فهرست مطالب

فصلنامه علوم زراعی ایران
سال سیزدهم شماره 1 (پیاپی 49، بهار 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/05/14
  • تعداد عناوین: 15
|
  • سمر خیامیم، رضا توکل افشاری، سید یعقوب صادقیان مطهر، کاظم پوستینی صفحه 1
    این آزمایش با هدف ارزیابی اثر سطوح شوری بر صفات جوانه زنی بذر و به منظور غربال ژنوتیپ های چغندرقند به اجرا گذاشته شد. در آزمایش اول 20 لاین و جمعیت چغندرقند در چهار سطح هدایت الکتریکی شاهد (آب منطقه با هدایت الکتریکی برابر با 3 دسی زیمنس بر متر)، 16، 20 و 24 دسی زیمنس بر متر از نظر تاثیر بر صفات مرتبط با جوانه زنی شامل درصد جوانه های طبیعی و جوانه های غیر طبیعی، طول ریشه چه و ساقه چه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار، با هم مقایسه شدند. در آزمایش دوم یک لاین حساس و یک لاین متحمل در دو نوع پرلیت (ریز و درشت) در گلخانه در معرض محلول غذایی با هدایت الکتریکی 16 و 20 دسی زیمنس بر متر با هم مقایسه شدند. در آزمایش سوم جوانه زنی 19 لاین چغندرقند در دو شرایط شاهد و شوری (16 دسی زیمنس بر متر) در گلخانه و در محیط کشت ماسه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا«تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این سه آزمایش نشان داد که جوانه زنی بذر در شوری های 16 و 20 دسی زیمنس بر متر در آزمایشگاه مشابه بود با این وجود، شوری 16 دسی زیمنس بر متر در شرایط گلخانه به عنوان آستانه 50 درصد خسارت، بیشترین اثر تمایز فنوتیپی را در گیاهان داشت. در بین صفات گیاه چه ای، طول ریشه چه و تعداد جوانه های غیر طبیعی در غربال اولیه منابع ژنتیکی، موثرتر به نظر رسیدند. در بستر کشت ماسه ای با هدایت الکتریکی 16 دسی زیمنس بر متر، میزان جوانه زنی بذر تا حدود 35 درصد کاهش و تعداد گیاهان از بین رفته به 80 درصد رسید. به نظر می رسد که علاوه بر این که چغندرقند در مرحله جوانه زنی به شوری حساس است، تا مرحله استقرار نیز این حساسیت وجود دارد. در شرایط تنش شوری 16 دسی زیمنس بر متر، میزان جوانه زنی در بستر پرلیت بیشتر از ماسه و در پرلیت درشت بیشتر از پرلیت ریز بود. در بین مواد ژنتیکی مورد ارزیابی لاین های BP Karaj، 7219 P. 69، 7233 p.29، و هیبرید 7233p 29*MSc2 به عنوان متحمل و لاین های 436 Bigerm 9597 p. 12،OT -428، 8150 p. 9، 452، 191 و 7221 به عنوان نیمه متحمل تا حساس برای تحقیقات بعدی مشخص شدند.
    کلیدواژگان: بستر کاشت، چغندرقند، حد بحرانی، شاخص های جوانه زنی و شوری
  • مریم شهبازی، علیرضا کیانی، سامیه رئیسی صفحه 18
    این آزمایش به منظور تعیین آستانه خسارت شوری بر کیفیت و کمیت محصول دو رقم تجاری کلزا (طلایه و استقلال) در شرایط نیمه کنترل شده مزرعه ای در استان گلستان به اجرا گذاشته شد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در محیط هایی با شوری آب آبیاری در شش سطح (6، 8، 10، 12، 14 دسی زیمنس بر متر) و آب شهر به عنوان شاهد به مدت دو سال زراعی(78-1377) انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که شوری موجب کاهش معنیدار عملکرد و شاخص برداشت ارقام کلزا در هر دو سال گردید. در هردو سال اگرچه رقم استقلال در همه تیمارها بطور معنی داری از عملکرد و شاخص برداشت بالاتری برخوردار بود، ولی درصد کاهش عملکرد آن در تیمارهای شوری بیش از رقم طلایه بوده است. تیمارهای شوری موجب کاهش معنی دار تعداد شاخه زایا، اجزای عملکرد، محتوای نسبی آب برگ، پایداری غشاء، نسبت پتاسیم به سدیم و افزایش معنی دار میزان کلر و سدیم برگ گردید. شوری بر میزان پتاسیم بخش هوایی گیاه اثری نداشت و بنظر میرسد که ضدیتی برای جذب سدیم و پتاسیم در کلزا وجود ندارد. نتایج این آزمایش، بین میزان تحمل نسبی ارقام کلزا به شوری با نسبت پتاسیم به سدیم در برگ همبستگی مثبت و معنیدار و با میزان سدیم برگ همبستگی منفی و معنی داری را نشان داد. بر اساس میزان عملکرد ارقام کلزادر دو سال آزمایش، آستانه کاهش عملکرد در دو رقم طلایه و استقلال 8/4 دسی زیمنس بر متر با شیب کاهش عملکرد بترتیب 8/8 و 4/10 درصد بدست آمد. براساس نتایج بدست آمده، این دو رقم کلزا در تقسیم بندی ماس و هوفمان در گروه گیاهان نسبتا متحمل به شوری قرار می گیرند.
    کلیدواژگان: آستانه خسارت، شوری، کلزا، عملکرد دانه و نسبت پتاسیم به سدیم
  • سعید رضا یعقوبی، مجید آقاعلیخانی، اسکندر زند صفحه 32
    به منظور بررسی رقابت تاج خروس و آفتابگردان در زمان های سبز شدن تاج-خروس و مطالعه تغییرات صفات مورفولوژیک، ساختار پوشش گیاهی، توزیع ماده خشک و تولید بذر تاج خروس، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی بخش تحقیقات علف های هرز موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور واقع در ورامین، در سال 1387 به اجرا گذاشته شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج زمان سبز شدن تاج خروس (همزمان با آفتابگردان، 2، 4، 6 و 8 هفته بعد از سبز شدن آفتابگردان) با تراکم ثابت 8 بوته در هر متر ردیف بود. داده های آزمایش از طریق اندازه گیری تعداد و طول شاخه های فرعی و سطح برگ تاج خروس در لایه های مختلف پوشش گیاهی و میزان بذر تولید شده و ماده خشک برگ، ساقه و گل آذین گیاه بدست آمد. نتایج نشان داد که با تاخیر در زمان سبز شدن تاج خروس، سطح برگ، تعداد و طول شاخه های فرعی و وزن خشک ساقه، برگ و گل آذین آن کاهش معنی داری یافت. با تاخیر در سبز شدن تاج خروس بیش از چهار هفته بعد از سبز شدن آفتابگردان، ساقه های فرعی تاج خروس به تحلیل رفتند و سطح برگ بیشتری به لایه های بالایی پوشش گیاهی آن اختصاص داده شد. با دو برابر شدن شاخص سطح برگ تاج خروس به بیش از 08/0 یا دو برابر شدن وزن خشک آن به بیش از 10 گرم در بوته، تعداد بذر تولید شده 4 تا 5 برابر افزایش یافت. نسبت ماده خشک ساقه و برگ به ماده خشک کل با به تاخیر افتادن زمان سبز شدن تاج خروس روند نسبتا ثابتی داشت ولی وزن بذر تولیدی نسبت به وزن خشک کل کاهش یافت. با توجه به نتایج این آزمایش، اگرچه عملکرد دانه آفتابگردان در هیچ یک از زمان های سبز شدن تاج خروس کاهش معنی داری نداشت، ولی برای جلوگیری از افزایش میزان بذر تاج خروس در بانک بذری خاک، کنترل علف های هرز در زمان دو هفته بعد از سبز شدن آفتابگردان سودمند خواهد بود.
