مجله پژوهش های حبوبات ایران
پیاپی 2 (پاییز و زمستان 1389)

به منظور بررسی تاثیر سوش های مختلف باکتری های تثبیت کننده نیتروژن بر عملکرد و میزان جذب عناصر در ارقام مختلف لوبیا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال های 1385 و 1386 در منطقه خرمدره استان زنجان انجام شد. در این تحقیق، سطوح تلقیح و عدم تلقیح با سویه های مختلف در 6 سطح شامل بدون تلقیح و بدون کود (شاهد)، تلقیح با سویه Rb117، تلقیح با سویه Rb123، تلقیح با سویه Rb136، تلقیح با مایه تلقیح صنعتی ویژه لوبیا با نام ریزوبین سوپرپلاس و نیز بدون تلقیح همراه با کود (100کیلوگرم نیتروژن خالص از منبع کود اوره) بر روی سه رقم لوبیا با تیپ رشدی ایستاده شامل چیتی COS16 و دو رقم قرمز اختر و درخشان، مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج، به طور کلی تلقیح ارقام مختلف لوبیا با سویه های باکتری موجب برتری صفات کمی و کیفی آن نسبت به حالت بدون تلقیح و در بعضی موارد نسبت به مصرف 100 کیلوگرم کود خالص نیتروژن گردید. در بین سویه های مورد استفاده، سوش باکتری Rb117 و در بین ارقام مورد استفاده، رقم لوبیاچیتی COS16 نسبت به سایرین برتری نشان دادند. کاشت بذور پرایمینگ شده توانست محصول را نسبت به شاهد، حدود 43 درصد افزایش دهد و در بین انواع مایه تلقیح، Rb117 با 58 درصد و Rb123 با 32 درصد تاثیر بر عملکرد دانه نسبت به شاهد، به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را بر عملکرد دانه داشتند. بالاترین و پایین ترین فعالیت آنزیم نیترات ریداکتاز به میزان 18/1099 و 3/720 نانومول برگرم وزن تر گیاه در ساعت، به ترتیب به تیمار مصرف کود اوره و نیز تیمار شاهد اختصاص داشت. بالاترین میانگین پتاسیم و فسفر جذب شده در هر کیلوگرم ماده ی خشک اندام های هوایی، از تیمارهای تلقیح وکودی به دست آمد و کمترین آن مربوط به تیمار شاهد بود. باکتری های ریزوبیومی علاوه بر نقش بسیار بااهمیت خود در تثبیت نیتروژن، می توانند با تاثیر بر جذب بهتر سایر عناصر ضروری نیز افزایش رشد و عملکرد گیاهان را موجب شوند.

تراکم جمعیت گیاهی و مقدار نیتروژن، تاثیر زیادی روی رشد و عملکرد محصول نخود دارد. بنابراین، به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف تراکم بوته و کود نیتروژن (آغازگر) بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود رقم کوروش یک آزمایش فاکتوریل 3 × 4 در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی در مزرعه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج در سال 1385 انجام شد. تراکم بوته شامل چهار سطح 16، 32، 48 و 64 بوته در مترمربع و سطوح کود آغازگر شامل صفر، 25 و 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. صفات مورفولوژیکی و زراعی مانند ارتفاع بوته، تعداد شاخه اولیه و ثانویه، ارتفاع اولین گره زایشی از سطح زمین، عملکرد تک بوته، عملکرد دانه در واحد سطح، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن 1000دانه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که تراکم 48 بوته در مترمربع (با فاصله ردیف 50 سانتی متر و فاصله روی ردیف 2/4 سانتی متر) با متوسط عملکرد 1727 کیلوگرم دانه در هکتار و تیمار 50 کیلوگرم کود آغازگر نیتروژن با متوسط عملکرد 1588 کیلوگرم دانه در هکتار، مناسب ترین تیمارهای آزمایشی در این تحقیق بودند. افزایش تراکم بوته نخود در واحد سطح موجب افزایش ارتفاع بوته، فاصله اولین گره زایشی از سطح زمین و عملکرد بیولوژیکی به طور معنی داری شد. اما، برخی صفات مانند تعداد شاخه های اولیه و ثانویه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد تک بوته و شاخص برداشت کاهش معنی داری نشان دادند. همچنین با افزایش مقدار کود آغازگر نیتروژن برخی صفات نخود مانند عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، تعداد دانه در غلاف و تعداد غلاف در بوته افزایش معنی داری نشان دادند. به طور کلی در شرایط آب و هوایی کرج تیمار های توام 48 بوته در مترمربع و مقدار 25 تا 50 کیلوگرم کود آغازگر نیتروژن در هکتار مناسب ترین عامل های مورد بررسی از نظر دستیابی به حداکثر عملکرد محصول نخود (رقم کوروش) بودند.

