فهرست مطالب
فصلنامه علوم اجتماعی
سال هجدهم شماره 2 (پیاپی 53، تابستان 1390)
- تاریخ انتشار: 1390/06/01
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 1مخاطب واژه ای است به جامانده ازاعصار منتهی به ارتباطات شفاهی که حتی می توان در نوشته های ارتباطی 2300 سال پیش ارسطو نیز دید.آنان گروه هایی از مردم بودند که به عنوان مخاطب «خطابی» برای شنیدن یک سخنرانی، گفتار یا بحث در یک جا جمع می شدند. بعدها و پس از اختراع رسانه ها، انسان های آن سوی رسانه ها – از جمله کتاب های چاپی مقدس - نیز با اصطلاح «مخاطب» شناخته شدند. مقاله حاضر متمرکز بر گونه دیگری از مخاطبان است که می توان آنان را «مخاطبان در متن» نامید.
در مطالعه حاضر، مخاطبان در متن قرآن، انجیل و تورات به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم و متعاقبا تلاش برای دستیابی به این سوال مطرح شد که مخاطبان اصلی و فرعی گزاره های هنجاری(حاوی بایدها و نبایدها) در هر یک از سه کتاب مقدس چیست و چه مشابهت ها و تفاوت هایی میان آن ها وجود دارد؟
نتایج جستجوی سوالات مذکور که به روش تحلیل محتوای مختلط کمی – کیفی انجام شد، حاکی از برخی مشابهت ها و تفاوت هاست که جزئیات آن در مقاله آمده است. اما به گونه ای فشرده می توان گفت که 95 درصد مخاطبان در متن قرآن را سه دسته، به ترتیب، پیامبر، عامه مردم و افراد و گروه های خاص مثبت تشکیل می دهد. 93 درصد مخاطبان تورات، دو دسته، پیامبر و یهودیان هستند و 92 درصد مخاطبان انجیل؛ چهار دسته مسیحیان، افراد و گروه های خاص خنثی، حواریون و کاهنان و عامه مردم هستند.
در انتها، مخاطبان شش دسته مضامین هنجاری، شامل«ما و خداوند»، «ما و کنش های متقابل اجتماعی»، «ما و خصلت ها و اعمال شخصی»، «وظیفه ها و منش ها برای تبلیغ و ارشاد»، «ما و کتاب ها، مکان ها و زمان های مقدس»و «ما و انسان های مقدس» در سه کتاب مقایسه شده است.
کلیدواژگان: مخاطب - کتب مقدس - قرآن - انجیل، تورات -
صفحه 45هدف نوشتار حاضر بررسی چگونگی فرایند بسیج گروه های مختلف مدعی قدرت در انقلاب مشروطه است. نو آوری پژوهش آنست که با وجود مقالات و کتاب های بسیار در باب انقلاب مشروطه، تا به حال اثری به بررسی چگونگی فرآیند بسیج در مشروطه با استفاده از نظریه ای خاص نپرداخته است. رهیافت کلی این مقاله جامعه شناسی تاریخی و چارجوب نظری این مقاله، مدل بسیج چارلز تیلی است. روش پژوهش، تحلیل اسناد تاریخی شامل کتب و مقالات و همچنین روش قیاسی است. بدین معنا که با استفاده از مدل بسیج چارلز تیلی عناصر درون و برون سازمانی گروه های موثر بر کنش جمعی انقلابی در دوره مشروطه با استفاده از اسناد تاریخی شناسایی و چگونگی بسیج گروه ها و سازمان های انقلابی مشروطه خواه بررسی می شود. بدین منظور و بر اساس مفاهیم سازنده ی مدل تیلی، منافع گروه های چالشگر انقلابی، سازمان های انقلابی، چگونگی فرایند بسیج منابع تحت اختیار آن ها، وضعیت سرکوب- تهدید، فرصت – تسهیل و کنش جمعی مشروطه خواهان بررسی شده است. بازه زمانی مورد مطالعه از به چوب بستن تجار قند به عنوان آغاز و صدور فرمان مشروطیت به عنوان پیروزی انقلاب است.