    کلیدواژگان: آفتابگردان، تاج خروس ریشه قرمز، رقابت، زمان سبز شدن، شاخص سطح برگ و ماده خشک
  • بهروز صالحی اسکندری، بهمن خلدبرین، علی مرادشاهی صفحه 49
    جهت شناسایی برخی سازوکار های تحمل به تنش خشکی در دو رقم حساس و متحمل به خشکی کلزا، آزمایشی در محیط آب کشت با چهار سطح تنش خشکی، حاصل از پلی اتیلن گلیکول انجام شد. حساس و متحمل بودن ارقام براساس وزن خشک ساقه و ریشه مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور بررسی اثر تنش خشکی برجذب و انتقال یون پتاسیم، گیاهچه های 8 روزه ارقام متحمل و حساس به فلاسک های حاوی 5 میلی مولار کلرید پتاسیم منتقل و با استفاده از غلظت های مختلف پلی اتیلن گلیکول، تنش خشکی در چهار سطح (صفر، 29/0-، 48/0- و 71/0- مگا پاسکال) اعمال گردید. درآزمایش دیگر اثر غلظت های کلرید پتاسیم (صفر، 5/2، 5، 5/7 و 10 میلی مولار) در تیمار خشکی متوسط پلی-اتیلن گلیکول (48/0- مگا پاسکال) بر رشد گیاهچه های ارقام حساس و متحمل مورد مطالعه قرار گرفت. این دو آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل با سه تکرار انجام شدند. اندازه گیری میزان پتاسیم ریشه و ساقه نشان داد که میزان یون پتاسیم در ریشه هر دو رقم با افزایش تنش خشکی، کاهش معنی داری داشت و در برگ ها با افزایش تنش خشکی کاهش بیشتری نشان داد. در تنش خشکی شدید، میزان یون پتاسیم رقم حساس نسبت به گروه شاهد، به علت نشت یونی، کاهش بیشتری نشان داد. میزان جذب و انتقال یون پتاسیم در رقم متحمل، در تمام سطوح تنش بیشتر از رقم حساس بود. ارزیابی نتایج مربوط به اثر غلظت های مختلف پتاسیم در خشکی متوسط نشان داد که در محیط های فاقد پتاسیم، رقم حساس برخلاف رقم متحمل دارای نشت یونی از ریشه بود، ولی با افزایش یون پتاسیم محیط میزان آن در ریشه و برگ هر دو رقم افزایش یافت و این افزایش در غلظت پایین (5/2 میلی مولار) پتاسیم مشهودتر بود. با توجه به نقش پتاسیم در تنظیم اسمزی و رفع آسیب اکسایشی، به نظر می رسد که پتاسیم می تواند در افزایش تحمل کلزا در برابر تنش خشکی کم و متوسط نقش موثر داشته باشد. میزان پتاسیم ساقه و ریشه در رقم متحمل بیشتر از رقم حساس بود که نشان دهنده وابستگی جذب و انتقال پتاسیم به ژنوتیپ است.
    کلیدواژگان: پلی اتیلن گلیکول 6000، تنش خشکی، غشای سلولی، کلزا و یون پتاسیم
  • فرناز فرجی، مسعود اصفهانی، مسعود کاوسی، مجید نحوی، بابک ربیعی صفحه 61
    به منظور بررسی تاثیر مقادیر کود نیتروژن بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد برنج رقم خزر، آزمایشی به صورت مزرعه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 11 تیمار در 3 تکرار در سال زراعی 1387 در موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت به اجرا گذاشته شد. مقادیر کود نیتروژن از منبع اوره در سه سطح (10، 20 و 30 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) بر اساس محتوای کلروفیل بالغ ترین برگ که با استفاده از دستگاه کلروفیل متر دستی (SPAD-502) اندازه گیری می شد، در سه حد آستانه 36، 38 و 40، به خاک افزوده شدند. نتایج نشان داد که بالاترین تعداد پنجه در واحد سطح و میزان باروری پنجه ها در تیمار S40N30 (SPAD40+30kgN) با تعداد 242 پنجه در متر مربع و 90 درصد باروری پنجه ها بدست آمد. بالاترین تعداد خوشه در واحد سطح در تیمار S38N30(SPAD38+30kgN) حاصل گردید (33/247 خوشه در متر مربع)، که تفاوت معنی داری با سایر تیمارها داشت. میانگین بالاترین تعداد دانه پر در خوشه (17/145 دانه در خوشه) و بالاترین میزان باروری خوشه (51/68 درصد) به ترتیب در تیمارهای S40N30(SPAD40+30kgN) و S38N20 (SPAD38+20kgN) حاصل شد. بیشترین وزن هزار دانه در تیمار S40N30 (SPAD40+30kgN) و به مقدار 60/29 گرم بدست آمد و بیشترین عملکرد دانه در تیمار S40N30 (SPAD40+30kgN) به مقدار 5955 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. کمترین عملکرد دانه در تیمار شاهد به مقدار 3454 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. حداکثر راندمان تبدیل نیز از تیمار S40N30 (SPAD40+30kgN) و به مقدار 6/68 درصد بدست آمد که نسبت به تیمار کودی توصیه شده 7 درصد و نسبت به تیمار شاهد 28 درصد افزایش داشت. با توجه به نتایج این آزمایش به نظر می رسد که مصرف نوبتی (تقسیط شده) کود نیتروژن به مقدار مناسب و مطابق با نیاز گیاه، باعث افزایش عملکرد و اجزای عملکرد و راندمان تبدیل دانه برنج می شود.
    کلیدواژگان: اجزای عملکرد، برنج، تقسیط کود نیتروژن، راندمان تبدیل و عملکرد دانه
  • فرناز شریعتی، امیر حسین شیرانی راد صفحه 78
    به منظور ارزیابی کیفیت دانه کلزا در مراحل مختلف رسیدگی، آزمایشی در سال های زراعی 84-1382 به مدت دو سال در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر انجام شد. در این تحقیق، شش رقم تجاری کلزا به نام هایLicord، SLM046، Okapi، Orient، Zarfam و Opera و پنج زمان برداشت شامل برداشت در مراحل 50، 60، 70، 80 و 90 درصد رسیدگی خورجین های ساقه اصلی در نظر گرفته شدند. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید که در آن رقم به عنوان عامل اصلی و زمان برداشت به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. میزان کلروفیل دانه، میزان روغن، عملکرد روغن دانه و میزان رطوبت دانه با استفاده از روش های استاندارد اندازه گیری شدند. نتایج حاصل از تجزیه مرکب نشان داد که اثر رقم بر چهار صفت مذکور در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. رقمOkapi با میانگین 3/2 میلی گرم بر کیلوگرم، کمترین میزان کلروفیل دانه و با میانگین 1661 کیلوگرم در هکتار، بیشترین عملکرد روغن دانه را به خود اختصاص داد و از این جهت نسبت به سایر ارقام مورد ارزیابی، برتری معنی داری داشت. همچنین دو رقم Okapi و Zarfam به ترتیب با میانگین 7/48 و 0/48 درصد، بالاترین میزان روغن دانه را دارا بودند. اثر زمان برداشت نیز بر این صفات در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. برداشت در مرحله 80 درصد رسیدگی با میانگین 9/1 میلی گرم بر کیلوگرم، کمترین میزان کلروفیل دانه را نشان داد، در حالی که بیشترین عملکرد روغن دانه با میانگین 1548 کیلوگرم در هکتار مربوط به برداشت در مرحله 90 درصد رسیدگی بود. اثر متقابل رقم و زمان برداشت بر میزان کلروفیل دانه و میزان رطوبت دانه نیز در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بر اساس نتایج این آزمایش به نظر می رسد که در برداشت مستقیم کلزا، مرحله رسیدگی 90 درصد و در برداشت غیر مستقیم مرحله رسیدگی 70 تا 80 درصد جهت حفظ کیفیت و به حداقل رساندن افت محصول مناسب تر می باشد.
