فهرست مطالب

حقوق اساسی - پیاپی 12 (زمستان 1388)

نشریه حقوق اساسی
پیاپی 12 (زمستان 1388)

  • 186 صفحه، بهای روی جلد: 30,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1389/12/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • پژوهش
  • حسین رحمت الهی، رضوان حکیم زاده، کمال درانی، سیدموسی علیزاده طباطبایی صفحه 1

    پژوهش حاضر به بررسی میزان توجه به حقوق ملت در محتوای کتاب‌های درسی مدارس جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. حقوق ملت جزیی از حقوق بشر است که توسط دولت و از طریق قانون اساسی به رسمیت شناخته شده است؛ لذا انتظار توجه به آن از طریق آموزش و پرورش رسمی وجود دارد. پژوهش حاضر از نوع زمینه‌یابی بوده و در دو مرحله انجام شده است: مرحله اول شامل مطالعه پیشینه و مبانی اساسی حقوق ملت از دیدگاه صاحبنظران و متخصصین موضوع، و همچنین بررسی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برای استنباط و استخراج مولفه‌های اساسی حقوق ملت می‌باشد که با روش تحلیلی و با استفاده از منابع مستند و مکتوب انجام شده است. مرحله دوم شامل تحلیل محتوای برنامه‌های درسی می‌باشد و در این مرحله میزان همخوانی این برنامه‌ها با مولفه‌های اساسی حقوق ملت مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کتاب‌های تعلیمات اجتماعی و جامعهشناسی مراحل آموزش رسمی در ایران (قبل از دانشگاه) تشکیل می‌دهند که توسط وزارت آموزش و پرورش تدوین شده است. برای تجزیه و تحلیل نتایج به‌دست آمده، از روش‌های توصیفی و استنباطی آماری استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد کتاب‌های درسی فعلی تا وضعیت مطلوب از نظر توجه به آموزش حقوق ملت فاصله دارند. گرچه برخی از مولفه‌های حقوق ملت مانند حق مشارکت در تعیین سرنوشت مورد توجه قرار گرفته‌اند، اما اکثر آن‌ها مانند حقوق و آزادی‌های فکری، به‌طور مطلوب مورد توجه قرار نگرفته‌اند.

    کلیدواژگان: بشر، برنامه های درسی، حقوق ملت، آموزش حقوق
  • مشتاق زرگوش صفحه 19

    این مقاله در تلاش است تا با تامل در حقوقی ایران و دیگر نظام های مختلف حقوقی، تصویری روشن تر از وضعیت مصونیت و مسئولیت مدنی دولت ارایه نماید. برای شناساندن گستره مسئولیت و مصونیت دولت در حقوق مسئولیت مدنی دولت، این نوشته در ابتدا، مفهوم مسئولیت و موقعیت تاریخی- تحولی آن را مطرح نموده و سپس، جایگاهی را که این تاسیس در حقوق مسئولیت مدنی دولت در نظام های مطرح حقوقی و نیز ایران دارد، مورد بررسی قرار داده است. همین چیدمان به صورتی مستتر در متن، در خصوص مصونیت دولت نیز تا اندازه زیادی، رعایت شده است. نتیجه حاصل از این پژوهش آن است که اینک و در پرتو تحولات صورت گرفته، مسئولیت بر مصونیت برتری یافته است.

    کلیدواژگان: دولت، کارگزاران دولت، مسئولیت دولت، مسئولیت شخصی، مصونیت
  • مهدی شهابی صفحه 53

    نظام حقوقی مجموعه‌ای از قواعد و نهادهای حقوقی است که در تعامل با یکدیگر بوده و جدای از یکدیگر قابل مطالعه نیستند. نظام حقوقی مجموعه‌ای هماهنگ و منسجمی از قواعد و نهادها را شکل می‌دهد که تغییر و تحول در بخشی از آن، قسمت‌های دیگر نظام حقوقی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. در یک نظام حقوقی، برخی از نهادها و قواعد حتی می‌توانند نواقص و خلاهای کارکردی بخش‌ها، نهادها و قواعد دیگر نظام حقوقی را جبران نمایند. تعامل یا نفوذ متقابل حقوق عمومی و حقوق خصوصی، به‌عنوان بخش‌های اصلی نظام حقوقی، از این منظر اهمیت می‌یابد. البته بایستی توجه داشت که وجود دوگانگی حقوقی، مستلزم پذیرش دوگانگی در حوزه مبنا یا منشا الزام‌آوری قاعده‌ حقوقی نیز است؛ با وحدت‌گرایی در حوزه‌ مبنا، نمی‌توان سخن از دوگانگی حقوق عمومی و حقوق خصوصی به میان آورد. ذکر این نکته نیز ضرورت دارد که جایگاه دوگانگی عمومی و خصوصی در تحول نظام حقوقی می‌تواند متاثر از هدف نظام حقوقی (فردگرایی و جمع‌گرایی) باشد.