کلیدواژگان: انقلاب مشروطه، نظریه بسیج منابع، چارلز تیلی، گروه های چالشگر، کنش جمعی -
صفحه 95مقاله حاضر برگرفته از پژوهشی دانشگاهی با عنوان «بازنمایی مفهوم شهروندی در مطبوعات ایران» است که با هدف بررسی چگونگی تفاوت در نحوه بازنمایی مفهوم شهروندی در روزنامه های اصلاح طلب و اصولگرا انجام شده است.
در این مقاله به دلیل پر رنگ بودن وجوه کیفی مفهوم شهروندی از تحلیل گفتمان انتقادی استفاده شده است. به این منظور سی سرمقاله از میان سرمقاله های شش روزنامه کثیرالانتشار متعلق به دو جریان سیاسی عمده کشور یعنی اصولگرایان و اصلاح طلبان انتخاب و تحلیل شدند.
نتایج نشان داد که از دید روزنامه های اصلاح طلب، حقوق سیاسی و مدنی بویژه آزادی بیان و انتخابات آزاد، مهمترین حقوق شهروندان به شمار می روند و از نظر روزنامه های اصولگرا، حقوق اقتصادی شامل رفاه، معیشت و اقتصاد، مهمترین مطالبات شهروندان را تشکیل می دهند؛ با این وصف، گفتمان مسلط شهروندی در ایران، گفتمان حقوق محور لیبرالی است.
همچنین بررسی ها حکایت از آن داشت که سرمقاله ها از گفتمانهای سیاسی جاری(اصولگرایی و اصلاحات) به شدت تاثیر پذیرفته اند. به این معنا که تبیین حقوق شهروندی بیش از آنکه هدف غایی سرمقاله باشد، عرصه برای رویارویی و مبارزه طلبی گفتمانهای سیاسی رقیب است.
کلیدواژگان: بازنمایی، شهروندی، گفتمان، حقوق، تکالیف، لیبرالیسم، جمهوری خواهی مدنی -
صفحه 137نیل اسملسر به عنوان نظریه پرداز مهم رفتار های جمعی، مدعی است که عوامل تعیین کننده رفتار جمعی بایستی در الگویی معین و به ترتیب، با هم ترکیب شوند؛ تا رفتار جمعی شکل بگیرد.کما اینکه وقوع مراحل قبلی، تعیین کننده الزامی وقوع مراحل بعدی نیست. فرضیه ما اینست که ترتیب الگوی مورد نظر وی در مورد قیام پانزده خرداد با توجه به نقش پررنگ امام (ره)، مستلزم تاملاتی است: چرا که شکلگیری این قیام آنقدر مدیون رهبری اش می باشد که می توان مدعی شد بدون آن، مرحله دوم تئوری- فشار های ساختاری- شکل نمی گرفت. این در حالی است که اسملسر تا حدودی در مرحله سوم و نهایتا در مرحله پنجم تئوری خویش، نقش رهبران را می پذیرد. لذا با توجه به نقشی که وی برای رهبری جنبش های اجتماعی در نظر می گیرد، آیا قیام پانزده خرداد در مرحله اولیه خود- شرایط مساعد ساختاری- عقیم نمی ماند؟ به نظر می رسد امام خمینی (ره)، به عنوان رهبر این جنبش، عامل عمده شکلگیری فشارهای ساختاری در ذهن مردم بود و وجه ممیزه ادعای این مقاله با رهیافت نظری اسملسر در همین نکته است. روش مورد استفاده در این پژوهش کیفی و از نوع پژوهش تاریخی می باشد.
