فهرست مطالب
نشریه عرفان اسلامی
پیاپی 5 (پاییز 1384)
- تاریخ انتشار: 1384/10/11
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 1حاج ملاهادی سبزواری (1213-1289 ق)، عارف، حکیم و فیلسوف بزرگ ایرانی، در عصر قاجاریه که دوران افول فلسفه در ایران بود، زیسته و از شارحان بزرگ آثار ملاصدرا به شمار می آید. در ایران حداکثر فضیلت فلسفه دانان، فهم و شرح و تفسیر کلام فیلسوفان سابق جهان اسلام در دو مکتب مشائی (بیشتر کتاب های ابن سینا) و اشراقی (بیشتر کتاب های ملاصدرا) بود. در این میان سبزواری از مشهورترین عرفا، فلاسفه و حکیمان عصر قاجار به شمار می رود که مقاله حاضر درباره اوست. این حکیم افزون بر علوم عقلی و مباحث نظری، از جهت عملی هم وارد سیر و سلوک عرفانی و باطنی شده است و مراتب و منازلی را در معرفت فراذهنی و شناخت حضوری طی کرده و پیرو حکمت اشراق به شمار می آید.
کلیدواژگان: عرفان، اسرار، سبزواری، ادوار حیات، سیر و سلوک، اخلاق، سبک شعر، حکمت، تشیع، علوم عقلی و فلسفه -
صفحه 17در این مقاله به دیدگاه مکتب زیبایی پرستی یا جمال در مورد رؤیت خدا یا لقاءالله پرداخته شده و ضمن اشاره به پیشینه این بحث که در همه ادیان آسمانی سابقه دارد به دیدگاه مذاهب اسلامی نیز توجه گردیده است. خدا دیدنی است یا نه؟ پاسخ به این پرسش از مهمترین مباحث عرفانی، کلامی، تفسیری، حدیثی و فلسفی است که بخش عمده ای از فرهنگ و ادبیات فارسی و عربی را به خود اختصاص داده است. برخی چون معتزله رؤیت خدا را غیر ممکن دانسته اند، در دنیا و آخرت. برخی چون اهل سنت خدا را در دنیا قابل رؤیت نمی دانند اما این دیدار را در آخرت امکان پذیر می دانند و عقاید دیگر که به انواع دیدن و مباحث تشبیه و تنزیه بر می گردد. همچنین تفسیر آیات و روایات در این باره جایگاه مهمی دارد. در اینجا به دیدگاه عارفانه و تصوف عشقی و عرفان جمالی اکتفا گردیده که به رؤیت های شهودی اعتقاد داشته و ضمن تفکیک دو نوع دیدن، دیدار دوست و رؤیت خدا را در این دنیا و آن دنیا امکان پذیر می دانند و چون هستی را نظام احسن می دانند، در همه زیبایی ها و موجودات، خدا را می بینند.
کلیدواژگان: رؤیت خدا، عرفان، مکتب زیبایی پرستی، تشبیه، تنزیه، انواع دیدن، حدیث رویت، زیبایی، محبت و عشق -
صفحه 45شباهت های فکری و شیوه زندگی دو فرزانه یعنی شهاب الدین سهروردی و محمد اقبال لاهوری موضوع دقیق و بدیعی است که در این مقاله به آن پرداخته شده و نشان داده می شود که هر دو اندیشمند در مطالبی اساسی هم عقیده بوده اند. به فرهنگ و حکمت و تصوف ایرانی تکیه نموده و آن را سرمایه ای کهن به شمار آورده که حداقل سه هزار سال سابقه دارد. به همین دلیل اصطلاحات عرفانی را از فرهنگ کهن ایرانی اخذ و مورد استفاده قرار داده اند. دو اثر از آثار سهروردی با دو اثر از آثار اقبال؛ آگاهانه یا غیر آگاهانه شبیه به هم اند. اقبال، «بال جبرئیل»، «پیام مشرق» و سهروردی: «آواز پر جبرئیل»، حکمت الاشراق، به خلاف فقها و فیلسوفان، مجذوب سالک یعنی عارف عالم را به سالک مجذوب یعنی عالم عارف ترجیح می دهند. هر دو به اشراق و خودیت و نور عنایت خاص داشته و به هماهنگی عقل و عشق اعتقاد داشته اند. پویایی، تحرک و تلاش را از ارکان مهم زندگی می دانند.
