فهرست مطالب

مدیریت اطلاعات سلامت - سال هشتم شماره 2 (پیاپی 18، خرداد و تیر 1390)

نشریه مدیریت اطلاعات سلامت
سال هشتم شماره 2 (پیاپی 18، خرداد و تیر 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/05/30
  • تعداد عناوین: 17
|
  • مقاله تحقیقی
  • عباس دانش کهن، احمد براتی مارنانی، علیرضا ظهور، فربد عبادی فردآذر صفحه 1
    مقدمه
    ارزیابی توسعه ی مدیریت به مدیران کمک می کند تا قابلیت های مدیریتی موجود سازمانشان را ارزیابی و اقدامات مهمی را برای تقویت مدیریت و پایداری سازمان خود برنامه ریزی نمایند. این مطالعه به منظور شناخت و مقایسه ی روش های ارزیابی توسعه ی مدیریت در مراکز و کشورهای منتخب انجام شد.
    روش بررسی
    این مطالعه ی مقطعی مقایسه ای در سال های 85-1384 به منظور مطالعه ی تطبیقی روش های ارزیابی توسعه ی مدیریت در مرکز علوم مدیریتی سلامت، مرکز بین المللی پژوهش های توسعه و نیز کشورهای آمریکا، انگلستان و ایران انجام گرفت. این روش ها با استفاده از منابع کتابخانه ای، شبکه های اطلاع رسانی و مکاتبه با متخصصین داخل و خارج از کشور مورد بررسی قرار گرفت. پس از مطالعه ی نظام مند این روش ها، هفت محور اصلی برای مطالعه استخراج و بر اساس آن ها جداول مقایسه ای طراحی شد. این جداول توسط صاحب نظران مدیریت از دانشگاه های علوم پزشکی ایران، تهران، شهید بهشتی و نیز دانشگاه های تربیت مدرس، علامه طباطبایی، تهران و شهید بهشتی مورد بررسی قرار گرفت و نظرات اصلاحی آن ها اعمال شد. داده ها با استفاده از این جداول مقایسه ای جمع آوری و سپس این محورها در کشورهای منتخب مورد مقایسه و تحلیل قرار گرفتند.
    یافته ها
    الگوهای مورد مطالعه از نظر اهداف اشتراکاتی دارند، اما از نظر سایر ابعاد مانند ساختار، زمینه های مدیریتی مورد ارزیابی، شاخص های مربوط به هر یک از زمینه ها، روش های جمع آوری و تحلیل داده ها و استفاده از نتایج تفاوت هایی نیز دارند. دیگر این که تمام الگوهای مورد مطالعه، دخالت کارکنان سازمان در فرآیند ارزیابی توسعه ی مدیریت را به عنوان پیش شرط مهم موفقیت این فرآیند و نیز توسعه ی قابلیت های مدیریتی سازمان ذکر کرده اند.
    نتیجه گیری
    در تمام این مدل ها ارزیابی توسعه ی مدیریت به عنوان اولین مرحله ی فرآیند تغییر و بهبود سیستم های مدیریتی سازمان در نظر گرفته می شود. با توجه به این که کارایی و اثربخشی سیستم ارایه خدمات بهداشتی به طور مستقیم تحت تاثیر کیفیت مدیریت مدیران بهداشتی است، برای توسعه ی مدیریت در نظام سلامت کشورمان پیشنهادهایی بر اساس آخرین تجربیات سازمان های بین المللی به ویژه سازمان جهانی بهداشت ارایه می شود.
    کلیدواژگان: سازمان و مدیریت (بهداشت و درمان)، ارزیابی، توسعه
  • امیر اشکان نصیری پور، انیس عباسی، شهرام توفیقی، ناصر بهنام پور، محمودرضا گوهری صفحه 125
    مقدمه
    به منظور ارتقای فرایند ارایه ی خدمات درمانی، رعایت حقوق بیماران و ایجاد وحدت رویه در خط مشی های درمانی، در سال 1382 شاخص های کیفی ارزشیابی به کلیه ی بیمارستان های کشور ابلاغ گردید. این پژوهش با هدف بررسی وضعیت اجرای دستورالعمل مراقبت های مدیریت شده و رابطه ی استقرار آن ها به صورت شاخص های کیفی ارزشیابی با کیفیت خدمات بیمارستان های پایلوت دانشگاه علوم پزشکی گلستان انجام پذیرفت.
    روش بررسی
    این پژوهش یک مطالعه ی تحلیلی بود که بر اساس اطلاعات موجود در پرونده های بیماران، قبل از ابلاغ دستورالعمل مراقبت های مدیریت شده و بعد از ابلاغ آن، کیفیت خدمات اندازه گیری و نتایج آن با یکدیگر مقایسه شد. جامعه ی آماری، پرونده های بیمارانی بود که طی سال های 1386 و 1381 در بیمارستان های پایلوت دانشگاه علوم پزشکی گلستان تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند و همچنین پرونده ی کلیه ی مادران بارداری که در بیمارستان های مذکور زایمان نموده بودند. حجم نمونه شامل 792 پرونده بود که به روش طبقه ای متناسب، انتخاب شدند. داده ها با استفاده از سه نمونه چک لیست و یک فرم اطلاعاتی استاندارد که ابلاغی از سوی وزارت بهداشت بوده است، از اسناد و مدارک پزشکی بیمارستان های پایلوت جمع آوری شد. داده ها به کمک آزمون آماری 2χ و به وسیله ی نرم افزار آماری 5/16SPSS تجزیه و تحلیل گردید.
    یافته ها
    در سال 1381 در 1/5 درصد و در سال 1386 در 1/32 درصد پرونده های مورد بررسی دستورالعمل ارزیابی پیش از اعمال جراحی الکتیو رعایت شده بود که این تغییر از نظر آماری در سطح خطای 05/0 = α معنی دار است (001/0 > P). در سال 1381، در 6/31 درصد و در سال 1386 در 9/44 درصد پرونده ها، دستورالعمل آنتی بیوتیک پروفیلاکسی به طور کامل رعایت گردیده بود (001/0 > P). در سال 1381 در 8/77 درصد و در سال 1386 در 1/85 درصد پرونده های مورد بررسی، راهنمای تسکین درد به طور کامل رعایت شده بود (001/0 = P). در سال 1381، در بیمارستان های مورد مطالعه 49 درصد زایمان ها سزارین بود که در سال 1386 به 42 درصد کاهش یافته بود (001/0 > P). بیشترین اندیکاسیون سزارین مربوط به اندیکاسیون سزارین قبلی بود. در کلیه ی محورهای مورد مطالعه، بین استقرار شاخص های کیفی و کیفیت خدمات، رابطه ی مثبت و معنی داری وجود داشت.
    نتیجه گیری
    اجرای دستورالعمل های مراقبت های مدیریت شده تا حدودی منجر به بهبود کیفیت خدمات درمانی گردیده است. با استقرارضمانت های اجرایی لازم و بازنگری های مکرر در خصوص دستورالعمل های ارزشیابی کیفی بیمارستان ها،کیفیت خدمات افزایش می یابد.
    کلیدواژگان: شاخص ها، کیفیت مراقبت های بهداشتی، ارزشیابی، بیمارستان ها
  • امین ترابی پور، سارا رکاب اسلامی زاده * صفحه 138
    مقدمه

    بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت مدل EFQM (European Foundation for Quality Management) را برای تعیین میزان رشد و تعالی سازمان و ترسیم راه رسیدن به تعالی سازمانی تدوین کرده است. این مدل برای شناسایی وضعیت موجود سازمان در مقایسه با یک سازمان ایده آل به کار می رود. هدف از انجام این مقاله تعیین امتیاز خود- ارزیابی عملکرد در بیمارستان های منتخب شهر اهواز بر اساس مدل EFQM بوده است.

    روش بررسی

    این مطالعه، یک مطالعه مقطعی و توصیفی– تحلیلی است. جامعه ی پژوهش آن را 50 نفر از مدیران بیمارستانی شامل (مدیران ارشد و معاونین آن ها، مترون ها و مسوولین واحدها و بخش ها) تشکیل دادند. داده ها از طریق پرسش نامه ی استاندارد و معتبر خود- ارزیابی سازمان فدراسیون مدیریت کیفیت اروپا شامل 50 سوال در زمینه ی 9 معیار گردآوری شد. پایایی پرسش نامه بر اساس آزمون 80 درصد تعیین شد. داده ها بر اساس آزمون های آماری تحلیلی شامل 2χ و ضریب همبستگی Pearson و نیز آزمون های توصیفی مانند توزیع فراوانی، میانگین، انحراف معیار و... توسط نرم افزار آماری 5/11SPSS تجزیه و تحلیل شدند.