-
صفحه 173تحقیق حاضر از نوع کاربردی با رویکرد تحلیلی- تطبیقی است. هدف اصلی آن، بررسی نابرابری های فضایی و تحلیل روند توسعه یافتگی شهرستان های استان آذربایجان غربی در طی دوره های زمانی 1365 تا 1385 است. در این تحقیق پیروی مطالعات جهانی از 5 شاخص جمعیتی، بهداشتی، اجتماعی، اقتصادی و آموزشی برای سنجش میزان توسعه یافتگی شهرستان های استان استفاده شد. گستره مکانی تحقیق، کلیه شهرستان های استان آذربایجان غربی با قلمرو اداری- سیاسی طی دوره های زمانی 1365، 1375 و 1385 می باشد. در این تحقیق به منظور آزمون فرضیه ها، از تکنیک های آماری تاکسونومی عددی، ضریب ویلیامسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که:1- در طی دوره های زمانی 1365 تا 1385 از میزان توسعه یافتگی شهرستان های استان آذربایجان غربی کاسته شده و بر تعداد شهرستان های محروم این استان افزوده شده است؛2- توزیع شاخص های زیرساختی توسعه در استان تحت تاثیر مدل مرکز - پیرامون بوده، به طوری که شهرستان ارومیه (مرکز استان) در طی دوره های زمانی مورد مطالعه تحقیق، از برخوردارترین شهرستان های استان شناخت شد؛3- و عدم توزیع مناسب شاخص های آموزشی و بهداشتی از دلایل اصلی ایجاد نابرابری های فضایی در استان آذربایجان غربی می باشد.
کلیدواژگان: توسعه یافتگی، نابرابری فضایی، تاکسونومی عددی، ضریب اختلاف ویلیامسون، رگرسیون چند متغیره، استان آذربایجان غربی -
صفحه 209تاثیرگذاری رسانه های جمعی اعم از نوشتاری، دیداری و شنیداری در عرصه های مختلف از جمله افکار عمومی و فرهنگ جامعه تردیدناپذیر است.
بی حد و مرز بودن عرصه فعالیت رسانه ها، آفت هایی را به همراه داشته و آسیب هایی را متوجه افراد و جامعه می نماید. محدودیت بیش از حد رسانه ها نیز جریان آزاد و منطقی اطلاعات و اثرگذاری سازنده آن ها را مختل می سازد. لذا وضع مقرراتی که هم حقوق عادلانه رسانه ها را تامین و هم مسئولیت، حدود، تخلف ها و جرایم رسانه ای و مجازات های آن ها را مشخص نماید، ضرورتی انکارناپذیر داشته و در سایر کشورها از جمله در کشور ما به آن توجه شده است و حاصل آن وضع قوانینی متعدد و تغییرهای پیاپی آن ها بوده که آگاهی از آن ها برای اصحاب رسانه و افراد جامعه سودمند به نظر می رسد.
کلیدواژگان: خبرگزاری ها، رسانه های جمعی، قانون مطبوعات، مطبوعات -
صفحه 233ضرورت پژوهش دانش بومی از طریق گردآوری، مستند سازی، کاربرد و حفاظت از آن در مقالات پرشماری، به قلم نویسندگان ایرانی و) Warren et al. 1989، 1995 عمادی و عباسی 1378 ب و 1383الف؛ فرهادی، 1378الف؛) بیگانه، قبلا به چاپ رسیده است.
دلایلی چون آگاهی روزافزون جوامع به لزوم بهره برداری پایدار از منابع، پرهیز از نهاده های شیمیایی در کشت و فرآوری محصولات خوراکی، احیا و تداوم فرهنگی و اجتماعی جوامع روستایی و عشایری و نیز شناسایی و جبران خسارات ناشی از «آلودگی اطلاعاتی» برای بیان این ضرورت جهانی مطرح شده است. حفاظت از تنوع زیستی کره زمین و ذخایر ژنتیکی کشاورزی نیز به عنوان یکی از جدی (Alcorn، 1995)ترین انگیزه های پژوهش دانش بومی در عصر کنونی مورد توجه قرار گرفته است.