    کلیدواژگان: رطوبت دانه، کلزا، کلروفیل دانه، مراحل رسیدگی و محتوای روغن دانه
  • شادی جواهری، محمد عبداللهیان نوقابی*، علی کاشانی، حمید نوشاد، داوود حبیبی صفحه 87

    این آزمایش به منظور بررسی اثر موقعیت و سن برگ بر میزان نیتروژن کل برگ و اعداد کلروفیل متر با استفاده از کلروفیل متر دستی (SPAD) در تیمارهای کود نیتروژن طی مراحل مختلف رشد چغندرقند در سال 1386 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح وتهیه بذر چغندرقند واقع در کمال شهر کرج به صورت کرت های دو بار خرد شده در زمان برپایه طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. نیتروژن پیش کاشت از منبع اوره در مقادیر 120، 160، 200 و240 کیلوگرم در هکتار همراه با شاهد (بدون مصرف نیتروژن) به عنوان عامل اصلی و مراحل رشد گیاه به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. اعداد کلروفیل متر با استفاده ازدستگاه کلروفیل متر دستی (SPAD) در برگ های شماره 5، 10 و 15 طی پنج مرحله رشدی چغندرقند بر اساس تعداد برگ در بوته (6- 3، 12-6، 15- 12، 18- 15 و20-18 برگی) قرائت شد. هم زمان در برگ هایی که قرائت کلروفیل متر صورت گرفته بود، میزان نیتروژن کل برگ به روش کجلدال و غلظت کلروفیل های a، b و ab اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر کود نیتروژن برای اعداد کلروفیل متر و نیتروژن کل معنی دار (P<0.01) بود. اثر مرحله رشد نیز برای نیتروژن کل (P<0.05) و وزن مخصوص برگ (P<0.01) معنی دار بود. اثر اصلی شماره برگ نیز برای همه صفات اندازه گیری شده معنی دار بود. اثر متقابل مقدار نیتروژن و مرحله رشد و همچنین اثر متقابل نیتروژن و شماره برگ فقط برای نیتروژن کل (P<0.05) و اثر متقابل مرحله رشد و شماره برگ برای همه صفات اندازه-گیری شده معنی دار بود. تجزیه رگرسیون برای کلیه مراحل رشد در برگ های شماره 5، 10 و 15 نشان داد که رابطه معنی داری بین عدد کلروفیل متر و میزان نیتروژن کل در واحد وزن برگ شماره 5 وجود داشت. نتایج این آزمایش نشان داد که در گیاه چغندرقند غلظت کلروفیل و میزان نیتروژن برگ موقعیت و سن برگ بوده و برگ شماره پنج به عنوان مناسب ترین برگ توسعه یافته برای ارزیابی همبستگی بین میزان نیتروژن کل و اعداد کلروفیل متر در مرحله 15-12 برگی چغندرقند مناسب تشخیص داده شد.

    کلیدواژگان: چغندرقند، کلروفیل ab، کلروفیل متر دستی، نیتروژن کل و مرحله رشد
  • جهانبخش دوستی، اسکندر زند، جهانفر دانشیان، فرهاد صادقی صفحه 99
    به منظور مدیریت تلفیقی علف های هرز در ذرت دانه ای با استفاده از فاصله ردیف، علف کش و کولتیواتور، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ماهیدشت استان کرمانشاه در سال 1385 اجرا گردید. کرت های اصلی شامل فاصله ردیف های کاشت 55، 65 و 75 سانتی متر و کرت های فرعی شامل پنج تیمار کنترل علف های هرز شامل؛ مصرف علف کش خاک مصرف (ای پی تی سی)، علف کش عمومی هدایت شده (پاراکوات)، کولتیواتور، وجین دستی و شاهد با علف هرز بودند. در این آزمایش تعداد و وزن خشک علف های هرز، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که وزن خشک علف های هرز در فاصله ردیف 75 سانتی متر نسبت به فاصله ردیف های 55 و 65 سانتی متر، به ترتیب 105 و 107 درصد افزایش داشت. عملکرد دانه ذرت در فاصله ردیف های 55 و 65 سانتی متر نسبت به فاصله ردیف 75 سانتی متر به ترتیب 6/17 و 5/22 درصد افزایش داشت. مقایسه عملکرد دانه ذرت در انواع روش های کنترل نسبت به شاهد با علف هرز نشان داد که در تیمارهای ای پی تی سی، وجین دستی، پاراکوات و کولتیواتور، عملکرد دانه به ترتیب 50، 5/47، 1/31، و 28 درصد افزایش داشت. در این آزمایش بهترین نتیجه مربوط به روش کنترل و فاصله ردیف، از مصرف علف کش خاک مصرف ای پی تی سی و فاصله ردیف 65 سانتی متر بدست آمد.
    کلیدواژگان: ذرت، فاصله ردیف، علف کش، علف های هرز، عملکرد دانه و کولتیواتور
  • امیرحسن امیدی صفحه 116
    به منظور بررسی اثر قطع آبیاری بر عملکرد دانه و برخی صفات مهم زراعی و شاخص های مقاومت به خشکی، سه رقم گلرنگ بهاره در پنج مرحله رشدی مختلف در معرض تنش خشکی قرار گرفتند. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار و به مدت دو سال زراعی (83-81) در منطقه کرج اجرا شد. عامل اصلی شامل قطع آبیاری در مراحل رشد گیاه (به ترتیب مرحله تکمه زنی و دانه بندی، مرحله تکمه زنی و گلدهی، مرحله تکمه زنی، مرحله گلدهی، مرحله دانه بندی)و بدون تنش و سطوح فاکتور فرعی نیز سه رقم گلرنگ به اسامی محلی اصفهان، اراک 2811 و رقم خارجی FO2 در نظر گرفته شدند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بالاترین عملکرد دانه متعلق به رقم محلی اصفهان در تیمار بدون تنش با 1258 کیلوگرم در هکتار بود که با تیمار تنش قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه اختلاف معنی داری نشان نداد. میانگین عملکرد روغن ارقام در سطوح تنش معنی دار بود. بالاترین میزان عملکرد روغن در هکتار(377 کیلوگرم در هکتار) از رقم محلی اصفهان و در شرایط بدون تنش حاصل شد. برای ارزیابی تحمل ارقام به سطوح مختلف تنش از شاخص های حساسیت به تنش (SSI)، تحمل (TOL)، بهره وری متوسط (MP)، تحمل به تنش (STI) و میانگین هندسی بهره وری (GMP) استفاده گردید. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در شرائط بدون تنش و تنش با شاخص های میانگین هندسی بهره وری و شاخص تحمل به تنش(STI) همبستگی مثبت و معنی داری داشت. همچنین همبستگی مثبت بالا و معنی دار شاخص حسابی (MP) با شاخص های STI، GMP داد که این شاخص ها به خوبی قادر به تفکیک ارقام مقاوم به خشکی و گزینش آنها می باشند. شاخص های MP، STI و GMP که مقادیر بالای آنها نشان دهنده تحمل به تنش است، رقم محلی اصفهان را به عنوان رقم متحمل و رقم اراک 2811 را به عنوان رقم حساس به خشکی مشخص کردند. شاخص های SSI، TOL نیز رقم محلی اصفهان را به عنوان متحمل ترین رقم به تنش خشکی نشان دادند.