    یافته ها

    در این مطالعه، 76 درصد افراد مورد مطالعه (ارزیابان داخلی) زن و 24 درصد مرد بودند. اکثر افراد (42 درصد) 40-36 سال سن داشتند. 90 درصد افراد دارای مدرک تحصیلی لیسانس و بالاتر بودند. در زمینه ی سابقه ی کار، اکثر افراد (48 درصد) دارای 20-16 سال سابقه ی کار بودند. درصد امتیاز هر کدام از عوامل 9 گانه به قرار زیر است:در بیمارستان امام خمینی (ره): رهبری 8/66، خط مشی و استراتژی 66، کارکنان 5/65، منابع و شرکا 4/70، فرایندها 9/63، نتایج مشتری 3/62، نتایج کارکنان 6/60، نتایج جامعه 6/63، نتایج کلیدی عملکرد 6/68.
    در بیمارستان نفت: رهبری 24/72، خط مشی و استراتژی 4/67، کارکنان 4/66، منابع و شرکا 4/63، فرایندها 07/65، نتایج مشتری 84/62، نتایج کارکنان 4/56، نتایج جامعه 45/59، نتایج کلیدی عملکرد 94/45. مجموع امتیاز خود- ارزیابی در بیمارستان امام خمینی (ره) 79/651 و بیمارستان نفت 14/615 به دست آمد.

    نتیجه گیری

    امتیازات داده شده توسط مدیران بیمارستان ها تا حدودی غیر واقعی به نظر می رسد، اما با توجه به نتایج می توان نقاط قوت و نواحی برای بهبود را در بیمارستان مشخص نمود. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که از دیدگاه مدیران در بیمارستان های مورد مطالعه باید به معیارهای نتایج مشتریان، نتایج جامعه و نتایج کارکنان توجه بیشتری شود و زمینه های بهبود این معیارها را در بیمارستان ها فراهم آورند.

    کلیدواژگان: مدل های نظری، خود سنجی، بیمارستان ها
  • سعید پوردولتی، کاظم اشجعی، سیمین خیاط زاده، مصطفی فرحبخش، مهران سیف فرشد، احمد کوشا صفحه 147
    مقدمه
    بخش خصوصی یکی از مهم ترین ارکان ارایه ی خدمات سلامت برای بیماران سلی به شمار می رود، ولی ارایه ی خدمات در این بخش به ویژه از نظر تاخیر در تشخیص، استفاده ی نادرست از داروهای ضد سل و عدم ثبت و نگهداری اطلاعات و آمار، نامطلوب می باشد.PPM TBDOTS (Public Private Mix in Tuberculosis Directly Observed Treatment Short course) مؤثرترین استراتژی موجود برای کنترل سل می باشد. هدف این مطالعه ارایه ی یک برنامه ی جامع مدیریتی برای مشارکت بخش خصوصی و دولتی در TB DOTS برای مدیریت مؤثر بیماران سل و گزارش موارد از طریق یک سیستم اطلاعاتی و ارجاع در شهر تبریز بوده است.
    روش بررسی
    این مطالعه در 5 مرحله و با استفاده از روش های مختلف پژوهش های کمی و کیفی انجام گرفت. مرحله ی اول، بررسی وضعیت موجود با استفاده از روش بررسی مقطعی از وضعیت موجود بیماری سل در استان آذربایجان شرقی و تبریز در سال 1384 بود. همچنین در این مرحله یک مطالعه ی تطبیقی برای مقایسه ی مدل های مختلف PPM TB DOTS در نقاط مختلف دنیا انجام شد. مرحله ی دوم آنالیز ذینفعان، مرحله ی سوم آنالیز نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدید ها بود که به روش کیفی انجام شد. روش نمونه گیری به صورت مبتنی بر هدف بود، داده ها با استفاده از مصاحبه ی نیمه ساختار یافته جمع آوری و با استفاده از روش آنالیز محتوای هدایت شده، آنالیز شدند. در مرحله ی چهارم ابزار توصیه شده از طرف سازمان جهانی بهداشت برای PPM DOTS با در نظر گرفتن شرایط محلی بومی سازی گردید. در مرحله ی آخر با استفاده از روش «هشت گام در رهبری تغییر» الگوی ارایه شده عملیاتی گردید.
    یافته ها
    بررسی شاخص های سل استان آذربایجان شرقی در سال 1384 نشان داد که میزان بیماریابی اسمیر مثبت جدید در تبریز و استان به ترتیب 25 درصد و 5/28 درصد و میزان موفقیت درمان در تبریز و استان به ترتیب 94 درصد و 87 درصد بود. سهم سیستم شبکه ی بهداشتی درمانی شور در بیماریابی سل ریوی اسمیر مثبت در تبریز 4/3 درصد و سهم مراکز و مطب های خارج از سیستم شبکه ی بهداشتی درمانی 6/96 درصد بود. بررسی الگوهای مختلف PPM در نقاط مختلف دنیا نشان داد PPM ضمن این که باعث حفظ میزان موفقیت درمان می شود، موجب افزایش بیماریابی نیز گردیده است.
    نتیجه گیری
    میزان بهبودی در بیماران سلی شناسایی شده در تبریز از وضعیت مطلوبی برخوردار است، اما در زمینه ی بیماریابی وضعیت موجود از میزان مورد انتظار پایین تر است. لازم است تا بخش خصوصی با حساسیت بیشتری در امر بیماریابی درگیر شود و هم سو با دستورالعمل کشوری در درمان و پیگیری بیماران عمل نماید. به طور کلی این طرح از نظر بهبود میزان بیماریابی، افزایش میزان رضایت و توان پرداخت بیماران، در مدیریت کنترل سل مؤثر است.
    کلیدواژگان: مشارکت، بخش خصوصی، بخش دولتی، سل
  • رسول سعادت، احمد شعبانی*، عاصفه عاصمی صفحه 165
    مقدمه

    به کمبود بودجه در کتابخانه ها جهت تامین این نوع منابع و نیز تسهیل دسترسی پژوهشگران به مجلات علمی، اصل دسترسی آزاد به این نوع منابع به طور عمده در غالب مجلات الکترونیک دسترسی آزاد، در طول 15 سال اخیر متحول شده است. هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان استناد مقالات مجلات پایگاه ISI web of science به مجلات پایگاه DOAJ در دو حوزه ی علوم بهداشت و پزشکی و علوم پایه در طول سال های 2008-2003، و نیز بررسی معنی داری تفاوت بین میزان استنادات صورت گرفته به مجلات پایگاه DOAJ در دو حوزه ی مذکور بوده است.

    روش بررسی

    در این پژوهش که از روش کتاب سنجی و تحلیل استنادی بهره جویی شده است، 1337 عنوان مجله ی انگلیسی زبان، بدون نمونه گیری، از پایگاه DOAJ مورد بررسی قرار گرفت. جهت گردآوری داده ها نیز از ابزار Cited reference search در ISI web of science استفاده شد. در نهایت، با تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS، یافته های پژوهش حاصل گردید.

    یافته ها

    با بررسی مجلات مشخص شد که حوزه ی علوم پایه با 657 عنوان مجله، 10116 استناد، (91/62 درصد) دریافت کرده است. در این حوزه موضوع زیست شناسی و علوم زیستی بیشترین میزان استناد (6009 استناد، معادل 4/59 درصد) و موضوع ریاضیات و آمار کمترین میزان استناد (91 استناد، معادل 9/0 درصد) را دریافت نموده است. از طرفی، حوزه ی علوم بهداشت و پزشکی با 680 عنوان مجله، 5965 استناد (09/37 درصد)، دریافت کرده است. در این حوزه موضوع پزشکی (عمومی)، بیشترین میزان استناد (3236 استناد، معادل 25/54 درصد) و موضوع دندان پزشکی، کمترین میزان استناد (1 استناد، معادل 01/0 درصد) را دریافت نموده است. آزمون 2χ در مورد تعداد مجلات دو حوزه تفاوت معنی داری را نشان نداد، اما در خصوص تعداد استنادات، آزمون 2χ نشان داد که تفاوت معنی داری میان دو حوزه ی علوم بهداشت و پزشکی و علوم پایه وجود دارد.

    نتیجه گیری

    هر چند تعداد مجلات دارای استناد نسبت به مجلات بدون استناد در دو حوزه ی علوم بهداشت و پزشکی و علوم پایه در پایگاه DOAJ به نسبت ناچیز است، اما با توجه به افزایش روزافزون مجلات دسترسی آزاد در این پایگاه، و نیز با توجه به لزوم شناسایی مجلات پر استناد و معتبر در حوزه هایی مانند علوم بهداشت و پزشکی و علوم پایه که در آن ها محققان به اطلاعات معتبر و روزآمد نیاز مبرم دارند، انجام چنین پژوهش هایی کمک شایانی به این امر نموده، محققان را در دسترسی به مجلات رایگان معتبر راهنمایی می کند.