به منظور بررسی خصوصیات فنولوژیک، مورفولوژیک و عملکردی ژنوتیپ های نخود تیپ دسی، تحقیقی در سال زراعی 86-1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، به اجرا درآمد. در این تحقیق، 70 ژنوتیپ نخود تیپ دسی از بانک بذر حبوبات دانشگاه فردوسی مشهد در کرت هایی به طول 5/2 متر و فاصله ردیف 50 سانتی متر، در یک تا چهار خط کاشت، بدون تکرار در پنجم اردیبهشت ماه، کشت و مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مختلف اندازه گیری شده در مورد هر یک از نمونه های کشت شده بر اساس دیسکریپتور نخود عبارت بودند از طول دوره ی سبز شدن تا گلدهی، طول دوره ی گلدهی تا غلاف دهی، طول دوره ی گلدهی تا رسیدگی، رنگ گل، رنگ دمگل، طول گل، تعداد گل در خوشه، رنگ غلاف، طول غلاف، شروع پرشدن دانه، تیپ برگ ها، تیپ رشدی گیاه، ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح خاک، تعداد شاخه های فرعی (اولیه، ثانویه و ثالثیه)، تعداد گره در ساقه، طول برگ، طول و عرض برگچه، تعداد برگچه در برگ، سطح برگ، تعداد غلاف در دمگل، تعداد غلاف در بوته، شکوفایی غلاف، تعداد دانه در غلاف، بافت پوسته ی بذر، وجود یا عدم وجود خال های کوچک روی بذر، شکل دانه و میزان عملکرد دانه. نتایج نشان داد که در بین ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر تعداد روز از گلدهی تا رسیدگی، اختلاف معنی داری وجود نداشت و دامنه ی آن از 32 تا 44 روز بود. بیشترین (47%) و کمترین (20%) تعداد ژنوتیپ ها از نظر طول دوره ی گل دهی تا رسیدگی به ترتیب در دامنه ی 37 تا 39 روز و کمتر از 37 روز قرار داشتند. در میان ژنوتیپ های مورد بررسی، تنوع قابل توجهی از نظر گستره ی ارتفاع بوته وجود داشت به طوری که تفاوت حداقل و حداکثر ارتفاع بوته مشاهده شده حدود 53 سانتی متر بود. ژنوتیپ 708MCC با 63 سانتی متر، بیشترین میزان ارتفاع بوته را دارا بود. ارتفاع اولین غلاف از سطح خاک در 13 درصد از ژنوتیپ ها، بیشتر از 15 سانتی متر بود. عملکرد دانه در64درصد از ژنوتیپ ها که بیشترین میزان عملکرد دانه را دارا بودند، بیش از 400 گرم در مترمربع بود به طوری که نمونه 608MCC با 745 گرم در مترمربع، بیشترین میزان عملکرد دانه را تولید نمود. نتایج در مجموع نشان داد که تنوع قابل ملاحظه ای در میان ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر صفات ارزیابی شده، وجود دارد و از این رو می توان از این تنوع در برنامه های اصلاحی جهت بهبود عملکرد این گیاه استفاده کرد.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی متانول و دور آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم نخود، آزمایشی به صورت به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. آبیاری به عنوان عامل اصلی با مدار 10 و 20 روز و دو رقم نخود 482 ILC(تیپ کابلی) و پیروز (تیپ دسی) و متانول در غلظت های 20،10 و30 درصد حجمی به عنوان فاکتور های فرعی در نظر گرفته شدند. متانول در طی فصل رشد سه مرتبه با فواصل 10 روز بعد از شروع غلاف دهی بر روی اندام های هوایی بوته های نخود محلول پاشی شد. نتایج نشان داد که محلول پاشی متانول اثرات معنی داری بر روی عملکرد و اجزای عملکرد داشت. محلول پاشی با غلظت 30 درصد، بیش از سایر تیمار ها بر عملکرد و اجزای عملکرد مؤثر بود به طوری که موجب افزایش تعداد غلاف، وزن دانه، وزن 100دانه، تعداد دانه در بوته و شاخص برداشت شد. بیشترین و کمترین عملکرد بیولوژیک به ترتیب در تیمار محلول پاشی متانول 30 درصد (2198 کیلوگرم در هکتار) و متانول صفر درصد (1823 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. همچنین در تیمار محلول پاشی30 درصد متانول، بیشترین عملکرد دانه با 1243 کیلوگرم در هکتار و در تیمار متانول صفر درصد با 904 کیلوگرم در هکتار، کمترین عملکرد دانه به دست آمد. به طور کلی می توان کاربرد محلول پاشی 30 درصد را برای افزایش عملکرد در گیاه نخود توصیه کرد.