به واسطه تعامل اجتناب ناپذیر جوامع بشری با طبیعت برای بقای خود، تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی (شامل گونه های وحشی و اهلی) همواره نقشی کلیدی در تکامل این جوامع داشته است. اما آنچه در سه دهه اخیر این موضوع را بیشتر مورد توجه تحصیلکردگان جوامع، از جمله دانشمندان، سیاستگذاران و سرمایه گذاران، قرار داده عمدتا سه پدیده نوین و مرتبط با هم است: «کنوانسیون تنوع زیستی» و گسترش مطالعات گیاه شناسی بومی (Biotechnology)، توسعه فناوری زیستی (Convention on Biological Diversity). بررسی این سه پدیده معاصر هدف این مقاله است تا ضمن تایید ضرورت ادامه مطالعات گیاه شناسی بومی (Ethnobotany)ر در ایران، بر هوشیاری پژوهشگران، دانشگاهیان و موسسات تحقیقاتی کشور در چگونگی انجام پژوهش، ارائه یافته ها و کاربرد آن در توسعه محلی و ملی تاکید کند. در این نوشته مثال هایی از بهره برداری شرکت های تجاری از گیاه شناسی بومی آورده شده که حاکی از پیامدهای نامطلوبی در حوزه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی و زیست محیطی در خاستگاه های دانش بومی جهان است. تلاش این شرکت ها برای بهره برداری انحصاری از دانش بومی و ذخایر زیستی جوامع کهن به حدی از بی عدالتی رسیده که از آن با نام می برند. برای مقابله با این پدیده، (Biocolonialism)و «استعمار زیستی» (Biopiracy)اصطلاحاتی چون «سرقت زیستی» کارشناسان و مسئولان کشورهای در حال توسعه راهکارهایی پیشنهاد کرده و به اجرا گذاشته اند. دو نمونه از این تلاش ها در این مقاله توصیف شده است. ارزشیابی این تجارب نشان می دهد که رویکرد «مشارکتی/عملی» در پژوهش دانش بومی، در مقایسه با رویکرد «استخراجی»، بهتر قادر است که ضمن پژوهش و احیای دانش بومی به آگاهی عمومی در مورد جایگاه راهبردی این حوزه تحقیقاتی در حفظ سلامت جامعه، پایداری محیط زیست، استقلال سیاسی و ثبات اقتصادی کشور بیفزاید و مقاومت محلی و ملی ما در برابر سرقت زیستی را سامان بخشد. در انتهای مقاله پیشنهاداتی برای آماده سازی دانشجویان رشته انسان شناسی برای شرکت در طرح های پژوهشی مشارکتی/عملی برای احیا و کاربرد دانش بومی آمده است.
-
Page 1“Audience” is an old term inherited from the oral communications era that can be found even in Aristotle’s communications writings of 2300 years ago. Those were people who would gather in one place as the audience to listen a speech, talk, or a discussion. Later on and after the invention of media, the people beyond the media – including religious published books – were also referred to as audience. This paper focuses on different types of audiences, which could be referred to as “audience-in-text”. We study audience-in-text in Quran, Bible, and Torah and divide them into two groups: major and minor. So the main questions are: Who are the major and minor audience-in-text for the normative statements (including must and must not statements) in each of these three holy books and what are their similarities and differences? The results obtained based on a Mixed Quantitative, Qualitative Content Analysis- which is called Deep Content Analysis -indicates various similarities and differences. In brief, we can conclude that about 95 percent of the audience-in-text in Quran is three groups of prophets, ordinary people, and special groups and individuals. About 93 percent of the audience-in-text in Torah is two groups of prophets and Jewish people. Finally, about 92 percent of the audience-in-text in Bible is four groups of Christians, special groups and individuals, Apostles, and ordinary people.In the end, we will also compare the audience-in-text for six normative statement groups of “We and God”, “We and social interactions”, “We and personal actions and characteristics”, “Responsibilities and methods for orthodoxy”, “We and the holy books, Holy times and holy places”, and “We and holy people” among three mentioned holy books.
-
Page 45The aim of this present paper is examining how was the mobilization process of the different groups claiming for power in Constitutional Revolution. The innovation of the research is, although there are so many articles and books about the Constitutional Revolution, there is no research dealing with the mobilization process of the Constitutional Revolution referring to a particular theory. The general approach of this article is historical sociology and the theoretical framework is Charles Tilly's Theory. Research method collecting datum is the analysis of historical documents including books, articles and others. This means that based on historical documents the elements within and outside the revolutionary groups which effected collective action, have been identified due to the Charles Tilly's Theory. Therefore, based on the constructing concepts of the Charles Tilly's theory, the interest of challenger groups, revolutionary organizations, process of mobilization, resources under their control, repression-threat situation, opportunity-facilitation situation and collective actions of the constitutionalists have been explored.