    کلیدواژگان: تنش خشکی، شاخص های تحمل به تنش خشکی، عملکرد دانه، عملکرد روغن و گلرنگ
  • سید حسین جمالی، لیلا صادقی، سید یعقوب صادقیان مطهر * صفحه 131

    به منظور شناسایی و تمایز 15 رقم تجاری سویا،11 صفت مورفولوژیک شامل ارتفاع بوته، زمان شروع گلدهی، زمان رسیدگی، رنگ آنتوسیانین هیپوکوتیل، تیپ رشد، رنگ کرک های ساقه اصلی، شکل برگچه های جانبی برگ، رنگ گل، شدت رنگ قهوه ای غلاف، رنگ پذیری پوسته بذر در اثر فعالیت پراکسیداز و رنگ ناف بذر روی ارقام مشاهده یا اندازه گیری شدند. این آزمایش به مدت دو سال (86-1385) با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در کرج انجام شد. میانگین صفات کمی پس از تجزیه واریانس با استفاده از آزمون حداقل تفاوت معنی دار مقایسه شدند. برای تمایز ارقام از روش پیشنهادیUPOV برای دو سال آزمایش (COYD) استفاده شد.گروه بندی اولیه برای صفات کیفی از جمله رنگ ناف بذر، رنگ کرک ساقه اصلی و رنگ گل صورت گرفت و ارقام در گروه های مشابه دسته بندی شدند. از صفات کیفی نیز به منظور تفکیک ارقام داخل هر گروه از طریق جداول مقایسه ای استفاده گردید. تجزیه واریانس صفات کمی بین ارقام تفاوت بسیار معنی داری را در سطح احتمال 1/0 درصد نشان داد. برای مقایسه تفاوت میانگین دو ساله ارقامی که در صفات کیفی مشابه بودند، از روش حداقل تفاوت معنی دار استفاده گردید. در آزمایش های مولکولی، از 16 نشانگر ریزماهواره برای انگشت نگاری ارقام استفاده گردید. بر این اساس تمامی ارقام (بجز دو رقم) از یکدیگر متمایز شدند. به منظور پیدا کردن ترکیبی مناسب از نشانگرها که به نتیجه حاصل از استفاده تمامی نشانگرها در تفکیک ارقام منجر شود، از شاخص قدرت تمایز نشانگرها استفاده گردید که در نتیجه سه نشانگرSatt231، Satt005 و Satt274 انتخاب شدند. از این سه نشانگر که بیشترین قدرت تمایز و تعداد آلل موثر را داشتند، در محاسبه ضرایب تشابه و تجزیه خوشه ایارقام استفاده شد که نتیجه آن مشابه گروه بندی حاصل از 16 نشانگر بود. این نشانگرها به دلیل مستقل بودن از تاثیر محیط، می توانند به عنوان مکمل صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی در شناسایی و تمایز ارقام تجاری سویا مورد استفاده قرار گیرند.

    کلیدواژگان: تمایز، سویا، شناسایی، صفات مورفولوژیک و نشانگرهای SSR
  • احمد حیدری، سید ابوالقاسم محمدی، محمد مقدم، محمدرضا شکیبا، کاظم قاسمی گلعذانی، احمد یوسفی صفحه 146
    تعیین سطح تنوع ژنتیکی و روابط بین ژنوتیپ ها اساس شناسایی والدین مناسب برای اهداف اصلاحی مختلف بشمار می رود. در این راستا نشانگرهای مولکولی بطور موفقیت آمیز در ارزیابی تنوع ژنتیکی انواع گیاهان زراعی مورد استفاده قرار گرفته اند. در این آزمایش، تنوع ژنتیکی 35 لاین و رقم جو، با استفاده از 19 جفت آغازگر SSR و EST-SSR بررسی شد که در مجموع 157 آلل چند شکل با میانگین 85/7 آلل به ازای هر جفت آغازگر تکثیر شد. کمترین تعداد آلل مربوط به نشانگر Bmag581 با دو آلل و بیشترین آن مربوط به نشانگر Bmag134 با 15 آلل بود. میزان اطلاعات چند شکلی برای نشانگرهای مورد بررسی بین 15/0 تا 89/0 با میانگین 69/0 بود که بیشترین مقدار به نشانگر Ebmac419 و کمترین آن به نشانگر Bmag581 تعلق داشت. از نظر تنوع ژنی، دو نشانگر Bmag581 و Ebmac419 به ترتیب کمترین (17/0) و بیشترین (9/0) مقدار را داشتند. تجزیه خوشه ایبراساس داده های مولکولی، ژنوتیپ ها را به پنج گروه منتسب کرد. بررسی درصد زنده مانی در مزرعه، میانگین درصد زنده مانی در آزمایشگاه، LT50 و تراوش یونی ژنوتیپ ها نشان داد که ژنوتیپ های گروه دو در مقایسه با سایر گروه ها از مقاومت به سرمای کمتری برخوردار بودند. نشانگرهای مورد استفاده در این آزمایش توانستند ژنوتیپ های بسیار حساس به سرما را از بقیه ژنوتیپ ها تفکیک کنند.
    کلیدواژگان: تجزیه خوشه ای، تنوع ژنتیکی، جو و نشانگرهای EST، SSR
  • یوسف ارشد، مهدی زهراوی صفحه 157
    ترجیح دادن مواد اصلاحی پیشرفته از سوی به نژادگران در جهت تسریع در تولید ارقام جدید اصلاحی باعث برانگیخته شدن نگرانی جهانی از محدود شدن پایه ژنتیکی ارقام گیاهی گردیده است و این موضوع در تقابل با تنوع ژنتیکی گسترده ای است که در بانک های ژن موجود می باشد، بنابراین شناسایی ژنوتیپ های بومی واجد خصوصیات مفید از ارزش زیادی برخوردار است. در این آزمایش 17 ژنوتیپ بومی از کلکسیون گندم بانک ژن گیاهی ملی ایران به همراه سه رقم کویر، ماهوتی و روشن، به عنوان شاهد، در سال زراعی 87-1386 در قالب چهار آزمایش جداگانه در شرایط آبیاری معمول، قطع آبیاری از مرحله ساقه دهی (E1)، سنبله دهی (E2) و پرشدن دانه (E3) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین عملکرد دانه در شرایط بدون تنش مربوط به ژنوتیپ های 3، 2 و 15، در شرایط E1 مربوط به ژنوتیپ های 13، 11 و ماهوتی، در شرایط E2 مربوط به ژنوتیپ های 15، 11 و 1 و در شرایط E3 مربوط به ژنوتیپ های 2، 1 و 5 بود. ژنوتیپ های 3 و 15 بطور مشترک در هر سه شرایط تنش در گروه A از تقسیم بندی فرناندز قرار گرفتند و از لحاظ شاخص های تحمل تنش وضعیت مناسب تری نسبت به سایر ژنوتیپ ها داشتند. ژنوتیپ های 4 و 11 به ترتیب دارای کمترین کاهش عملکرد ناشی از تنش از مرحله پرشدن دانه نسبت به شرایط مطلوب (بدون تنش خشکی) و نسبت به تنش از مرحله سنبله دهی بودند. شاخص های MP، GMP و STI به عنوان مناسب ترین شاخص های تحمل به تنش در سه شرایط E1، E2 و E3 شناسایی شدند. در تجزیه خوشه ایبراساس شاخص های تحمل به تنش، ژنوتیپ های مورد ارزیابی در شرایط E1 به پنج گروه، در شرایط E2 به سه گروه و در شرایط E3 به چهار گروه تفکیک شدند. نتایج اکثر تجزیه ها بر لزوم شناسایی ژنوتیپ های متحمل اختصاصی متناسب با مرحله رشدی وقوع تنش خشکی در منطقه کشت مربوطه تاکید داشت.