به منظور بررسی خصوصیات فنولوژیک، مورفولوژیک، اجزای عملکرد و عملکرد دانه 17 ژنوتیپ متحمل به سرمای عدس به همراه یک توده محلی رایج (رباط) در کاشت پاییزه (21 مهرماه) تحت شرایط آبیاری تکمیلی، آزمایشی در سال زراعی 86-1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. آبیاری در طی فصل رشد در سه نوبت شامل بلافاصله پس از کاشت، 20 روز بعد از آبیاری اول و نیز در آغاز گلدهی انجام شد. بر اساس نتایج، تفاوت بین ژنوتیپ ها از نظر کلیه صفات اندازه گیری شده معنی دار بود (05/0p≤). محدوده رشد رویشی (سبزشدن تا گلدهی) در بین بوته ها از حداقل 102 تا 150 روز و تعداد شاخه در بوته از حداقل 5 تا حداکثر 24 شاخه در بوته متغیر بود ضمن این که گستره ی عملکرد دانه از حداقل 76 گرم درمترمربع در ژنوتیپ MLC13 تا حداکثر 379 گرم در مترمربع در ژنوتیپ MLC20 مشاهده شد. همبستگی بین عملکرد دانه با طول دوره رشد رویشی (**79/0=r)، دوره رشد زایشی (**83/0=r)، ارتفاع بوته (**62/0= r)، تعداد شاخه در بوته (**68/0 = r)، مجموع طول شاخه دربوته (**56/0=r) و تعداد غلاف در بوته (**80/0 =r)، مثبت و معنی دار بود. با توجه به پایین بودن میانگین عملکرد دانه عدس در کشت رایج در ایران و نیز با توجه به افزایش حدود چهار برابری میانگین عملکرد دانه در ژنوتیپ های مورد آزمایش، انتظار می رود در صورت استفاده از ژنوتیپ های مقاوم به سرما در کشت پاییزه در شرایط آبیاری تکمیلی، عملکرد عدس افزایش چشمگیری داشته باشد.

به منظور بررسی تاریخ کاشت مناسب نخود دیم در منطقه همدان، آزمایشی در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاوررزی و منابع طبیعی استان، شهرستان بهار در سال زراعی 85-1384 اجرا شد. تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار صورت گرفت. فاکتور اول شامل دو تاریخ کشت زمستانه و بهاره و فاکتور دوم، ارقام نخود شامل شاهد محلی، ارقام اصلاح شده ی آرمان و هاشم و لاین ILC482 بودند. صفات مورد بررسی عبارت بودند از درصد سبز مزرعه، ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح خاک، متوسط تعداد ساقه اصلی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن 100دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت بین تاریخ های مختلف کشت و ارقام نخود از لحاظ اغلب صفات مورد بررسی، معنی دار بود. برهم کنش تاریخ کشت و ارقام در تمامی صفات به جز ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، تعداد ساقه اصلی، تعداد دانه در غلاف و وزن 100دانه، معنی دار بود. مقایسه ی میانگین عملکرد دانه و بیولوژیک ارقام نخود نشان داد که لاین ILC482، با متوسط عملکرد 1045 کیلوگرم دانه و 2385 کیلوگرم ماده خشک در هکتار در هر دو تاریخ کاشت نسبت به سایر ارقام، برتری داشت. همبستگی عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک (**57/0 =r) و شاخص برداشت (**74/0 = r)، مثبت و معنی دار بود. ارتباط بین درصد سبز مزرعه با عملکرد بیولوژیک (**67/0 =r) بیانگر آن است که عملکرد پایین نخود دیم زمستانه در این منطقه به علت تعداد کم بوته های استقراریافته (درصد سبز پایین) بوده است. به طور کلی، کشت زمستانه نخود دیم در شهرستان بهار، هم به لحاظ عملکرد دانه و بیولوژیک و هم به دلیل وجود ارقام متحمل به سرما (لاین ILC482) نسبت به کشت بهاره نخود دیم، برتری داشته است.