کلیدواژگان: عرفان، اشراق، ایران، تصوف، حکمت ایرانی، خودیت، عشق، انسان کامل -
صفحه 73امام ابو یعقوب یوسف بن ایوب بن یوسف بن حسین بن و هره بوزنجردی همدانی مروی، طلیعه دار تصوف در آسیای صغیر در سال 440 یا 441 (ه. ق) در بوزنجرد (بوزینجرد) همدان به دنیا آمد و در سال 535 ه.ق. در شهر بامیین بادغیس (میان هرات و غشور) پس از 95 سال زندگی پرفراز و نشیب درگذشت.
طبق گفته استاد سعید نفیسی در تاریخ نظم و نثرش، جسد او توسط یکی از شاگردان ارادتمندش - به نام ابن نجار - به مرو منتقل و در محلی مشهور به «بیرام علی» - در 30 کیلومتری مرو - به خاک سپرده شد و مزارش هم اکنون در آنجا زیارتگاه اهل دل و مشتاقان طریقت است.
گفتار خواجه، تلفیقی است از تمثیل و استدلال و استشهاد در قالب نثری موزون، همراه با بیانی گرم و شاعرانه، در نهایت کوشیده است تا راز جمال و بقای بالله را عیان و محب صادق را لایق درگاه محبوب کبریایی سازد.
کلیدواژگان: عرفان، کرامت، جذبه، عشق، سیر و سلوک، مجلس پرداز -
صفحه 87رمز یا سمبل از نظر ادبی عبارتست از ذکر مشبه به و اراده مشبه، البته با دو ویژگی که بیان می شود. در شعر نو و در شعر سهراب سپهری رمز جایگاه ویژه ای دارد، که در حقیقت بسیار دشوار یاب است و کشف آن به راحتی امکان پذیر نیست. در این مقاله نمونه های این رمزها در شعر سهراب سپهری ارائه شده است. مانند: «آب» که سمبل حیات، زندگی، تازگی، نگاه تازه، روشنی، معرفت، حقیقت و طراوت است. همچنین «پرنده» سمبل الهام، سروش، جبرئیل، مرگ و زندگی و روح می باشد؛ یا «ماهی» که روح، حیات، وجود روحانی، سالک، عارف کامل و به حقیقت رسیده و ارتباط بین آسمان و زمین را نشان می دهد. جالب اینکه بخش عمده ای از این رمزها و سمبل ها جنبه عرفانی دارند.
کلیدواژگان: عرفان، سمبل، شعر عرفانی، آب، آیینه، زیبایی، باد، حقیقت، جاودانگی، معرفت، سالک، عشق، اشراق و معراج -
صفحه 117رسد آدمی به جائی که بجز خدا نبیند بنگر که تا چه حد است مکان آدمیتسعدی سخنوری بزرگ، نویسنده ای مردمی، شاعری بدیهه سرا، مصاحبی سازگار، اندرزگوئی عامل، کنجکاوی معرفت جو و کاوشگری به دنبال کشف رموز خلقت و رازهای شگفت انگیز دنیای طبیعی و جهان معنوی بوده است. به ندرت از عرفان سعدی سخن به میان آمده یا اصولا توجهی به گرایش عرفانی این شاعر موحد که یک قرن زندگی خویش را صرف شناخت اسرار آفرینش و کسب تجربه و بینش نموده و در پیشبرد حکمت تعالی بخش خود باقصی نقاط عالم رنج سفر را متحمل گردیده، ننموده اند.
ویژگی های برتر او را سخن ورزی و شعرسرائی و نویسندگی قلمداد کرده، او را شاعر و سخنور و محقق نامیده اند. غور دقیق و بررسی موشکافانه در زندگی چنین شخصیتی نشانگر این حقیقت است که استعداد ذاتی این متفکر رازجو علی رغم محیط آشفته سیاسی آن زمان با کسب فیوضات عرفانی از محاضر استادان در نظامیه بغداد چون ابوالفرج عبدالرحمن ابن جوزی معروف به ناصح حنبلی و دیدار با برادران جوینی در تبریز و همام شاعر تبریزی دنیای مادی را متزلزل، تغییرپذیر و فانی احساس نموده، در حالی که جهان معنوی را جاوید، ثابت و باقی معرفی می نماید و در اعتقاد حقیقی و عارفانه خود هیچگونه لغزشی به خود راه نداده و پیوسته به فضل و کرم پروردگار امیدوار بوده است.