    کلیدواژگان: نشریات ادواری، استناد، پایگاه های اطلاعاتی
  • افشین حمدی پور صفحه 176
    مقدمه
    وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی نقش مهمی در برقراری ارتباط و ارایه ی خدمات به کاربران دارند. هدف از پژوهش حاضر بررسی وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی علوم پزشکی کشور از نظر معیارهای ارزیابی عمومی و شناسایی نقاط قوت و ضعف بوده است.
    روش بررسی
    در این پژوهش پیمایشی- تحلیلی، ابتدا وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی علوم پزشکی کشور از طریق اینترنت شناسایی شد. سپس معیارهای محتوای صفحه ی اصلی، جستجو و تحقیق و در نهایت امکانات کاربران ارزیابی و یافته ها با همدیگر مقایسه شد. جامعه ی آماری این پژوهش 41 وب سایت کتابخانه های دانشگاهی تحت پوشش وزارت بهداشت، در طی دوره ی زمانی 3 ماهه تا اسفندماه سال 1387بود. برای جمع آوری داده ها از سه سیاهه ی وارسی با 29 سؤال استفاده شد. روایی با نظر متخصصین و نیز پژوهش های انجام یافته، تایید شد و برای تحلیل داده ها از نرم افزار Excel استفاده گردید.
    یافته ها
    از مجموع وب سایت کتابخانه های مورد بررسی، به طور متوسط 36 درصد اقلام محتوای صفحه ی اصلی، 67 درصد اقلام جستجو و تحقیق، و 46 درصد اقلام ارزیابی امکانات کاربران را در طراحی صفحات وب رعایت کرده اند. از میان دانشگاه های مورد بررسی تعداد 18 دانشگاه معادل 45 درصد، بیش از 50 درصد اقلام اطلاعاتی سیاهه ی وارسی را در طراحی وب سایت خود لحاظ کرده اند.
    نتیجه گیری
    وب سایت کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی کشور از نظر ارزیابی معیارهای «محتوای صفحه ی اصلی» در سطح ضعیف، از نظر ارزیابی معیارهای «جستجو و تحقیق» در سطح خوب و از نظر ارزیابی معیارهای «امکانات کاربران» در سطح متوسط قرار دارند. به طور کلی از معیارهای سه گانه ی ارزیابی در حدود 46 درصد در وب سایت های کتابخانه های مورد بررسی رعایت شده است. همچنین دانشگاه های علوم پزشکی مشهد، علوم پزشکی زنجان، علوم پزشکی ایران، علوم پزشکی اصفهان، علوم پزشکی تبریز و علوم پزشکی شاهد بیشتر از سایر دانشگاه های علوم پزشکی، معیارهای ارزیابی را در طراحی وب سایت کتابخانه ها لحاظ نموده اند
    کلیدواژگان: اینترنت، کتابخانه ها، نظام های اطلاع رسانی، پایگاه های اطلاعاتی
  • محمد کریم صابری، علیرضا اسفندیاری مقدم صفحه 189
    مقدمه
    استنادهای وبی (URLs) به دلیل ماهیت متغیر، متزلزل و ناپایدار اینترنت در خطر زوال و نابودی قرار دارند و به راحتی می توانند محو شوند. به همین منظور، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان دسترس پذیری و زوال استنادهای وبی مقالات منتشر شده در مجله ی انجمن کتابداری پزشکی (JMLA یا Journal of the Medical Library Association) انجام شد.
    روش بررسی
    پژوهش حاضر کاربردی و توصیفی بود، به طوری که 231 مقاله ی JMLA در یک دوره ی هفت ساله (08-2002) از آرشیو مجله دانلود (فروگذاری) و 175 مقاله ی دارای استناد وبی (URLs) مشخص شد. سپس تک تک URLها آزمایش شد تا زوال یا دسترس پذیری آن ها مشخص شود. هنگام بروز خطا در دستیابی مستقیم به URL ها، از مرورگر اینترنتی، آرشیو اینترنتی و موتورجستجوی Google برای دستیابی به URL های گم شده استفاده گردید. سپس نتایج جمع آوری و با استفاده از نرم افزار Excel تحلیل شد تا دلایل شکست URL ها و همچنین نیمه عمر استنادهای وبی مشخص شود.
    یافته ها
    76 درصد مقالات دارای استناد وبی (URLs) بودند و میانگین استناد وبی برای هر مقاله، 5URL بود. از 1049 URL استناد شده، 31 درصد غیر قابل دسترس بود که با جستجوی URL های گم شده، میزان زوال URLها از 31 درصد به 13 درصد کاهش یافت. اکثر خطاها مربوط به پیام خطای 404 (یافت نشد) بود و میانگین نیمه عمر استنادهای وبی حدود 7 سال بود.
    نتیجه گیری
    زوال URLها مشکل بزرگی است که نمی توان آن را نادیده گرفت، زیرا URLها به طور فزاینده ای در مقالات علمی استفاده و سپس ناپدید می گردند، زوال URLها تا زمانی که سیاست های حفظ و نگهداری مؤثری مانند آرشیو اینترنتی اتخاذ نگردد، ادامه خواهد یافت.
    کلیدواژگان: اینترنت، کتابداری و اطلاع رسانی، استناد، پایگاه های اطلاعاتی
  • مهدی یوسفی، غلامرضا مرادی، مرجان قاضی سعیدی، سمیه فضایلی صفحه 198
    مقدمه
    استفاده از سیستم های اطلاعاتی کارآمد در ارایه ی خدمات سلامتی برای تحقق اهداف کارآیی، اثربخشی و کیفیت خدمات ضرورتی انکار ناپذیر به شمار می رود. این مطالعه سعی دارد به صورت سازمان یافته به بررسی جنبه های مختلف سیستم های اطلاعات بالینی و میزان آگاهی مدیران اطلاعات بهداشتی و درمانی از این موارد در بیمارستان ها بپردازد.
    روش بررسی
    این مطالعه به صورت توصیفی و در دو مرحله طی سال های 1388 و 89 صورت گرفته است. در بخش اول به صورت مطالعه ی مروری منظم و با استفاده از منابع اطلاعاتی قابل دسترس در فاصله ی سال های 1997 تا 2008 جنبه های مختلف پیاده سازی سیستم های اطلاعات بالینی مورد بررسی قرار گرفت و در بخش دوم به بررسی میزان آگاهی مدیران اطلاعات بهداشتی و درمانی بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران پرداخته شد. روایی محتوایی سؤالات پرسش نامه از طریق پانل نخبگان تایید شد و پایایی پرسش نامه نیز با ضریب آزمون- بازآزمون 78 درصد تایید گردید. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار Excel مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.
    یافته ها
    سیستم اطلاعات بالینی با ماموریت بهبود کیفی و کمی ارایه ی مراقبت های سلامتی شامل اجزایی همچون سیستم های مستندسازی بالینی، مدیریت دارو، پاتولوژی و... می باشد. مطالعات نشان داد موانعی از قبیل مسایل مالی، رفتاری و فنی بر سر راه اجرای این گونه سیستم ها وجود دارد. نتایج حاصل از قسمت دوم مطالعه نشان داد که میانگین آگاهی مدیران اطلاعات بهداشتی و درمانی مورد مطالعه، از جنبه های مختلف پیاده سازی سیستم های اطلاعات بالینی، 53 درصد بوده است.
    نتیجه گیری
    برای اثر بخش بودن یک سیستم اطلاعات بالینی باید قبل از هر اقدامی، به بررسی عوامل مؤثر در اجرای آن و همچنین ریسک فاکتورهای به کارگیری آن پرداخت تا از تکرار اشتباهات و غفلت از مواردی که اجرای موفق پروژه را تهدید می کنند، جلوگیری شود. توجه به عنصر آموزش می تواند به عنوان یک عامل کلیدی برای ارتقای میزان آگاهی کاربران اصلی سیستم های اطلاعات بالینی از جنبه های مختلف این نوع سیستم ها مورد تاکید قرار گیرد