-
Page 95This article surveys the representation of citizenship concept in Iran's press, status of government, as well as differences in representation of citizenship concept between conservative and reformist newspapers.According to the importance of qualitative dimensions of citizenship concept, this research utilizes critical discourse analysis and Norman Fairclough,s model. Researchers selected 30 editorials out of all published in six highly circulating newspapers which belong to two major political trends (conservatives & reformists).Editorials were analyzed in three levels of description, commentary and explication with respect to the represented image of citizenship concept. Results indicate that, dominant discourse about citizenship in Iran's press is Liberal discourse. In reformist's views, political and civil rights, specially, free speech and election and in conservative's views, welfare, livelihood and economy are the most important rights of citizenry. All titles are highly impressed by current discourses of reformist and conservative. Therefore, writing about citizenship is a field of battle for these two main rivals rather than taking to account the explanation of this concept.
-
Page 137Neil Smelser as a main theorist of collective behavior argues that factors which determine formation of collective behavior, should be combined in a certain arrangement. He accepts the role of Leader in the third and fifth stages of his theory. However we believe that in Panzdah Khordad rebellion the second stage (structural pressure) was formed due to the role of Imam Khomieni as a Leader. So it seems Imam Khomeini as the Leader of rebellion caused people think of structural pressure and he was as the provider of the second stage. The point which differs from Smelser's notion. The method is historical research which is one kind of qualitative research.
-
Page 173The present study is a kind of functional study with analyzing – adaptive approach. The main purpose of this study is the examination of spatial inequality and analysis of the trend of its evolutions in the Counties of West Azerbaijan Province between1986 - 2006. According to domestic and global experiences and researches five factors of population, health, cultural/social, economic and educational for measuring level of development were used for this study. Geographic Scope of this study is all counties of West Azerbaijan province with administrative - political territory in the periods of 1986, 1996 and 2006. For analyzing research hypotheses, Numerical Taxonomy, Williamson Inequality Coefficient and Multiple Regression Techniques were used. Findings shows that during 1986– 2006, level of development in the Counties of west Azerbaijan province reduced and the number of developing and deprived Counties increased. It is obvious that the key theory in distribution of developing infrastructure services amongst the Counties has been based on core-periphery theory. In all three periods, Uremia county was identified as the most developed county. Away from the Uremia county, development degree of other counties decreased. Unfair distribution of healthcare and education indices among counties of the province is the main reason for inequality.
-
Page 209There is no doubt for the effects of mass media whether oral, written and audio in different spheres such as public opinion and culture of society.Unlimited field of media activities caused disadvantages and difficulties for individuals and society. Extra limitation also violates free and logical flow of information and their useful efficiency. Therefore legislating that considers fair rights of media and also signifies the responsibility, infractions and their compensation is undeniable necessity. The results have been numerous legislations and continues changes which knowing them seems fruitful for media staff and other people.
-
Page 233Key international treaties have recognized traditional peoples’ indispensable contribution to the world’s biological diversity. Coupled with the rapid development in the biotechnology industry, this recognition has stimulated an unprecedented growth in ethno-botanical research and publication. An unethical use of ethno-botany known as “biopiracy”, however, has led to much economic, social and cultural strife for the local and indigenous peoples of the world, who have richly contributed to such research. Biotechnology firms use patents systematically to secure exclusive rights to produce “new” plants and products based on old knowledge and practices. This article summarizes five cases of biopiracy and evaluates two examples of protective measures taken by developing countries to thwart it. It is concluded that the conventional extractive approach in ethno-botany makes the data more susceptible to biopiracy, whereas the participatory action research methods do not. The latter approach emphasizes on the revival and application of the traditional practices it identifies, but more importantly, it raises people’s appreciation and sense of ownership of the local knowledge and genetic resources of their land.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.