برخورد سعدی با انکیانو حاکم فارس چون فرد مربی می ماند که کلامش را با لحن تشویق آمیز و تحسین انگیز از آن حاکم آغاز نموده بعد با عرفان راهبردی به گونه ای اثربخش وظائف واقعی او را بیان می دارد که بر دل او نشیند. توانائی های درونی سعدی به علاوه مصاحبان عارف که بر روی افکار و رفتار سعدی اثرگذار بودند و آشفتگی محیط سیاسی سبب شد که نه تنها اشعار و نوشته های سعدی به کرات جنبه عرفانی پیدا کند، بلکه تمثیل ها، و قصص سعدی نیز مملو از حکمت و عرفان راهبردی گردد.
کلیدواژگان: عرفان، سیر و سلوک، تمثیل، سهروردی، بقلی شیرازی، آدمیت، درویش، واقع گرایی، آموزه های روحانی، انسان گرایی، آرمان شهر، مددکاری و سازگاری -
صفحه 133منطق الطیر عطار نیشابوری یکی از بزرگترین منظومه های عرفانی ایران زمین است که با بیش از 4600 بیت یک دوره آموزش سیر و سلوک را به مشتاقان و سالکان می آموزد. او با استفاده از قرآن به داستان مرغان و رساله الطیر پرداخته که پیش از او و بعد از او در عرفان حضور داشته و سفری هفت مرحله ای را در هفت شهر عشق روایت می کند. این هفت وادی عبارتند از: طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، فقر و فنا. در این مقاله توضیحاتی درباره هر کدام از این وادی ها داده شده و شرح احوال مرغان که هدهد توصیف کننده آن است، به این نتیجه می رسد که سی مرغ، خود راهمان سیمرغ می یابند.
کلیدواژگان: عرفان، سیمرغ، طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت، فقر، فنا، سلوک، وادی، وحدت و کثرت -
صفحه 147عرفان با ادبیات فارسی پیوندی ناگسستنی دارد و کمتر شاعر و ادیبی را می توان یافت که گرایش های عرفانی نداشته باشد واز اصطلاحات و فرهنگ عارفانه بهره برداری ننموده باشد. در این مقاله مقدماتی در باب عرفان صائب تبریزی بزرگترین غزلسرای قرن یازدهم هجری عرضه می شود و اصطلاحات شاخص عرفانی در اشعار صائب استخراج و ارائه می گردد و بدین وسیله مقدمات لازم برای پژوهش های جامع درباره عرفان صائب فراهم می گردد و نشان داده می شود که این شاعر بزرگ اگر صوفی به شمار نیاید، در گرایش های عرفانی او تردیدی نمی توان داشت.
کلیدواژگان: عرفان، عقل، طلب، جذبه، مقام، رضا، تجلی، عزلت، حال، بیخودی، خرابات، فنا و محو
-
Page 1Haj Molla Hadi Sabzevari (1289_1213) gnostic, sage and great Iranian philosopher lived in Ghajariah Era which was the setting era of philosophy in Iran.He is one of the great expositors of Molla sadra's book, The maximum virtue of philosophers in Iran was understanding description and interpretation of speech ancient Islamic world philosophers.In two schools, Aflatoon philosophy (Mashaii) and school of illumination.Sabzevari is one of the most famous gnostic, philosophers and sage in Ghajar era that this article is about him.In addition of knowledge of intelect and theretical discusion, this sage entered esoteric and gnostic Journey practically.He went som grades and houses in metamental cognition and recognition and is considered as the follower of illuminationist philosophy.
-
Page 17This article considers to the view of beauty worship or beauty about God's meeting or vision of God.While the article mentions to the antecedent of this discution that has a precedent in all heaven religions, it states the view of Islamic religions./Can you see God or no?Answer to this question is one of the most important gnostic, speech, commentary, traditional and philosophical discution that it allocates the main part of culture, persian litrature and Arabic to itself.Some of people like the schimatic think it is impossible to see God in the world and future life and some like sunni Muslims think it is impossible to see God in this world but they think it is possible to see Him in the future life and other opinions return to different kinds of vision the similarity and declaring discution.Interpretation of signs and narratives has an important place in this case too.Here it is contented to the view of gnostic, loving sufism, beauty gnostism which it is believe on inspiration visions and while it seperates two kinds of visions, this article thinks it is possible to see lover and God's vision in this world and future life.Because they know existence as the best hierarchy, they see God in all of the beauties and creatures.