    کلیدواژگان: نظام های اطلاعات بیمارستانی، بیمارستان ها، مدیران مدارک پزشکی
  • اعظم سادات حسینی، حمید مقدسی، فرخنده اسدی، مریم همتی صفحه 208
    مقدمه
    تاکید بر حقوق اساسی انسان در مراقبت های بهداشتی به ویژه حفظ شان بیمار به عنوان یک انسان زمانی اهمیت می یابد که آسیب پذیری بیمار، او را به آسانی در معرض تخلفات و نقاط ضعف نظام بهداشتی و اجتماعی قرار می دهد. این پژوهش به منظور مقایسه ی حقوق بیمار در چند کشور پیشرفته و ارایه ی الگو برای ایران انجام گرفت.
    روش بررسی
    این پژوهش یک مطالعه ی توصیفی بود که به صورت مقطعی در سال 1387 انجام گردید. جامعه ی پژوهش عبارت از«سیستم اطلاعات آزمایشگاه پاتولوژی آناتومیکال در بیمارستان های آموزشی و درمانی تابعه ی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی» (مشتمل بر 13 مرکز) بود. حجم نمونه مطابق حجم جامعه بود. گردآوری داده ها از طریق مشاهده و به وسیله ی ابزارهای فهرست وارسی و پرسش نامه انجام گردید. اعتبار ابزار پژوهش از طریق تعیین اعتبار محتوا سنجیده شد که بر اساس مطالعه ی متون معتبر و دریافت نظرات استادان راهنما و مشاور و دیگر صاحب نظران مرتبط با موضوع پژوهش انجام گردید. برای تعیین پایایی پرسش نامه مربوط، از روش آزمون مجدد (Test re-test) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده با استفاده از آمار توصیفی انجام گردید.
    یافته ها
    اکثر سیستم های اطلاعات پاتولوژی آناتومیکال تحت مطالعه (8/77 درصد) از نوع نیمه مکانیزه بودند. در 9/88 درصد سیستم های پاتولوژی آناتومیکال تحت مطالعه، طبقه بندی آماری داده ها با استفاده از سیستم طبقه بندی ICD-O و تنها در 1/11 درصد آن ها با استفاده از سیستم طبقه بندی 10-ICD انجام می گردید؛ در حالی که سایر انواع پردازش ها از جمله طبقه بندی آماری داده ها با استفاده از سیستم نام گذاری منتظم پزشکی (SNOMED یا Systemized Nomenclature of Medicine)، محاسبه ی نسبت منفی کاذب نتایج آزمایش ها در سیتوپاتولوژی و تجزیه و تحلیل خودکار نمونه های بافتی انجام نمی گردید.
    نتیجه گیری
    استفاده از سیستم های اطلاعات الکترونیک باعث تسهیل، ترویج و پیشرفت حرفه ی پاتولوژی می گردد. تجزیه و تحلیل خودکار (دیجیتال) نمونه های بافتی می تواند مزایای بسیاری از جمله کاربرد داده های دیجیتال جهت انجام مشاوره از راه دور، تهیه اسلایدهای مجازی و تدریس داشته باشد.
    کلیدواژگان: نظام اطلاعات بیمارستانی، آسیب شناسی، آسیب شناسی جراحی
  • معصومه سرباز، خلیل کیمیافر صفحه 218
    مقدمه
    تاکید بر حقوق اساسی انسان در مراقبت های بهداشتی به ویژه حفظ شان بیمار به عنوان یک انسان زمانی اهمیت می یابد که آسیب پذیری بیمار، او را به آسانی در معرض تخلفات و نقاط ضعف نظام بهداشتی و اجتماعی قرار می دهد. این پژوهش به منظور مقایسه ی حقوق بیمار در چند کشور پیشرفته و ارایه ی الگو برای ایران انجام گرفت.
    روش بررسی
    روش پژوهش در این مطالعه از نوع توصیفی، تطبیقی و موردی بود. کشورهای آمریکا (ایالت های نیویورک، فلوریدا، میسوری، مینه سوتا و تگزاس)، انگلستان، کانادا و ایران جامعه ی پژوهش را تشکیل می دادند. ابزار گردآوری داده ها پست الکترونیکی و سایت های مربوط به حقوق بیمار بود. گردآوری بر اساس روش جستجوی کتابخانه ای انجام گرفت و در کشور ایران علاوه بر آن با استفاده از ابزار پرسش نامه -که روایی و پایایی آن بررسی گردید-، اطلاعات لازم گردآوری شد. در نهایت پس از تحلیل نتایج، الگوی پیشنهادی منشور حقوق بیمار ایران با روش دلفی توسط برخی از متخصصین صاحب نظر در این زمینه آزمون شد.
    یافته ها
    نتایج بررسی بیانگر این موضوع بود که حق دسترسی به مراقبت های بهداشتی و درمانی، حق رضایت برای درمان، حق حفظ حریم شخصی و حق حفظ حقوق بیمار (حق شکایت) در بیانیه ی حقوق بیمار اکثر کشورها به جز ایران وجود داشت. حق محرمانه ماندن اطلاعات در همه ی کشورهای مورد بررسی وجود داشت. حق استفاده از مترجم و حق تسکین درد، فقط در حقوق بیمار بعضی از ایالت های آمریکا لحاظ شده بود. در نهایت با استفاده از منشور حقوق بیمار در کشورهای مورد مطالعه و مقایسه ی آن با یکدیگر، الگوی پیشنهادی برای منشور حقوق بیمار در ایران ارایه گردید.
    نتیجه گیری
    به طورکلی می توان چنین نتیجه گرفت که به علت کاستی های زیادی که در منشور حقوق بیمار حاضر در ایران به چشم می خورد، بهتر است بازنگری های اساسی برطبق بررسی های تطبیقی صورت گیرد. بر این اساس، الگویی برای تدوین منشور مناسب حقوق بیمار در ایران پیشنهاد گردید
    کلیدواژگان: حقوق، حقوق بیمار، مطالعه ی تطبیقی
  • مقاله مروری
  • غلامرضا حیدری صفحه 228
    یکی از مهم ترین روش های کمی و حوزه های پژوهشی در کتابداری و علم اطلاعات، حوزه ی علم سنجی و اطلاع سنجی است که در چهار دهه ی اخیر رشد فزاینده ای یافته است، به طوری که مطالعه در هر یک از مقوله های آن مستلزم بررسی نوشتارها و پژوهش های زیادی است. امروزه علم سنجی در توصیف، تبیین و پیش بینی وضعیت علمی پژوهشگران، گروه های آموزشی و پژوهشی، دانشگاه ها، سازمان ها و کشورها در عرصه های گوناگون ملی و بین المللی کاربردهای فراوانی یافته است. اگر چه موفقیت های بسیاری در این حوزه به دست آمده است، اما موانع و دشواری های چالش برانگیز زیادی نیز فراروی پژوهشگران حوزه ی مذکور قرار دارد.
    چالش های پیش روی حوزه ی علم سنجی با رویکردهای مختلف قابل بررسی است. در این مقاله، به روش کتابخانه ای و با رویکردی جامع و انتقادی، جنبه های مثبت و منفی مطالعات مربوط به حوزه ی علم سنجی با نگاهی موشکافانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و در نهایت مهم ترین کاستی ها و موانع مطالعات حوزه ی علم سنجی و برخی راهکارهای مقابله با این مشکلات، به صورت طبقه بندی شده، در چهار مقوله ی زیر ارایه شده است:1.ضعف مبانی و فقدان پشتوانه ی محکم و عمیق نظری، فلسفی و معرفت شناختی؛2. مشکلات روش شناختی و دشواری های خاص حوزه ای مانند مسایل مربوط به استنادها و تحلیل استنادی؛3. آشفتگی و ابهام در واژگان و اصطلاح شناسی؛ و4. محدودیت ابزارهای سنجش علم از جمله ISI در سنجش واقعی علم و تولیدات علمی.
    کلیدواژگان: کتاب سنجی، استناد، نقد انتقادی
  • مقاله کوتاه
  • رضا صفدری، شهرام توفیقی، مرجان قاضی سعیدی، آزاده گودینی * صفحه 244