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی در مراحل مختلف رشدی نخود رقم جم، آزمایشی درگلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تنش خشکی از طریق قطع آبیاری تا زمان رسیدن رطوبت خاک به 20 درصد ظرفیت زراعی در مراحل گیاهچه ای، رشد سریع، گلدهی، غلاف دهی و دانه بستن اعمال شد. در این آزمایش، عملکرد دانه در تک بوته و شاخص های رشد شامل وزن خشک تجمعی، سطح برگ در بوته، سرعت رشد گیاه، سرعت رشد نسبی، سرعت فتوسنتز خالص، نسبت سطح برگ و سطح ویژه برگ در طول دوره رشد، اندازه گیری شدند. نتایج، مؤید حساسیت شدید گیاه نخود به تنش خشکی در مرحله گلدهی بود. تنش خشکی در مرحله گلدهی باعث کاهش وزن (عملکرد) دانه در بوته، وزن خشک تجمعی، سرعت رشد نسبی، سرعت رشد گیاه، سرعت فتوسنتز خالص و افزایش نسبت سطح برگ و سطح ویژه برگ شد. در این آزمایش، مرحله دانه بستن کمترین حساسیت را به تنش خشکی نشان داد. وقوع تنش در مراحل گیاهچه ای و رشد سریع باعث افزایش سرعت رشد گیاه و سرعت رشد نسبی در انتهای دوره رشد گیاه شد.

الگوی کاشت، یکی از راه کارهای افزایش عملکرد در واحد سطح است که لازم است در مناطق مختلف مورد توجه قرار گیرد. این تحقیق به منظور بررسی اثر فواصل بین و روی ردیف کاشت بر شاخص های رشد ماش رقم گوهر در سال 1383 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی ایلام اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت های یک بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. سه تیمار فاصله بین ردیف های کاشت (50، 65 و 80 سانتی متر) به عنوان کرت های اصلی و سه تیمار فاصله بوته روی ردیف (5، 5/7 و 10 سانتی متر) به عنوان کرت های فرعی در نظر گرفته شدند. جهت تعیین روند رشد، نمونه برداری ها یک هفته پس از جوانه زنی آغاز و هر هفته یک بار نمونه برداری انجام شد. بررسی روند تغییرات ماده خشک، شاخص سطح برگ، سرعت جذب خالص و نسبت وزن برگ در تیمارهای فواصل بین ردیف نشان داد که این صفات در فاصله بین ردیف 50 سانتی متر نسبت به دو فاصله بین ردیف 60 و 80 سانتی متر، از سطح بالاتری برخوردار بودند. کاهش فاصله ردیف ها باعث ایجاد سرعت رشد محصول بیشتر در طول دوره رشد گیاه شد. از طرفی با کاهش فاصله بوته ها، سرعت رشد محصول در طول دوره رشد افزایش یافت. فاصله بین ردیف 50 سانتی متر کمترین سرعت رشد نسبی را به خود اختصاص داد. کاهش فاصله بوته روی ردیف منجر به کاهش سرعت رشد نسبی شد به شکلی که بیشترین میزان شاخص مذکور در تیمار 10 سانتی متر فاصله بوته روی ردیف مشاهده شد. نسبت سطح برگ در تیمار 50 سانتی متر به خصوص در اوایل فصل رشد نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود. مطالعه روند تغییرات نسبت سطح برگ و فواصل مختلف بوته روی ردیف نیز از روند تقریبا مشابهی با تیمار فاصله بین ردیف تبعیت کرد. با توجه به نتایج به نظر می رسد که آرایش کاشت (5×50 سانتی متر) نسبت به سایر آرایش ها، بهتر بود.

