که حداقل میزان تنوع مربوط به روز تا گرده افشانی، ارتفاع بوته، قطر یقه و طول پدانکل می باشد. عملکرد علوفه و عملکرد بذر از حداکثر میزان تنوع ژنتیکی برخوردار بودند. بیشترین میزان وراثت پذیری مربوط به صفات روز تا خوشه دهی و گرده افشانی و کمترین آن برای قطر یقه چین اول به دست آمد. تجزیه خوشه ایبر اساس ویژگی های فنوتیپی، ژنوتیپ ها را در 3 گروه مجزا گروه بندی کرد که بر مبنای آنها ژنوتیپ های دارای فاصله ژنتیکی بیشتر به منظور استفاده در مطالعات بعدی شناسایی شدند. در نهایت ژنوتیپ های شماره 1، 5، 16، 19 و 23 برای ایجاد واریته ترکیبی توصیه شدند.

در این پژوهش اثر تنش خشکی و پرایمینگ بذر بر عملکرد و اجزاء عملکرد ارقام لوبیا چیتی مورد مطالعه قرارگرفت. آزمایش در مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان، به صورت فاکتوریل - کرت خردشده در قالب طرح پایه بلوک‎های کامل تصادفی با 3 تکرار در تابستان 1385 اجرا شد. فاکتور اصلی شامل اثر متقابل ارقام (تلاش و C.O.S-16) و اعمال تنش خشکی در مرحله گلدهی بود. فاکتور فرعی شامل پرایمینگ بذر (تیمار با پلی اتیلن گلیکول 6000 (فشار اسمزی 24- بار)، کلرمکوات کلرید با غلظت 2000 قسمت در میلیون، کلریدپتاسیم و نیترات پتاسیم 5/0 مولار و بذرهای شاهد (بدون پرایمینگ) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در شرایط آبیاری در رقم C.O.S-16تیمار با کلریدپتاسیم موجب افزایش معنی دار تعداد بذر در غلاف نسبت به شاهد گردید و از نظر وزن صد بذر در شرایط تنش، رقم تلاش تیمار شده با کلرید پتاسیم و نیترات پتاسیم کاهش معنی داری در مقایسه با شاهد (بدون پرایمینگ) نشان داد. در رقم تلاش در شرایط آبیاری همه سطوح تیمار کاهش عملکرد بذر معنی داری را نسبت به تیمار شاهد (بدون پرایمینگ) نشان دادند. در مجموع تاثیر عمده پرایمینگ بر رشد و ظهور گیاهچه بود و تاثیر قابل ملاحظه ای بر افزایش عملکرد بذر نداشت.

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف شوری و سه نوع تغذیه نیتروژنی بر واکنش های بیوشیمیایی و تغییرات وزن خشک بخش هوایی و ریشه گیاه دارویی اسفرزه، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1388 در مرکز زیست فناوری دانشگاه زابل انجام گرفت. سه سطح شوری 0، 100 و 200 میلی مولار نمک NaCl به عنوان فاکتور A و دو منبع نیتروژن به سه شکل نیترات: از منبع نیترات کلسیم، آمونیوم از منبع سولفات آمونیوم و ترکیب نیترات و آمونیوم به نسبت یک دوم از هر منبع نیتروژن به عنوان فاکتور B در نظر گرفته شدند. اعمال تنش شوری از مرحله دو برگی در گیاهان آغاز و تا 30 روز ادامه یافت. با بالا رفتن میزان شوری از شاهد به 200 میلی مولار از مقدار ماده خشک بخش هوایی و ریشه به ترتیب معادل 8/42 و 4/13 درصد کاسته شدند. در بین تغذیه نیتروژنی و در بالاترین سطح شوری، منبع کودی نیترات+آمونیوم به میزان بیشتری سبب افزایش این دو بخش گردید. در این آزمایش تنش شوری، تیمار کودی نیتروژن و اثر متقابل آنها (به جز درصد نیتروژن) تاثیر معنی داری بر مقادیر نیتروژن، نیترات، پروتئین های محلول و اسیدهای آمینه داشتند بطوری که شوری سبب کاهش آنها گردید. در بالاترین سطح شوری، تیماری کودی نیترات+آمونیوم به نسبت بیشتری سبب افزایش این فاکتورها شد. با افزایش شوری از شاهد به 200 میلی مولار از محتوای کلروفیل برگ ها کاسته و بر میزان کربوهیدرات محلول و پرولین افزوده شد. در این آزمایش نوع تغذیه نیتروژنی تنها بر میزان پرولین معنی دار بود. تاثیر آن بر محتوای کلروفیل و میزان کربوهیدرات محلول برگ ها معنی دار نبود. در بین سه نوع کود مصرفی، منبع نیتروژنی آمونیوم+نیترات از بیشترین کارآیی نسبت به دیگر منابع نیتروژن در افزایش میزان پرولین برخوردار بود. بر اساس نتایج این آزمایش می توان بیان کرد که شوری سبب کاهش رشد، میزان کلروفیل، اسیدهای آمینه، میزان پروتئین و درصد جذب نیتروژن در گیاه اسفرزه می شود. استفاده از نیتروژن به صورت نیترات+آمونیوم در سطح 200 میلی مولار NaCl از کارآیی بیشتری در بهبود این پارامترها در این گیاه برخودار است.