    با پیشرفت تکنولوژی در ارایه ی خدمات بهداشتی و تخصصی شدن بیشتر فعالیت ها، سازمان های سلامت برای ارایه ی بهتر و جبران هزینه ها نیاز به به کارگیری و استفاده از روش های هزینه یابی برای محاسبه درآمد و هزینه ها داشتند و برای این منظور در کشورهای توسعه یافته، بیشتر بیمارستان ها سیستم محاسبه ی هزینه ها و تعرفه های خود را بر اساس گروه های مرتبط تشخیصی وابسته گذاشتند. بر اساس این روش جدید، بیمارستان ها بر طبق گروه های مرتبط تشخیصی وابسته، هزینه ها و بهای تمام شده خدمات را در ازای خدمات انجام شده برای بیمار محاسبه کردند.
    این مقاله از نوع مروری بود و جمع آوری اطلاعات با استفاده از مستندات چاپی و الکترونیکی مرتبط با موضوع صورت گرفت و با توجه به این که گروه های مرتبط تشخیصی به عنوان شناخته شده ترین نظام طبقه بندی بیماری به منظور تسهیل بازپرداخت درمانی بودند، بدین منظور بیمارستان ها باید سیستم محاسبه ی هزینه ها و تعرفه های خود را بر اساس روش گروه های مرتبط تشخیصی وابسته بگذارند و از آن به عنوان ابزاری برای تسهیل بازپرداخت خود استفاده کنند و در این مقاله سعی بر آن است که با تطبیق فرایند های انجام شده در این زمینه و استفاده از تجارب کشورهای سرامد، مناسب ترین روش انتخاب شود و نسبت به پیاده سازی آن در کشور اقدامات لازم صورت پذیرد.