    کلیدواژگان: حقوق عمومی، حقوق خصوصی، نفوذ متقابل، نظام آمره، آزادی فردی، مبنای قاعده حقوقی، هدف قاعده حقوقی
  • آمنه دهشیری*، محمدشریف شاهی صفحه 71

    آن‌چه دوران مارا از عصر کشاورزی و صنعتی متفاوت می‌کند، سیطره دانش بر کلیه شیون و امور زندگی بشر است؛ از این روست که این دوران را عصر دانش نامیده‌اند. هرچند فعالیت‌های انسان از گذشته‌هایبسیار دور عجین با دانش بوده است اما حدود یک دهه است که اهمیت دانش در کسب و کار اقتصادی و تآمین نیاز‌های اولیه بشر، بسیار پررنگ شده است.مشکلات بشر امروز خاص اوست و هیچ‌گاه سابقه نداشته است. اما راه‌حل این مشکلات را نیز بشر امروز از طریق دانش پیشرفته خویش می‌تواند ارایه کند و پاسخ به این مسایل یعنی تامین حیات بشر و کمک به ادامه بقاء او. دانش بشری برای این‌که توسعه پیدا کند و بتواند برای مشکلات جدید جهانی راه حل ارایه دهد باید آزادانه به اشتراک گذاشته شود. دولت‌ها برای آن‌که بتوانند تعهدات حقوق بشری خود را انجام دهند نیازمند دسترسی به دانش هستند. در این مقاله توضیح داده شده است که انحصار دانش از طرف اشخاص عمومی یا خصوصی مانع تحقق حقوق بشر است، بنابراین انحصار دانش منجر به نقض حقوق بشر می‌شود.

    کلیدواژگان: حقوق بشر، حقوق سیاسی، حقوق مدنی، آزادی اطلاعات، آزادی بیان، حقوق اقتصادی، حق غذا
  • علی اکبر گرجی، محمد بهادری جهرمی صفحه 95

    عرصه حقوق عمومی را از یک منظر می‌توان عرصه دوگانه‌ها دانست: دوگانه‌هایی همچون حقوق عمومی و حقوق خصوصی، دوگانه قدرت و آزادی، دوگانه دولت و شهروند، دوگانه اراده عمومی و اراده فردی، دوگانه عمل حاکمیتی و عمل تصدی، دوگانگی نهادهای سیاسی (امر سیاسی، اداری و تقنینی) و قضایی (امر قضایی)، دوگانگی شخصیت حقوقی دولت و شخصیت زمامداران، دوگانه حق (امتیاز، صلاحیت، آزادی، قدرت) و تکلیف(تعهد، اجبار، تقید)، دوگانه منفعت عمومی و منفعت خصوصی، دوگانه شکل و محتوا(ماهیت)[1]، دوگانه اعمال یکجانبه و اعمال قراردادی، دوگانه اکثریت و اقلیت، دوگانه اداره کننده و اداره شونده، دوگانه حقوق و اخلاق، دوگانه قاعده و استثنا، دوگانه آیین‌نامه و قانون. بنابراین، می‌توان گفت وجود این دوگانگی‌ها با جوهره حقوق عمومی پیوندی وثیق دارد. بسیاری از این تفکیک‌ها به ایجاد تضمین‌های محکمی در رابطه دولت و شهروند می‌پردازند.پس به هم خوردن وبه هم زدن این دوگانگی یا چندگانگی‌ها اصولا مطلوب و مقبول نیست و به عبارتی هنر حقوق عمومی تلفیق و کنار هم نشاندن این دوگانه های ناسازگار است. حکمرانی مطلوب و شایسته نیز باید بتواند بین این امور ناسازگار تعادل منطقی ایجاد نماید. از جمله دوگانگی‌هایی که در عرصه حقوق عمومی جایگاه رفیعی دارد، دوگانه قانون آیین‌نامه است. اراده‌گرایی سیاسی حقوقی قوه مجریه درسال‌های اخیر باعث شد تا یکی از مباحث جدی حقوق عمومی بار دیگر احیا شده و حتی در عرصه عمومی جامعه نگاه‌ها را به سوی خود معطوف نماید. مقاله حاضر، می‌کوشد تا به بازشناسی قلمروهای صلاحیتی قوای مقننه و مجریه در زمینه وضع قواعد حقوقی کلی بپردازد.