بخش مهمی از موفقیت تولید در مناطق دارای تنش خشکی به جذب مؤثر آب و عناصر غذایی توسط سیستم ریشه ای کارآمد وابسته است. به منظور بررسی خصوصیات مورفولوژیکی ریشه و شناسایی معیارهای مناسب برای گزینش ژنوتیپ های متحمل به خشکی نخود، چهار آزمایش جداگانه در مراحل مختلف فنولوژی شامل مراحل گیاهچه ای، گل دهی، تشکیل غلاف ها و پرشدن دانه ها انجام شد. 10 ژنوتیپ نخود با تنوع جغرافیایی مناسب که کشت نخود در آن مناطق انجام می شود از کلکسیون نخود مشهد انتخاب شدند. به جز در آزمایش اول (مرحله گیاهچه ای) که خصوصیات ریشه ی ژنوتیپ ها در شرایط بدون تنش مورد بررسی قرار گرفت، در سه آزمایش دیگر ژنوتیپ ها در دو شرایط تنش خشکی (25 درصد ظرفیت زراعی) و شاهد قرار گرفتند. آزمایش ها جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شدند. در مرحله گیاهچه ای تفاوت معنی داری میان ژنوتیپ ها از نظر صفات مربوط به ریشه وجود داشت. ژنوتیپ MCC358از نظر مجموع طول ریشه ها، سطح، وزن خشک و حجم ریشه ها، برتر از سایر ژنوتیپ های مورد بررسی بود، با این حال بالاترین نسبت ریشه به اندام هوایی به ژنوتیپ MCC30تعلق داشت. با وجود این که در مراحل گل دهی و تشکیل غلاف ها، اثر متقابل تنش و ژنوتیپ، تاثیر معنی داری بر طول ریشه اصلی نداشت ولی در مرحله پرشدن دانه ها، تنش خشکی طول ریشه اصلی را در اکثر ژنوتیپ ها نسبت به شاهد کاهش داد. نسبت ریشه به اندام هوایی در واکنش به تنش خشکی تا مرحله گل دهی افزایش یافت که به کاهش بیشتر رشد اندام های هوایی نسبت به ریشه ها در این مرحله مربوط می شود. ژنوتیپ ها به اقتضای الگوی رشدی در مراحل مختلف فنولوژی، واکنش های متفاوتی را نشان دادند و یک روند منطقی از نظر تغییر کمی صفات مورد بررسی میان ژنوتیپ ها مشاهده نشد. بنابراین با توجه به نتایج این بررسی به نظر می رسد گزینش برای یک صفت در مرحله ای از فنولوژی گیاه بایستی انجام شود که صفت مذکور در آن مرحله دارای بیشترین اثرگذاری است.

آزمایش ارزیابی کارآیی علف کش ایمازتاپیر برای کنترل علف های هرز کشت لوبیا طی سال 1385 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 19 تیمار و 4 تکرار در استان های زنجان، مرکزی، اصفهان و چهارمحال و بختیاری اجرا شد. در این آزمایش ها، کارآیی کاربرد پیش کاشت آمیخته با خاک، پیش رویشی و پس رویشی علف کش ایمازتاپیر در مقادیر مختلف در مقایسه با علف کش های رایج تری فلورالین، اتان فلورالین و بنتازون مورد ارزیابی قرار گرفت. در استان زنجان بیشترین درصد کاهش وزن خشک علف های هرز نسبت به شاهد بدون کنترل به میزان 91 درصد به تیمار کاربرد پیش رویشی به علاوه پس رویشی ایمازتاپیر به میزان 5/0 لیتر در هکتار همراه مویان مربوط بود. در استان مرکزی نیز تراکم علف هرز برای تیمار یادشده کمتر از سایر تیمارها بود. کاربرد پیش کاشت، پیش رویشی و پس رویشی ایمازتاپیر در مقادیر مورد آزمایش، فاقد اثرات گیاه سوزی پایدار روی لوبیا بود. کاربرد ایمازتاپیر به صورت پس رویشی کارآیی چندانی در کنترل علف های هرز نداشت. هرچند تاثیر کنترلی ایمازتاپیر روی جمعیت علف های هرز در سطح عالی نبود اما با توجه به محدودیت شدید گزینه های علف کش در دسترس لوبیاکاران به نظر می رسد پس از مطالعات بیشتر در زمینه اثرات کنترلی آن روی گونه های علف هرز غالب کشور و همچنین کسب آگاهی درباره اثرات باقی مانده آن در خاک می توان نسبت به معرفی این علف کش برای مدیریت علف های هرز در سطح مزارع لوبیا اقدام نمود.