    کلیدواژگان: گروه های تشخیص (پرداخت هزینه)، هزینه و هزینه سنجی، بیمارستان ها
  • فاطمه روزبهانی، عباس شیخ طاهری، مهرداد فرزندی پور، فاطمه رنگرزجدی، زهره مبارک قمصری صفحه 251
    مقدمه
    هدف فعالیت های آموزشی رشد آگاهی و توانایی های بالقوه ی انسان است. ارزیابی خدمات آموزشی نقش مؤثری در حصول کیفیت فعالیت های آموزشی و افزایش مهارت های فراگیران دارد. لذا این پژوهش با هدف ارزیابی عملکرد مربیان کارآموزی از نظر دانشجویان مدارک پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی کاشان در سال تحصیلی 85-1384 انجام پذیرفت.
    روش بررسی
    این پژوهش مطالعه ای توصیفی بود که بر روی کلیه ی دانشجویان مقاطع کاردانی و کارشناسی رشته ی مدارک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کاشان نیم سال دوم 85-1384 که شامل 21 دانشجوی کاردانی و20 دانشجوی کارشناسی ترم آخر بودند، انجام گرفت. در این مطالعه، از پرسش نامه ای مشتمل بر ده سؤال با پاسخ های بسته از بسیار خوب تا ضعیف که روایی و پایایی آن تایید شده بود، استفاده شد. در مجموع 328 پرسش نامه برای ارزیابی تمام مربیان کارآموزی (8 نفر) توزیع گردید؛ که از این تعداد 205 پرسش نامه عودت داده شد. تحلیل داده ها از طریق تعیین فراوانی مطلق و نسبی انجام گرفت.
    یافته ها
    از نظر اکثر دانشجویان (2/71 درصد)، کنترل حضور و غیاب دانشجو در محل کارآموزی توسط مربیان کارآموزی در حیطه ی بسیار خوب قرار داشت. رعایت موازین اخلاقی و اسلامی (7/69 درصد) و حضور به موقع مربی (8/67 درصد)، در مراتب بعدی قرار داشتند.
    نتیجه گیری
    دانشجویان عملکرد مربیان کارآموزی را در حد بسیار خوب (61 درصد) ارزیابی نمودند. به نظر می رسد توجه به عواملی مانند پیگیری مشکلات کارآموزان، توضیح شرح وظایف کارآموز قبل از شروع دوره و نظارت بر یادگیری مهارت های عملی ایشان می تواند باعث ارتقای هر چه بیشترکیفیت آموزش گردد.
    کلیدواژگان: مدارک پزشکی، کارآموزی، ارزیابی، کارآموزان
  • حمید سپهردوست صفحه 258
    مقدمه
    توجه به مقوله ی بهداشت و درمان نقش مهمی را در سیاست گذاری های دولت برای بخش عمومی جوامع پیشرفته ایفا می کند و در واقع تعیین کننده ی موقعیت اقتصادی- اجتماعی کشور می باشد. به همین دلیل امروزه در اکثرکشورهای پیشرفته از بخش بهداشت و درمان علاوه بر رعایت استانداردهای لازم بهداشتی و تندرستی، انتظارات تولیدی، فراهم آوری فرصت های شغلی، کسب درآمد و سودآوری و همچنین بسترسازی مناسب اجتماعی را دارند. هدف از این تحقیق، بررسی چگونگی توزیع شاخص های مهم بهداشتی- درمانی در کشور، سنجش درجه ی توسعه یافتگی استان ها از نظر برخورداری از امکانات بهداشتی- درمانی و بررسی عوامل مؤثر در تفاوت های بین استانی بوده است.
    روش بررسی
    دراین مطالعه ی توصیفی، جهت بررسی توزیع منطقه ای امکانات بهداشتی- درمانی، سنجش درجه ی توسعه یافتگی و بررسی عوامل مؤثر، داده های اطلاعاتی مرتبط با 18 شاخص بهداشت و درمان از سازمان مدیریت و برنامه ریزی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شبکه ی بهداشت و مرکز آمار ایران مربوط به سال های 87-1385 جمع آوری شد. از مدل های کمی آماری نظیر شاخص های نسبی، روش استاندارد، ضریب محرومیت، تاکسونومی عددی و تحلیل عاملی برای تجزیه و تحلیل شاخص ها و سنجش درجه ی توسعه یافتگی استان ها از نظر برخورداری از امکانات بهداشتی- درمانی استفاده گردید. مطالعه ی حاضر به صورت اسنادی و بر اساس داده های اطلاعاتی منابع مربوط صورت پذیرفته و از اعتبار لازم برخوردار است. داده ها توسط نرم افزارهای Minitab و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
    یافته ها
    نتایج حاصل از استخراج مؤلفه های اصلی (Principal Component) تاثیرگذار بر روی تفاوت های بین استانی از نظر امکانات بهداشتی- درمانی نشان داد که حدود 76 درصد از تفاوت های منطقه ای، ناشی از توزیع نامتعادل 5 عامل اصلی شامل پزشک متخصص، مراکز بهداشتی- درمانی شهری، مراکز بهداشتی- درمانی روستایی، تعداد انشعابات فاضلاب شهری و خانه های بهداشت در مناطق استانی کشور می باشد. همچنین نتایج سنجش درجه ی توسعه یافتگی نشان داد که با توجه به شاخص های در نظر گرفته شده در بخش بهداشت و درمان، استان های یزد، سمنان و اصفهان جزء استان های برتر و استان های سیستان و بلوچستا ن،کهگیلویه و بویر احمد و لرستان در زمره ی استان هایی با درجه ی توسعه یافتگی بسیار پایین از جنبه ی برخورداری از تسهیلات بهداشتی- درمانی قرار دارند.
    نتیجه گیری
    در نظام کارآمد اقتصادی- اجتماعی، توجه داشتن به اصول اولیه، رفع نیازهای اساسی و اصلاح زیر ساخت های آموزشی- بهداشتی جامعه، جزء وظایف اساسی دولت و مسؤولین اجرایی آن نظام محسوب می شود و در این راستا، ارایه ی برنامه های پیشنهادی در زمینه ی ریشه کن کردن فقر اجتماعی- اقتصادی و از میان بردن نابرابری ها و تفاوت های منطقه ای در داخل کشور، ضروری به نظر می رسد. به طوری که با پیگیری و اجرای اصل 44 قانون اساسی در آینده، وظیفه ی کنترلی و نظارتی دولت در توزیع مناسب تر خدمات بهداشتی- درمانی، مهم تر از وظیفه ی ارایه ی مستقیم خدمات ناشی از وظیفه ی تصدی گری او خواهد بود.
    کلیدواژگان: بهداشت و تندرستی، توسعه، شاخص ها
  • فاطمه زندیان، ناهید بیات بداقی، فرهنگ فرخی صفحه 265
    مقدمه
    برای رشد و اعتلای فرهنگ یک جامعه، به مشارکت تمام افراد از جمله معلولین جسمی- حرکتی نیاز است. این پژوهش با هدف بررسی میزان انطباق ساختمان و تجهیزات کتابخانه های عمومی و دانشگاهی شهر زنجان با استانداردهای بین المللی انجام شده است.
    روش بررسی
    پژوهش حاضر پیمایشی- توصیفی بود. جامعه ی پژوهش تعداد 142 نفر از معلولین شهر زنجان، همچنین ساختمان و تجهیزات 14 کتابخانه ی عمومی و دانشگاهی این شهر در سال 1385 بود. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه بود و روایی و پایایی آن از طریق ضریب Cronbach’s alpha (84/0) محاسبه گردید. تحلیل داده های پژوهش با استفاده از آمار توصیفی نظیر درصد و فراوانی انجام شد.
    یافته ها
    از دیدگاه معلولین، پارکینگ، سطح شیبدار و فضای اختصاصی کتابخانه ها دارای بیشترین و فضاهای درونی و فضای عمومی دارای کمترین موانع حرکتی بودند. 2/46 درصد از کتابخانه ها فاقد سطح شیبدار و 63 درصد از کتابخانه های مورد مطالعه فاقد فضای اختصاصی برای معلولین بودند.
    نتیجه گیری
    ساختمان و تجهیزات این مراکز از نظر دسترس پذیری با وضعیت مطلوب انطباق صد در صد نداشت و بایستی تمامی فضاهای آن ها بر مبنای استانداردهای موجود، مورد بررسی و بهینه سازی قرار گیرد.
    کلیدواژگان: مراکز اطلاع رسانی، کتابداران، کتابخانه ها، از کار افتادگان
  • گزارش ویژه
  • محمود سقایی صفحه 272
    مقدمه
    معاهده ی ضد تجارت جعلی (Anti-Counterfeiting Trade Agreement یا ACTA) معاهده ای است که فی مابین بسیاری از کشورهای صنعتی جهان و در راس آن ها آمریکا منعقد شده است. کشورهای صنعتی بزرگ و در راس آن ها آمریکا، همواره تلاش داشته اند کنترل این سازمان تجارت جهانی را به طور کامل در دست بگیرند. اگر چه این کشورها به میزان زیادی در این راه موفق بوده اند، ولی همواره از عملکرد آن و آرای مخالفان خود در مجمع سازمان ناراضی و درصدد راهی برای دور زدن این سازمان بوده اند.
    در این رابطه دو کشور آمریکا و ژاپن با تهیه ی پیش نویس اولیه ی ACTA از سال 2006 تلاش های محرمانه ی خود را جهت ایجاد استاندارد جهانی جدیدی که فراتر از قوانین سازمان های موجود و مستقل از قدرت کشورهای مختلف باشد، شروع کردند. این معاهده در زیر پوشش مبارزه با جعل کالا درصدد تحقق بخشیدن به حق مالکیت معنوی یا حق کپی رایت است و با این بهانه سعی در کنترل کامل ارتباطات اینترنتی دارد. در واقع این سازمان سعی در ایجاد حکومتی جدید در خارج از مرز تمام کشورها، ولی حاکم بر قوانین تمام کشورهای عضو دارد؛ تا بدین وسیله بتواند کنترل کامل اینترنت را در دست بگیرد. این مقاله سعی در روشن کردن اهداف پنهان این معاهده و ارتباط آن با اینترنت دارد.
    کلیدواژگان: معاهده ی ضد تجارت جعلی، کپی رایت، حق مالکیت معنوی، اینترنت، داروهای جعلی
  • نقد کتاب
  • رضوان اجاقی، حسن اشرفی ریزی صفحه 279
    مقدمه
    اطلاعات و تکنولوژی در یک چرخه ی رو به رشد یکدیگر را با اثر متقابل ارتقا می دهند و هر یک به رشد دیگری کمک می کنند، ولی در این میان سیستم هایی که حجم عظیم اطلاعات را سامان دهند، آن را در قالب های تکنولوژی جای دهند و امکان استفاده ی مؤثر از آن را پدید آورند، نقش به سزایی بر عهده دارند. بنابراین بهترین راه رسیدن به این دستاورد مهم، طراحی سیستم های اطلاعاتی مناسب است. تعاریف بسیاری در علوم مختلف در این زمینه وجود دارد. واژه نامه ی انجمن کتابداری و اطلاع رسانی امریکا (The ALA Glossary of Library and Information Science)، سیستم های اطلاعاتی را چنین تعریف می کند: «یک سیستم کامل طراحی شده برای تولید، جمع آوری، سازماندهی (پردازش)، ذخیره، بازیابی و اشاعه ی اطلاعات در یک مؤسسه، سازمان یا هر حوزه ی تعریف شده ی دیگر از جامعه» (1).
    خدمات الکترونیکی و فن آوری اطلاعات و ارتباطات، ابزار و بستر مناسبی را برای ایجاد سیستم های اطلاعاتی کتابخانه ای و ارایه ی خدمات یکپارچه فراهم کرده است و امروزه به عنوان بخش مهمی از نظام اطلاع رسانی کشور مورد توجه قرار دارد. طراحی سیستم های اطلاعاتی کتابخانه ای مناسب، در افزایش سرعت ارایه ی خدمات و کمک به تصمیم گیری در زمانی محدود برای مدیران و نیز در افزایش سرعت و دقت عملیات خدمات به کاربران تاثیر به سزایی دارد.
    در نتیجه کتابداران حرفه ای که ماهیتا و از طریق آموزش به سوی تحلیل سیستم سوق داده می شوند، نیاز به آموزش و مهارت های خاص دارند و به عنوان تحلیلگر سیستم، مسؤولیت طراحی سیستم و نظارت بر اجرای طرح را بر عهده خواهند داشت (2).
|
  • Abbas Daneshkohan, Ahmad Baratimarnani, Alireza Zohoor, Farbod Ebadi Fard Azar Page 1
    Introduction
    Management development assessment helps managers to systematically assess the current management capabilities of their organization and take critical steps to strengthen the management skills and sustainability of their organizations. This study aimed to identify and compare the health system management development assessment models in selected international organizations and countries.
    Methods
    In this cross– sectional comparative study, management development assessment models developed and implemented by management sciences for health (MSH), international development research center (IDRC), United States, England and Iran were studied using library resources, websites and email communication with experts from Iran and other countries during 2005-2006. After systematic review of the models, seven major characteristics of them selected for comparative study. Data collected using comparative tables derived from systematic review. The tables were validated by management experts from Tehran universities. Then, the characteristics of the models were compared and analyzed.
    Results
    Studied models had common main objectives but there were differences between them in terms of structure, management areas being assessed, management indicators and use of results. All of these models emphasized employee involvement in management development assessment process in order to be effective in improving the management capabilities of the organization.
    Conclusion
    In all these models management development assessment is considered as the first step in change process and improvement the management systems. Considering that the efficiency and effectiveness of health care system directly influenced by managment capacity of health system, recommendations for management development of Iran health system are presented based on the experiences of international organization, particulary the world healyh organization.
  • Amir Ashkan Nasiripour, Anis Abbasi, Shahram Tofighi, Naser Behnampour, Mahmoud Reza Gohari Page 125
    Introduction
    To promote the processes of providing medical services, patient's rights and establishing uniformity in treatment policy, the evaluation quality indexes were communicated to all general hospitals in 2002. This study evaluates the implementation of managed care guideline before their communication as evaluation quality indexes of hospitals and their relationship with communication and quality degree of conducted services.
    Methods
    This study was an analytical study based on information in the records of patients, before and after the communication of managed care guideline. The statistical population including the records of patients who underwent surgery or had delivered in the pilot hospitals affiliated to Golestan University of Medical Sciences in 2002 and 2007, Iran. The sample included 792 cases which were selected by stratified method. Data collected using three types of checklists and a standard information form communicated by the Ministry of Health. Obtained data analyzed by SPSS16 software and χ2 test.
    Results
    The preoperative assessment guideline was performed in 5.1% and 32.1% of evaluated documents in 2002 and 2007, respectively (P < 0.001). The prophylactic antibiotic guideline was performed in 31.6% and 44.9% of documents in 2002 and 2007, respectively (P < 0.001). The pain relief guideline was fully performed in 77.8% and 85.1% of documents in 2002 and 2007, respectively (P = 0.001). Cesarean section ratio to total deliveries in investigated hospitals were 49% in 2002 and decreased significantly to 42% in 2007 (P < 0.001). Most cesarean indication belongs to repeated cesarean section indication. Generally, in all investigated indexes there were positive and significant relation between establishing of Evaluation quality indexes and services quality.
    Conclusion
    Implementation of managed care guideline led to improvement of quality in medical services. Establishing of guarantees and continuous rechecking regarding the quality assessment communications, could improve the quality of services in the future.
  • Amin Torabi Pour, Sara Rekab Eslamizadeh Page 138
    Introduction