    کلیدواژگان: تحمل به خشکی، شاخص تحمل، شاخص حساسیت و گندم
  • مهرزاد الله قلی پور، بابک ربیعی، میترا یکتا صفحه 178
    نشاسته یکی از اجزای اصلی و تعیین کننده کیفیت پخت در ارقام مختلف برنج محسوب می شود.کیفیت پخت و خوراک برنج معمولا«به وسیله سه خصوصیت مهم و اصلی فیزیکی و شیمیایی نشاسته شامل میزان آمیلوز، قوام ژل و دمای ژلاتینی شدن ارزیابی می شود. یکی از خصوصیات مهم نشاسته، معیارهای چسبندگی است که در ارزیابی دقیق کیفیت پخت و خوراک ارقام برنج موثر هستند. در این پژوهش، ترکیب پذیری عمومی و خصوصی شاخص های چسبندگی نشاسته، در لاین های والدینی برنج هیبرید مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای این منظور، پنج لاین برگرداننده باروری به نام های IR53R، SepidroodR، IR62030R، SA13R و SA14R به عنوان لاین و چهار لاین نرعقیم شامل IR58025A، SA15A، IR79124A و IR78378A به عنوان تستر، با آرایش لاین× تستر در سال 1384 تلاقی داده شدند. درسال 1385 بیست نتاجF1 حاصل به همراه نه والد (جمعا 29 تیمار) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار درمزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت مورد ارزیابی قرار گرفتند. خصوصیات چسبندگی شامل حداکثرچسبندگی، حداقل چسبندگی، فروریختگی، چسبندگی نهائی، پس روی چسبندگی، دمای چسبندگی و مدت زمان لازم تا رسیدن به حداکثر چسبندگی با استفاده از دستگاهRapid Visco Analyser (RVA) اندازه گیری شدند. ارزیابی ترکیب پذیری عمومی والدین و خصوصی هیبریدها و همچنین اجزای ژنتیکی واریانس و وراثت پذیری صفات بر اساس روش کمپتورن صورت گرفت. برای مقایسه لاین ها و هیبرید ها از نظر خصوصیات کیفی مطالعه شده، میانگین آنها محاسبه و با دامنه اطمینان 95 درصد خصوصیات چسبندگی ارقام بومی مقایسه شدند. نتایج حاصل از تجزیه لاین× تستر نشان داد که ترکیب پذیری عمومی و خصوصی اکثر لاین ها و تستر ها برای کلیه خصوصیات چسبندگی معنی دار بود. سهم واریانس افزایشی برای کلیه خصوصیات چسبندگی بیشتر از اثر غالبیت بود. تنها برای صفت دمای چسبندگی، میزان واریانس محیطی بیشتر از سایر اجزای واریانس ژنتیکی بود. کلیه والدین (لاین ها و تسترها) از نظر خصوصیات چسبندگی در دامنه طمینان بدست آمده قرار نداشته و از لحاظ کیفیت پخت و خوراک مناسب نبودند، اما در بین تلاقی ها، ترکیب های SA15A×IR53R،IR79124A×SepidroodR، SA15A×SA14R، IR79124A× IR53R و IR58025A× SA14R از نظر کلیه خصوصیات چسبندگی در دامنه اطمینان مناسب و مطلوب قرار داشتند و دارای کیفیت پخت مشابه ارقام محلی بودند. بر اساس نتایج این آزمایش به نظر می رسد که از هیبریدهای فوق می توان برای تولید ارقام با کیفیت پخت و خوراک مناسب استفاده نمود.
    کلیدواژگان: برنج هیبرید، تجزیه لاین× تستر، ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و خصوصیات چسبندگی نشاسته
  • بهرام مسعودی، محمدرضا بی همتا، سیدعلی پیغمبری، حمیدرضا بابایی صفحه 194
    جهت مشخص کردن روابط میزان روغن و پروتئین دانه با برخی از صفات مهم زراعی، 364 ژنوتیپ سویا در یک طرح آگمنت در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 1384 مورد ارزیابی قرار گرفتند. محاسبه ضرایب همبستگی ساده نشان داد که اکثر صفات زراعی مورد ارزیابی بجز تعداد دانه در غلاف، دارای همبستگی منفی و معنی دار با میزان روغن و اکثر صفات زراعی مورد ارزیابی بجز میزان روغن و تعداد دانه در غلاف، دارای همبستگی مثبت و معنی دار با میزان پروتئین در سطح احتمال یک درصد می باشند. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت نشان دادند که صفات میزان پروتئین دانه و تعداد روز از جوانه زنی تا شروع گلدهی دارای اثر مستقیم منفی و وزن صد دانه دارای اثر مستقیم مثبت روی میزان روغن بودند. صفات وزن صددانه از اثر مستقیم مثبت و میزان روغن دانه و وزن خشک تک بوته از اثر مستقیم منفی زیاد روی میزان پروتئین برخوردار بودند. تجزیه همبستگی متعارف برای مجموعه صفات عامل عملکرد و عامل کیفیت بذر به معرفی دو زوج متغیر انجامید که زوج اول «عملکرد دانه و تعداد دانه در تک بوته» و «میزان روغن» و زوج دوم «عملکرد دانه و تعداد غلاف» و «میزان پروتئین» نامگذاری شدند.
    کلیدواژگان: پروتئین، تجزیه رگرسیون گام به گام، تجزیه علیت، تجزیه همبستگی های متعارف، روغن و سویا
  • میترا وندا، سعدالله هوشمند صفحه 206
    به منظور برآورد خصوصیات ژنتیکی عملکرد دانه و صفات مرتبط در گندم دوروم از تلاقی دی آلل کامل هفت ژنوتیپ استفاده گردید. چهل و نه ژنوتیپ حاصل، برای صفات روز تا گلدهی، تعداد پنجه های بارور، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در سنبله، عملکرد دانه تک بوته و شاخص برداشت مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوت معنی دار بین ژنوتیپ ها برای کلیه صفات مورد مطالعه بود. آزمون مقدماتی مدل جینکز - هیمن نشان دهنده صادق بودن فرضیات مدل برای شاخص برداشت، وزن دانه در سنبله، تعداد دانه در سنبله و عملکرد دانه تک بوته بود. برای بقیه صفات با حذف یک والد فرضیات مدل صادق بودند. باتوجه به نتایج تجزیه و تحلیل گرافیکی، صفت روز تا گلدهی تحت کنترل غالبیت ناقص ژن ها و صفات وزن دانه در سنبله، ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در سنبله، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه تک بوته و شاخص برداشت تحت کنترل اثرات فوق غالبیت ژن ها بودند. نتایج تجزیه هیمن نشان داد که در مورد روز تا گلدهی، سهم افزایشی ژنی از اهمیت بیشتری برخوردار بود و در بقیه صفات، اثر های افزایشی و غالبیت ژنی دارای اهمیت بودند. به استثنای تعداد پنجه های بارور و ارتفاع بوته، معنی دار بودن شاخص c (اثر تلاقی های معکوس) برای سایر صفات نشان دهنده اثر پایه مادری در کنترل ژنتیکی این صفات بود. میزان وراثت-پذیری عمومی از 70/0 (ارتفاع بوته) تا 93/0 (تعداد دانه در سنبله و وزن دانه در سنبله) متغیر بود. وراثت پذیری خصوصی از 31/0 (تعداد پنجه بارور) تا 70/0 (روز تا گلدهی) برآورد گردید. نتایج روش بای پلات نیز نشان داد که رقم Prion-1 دارای بیشترین ترکیب پذیری عمومی برای صفات وزن دانه در سنبله، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در سنبله، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه تک بوته و شاخص برداشت و دارای کمترین ترکیب پذیری عمومی برای صفات ارتفاع بوته و روز تا گلدهی بود، بر اساس نتایج این آزمایش به نظر می رسد که می توان از این والد در برنامه های اصلاحی برای تولید ارقام پرمحصول، پاکوتاه و زودرس گندم دوروم استفاده نمود
    کلیدواژگان: اثر ژن، بای پلات، ترکیب پذیری عمومی و خصوصی، گندم دوروم و وراثت پذیری
|
  • Khayamims., R. Tavakol Afshari, S. Y. Sadeghian, Motahhar, K. Poustini Page 1
    To identify a reliable procedure for studying effects of salinity on sugar beet seed germination under controlled and outdoor conditions as well as to find out the range of salinity concentrations for discriminatiation of genotypic differences for physiological characteristics, three separate experiments were conducted. In the first experiment four levels of salinity (Normal, EC=16, EC=20 and EC=24 dS.m-1) and 20 sugar beet genotypes were studied using factorial arrangement in completely randomized design with four replications. Seedling characteristics as; seed germination, abnormal seedlings, root and hypocotyls length were measured and recorded. The first experiment was a factorial experiment on the basis of a completely randomized design with four replications. The second experiment was carried out in two sizes of Perlits (small and large) as growing media in the greenhouse. It consisted of a tolerant and a susceptible lines that were identified at two EC=16 and EC=20 levels in the previous experiment. In the third experiment, seed germination of 19 sugar beet genotypes were assessed under normal and salt concentrations of EC=16 factorial arrangement in completely randomized design with three replications. Results showed that seed germination was similar in EC=16 and EC=20 dS.m-1 under laboratory conditions and 50% seedling losses was observed at EC=16 dS.m-1 in the greenhouse conditions. Radicle length and number of abnormal plants were determined as useful traits for screening germplasm for salt stress tolernace in laboratory. Sugar beet seed germination decreased to 35% and dead seedlings increased to 80% by growing seeds in sand medium at EC=16 dS.m-1 which showed the importance of sugar beet seedling survival in plant establishment in saline conditions. Seedling growth on Perlit, especially large size, was more vigorous than in sand. Genotypes: Bp Karaj, 7219 p.69, 436 Bigerm, 7233 p.29, 191and hybrid 7233 p.29 × MSc2, 9597 p.12, 428 OT, 452, 8150 p.9 and 7221, were identified as suitable germplasm for further experiments.