به منظور بررسی تاثیر علف کش های شیمیایی مختلف بر کنترل علف های هرز پهن برگ زراعت لوبیا، آزمایشی در سال 1386 با 12 تیمار بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در یاسوج اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کاربرد خاکی تری فلورالین به صورت پیش کاشت به مقدار 960 گرم ماده مؤثره در هکتار؛ کاربرد پس رویشی علف کش های بنتازون به مقدار 1200 گرم ماده مؤثره در هکتار؛ علف کش ایمازتاپیر با مقادیر 50، 75 و 100 گرم ماده مؤثره در هکتار؛ علف کش فومسافن به مقادیر 426، 639 و 852 گرم ماده مؤثره در هکتار؛ علف کش استورم به مقادیر 426، 639 و 1065 گرم ماده مؤثره در هکتار، شاهد عاری از علف های هرز توسط وجین دستی و تداخل علف های هرز تا پایان دوره رشد بودند. نتایج نشان داد که مؤثرترین تیمار بر افزایش عملکرد لوبیا، علف کش تریفلورالین بود که با تیمار شاهد عاری از علف هرز، در یک کلاس آماری قرار گرفت و بعد از آن علف کش های بنتازون و فومسافن در هر سه مقدار استفاده شده، قرار گرفتند. بیشترین و کمترین درصد کاهش وزن خشک علف های هرز به ترتیب به تیمارکاربرد علف کش تری فلورالین و بنتازون مربوط بود. در مجموع با در نظر گرفتن مشکل کاربرد علف کش تری فلورالین که کشت بعدی را در معرض خطر قرار می دهد، می توان از علف کش فومسافن به صورت پس رویشی استفاده نمود. این علف کش ضمن خسارت کم به گیاه زراعی، از پتانسیل بالایی جهت کنترل علف های هرز برخوردار است.

به منظور ارزیابی کارآیی استفاده از 12 علف کش اتال فلورالین (3 لیتر در هکتار)، تری فلورالین (2 لیتر در هکتار)، پندیمتالین (5/1 تا 5/2 لیتر در هکتار)، ایمازتاپیر (5/0 تا 7/0 لیتر در هکتار)، ایزوکسافلوتل (80 گرم در هکتار)، پیریدیت (5/2 لیتر در هکتار)، بنتازون (2 لیتر در هکتار)، متری بیوزین (7/0 کیلوگرم در هکتار)، فومسافن (1 لیتر در هکتار)، سیمازین (800 گرم در هکتار)، پرومترین (830 گرم در هکتار) و هالوکسی فوپ- آر- متیل (1 لیتر در هکتار) برای کنترل علف های هرز مزارع نخود و همچنین سنجش حساسیت نخود به این علف کش ها، آزمایش مزرعه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار طی سال زراعی 86-1385 در شهرستان خرم آباد لرستان اجرا شد. در بین تیمارهای کنترل شیمیایی، کمترین تراکم علف های هرز یک ساله به تیمارهای کاربرد پس رویشی فومسافن و ایزوکسافلوتل و کاربرد پیش رویشی مخلوط سیمازین و پرومترین و کاربرد پیش رویشی متری بیوزین اختصاص داشت. تیمارهای کاربرد پس رویشی فومسافن، کاربرد پیش رویشی مخلوط سیمازین و پرومترین و تیمار کاربرد پس رویشی ایزوکسافلوتل، حداقل موجب کاهش 87 درصدی تراکم علف های هرز را فراهم آوردند. سطح کاهش جمعیت علف هرز برای تیمار کاربرد پس رویشی پیریدیت، 85 درصد بود. براساس ارزیابی چشمی به فاصله 2 و 15 روز پس از سم