    European foundation for quality management has designed the EFQM model to determine the rate of organization development and excellence and construct ways to achieve organizational excellence. This model is used to compare the current situation of each organization with an ideal organization. The aim of this study was to determine the performance self-assessment scores in selected hospitals in Ahvaz, Iran based on EFQM model.

    Methods

    In this cross-sectional and descriptive-analytic study 50 managers of Imam Khomeini and Oil Industry hospitals in Ahwaz, Iran including vice managers, matrons and head of departments and units were enrolled. Data was collected by self-assessment standard and valid questionnaire of EFGM, including 50 questions on 9 criteria. Reliability of questionnaire was estimated 80% by appropriate test. Data analyzed using correlation and chi and descriptive statistical tests by SPSS11.5 software.

    Results

    In this study, 76% of studied population was female and 24% male. Most of them aged 36-40 years old. 90% of persons have BS and higher degree.48% have had 16-20 years work experience. The scores Imam Khomeini hospital, Iran for the 9 studied criteria were as follows; leadership 66.8, policy and strategy 66, people 65.5, partnership & resources 70.4, processes 63.9, customer results 62.3, people results 60.6, society results 63.6, key performance results 68.6 and in oil Industry hospital were: leadership 72.24, policy and strategy 67.4, people 66.4, partnership & resources 63.4, processes 65.07, customer results 62.84, people results 56.4, society results 59.45 and key performance results 45.94. The total score of Imam Khomeini hospital, Iran from self-assessment questionnaire (651.79) was higher than Oil Industry hospital (615.14).

    Conclusion

    Although the EFQM scores rated by hospital managers seems unrealistic to some extent, but considering the results can improved the hospital managers’ view, confirm that the costumer results, people results, society results criteria need pay more attention to improved.

  • Saeid Pourdoulati, Kazem Ashjaei, Simin Khaiatzadeh, Mostafa Farahbakhsh, Mehran Sayffarshd, Ahmad Kousha Page 147
    Introduction
    Private health care providers (PPs) considered a major gateway to the health services for TB (Tuberculosis) patients. However, TB management practices by PPs is inadequate. National TB program need to collaborate with private health care providers. This paper is aimed to provide a comprehensive management program for public private mix (PPM) in TB DOTS (directly observed treatment short course) for effective case management of TB patients and reporting through a proper referral and information system in Tabriz, Iran.
    Methods
    Mixed quantitative and qualitative methods in 5 stages have been used including: 1) Cross sectional study of current TB situation in Tabriz, Iran and a comparative study of various PPM TB DOTS programs worldwide. 2,3) Stakeholder analysis and SWOT (Strengths, weaknesses, opportunities and threats) analysis using qualitative directed content analysis method 4) Adaptation of WHO’s recommended tools for PPM TB DOTS to local situation 5) Development of action plan using eight steps in leading change method.
    Results
    3.4% of new TB cases have been detected by public health network system and 96.6% by other health care providers. New smear positive case finding in Tabriz and East Azerbaijan province, Iran was 25% and 28.5% respectively. Treatment success rate in Tabriz and East Azerbaijan province, Iran was 94.8% and 87% respectively. All PPM DOTS findings showed that this program can significantly accelerate case finding while maintaining high cure rates.
    Conclusion
    Cure rate in TB patients whom have been found in Tabriz, Iran is favorable, but case detection rate is less than expected. It is necessary to involve PPs with more sensitivity in case detection and more alliance with national TB program in treatment and patient follow up. Regarding improving case detection rate, promoting patient satisfaction, providing more accessibility and affordability the mentioned program would be an effective approach in management of TB control program.
  • Rasul Saadat, Ahmad Shabani, Asefeh Asemi Page 165
    Introduction

    In order to cope with the crisis of serials cost and problems associated with the shortage of budget in libraries and facilitating the access to scientific journals, the principle of Open Access to scientific publications and usually in the form of electronic journals has evolved during the last 15 years. This research aimed to clarifying the amount of citations of ISI Web of Science’s articles to DOAJ’s journals in the two fields of Health & Medical Sciences and Basic Sciences during 2003–2008 and investigating the significance of difference in the citations received by DOAJ’s journals between the above-mentioned two fields.

    Methods

    In this study bibliometrics method and citation analysis technique was used and 1337 English-language journals from DOAJ and without sampling were investigated. Data collected by Cited Reference Search in ISI Web of Science and analyzed by SPSS16 software.

    Results

    The findings indicated that Basic Sciences, with 657 journals, received 10116 citations (62.91%). In this field Biology & Life Sciences received the most citations (6009 citations, equal to 59.4%) and Mathematics & Statistics received the least citations (91 citations, equal to 0.9%). On the other hand, Health & Medical Sciences, with 680 journals, received 5965 citations. In this field Medicine (General) received the most citations (3236 citations, equal to 54.25%) and Dentistry received the least citations (1 citation, equal to 0.01%). The findings of Chi-Square test showed no significant difference in the number of journals between the two fields of Health and Medical Sciences and Basic Sciences, but there was significant difference in the number of citations between them.

    Conclusion

    Although the number of cited journals in comparison with non-cited journals in the two fields of Health & Medical Sciences and Basic Sciences in DOAJ were relatively low, but given the increasing rate of open access journals in the database, and also considering the need to identify highly cited and valid journals in areas such as Health Sciences and Medicine and Basic Science, which is the urgent need of researchers for reliable and updated information, doing such researches has great effect in this field and will help them to access free reliable journals.

  • Afshin Hamdipour Page 176
    Introduction
    Academic library websites have an important role in relevance and offering services for users. The aim of present study was the assessment of library websites of Iranian Medical Universities and general criteria evaluation and recognition their strength and weakness.
    Methods
    In this survey– analytical study, first academic library websites of Iranian Medical Universities were identified through internet and then compared from a general criteria evaluation standpoint (main content criteria, search and research and evaluation of user facilities) by using three check lists with 29 questions which validity were confirmed by experts and conducted research. During a three month period, 41 academic library websites affiliated to the Ministry of Health were evaluated. Data analyzed by Excel software.
    Results
    Totally, in studied academic library websites an average 36% of the content item index, 67% of search and research items and 46 % of the users facilities assessment items have observed in designing web pages. Among the studied universities, 18 universities (45%) had considered more than 50% of check lists information items in terms of designing their website.
    Conclusion
    In general, the content of library website of Iranian Medical Science Universities was at low level, their search and investigate was at good level and user facilities were at medium level. Totally 46% of the library's website triples general evaluation criteria were considered by studied libraries. Medical Universities of Mashhad, Zanjan, Iran, Isfahan, Tabriz and Shahed in Iran had been considered the evaluation criteria in terms of libraries websites design more than other Medical Sciences Universities.
  • Mohammad Karim Saberi, Alireza Isfandyari Moghaddam Page 189
    Introduction
    Web citations (URLs) are at risk of decay and can be easily fade because of the variable and unstable nature of the internet. So, the purpose of this research was to assess web citation accessibility and decay of articles published in journal of the medical library association (JMLA).
    Methods
    In this applied– descriptive study, JMLA articles (231) in a seven year period (from 2002 to 2008) downloaded from magazines archives and the articles that have web citation (175), determined. Then, all of URLs were tested to specify their accessibility and decay. When we failed to directly access the URLs, we used Internet Explorer, Internet Archive and Google search engine to access missing URLs. Obtained data analyzed using Excel software to determine the half-life of web citations and the reasons for the URL failure. Then gathered the result of these tests and analyzed them using Microsoft Excel to distinguish cause of these failure and to count web citations half-life.
    Results
    76 percent of articles had web citation and the average of web citation per article was 5 URL. From 1049 cited URL, 31 percent was inaccessible, but by searching these URLs, the decay decreased to 13 percent. The majority of errors were the 404 (not found) and the average of web citations half-life was approximately 7 years.
    Conclusion
    The decay of URLs is a big problem that can not be ignored because URLs are increasingly used and lost in scientific articles, the decay of URLs will continue until better preservation policies (such as internet archive) are adopted.
  • Mahdi Yousefi, Gholamreza Moradi, Marjan Ghazisaeidi, Somayeh Fazaeli Page 198
    Introduction
    Efficient use of information systems in provision of health services is very important for achieving efficiency, effectiveness and service quality. In this study the various aspects of clinical information systems implementation and estimate of one of main user's knowledge about these systems in hospitals was investigated.
    Methods
    This study was conducted in two-stages: in the first step using available information resources during 1997-2008, different aspects of clinical information systems implementation have been studied. In the second step, the knowledge of medical record department's administrators of Tehran University of Medical Sciences affiliated hospitals has been determined. Validity of questionnaire was confirmed by expert panel and a reliability of 78% with test-retest coefficient was confirmed. Obtained data was analyzed with Excel 2007 software.
    Results
    Clinical information system with improve quality and quantity of health care provided mission, is including components such as clinical documentation systems, medication management, pathology and etc. Studies indicated that there are some obstacles such as financial, behavioral and technical problems in implementation of these systems. The results of second part showed that the mean of knowledge of medical record department administrators from various aspects of clinical information systems was 53 percent.
    Conclusion
    For effective clinical information system, review of effective factors and risk factors in the clinical information system implementation are important for prevention of repeated mistakes and neglect in cases that threat successful implementation of the project. Emphasize on education can be a key factor to promote awareness of the main users of clinical information systems about various aspects of these systems.
  • Azamossadat Hosseini, Hamid Moghaddasi, Farkhondeh Asadi, Maryam Hemati Page 208
    Introduction
    The main goal of anatomical pathology is to provide information that is used for diagnostic, prognostic, and therapeutic purposes in pursuit of patient care. Effective information management and optimize information systems are crucial to the successful practice of pathology with respect to this mission. Design or improvement of anatomic pathology laboratory information systems (APLIS) can not be done without knowing about their situations; therefore researcher carried out a study of the current situation of APLIS’s in educational hospitals affiliated to Shahid Beheshti University of Medical Sciences.
    Methods
    In this descriptive study, 13 APLIS’s of Shahid Beheshti University hospitals were studied. The sample size was according to the population size. Data collected through observation and by means of check list and questionnaire validity and reliability of checklist and questionnaire was assessed by content validity and test re-test, respectively. The analysis of data was conducted based on descriptive statistics.
    Results
    77.8% of APLIS’s were semi-computerized. In 88.9% of APLIS’s, statistical classification of data was done by ICD-0 and in 11.1% of them by ICD-10. Other types of statistical classification of data including systemized nomenclature of medicine (SNOMED), determination of false negative proportion in cytopathology and digital analysis of tissue specimens was not performed in any of hospitals.
    Conclusion
    Using of electronic information systems facilitate, promote and advance the practice of pathology. Digital analysis of tissue specimens could have many advantages for teleconsultation, preparation of virtual slides and teaching.
  • Masoumeh Sarbaz, Khalil Kimiafar Page 218
    Introduction
    In health care, emphasis on basic human rights is especially important. Patient’s privacy protection becomes important when the human is exposed to shortcomings of social and health systems. This study was performed to compare the patient’s rights in developed countries and suggest a proper model for Iran.
    Methods
    This research was a comparative and descriptive case study. Research population included the USA (New York, Florida, Missouri, Minnesota and Texas), England, Canada and Iran. Data collected by internet and e-mail based on a library search method. Furthermore, in Iran, we used a questionnaire that its validity and reliability were tested. Finally, the suggested model of patient's rights for Iran was tested by some specialist in this field with Delphi method.
    Results
    Findings of research showed that patients’ rights of accessibility to treatment and health care, privacy, consent for treatment and protection (the right of claim) were included in “patient’s rights” of all studied countries, except Iran. The right of confidentiality is considered in all studied countries. The rights of having translator and pain relief just were seen in some states of the USA.
    Conclusion
    Considering that patient rights have many shortcomings in Iran, generally, main reviews in this field should be performed according to comparative surveys. So, accordingly the appropriate model for developing “Patient’s bill of rights” in Iran was proposed.
  • Gholamreza Haidari Page 228
    One of the most important quantitative methods and research domains in library and information sciences is scientometrics and informatics, which has markedly developed over the last four decades. The Study in each one of the categories of this domain, need to more research and literatures review. Scientometrics applied in description, explanation and prediction of scientific situation of researchers, education and research groups, universities, organizations and countries in various national and international fields. Against the great success which has gained in this field, a lot of challenging obstacles and difficulties has been facing for researchers in mentioned fields.These challenges could be evaluated with different approaches. In this paper the positive and negative aspects of scientometrics studies have been analyzed using libraries method by a comprehensive and critical approach.The major obstacles have presented in four categories as follows:1. Limitation in Philosophical, epistemological and theoretical foundations;2. Methodological obstacles and specific difficulties of citations and citation analysis;3. Terminological chaos;4. Limitation of Scientometrics tools including the ISI in careful assessment of science.
  • Reza Safdary, Shahram Tofighi, Marjan Ghazisaeedi, Azadeh Goodini Page 244