    Keywords: Germination indices, Planting medium, Salinity, Sugar beet, Threshold
  • Shahbazim., A. R. Kiani, S. Raeisi Page 18
    Salinity effects on grain yield and some physiological characteristics of two rapeseed (Brassica napus L.) cultivars (Esteghlal and Talaye) were studied under saline conditions. Grain yield of cultivars was compared in a semi-controlled tested plots for two years. Six salinity levels were imposed on a silty loam soil using saline irrigation water. Electrical conductivity of irrigation water was 0.7, 6, 8, 10, 12 and 14 dS.m-1. Grain yield, yield components, harvest index (HI), relative water content (RWC), membrane instability (MIS), and leaf K:Na ratio reduced and leaf Na and Cl significantly (P< 0.01) increased in salinity treatments. Leaf K concentration showed a slight change with increasing salinity and the uptake antagonism between Na and K was not observed. Grain yield of Esteghlal severely decreased in salinity treatments. Relative salinity tolerance of these cultivars significantly correlated with plant height, branch number, siliques per plant, grain number.silique-1, leaf Na and leaf K:Na ratio. Results of this study revealed the relationship between leaf K:Na ratio, leaf sodium and relative salinity tolerance in these cultivarss. Relative grain yield of the cultivars were unaffected by soil salinity 4.8 dS.m-1 (ECe) in Talaye and Esteghlal. Each unit increase in salinity above the thresholds reduced the grain yield by 8.8% and 10.4% in Talaye and Esteghlal, respectively. Results of this experiment classified these two rapeseed cultivars in the moderately salt tolerant category.
    Keywords: Grain yield, Leaf K:Na ratio, Rapeseed, Salinity, Injury threshold
  • Yaghoubi, S. R., M. Aghaalikhani, E. Zand Page 32
    To investigate the morphological and structural changes of Redroot pigweed (Amaranthus retroflexus L.) in competition with sunflower (Helianthus annus L.) under different timing of seedling emergence, a field experiment was conducted in, Weed Research Department, Iranian Research Institute of Plant Protection in 2008 using Randomized Complete Block Design with three replications. Experimental treatments included five times of emergence for redroot pigweed (with 0, 2, 4, 6, and 8 weeks after sunflower emergence) planted at a density of eight plants per meter of row length. Lateral branch number and length, leaf area in different canopy layers, leaf, stem and head dry mater weights, seed per plant in redroot pigweed and sunflower yield were measured at the end of the growing season. Results indicated that redroot pigweed leaf area; number of lateral branches, branches length, leaf, stem, and head weight significantly decreased with delay- in redroot pigweed emergence. Delayed seedling emergence in redroot pigweed (> 4 weeks after sunflower emergence) lost lateral branches and had more leaf area to upper layers of canopy. Increasing the redroot pigweed leaf area index (up to 0.08) and dry matter (up to 10 g.plant-1) increased the seed number.plant-1 up to 4 to 5 folds. Stem and leaf partitioning coefficient, did not vary over all of emergence times for redroot pigweed, but seed partitioning coefficient decreased with delaying seedling emergence. However, the seed yield of sunflower did not decrease in competition with redroot pigweed. In conclusion, weed control in early season (two weeks after sunflower emergence) is suggested to avoid enrichment of redroot pigweed seed bank in the field.
    Keywords: Dry matter, LAI, Redroot pigweed, Sunflower, Timing of seedling emergence.
  • Salehi Eskandarib., B. Kholdebarin, A. Morad Shahi Page 49
    Salehi Eskandari, B., B. Kholdebarin and A. Morad Shahi. 2010. Interaction effect of potassium and drought stress on potassium ion uptake and transport in two canola (Brassica napus L.) cultivars. Iranian Journal of Crop Sciences. 13 (1) 49-60. (In Persian)Drought stress is an ever-increasing problem that severely limits crop production worldwide particularly in arid and semi-arid areas. The effect of water stress simulated by polyethylene glycol-6000 (PEG 6000) on K+ uptake and transport responses in two canola cultivars was studied. Based on their plumule and radicle dry weight, AG and PO4 cultivars were selected as the high and the low drought tolerant, respectively. The effect of drought stress (0, -0.29, -0.48 and -0.71 MPa) on K+ uptake and transport in these two cultivars grown in nutrient solutions containing 5 mM KCl was studied. In a second experiment, the rate of K+ uptake from different concentrations of KCl at a fixed water potential (-0.48 MPa) was also studied. Both of experiments were carried out in comletely randomized design in factorial layout with three replications. K+ uptake was determined by flame photometry. Water stress reduced the rates of K+ uptake by the two cultivars. However, the observed reduction was more pronounced in drought stress sensitive cultivar. The rate of K+ uptake by the two cultivars increased by the increase in K+ concentration. Increase in K+ uptake was more pronounced in tolerant cultivar. In the absent of K+, water stress caused K+ endogenous leakage which was greater in sensitive cultivar indicating cell membrane damage by water stress. Results showed that under water stress K+ uptake by canola cultivars was different and K+ alleviated some deleterious effects of drought stress.
    Keywords: Canola, Cell membrane, Drought stress, PEG 6000, Potassium ion
  • Farajif., M. Esfahani, M. Kavoosi, M. Nahvi, B. Rabiei Page 61
    To evaluate the effect of application of different levels of nitrogen fertilizer on grain yield and yield components of rice (cv. Khazar), a field experiment was conducted at Rice Research Institute of Iran using a randomized complete block design with 11 treatments and three replications in 2008 cropping season. Nitrogen fertilizer levels (10, 20 and 30 kg.ha-1) were applied according to three chlorophyll meter (SPAD-502) reading thresholds (36, 38 and 40) on fully developed leaf of rice plant. Results showed that the maximum number of tiller.m-2 and tiller fertility was recorded in S40N30 (SPAD40+30 kgN) treatment with 242 tiller.m-2 and 90% tiller fertility. Maximum number of panicle.m-2 was recorded in S38N30 (SPAD38+30 kgN) treatment with 247.33 panicle.m-2, which had not significant difference with other treatments. Mean of highest grain number.panicle-1 (145.17) and maximum panicle fertility (68.51%) was recorded in S40N30 (SPAD40+30 kgN) and S38N30 (SPAD38+30 kgN) treatments, respectively. Highest rate of 1000-grain weight was recorded in S40N30 (SPAD40+30 kgN) treatment (29.60 g), as well as the maximum grain yield with 5559 kg.ha-1. Minimum grain yield was obtained in control treatment (without N) with 3454 kg.ha-1. Maximum milling recovery was also observed in S40N30 (SPAD40+30 kgN) treatment with 68.6% which was 7% higher than the recovery rate in recommended level of fertilizer and 28% greater than control. It can be concluded that splitting of nitrogen fertilizer application at appropriate rate, considering plant requirement, may improve grain yield, yield components and milling recovery in rice.