-
Page 45The mental similarities and life method of two wises means sohrevardi and Eghbal Lahoori are new and exact subjects which they will consider in this article and it has been shown that both scientists have the same idea in main points.They lean on Iranian culture and philosophy and sufism and reckon them as an old capital which has at least three thousands years antecedent.For this reason they take some of gnostic terms from Iraninan old culture and use it.Two works of sohrevardi's and two of Eghbal's are similar conscious or unconscious.Eghbal's books are "Gabrial's wing" and "East message" and Sohrevardi's are "the wing of Gabrial's song" and "Hekmatol Eshragh" _ unlike jurists and philosophers they prefer wayfarer attracted means learned master gnostic to attracted wayfarer means gnostic learned master.Both of them consider to illuminatio, selfish and light and believe on wisdom and lov's coordination.
-
Page 73Emam Abu Yaghob ebn Yoousef ebn Hossein ebn Vahraei Boazanjari Hammadany Marvi, pioneer of sufism in Asia minor in the Year 440 of 441 Hegria Lunar year (1019 or 1020) in Bouzanjerd in Hammadan was born. In the Year 535 Hegira Lunar Year in Bamin, Badegheice (Between Harat and Baghshoor) and after 95 years with difficuhties and up and down situations died. According to professor Saeid Nafissi in the book "poetry and prose". His body' by one of lover students, by the name of Ebne Najar was delievered to a famous place named "Bayram Ali, 30 Killometers far from Marve and was buried. His tomb is currently a sacred place for his lovers of the sufism way.The speech of the man of distimct is a composing of allegory, logic and citation in the form of rhythmic prose, to gather with warm utterance and poetic. Finally, he attempted to unvell the secret of God performance, and made truthful lover, worthy, before beloved the great God.
-
Page 87Mystery or symbol is the mention of that unto which a thing is likened and the will of likened, literarily, of course it states with two particulars, mystery has a special place.In the new poem and Sohrab's poem which it can be found hard and it's discovery isnt possible easily.In this article the samples of these mysteries present in Sohrab's poems. Like "water" which is the symbol of life, living, freshness, new viow, brightness, cognition and truth, "the bird" is the symbol of inspiration, messenger _ angle, Gbriel, death, life an soul too or "the fish" which is the symbol of soul, life spirtual being, wayfarer, perfect mystic and reach the truth and show the connection between heaven and earth.It is interesting that the major part of these mysteries and symbols have a gnostic aspect.
-
Page 117Saadi: A great poet, a popular writer and a curiuos theosophist has often been in search of understanding the secrets of reality in the world.Although the writers have paid attention less to his theosophy, Saadi's thoughts and actions are full of theosophy.His natural talent in addition to social environments such as Rouzbehan, Soharevardi, Abddorahman Naseh and Jovini Brothers provided the epistemologist to practice theosophical styles to become superphysical philosophy. The challenging political in theory, in research and in action to develop his strategic theosophy.We can find the best effects of theosophy in his poem called ``Humanity'' man can rise to such a height when he sees none but God, see how lofty can man's position in this world.
-
Page 133Manteghotteir is one of the biggest gnostic poem books in Iran. Which with more than 4600 verses teaches a course of Journey to desirous ones an wayfarers.With the help of Koran, he considers to birds story and Resalatotteir which has presented in gnostism before and after him and narrates a seven_stages journey in seven cities of love.These seven valleys are: request, love, cognition, independence, unification, poverty and annihilation.This article has explained each one of these valleys. With description about the bird which hoopoe describes it, we can conclude that the thirty birds are phoeni x.
-
Page 147Gnostism has an inseparable connection with litrature.We can find less poets and litrarymen that they havent any gnostic tendency and dont exploit from gnostic culture and terms.In this article some introduction has presented about Saeb Tabrizi's gnostism _ the composer of lyric poems in 11 th century.The famous gnostic terms are presented and exploited in his poems.Thus the necessaries will be collected for perfect investigations about Saeb's gnostism.It has been shown that if this great poet doesnt reckon as a sufi, we wont have any doubt in his gnostic tendencies.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.