    With increasing technology in providing health care services and specialization, health care organization requires application of costing methods for calculating income and expenses to improve the health care services and compensate the costs.For this purpose, most hospitals in the developed countries, estimated system costs based on affiliated diagnostic related groups. According to this new method, hospitals were calculated costs and cost of services in return for services performed for the patient. In this review article, the data has been collected using print and electronic documents related to the topic. Considering that the diagnostic related groups known as disease classification system to facilitate medical reimbursement, so, hospitals must calculate their costs based on this method. In this article, we try to select the most appropriate method to make the necessary actions in the country with the matching process performed in this field and use the pre-eminent world experiences.

  • Fatemeh Rouzbahani, Abbas Sheykhtaheri, Mehrdad Farzandipour, Fatemeh Rangraz Jeddi, Zohreh Mobarak Ghamsari Page 251
    Introduction
    The goal of Training activities is to grow potential abilities and intelligence in human. Evaluation of Training Service has main role in achieving qualified educational activities and increasing students’ skills. Therefore, this study evaluated the performance of training educators from points of view of medical record students in Kashan University of Medical Sciences in 2005-6.
    Methods
    In this descriptive study, medical record students from all levels of associate and bachelor degree including 21 associate and 20 undergraduate students of bachelor degree in the second semester of 2005-2006, were enrolled. A questionnaire consisting of ten questions with very good to weak responses, with confirmed validity and reliability, was used. Totally 328 questionnaires were distributed to evaluate all training instructors (8 cases), from which 205 questionnaires were returned.
    Results
    Most of the students (71.2%) considered the controlling of students’ absent and present as very good score. Respecting to Islamic and moral rules (69.7%), coming on time (67.8%), answering to students’ questions (60.5%), dominating to practical skills (60%), expressing theorical explanations for practical skills (57.1%), explain trainer's tasks (57.1%), being careful in doing trainers’ tasks (55.6%), following trainers’ problems (52.7%), supervising on learning (51.2%), were in next stages.
    Conclusion
    Totally, students evaluated training educators’ performance in very good level. It seems that attention to the factors like following trainers’ problems, being careful in doing trainers’ tasks and supervising on his/her learning can improve learning quality more and more.
  • Hamid Sepehrdoust Page 258
    Introduction
    The aim of the present study is to show regional disparities in Iran through measurement of the level of development of different provinces with respect to their accessibility to the health and medicare facilities.
    Methods
    To accomplish the above mentioned purpose, data regarding 18 health and medicare indexes for the years 2006-2008, have been collected. The quantified methods such as numerical Taxonomy, coefficient of deprivation, standardized method and factor analaysis have been used to analyze the data and classify the provinces according to the health care indicators and related facilities.
    Results
    The results show that, five main factores i.e. Specialists, Urban Health Centers, Rural Health Centers, Urban waste water Drainage Units and Sub Rural Health Centers are responsible for regional disparities among the provinces with respect to the health indexes. Ranking analysis show that according to the available data, provinces like Yazd, Semnan and Isfahan had the highest developing degree and provinces like Sistan Balochstan, Kohgiloye Boyer Ahmad and Lorestan had the lowest level of development with respect to the rate of accessibility to health and medicare facilities in Iran.
    Conclusion
    In an efficient socio-economic system, considering the basic principles, basic needs and improve community health education infrastructure are the basic tasks that should be regarded by system administrators.
  • Fateme Zandian, Nahid Bayat Bodaghi, Farhang Farrokhi Page 265
    Introduction
    For cultural development and growth of a community, the participation of all individuals, including physically disabled people are required. In this study, the compliance rate of public and academic libraries and information centers’ building and equipment in Zanjan, Iran was determined according to the international standards for the physically handicapped, from the perspective of architectural experts, library officials and disabled people.
    Methods
    In this descriptive survey study, 142 disabled people in Zanjan, Iran and the buildings and equipment of 14 public and academic libraries of the city was studied in 2006. Data collected using a questionnaire which validity and reliability was calculated via coefficient Cronbach's alpha (0.84). Obtained data analyzed using descriptive statistics such as percentage and frequency.
    Results
    From disabled’s point of view, parking space, ramp and private space of libraries have the most physical obstacles and public and inner spaces has the least obstacles for them. 46.2% of libraries did not have ramp and 63% of libraries being studied did not have private study space for disabled.
    Conclusion
    The buildings and equipment of these places are not adjusted to suitable condition to 100 percent and all spaces should be evaluated and optimized based on existing standards.
  • Mahmood Saghaei Page 272
    Introduction
    Anti-counterfeiting trade agreement (ACTA) is a plurilateral agreement among industrialized countries including USA. Top industrialized countries and in particular USA always tried to have complete control over world trade organization (WTO). Although they had many success for their purpose, they are not convinced about the WTO functions and they can not tolerate critiques of their opponents in WTO, so they were looking for a way to bypass the WTO. In 2006 Japan and USA prepared an initial proposal and tried confidentially to attract other industrialized counties into their agreement. Under the cover of fighting good counterfeit, this agreement aimed to legally enforce the intellectual property rights and total control over Internet communications. They aimed for new standards and system of laws independent of existing international organizations and countries to establish a new governing body outside of the body of existing countries. All these efforts were to forcibly implement the intellectual property right and copyright law by implementing total control on the Internet as the main media for copyright infringement. This article has been written to shed some light on the issue and disclosing the hidden parts of this agreement.