    Keywords: Grain yield, Milling recovery, Rice, Split application of Nitrogen, Yield components
  • Shariati, A. H. Shirani, Rad Page 78
    To evaluate rapeseed grain quality at different maturity stages, an experiment was conducted in the experimental field of Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran in 2003-2005 grwoing seasons. Six commercial rapeseed cultivars including; Okapi, Orient, Zarfam, Opera, Licord and SLM046 and five harvesting times including; 50%, 60%, 70%, 80% and 90% siliques maturity of the main stems were studied-using split plot arrangement in randomized complete block design with three replications. Cultivars were assigned to main plots and harvesting times were randomized in in sub-plots. Chlorophyll contents, oil yield and oil and moisture content of the grain were determined by standard methods. Combined analysis of variance revealed taht the differences among cultivars for the measured traits were significant (P<0.01). Okapi had the lowest chlorophyll content (2.3 mg.kg-1) and the highest oil yield (1661 kg.ha-1) and was superior to other cultivars. Okapi also had the highest (48.7%) oil content. Effect of harvest time on measured traits were significant (P<0.01). Harvesting in 80% maturity of siliques had the lowest (1.9 mg.kg-1) chlorophyll content while the highest oil yield (1548 kg.ha-1) belonged to 90% maturity of siliques. Cultivar × harvest time effects on chlorophyll and moisture contents were significant (P<0.01). Direct and indirect harvesting are suggested at 90% and 70-80% maturity of siliques to maximize grain quality and minimize yield losses.
    Keywords: Grain chlorophyll content, Grain moisture content, Grain oil content, Maturity stages, Rapeseed
  • Javaheri, Sh., M. Abdollahian, Noghabi, A. Kashani, H. Noshad, D. Habibi Page 87

    To investigate the effect of sugar beet leaf age and position on nitrogen content and chlorophyll meter readings (SPAD value) using chlorophyll meter in sugar beet, a field experiment was conducted in the experimental field of Sugar Beet Seed Institute (SBSI) in 2007 cropping serason, using a split-spli plot in time arrangement in RCBD with four replications. Five levels of pre-sowing nitrogen in the form of urea 0 (as control), 120, 160, 200 and 240 kg.ha-1 were assigned to main plots and five plant growth stages considred as sub plots. Chlorophyll meter readings of sugar beet leaf blade number 5, 10 and 15 were determined by chlorophyll meter (SPAD-502) at five growth stages based on the number of leaves including 3-6, 6-12, 12-15, 15-18 and 18-20 leaves of each plant. In the same leaves, concentrations of nitrogen content (Kjeldahl method) and chlorophyll a & b were measured. Analysis of variance showed that main effect of nitrogen fertilizer was significant for SPAD value (P<0.01) and nitrogen content(P<0.05). The main effect of growth stage was also significant for nitrogen content (P<0.05) and specific leaf weight (P<0.01). All measured sugar beet traits were affected by the main effect of plant growth stage. The interaction between nitrogen fertilizer × growth stage was only significant (P<0.05) for leaf nitrogen content. However, the interaction between growth stage × leaf number was significant for all measured traits of sugar beet. There was significant correlation between the SPAD value and nitrogen content of leaf, based on dry weight, in leaf nuber 5, while there was no significant correlation between the SPAD value and nitrogen content of leaf in the leaf number 10 and 15. In conclusion, chlorophyll meter reading and nitrogen content of sugar beet leaves were influenced by leaf age and position. Thus, fully expanded leaf number five may be used for chlorophyll meter reading and determination of nitrogen content in sugar beet in 12-15 leaves stages.

    Keywords: Chlorophyll a, b, Chlorophyll meter, Growth stage, Sugar beet, Total nitrogen
  • Doostij., E. Zand, J. Daneshian, F. Sadeghi Page 99
    To study integrated weed management in maize cultivar, KSC 704, a field experiment was conducted at the Mahidasht Agricultural Research Station in Kermanshah, Iran.,, during spring and summer of 2006. Split plot arrangement in randomized complete block design with four replications was used.The main plots were row spacing (55, 65 and 75cm) and sub-plots were soil application herbicide (EPTC), non-selective herbicide (Paraquate), mechanical weeding with cultivator, hand weeding and control. Analysis of variance and means comparison indicated that weed biomass in 75 row spacing, in comparison to 55 and 65 cm row spacing, increased by 107% and 105%, respectively. Grain yield in 55 and 65 cm row spacings as compared with 75 cm row spacing increased by 17.6% and 22.5%, respectively. In conclusion, grain yield in EPTC, hand weeding, Paraquate and cultivator treatrments increased by 50%, 47.5%, 31.1% and 28%, respectively. Weeds were controlled better in EPTC and 65 cm row spacing.
    Keywords: Cultivator, Grain yield, Herbicide, Maize, Row spacing
  • Omidi, A. H Page 116
    Effect of irrigation withhold at different growth stages on grain yield and drought tolerance indices in three safflower cultivars was studied in experimental field of Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran, in 2002-2004 cropping seasons. The experimental design was split plot arrangement in randomized complete block design with three replications. Drought stress levels; S1 (blooming and seed development), S2 (blooming and flowering), S3 (blooming), S4 (flowering), S5 (seed development) and S6 (control) were assigned to main plots, and safflower cultivars; Arak 2811, Isfahan local and FO2 were randomized in sub-plots. Combined analysis of variance demonstrated that the highest grain (1258 kg.ha-1) and oil (377 kg.ha-1) yields belonged to Isfahan local in non-stress conditions which was not significantly different from grain and oil yield under S5 drought stress treatment. To evaluate the responses of cultivars to drought stress, different drought tolerance indices, including Stress Susceptibility Indices (STI), Tolerance index (TOL), Mean Productivity (MP), Stress Tolerance Index (STI) and Geometric Mean Productivity (GMP) were calculated. Correlation coefficients showed strong relationship between grain yield in stress and non stress conditions as well as SSI, TOL and GMP indices. MP, GMP, and STI identified Isfahan local as tolerant, and Arak 2811 as susceptible cultivars to drought stress. TOL and SSI also confirmed that Isfahan local as tolerant cultivar for drought stress conditions.
    Keywords: Drought stress, Drought tolerance indices, Grain yield, Oil yield, Safflower
  • Jamali, S. H., L. Sadeghi, S. Y. Sadeghin, Motahhar Page 131

    To identify and discriminate 15 soybean commercial cultivars, 11 morphological characteristics viz. plant height, timing of beginning of flowering, timing of maturity, anthocyanin of hypocotyl, growth type, color of hairs on main stem, shape of lateral leaflets, flower color, intensity of brown color of pod, seed coat color due to peroxidase activity, and seed hilum color were assessed and measured. This experiment was conducted during 2007-08 growing seasons using randomized complete block design with three replications in Karaj. Distinctness of cultivars was determined using UPOV’s recommended method for two growing seasons (COYD). Considering seed hilum color, color of hairs on main stem, and flower color soybean cultivars were grouped in similar group. Pair-wise tables were used for discriminating within-group cultivars by other qualitative traits. Analysis of variance for quantitative traits showed very high significant differences (p<0.001) between cultivars. Molecular tests, 16 microsatellite markers were used in cultivars fingerprinting. These markers could distinguish between cultivars except two of them. To determine optimum combination of markers, all markers were used which led to selection of three SSR loci; Satt231, Satt005, and Satt274. These three microsatellite loci with the most discriminative power and effective number of alleles were used in cluster analysis and led to the same distinction results using 16 markers. Since these markers are not influenced by environmental conditions, therefore, could be utilized as complementary traits to morphological and physiological characteristics in identification of soybean cultivars.