    کلیدواژگان: قانون، آیین نامه، تفکیک شکلی، تفکیک ماهوی، صلاحیت تکلیفی، صلاحیت اختیاری
  • برگردان
  • اصول قانونگذاری
    جرمی والدرون ترجمه: حسن وکیلیان صفحه 115
  • قوه قضائیه در فرانسه و اروپای قاره ای: رویکرد تطبیقی
    تیه ری اس رنو صفحه 137
  • بخش فرانسه
  • وضعیت استثنایی در حقوق اساسی تطبیقی
    عباس کوچ نژاد صفحه 7
|
  • HOSEIN rahmatollahi *, rezvan hakim zadeh, kamal derati, seyed moosa alizadeh tabatabaii Page 1

    This study examines the amount of attention to nation's right in the content of Iranian school textbooks. The right of the nation is a part of the human right recognized by the government in the constitution law. Therefore, it is expected that this issue is considered in formal school education. Present research is conducted as a survey in two stages. The first stage includes the study of literature and basic principal of nation's right, and review the Iranian constitution law to deduce and extract the basic components of nation's right. The second phase includes analysis of curriculum content .In this stage the amount of content consistent with the fundamental components of nation's right were identified. Statistical population includes all social studies and sociology textbooks in formal school education that has been prepared by the Ministry of Education. Descriptive and inferential methods are used to analyze the results. This study shows the current textbooks have not considered the nation's right as acceptable. Although some components, such as people's rights to participate in determining the future have been considered, but some basic individual and social rights such as freedom of thought are not considered adequately.

    Keywords: human rights, curricula, the nation's rights, human right education
  • moshtagh zargoosh* Page 19

    This Article, concentrating governmental torts, explores the conceptions and evoluation of immunity and liability of government in comparative prospective. The essay has been divided into two main part. First, it will present an conceptual and evolutionary analysis of both immunity and liability and in second part, the legal position that they have been captured will be discussed. The government must be entitled to govern free from liability. As a applicable rule It cannot be a liability for government to govern. However, when a government is supplying services, that is, doing things for its people other than governing, it should be subject to liability principle. Based on this It will be seen that all studied legal system have now rectified the immunity by passing legislation which leaves the "government" liable in large amount of its acts. Thus, the liability of the government is a relatively is prevailed to immunity.

    Keywords: Government, Officials, Government Liability, Personal Liability, Immunity, Evoluation
  • mahdi shahabi * Page 53

    L`ordre juridique est un ensemble des règles et des institutions qui sont en contact et aux prises. L`ordre juridique est un ensemble coordonne des règles et des institutions ayant une cohésion, un enchainement entre eux. Le changement et l`évolution dans un secteur de ces paramètres, influencent sur les autres secteurs. Dans un ordre juridique, certains des règles et des institutions peuvent compléter les inconvénients et les lacunes fonctionnels des autres. L`interpénétration du droit public et du droit prive est important de ce point de vue. Cependant, il faut signaler que la dualité juridique est tributaire de la dualité sur le fondement de la règle juridique. En acceptant le monisme sur le fondement, la dualité juridique n`aurait pas de place. Il est aussi nécessaire de signaler que la place de la dualité dans l`évolution de l`ordre juridique est inspirée par la finalité (individualisme, sociologisme juridique) de l`ordre juridique.

    Keywords: droit public, droit prive, l`interpénétration, l`ordre statuaire, l`ordre libéral, le fondement de la règle juridique, la finalité de la règle juridique
  • ameneh dehshiri *, mohammadsharif shahi Page 71

    Today Knowledge covers all over actions and aspects of human life. It makes our age different from agricultural and industrial ages. However human’s life had been in company with knowledge but these days knowledge becomes more important than yesterday in business, economic and ensuring human’s needs. In This age Human confronting whit many problems that are special for him/her and they’ve never been in past, for example climate changes, drought, incurable disease and shortage of energy, while our life is depended to it. Just knowledge can solve these problems, give answer tothem, ensure human life and help to his/her survival. Knowledge should be common and share because it is necessary for knowledge development and achieving to new answers for new problems. States need to knowledge for fulfill their human rights obligations. Knowledge monopoly by public or private entity is an obstacle for human rights ensuring. Therefor knowledge monopoly resulting in human rights violation.

    Keywords: Human Rights Political Rights, Civil Rights, Freedom of Information, Freedom of Expression, Economic Rights, Food Rights
  • AliAkbar GORJI*, mohammad bahadori jahromi Page 95

    Le droit public est un espace de dualité : la dualité de droit public-privé, la dualité de pouvoir-liberté, la dualité de l’acte de puissance publique-acte de gestion, la dualité entre la juridiction judicaire et administrative et enfin la dualité de la loi et règlement. D’une certaine manière, on pourrait tenter de dire que la dualité, ou si l’on vaut, la pluralité est un caractère intrinsèque de droit public. La plupart de ces dualités ont pour but de créer des garanties solides dans les rapports de l’Etat et citoyens. Parmi toutes ces dualités, celle de la loi-règlement semble être plus importante à nos jours. Le volontarisme politico-juridique du Gouvernement actuel a fait resurgir l‘un des débats le plus passionnant du droit public classique qui est celui de la distinction entre la loi et règlement. Cette contribution va donc essayer de vérifier l’état de droit de la dite distinction en droit constitutionnel iranien.

    Keywords: Loi, règlement, distinction formelle, distinction matérielle, compétence lié, compétence discrétionnaire