پاشی پس رویشی، تیمارهای کاربرد پس رویشی زودهنگام بنتازون، کاربرد پس رویشی فومسافن و تمامی شکل های کاربرد ایمازتاپیر، اثرات گیاه سوزی شدیدی روی گیاه زراعی نخود بر جای گذاشتند. بر مبنای ارزیابی چشمی صورت گرفته، تیمارهای کاربرد پس رویشی ایزوکسافلوتل و فومسافن، بهترین تیمارها از نظر کنترل علف های هرز (کنترل 5/96 تا 99 درصد) بودند. کاربرد پیش رویشی مخلوط سیمازین و پرومترین، بهترین تیمار شیمیایی از نظر کنترل علف هرز خردل وحشی - شایع ترین گونه ی یک ساله بود. کاربرد پیش رویشی و پس رویشی فومسافن، کاربرد پس رویشی پیریدیت و ایزوکسافلوتل، کاربرد پیش کاشت و پس رویشی ایمازتاپیر، تیمارهای ترکیبی کاربرد پیش رویش به علاوه پس رویشی ایمازتاپیر و پندیمتالین، کاربرد پس رویشی زودهنگام بنتازون، کاربرد پیش رویشی پندیمتالین و کاربرد پیش رویشی مخلوط سیمازین و پرومترین، سبب کاهش حداقل 90 درصدی تولید ماده خشک علف های هرز شدند. اثرات گیاه سوزی کاربرد پس رویشی ایزوکسافلوتل، فومسافن و ایمازتاپیر و کاربرد پیش رویشی متری بیوزین نیز شدید بود. کاربرد پیش رویشی فومسافن برای نخود، ایمن بود. بیشترین عملکرد دانه در تیمارهای وجین دومرحله ای، وجین زودهنگام، کاربرد پس رویشی پیریدیت، کاربرد پیش رویشی مخلوط سیمازین و پرومترین، کاربرد پیش کاشت پندیمتالین، کاربرد پس رویشی ایزوکسافلوتل، کاربرد پیش رویشی متری بیوزین، پندیمتالین و فومسافن، کاربرد پس رویشی پندیمتالین، کاربرد پیش کاشت ایمازتاپیر، اتال فلورالین و تری فلورالین مشاهده شد.

به منظور بررسی صفات کمی و کیفی تاثیرگذار بر قابلیت پخت و رابطه آن با درصد پروتئین، طرحی در قالب بلوک های کامل تصادفی با 15 ژنوتیپ لوبیا قرمز (Phaseolus vulgaris L.) تحت شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی در سه تکرار انجام شد. صفات مورد نظر در سطح مزرعه و آزمایشگاه تغذیه بر اساس استاندارد بین المللی CIAT بررسی شد. تجزیه واریانس نشان داد که تحت دو شرایط آبیاری مستقل اثر ژنوتیپ ها روی برخی صفات کمی (طول بوته، گره روی ساقه اصلی، روز تا 50درصد گل دهی، دوره پرشدن دانه، اندازه دانه، وزن 100دانه و درصد پروتئین) و برخی صفات کیفی (شاخص جذب آب، شاخص تورم، جلوه و ظاهر دانه)، معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین آماری صفات نشان داد در اثر تنش خشکی، مقدار پروتئین دانه، بیشتر، رقم دیررس تر و دانه، دیرپزتر شده است. در تجزیه به عامل ها، چهار عامل پنهانی با توجیه تقریبی بیش از 70درصد تغییرات، در محیط آبیاری معمولی شامل عوامل فیزیولوژیک بوته، مورفولوژی بوته، تیپ رشد و عامل قابلیت پخت و کیفیت پروتئین، دسته بندی شد و در شرایط تنش خشکی، عوامل اصلی به ترتیب شامل خصوصیات فیزیولوژیک بوته، مرتبط بر عملکرد بوته، کمیت دانه و عامل قابلیت پخت و زمان پخت بودند.