    Keywords: Distinction, Identification, Morphological characteristics, Soybean, SSR Markers
  • Heidaria., S. A. Mohammadi, M. Moghaddam, M. R. Shakiba, K. Ghasemi Golezani, A. Youssefi Page 146
    Determination of genetic diversity level and genotype relationships is fundamental for identification of desirable parents to be used in different breeding programs. Molecular markers have been successfully used for analysis of genetic diversity in various crops. Genetic diversity among 35 lines and genotypes of barley was studied using 19 pairs of SSR and EST-SSR primers. Totally 157 alleles were produced with an average of 4.06 alleles per locus. Bmag581 with two and Bmag134 with 15 alleles had the lowest and highest allele number, respectively. Polymorphic information content ranged from 0.15 (Bmag518) to 0.89 (Ebmac419) with an average of 0.69. The markers Bamg581 and Ebmac419, had the lowest (0.17) and the highest (0.90) gene diversity, respectively. Cluster analysis based on molecular data assigned the genotypes into five groups. Group 2 genotypes showed low level of tolerance to cold and contained sensitive genotypes. In general, it seems that the studied markers were able to differentiate the most cold sensitive barley genotypes from the rest.
    Keywords: Barley, Cluster analysis, EST, SSR markers, Genetic diversity
  • Arshady., M. Zahravi Page 157
    Exploiting advanced breeding materials to accelerate the development of new cultivars by breeders has created global concern about the narrow genetic basis of modern wheat cultivars. This is in contrary with the extensive genetic diversity stored in plant gene banks. Therefore, identifying landraces with useful characteristics would be of great value. Seventeen accessions of wheat collection of the National Plant Gene-Bank of Iran together with three check varieties, Kavir, Mahooti and Roshan, were evaluated in four different conditions; normal irrigation and irrigation ceased at different growth stages of; stem elongation (E1), heading (E2) and grain filling (E3) in 2007-2008 grown season. The highest grain yield belonged to genotypes 3, 2 and 15 in non-stress condition, 13, 11 and Mahooti in E1, 15, 11 and 1 in E2 and 2, 1 and 5 in E3. Genotypes 3 and 15 located at A region of Fernandez diagram in all three stress conditions and were superior to other genotypes, based on stress tolerance indices. Genotypes 4 and 11 had the lowest yield loss due to stress at grain filling as compared to non-stress condition and stress at heading, respectively. MP, GMP and STI were identified as the most favorable indices for all three stress conditions;E1, E2 and E3. Cluster analysis grouped the genotypes in 5, 3 and 4 groups at E1, E2 and E3 conditions, respectively. Results indicated that tolerant genotypes should be identified according to the growth stage at which the drought occurred.
    Keywords: Drought tolerance, Stress tolerance index, Stress susceptibility index, Wheat
  • Allahgholipourm., B. Rabiei, M. Yekta Page 178
    Starch comprises about 90% of milled rice, therefor the eating and cooking quality of rice is mainly affected by the starch properties. The eating and cooking quality of rice has usually been evaluated by three major physical and chemical properties of the starch including; amylose content, gel consistency and gelatinization temperature. In addition, other important properties of starch, such as paste viscosity have been established to evaluate more precisely the cooking quality of rice. To determine the general and specific combining ability of starch paste viscosity properties in the parental lines, five restorers and four cytoplasmic male strile (CMS) lines were selected as lines and testers, respectively. These CMS and restoring lines were a random sample of parents from a reference population of rice breeding materials in Iran. Nine parents were crossed in a Line × Tester crossing system in 2005. Twenty F1 hybrids and their parents were evaluated in a randomized complete block design with two replications for evaluating paste viscosity characteristics. The paste viscosity properties were determined by the Rapid Visco Analyzer. General combining ability (GCA) and specific combining ability (SCA) were determined by Kemptrhone method. In this study, mean of the parents and hybrids were also compared with the local rice varieties for paste viscosity properties based on 95% confidence interval. The results revealed that effects of GCA and SCA were significant for all of the paste viscosity properties. The additive effect was greater than dominance and environmental effects for all of the paste viscosity properties, except pasting temperature. For this parameter, environmental effect was high. All of the parents were out of the confidence interval of the pasting properties. Therefore, they were not suitable for cooking and eating quality. However, among the crosses, five hybrids SA15A×IR53R, IR79124A×SepidroodR, SA15A×SA14R, IR79124A×IR53R and IR58025A×SA14R were in the confidence interval of the pasting characteristics based on the paste viscosity properties, and had good cooking and eating quality similar to local rice varieties.
    Keywords: General combining ability_Hybrid rice_Line × tester analysis_Paste viscosity properties_Specific combining ability
  • Masoudib., M. R. Bihamta, S. A. Peyghambari, H. R. Babaie Page 194
    To determine relationships between seed oil and protein contents with some important agronomic traits, 364 soybean genotypes were evaluated using an augmented design in Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran, during 2004 growing season. Most agronomic traits had significant negative correlation with seed oil content, except number of seed.pod-1. However, most agronomic traits had highly significant positive correlation (p<0.01) with seed protein content, except seed oil content and number of seed.pod-1. Results of stepwise regression and path analyses showed that seed protein content and days to beginning of flowering had direct negative effect, and 100 grain weight had direct positive effect on grain oil content. Oil content and biomass also had direct negative effect, and 100 grain weight had direct positive effect on grain protein content. Canonical correlation analysis for seed yield and seed quality variables led to introduction of two pairs of variables. The first pairs was named "grain yield and number of grain.plant-1 " and "grain oil content" and the second pairs was named "grain yield and number of pod.plant-1 " and "grain protein content", respectively.
    Keywords: Canonical correlation analysis, Grain oil content, Grain protein content, Path analysis, Soybean, Stepwise regression
  • Vandam., S. Houshmand Page 206
    A complete set of diallel crosses among seven durum wheat lines were used to study the genetics of yield and its components. Eight traits including days to heading, harvest index, grain number.spike-1, grain weight.spike-1, grain number.plant-1, plant height and grain yield.plant-1 were measured and recorded. Significant (P<0.01) differences were observed among genotypes for all the studied traits. Assumptions of Jinks-Hyman method were valid for harvest index, grain number.spike-1, grain weight.spike-1 and grain yield.plant-1. However, for the remaining traits, when one parent was excluded, the assumptions fulfilled. Based on the estimates of average degree of dominance and result of graphical analysis, the gene action for days to heading, was partial dominance, while grain weight. spike-1, plant height, fertile tiller number, grain number.spike-1, grain number.plant-1, grain yield.plant-1 and harvest index were controlled by over dominance gene action. Hayman analysis of variance indicated that additive (a) effects were significant for all of the studied traits, and dominance (b) effects significant for all of traits except day to heading. Maternal effects (c) were also significant for all of traits except plant height and fertile tiller number. Broad-sense heritability estimates ranged from 0.93 (for grain number.spike-1 and grain weight.spike-1) to 0.70 (for plant height). Narrow-sense heritability estimates ranged from 0.70 (for days to heading) to 0.30 (for fertile tiller number). The biplot indicated that entry Prion-1 had the highest GCA effect for grain weight.plant-1, fertile tiller number, grain number.plant-1, grain yield.plant-1 and harvest index. However, it had the lowest GCA for plant height and days to heading. Therefore, this genotype can be considered as suitable parent in durum wheat breeding programs
    Keywords: Biplot, Combining ability, Durum wheat, Gene action, Heritability