فهرست مطالب
فصلنامه برنامه ریزی فضایی (جغرافیا)
پیاپی 1 (تابستان 1390)
- بهای روی جلد: 20,000ريال
- تاریخ انتشار: 1390/06/14
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 1-16مکان یابی، از جمله تحلیل های مکانی است که تاثیر فراوان در کاهش هزینه های ایجاد و راه اندازی فعالیت های مختلف دارد. به همین دلیل یکی از مراحل مهم و اثر گذار پروژه های اجرایی به شمار می رود.یکی از دلمشغولی های برنامه ریزان شهری در فضاهای شهری طراحی و مکان یابی فضاهای خدماتی مناسب و مطلوب می باشد. هدف اصلی تاسیس ایستگاه های آتش نشانی تامین بخشی از امنیت شهر در راستای برنامه های از قبل تعریف شده آنها می باشد. لازمه رسیدن به این هدف اعمال دید سیستماتیک و یکپارچه به عناصر شهری به صورت میکرو و جهت دهی ساختار شهر به صورت ماکرو می باشد که این مهم در قالب استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره تا حد زیادی دست یافتنی است. این پژوهش قصد دارد با استفاده از دو روش TOPSIS و تخصیص خطی به رتبه بندی نواحی شهری شهر ماکو پرداخته و نتایج آن را با یکدیگر مقایسه کند. این دو مدل از روش های تصمیم گیری چند معیاره بوده و در مدل های جبرانی قرار می گیرند و روش TOPSIS در زیر گروه سازشی و روش تخصیص خطی در زیر گروه هماهنگ قرار دارد. یافته ها و نتایج تحقیق نشان می دهد که در روش TOPSIS بین 5 ناحیه فوق الذکر ناحیه 3 با (47/0) امتیاز در رتبه اول و ناحیه 4 با (42/0) در رتبه آخر قرار گرفته است و نواحی (2،5،1) به ترتیب با (46/0، 45/0، 44/0) در رتبه های بعدی جای گرفته اند و نتایج حاصل از روش تخصیص خطی نشان می دهد که در 5 ناحیه شهری ناحیه 3 در رتبه اول و ناحیه 4 در رتبه آخر قرار گرفته است و نواحی (2،5،1) به ترتیب در رده های بعدی جای گرفته است. باید گفت که نتایج حاصل از این دو روش کاملا شبیه یکدیگر می باشد با این تفاوت که در روش TOPSIS مناطق با امتیاز رتبه بندی شده است که در روش تخصیص خطی این امتیاز را ندارد.
کلیدواژگان: تکنیک TOPSIS، تخصیص خطی، مکان یابی، ایستگاه آتش نشانی، ماکو -
صفحات 17-36تحلیل و مقایسه سطح برخورداری از امکانات یکی از مهمترین عوامل برای شناخت درجه توسعه یافتگی شاخص های مختلف می باشد. در اثر برنامه ریزی نامطلوب و متمرکز گذشته کیفیت توسعه و زیر ساخت های آن در روند توسعه نواحی کشور مسایل عمده ای را ایجاد کرده است. ابعاد گوناگون و پیچیدگی ساختاری این موضوع یکی از تنگناهای اساسی در عرضه مدل مناسب برای توزیع اعتبارات به شمار می رود که گام نخست همان سطح بندی مناطق از نظر برخورداری در زمینه های گوناگون است. در پژوهش حاضر با استفاده از روش ضریب ناموزون موریس و تاکسونومی عددی و با بهره گیری از 15 شاخص بخش صنعتی، میزان برخورداری هر یک از شهرستان های استان اصفهان مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بیشترین بهره مندی شهرستان ها در بخش صنعتی مربوط به شهرستان اصفهان است و شهرستان های برخوار کاشان و فلاورجان در رده های بعدی قرار گرفته اند. همچنین شهرستان های فریدون شهر، تیران خوانسار در گروه شهرستان های محروم از نظر شاخص های صنعتی قرار گرفته اند.
کلیدواژگان: توزیع فضایی، تاکسونومی عددی، ضریب ناموزون موریس، شاخص های صنعتی، درجه توسعه یافتگی، استان اصفهان -
صفحات 37-60جامعه عشایری ایران که تا آغازقرن حاضر(ه. ش) نقش تعیین کننده ای در اوضاع اجتماعی و سیاسی کشور داشتند به دنبال برخی رویدادهای سیاسی ازجمله سیاست اسکان عشایر توسط رضاشاه اهمیت سابق خود را از دست داده و به تدریج به حاشیه رانده شده اند. این مقاله با هدف بررسی تحولات اجتماعی، فرهنگی در بین عشایر ترکمن که امروزه بیشتر یک جانشین شده اند با تاکید بر یک شهر عشایر نشین در شمال ایران (بندر ترکمن) صورت گرفته است. شهر نوبنیادی که به منظور اسکان عشایر در دوره رضاشاه(حدود80 سال پیش) در یکی از پایانه های راه آهن سراسری ایران شکل گرفته و امروزه چهارمین شهر استان گلستان محسوب می شود. به همین منظور، ضمن بهره گیری از کتب و اسناد موجود، از مطالعه میدانی و برخی روش های تحلیلی از جمله روش بوژوگارنیه، تست ورتهایم، روش ورنه، و همچنین نرم افزارExcel بهره گرفته شد. روش تحقیق حاضر، به دلیل بررسی تحولات اجتماعی این جامعه در طول 80 سال گذشته، از نوع تحلیلی- تکوینی می باشد. برخی نتایج حاصل از این تحقیق عبارتند از: موثر بودن سیاست اسکان عشایر و حذف ترکمنها از لیست جامعه عشایری کشور، توسعه اجتماعی و اقتصادی شهر در طول حیات کوتاه خود نسبت به شهرهای مجاور قدیمی، رشد فرهنگی جامعه بویژه زنان ترکمن و همسویی آنان با تحولات معاصرجامعه ایران در زمینه گسترش سواد و مشارکتهای اجتماعی.
کلیدواژگان: کوچ نشینی، بندرترکمن، سیاست اسکان عشایر، توسعه اجتماعی -
صفحات 61-80
دسترسی عادلانه به زمین و استفاده بهینه از آن یکی از مولفه های اساسی در توسعه پایدار و عدالت اجتماعی است. امروزه مفهوم زمین و فضای شهری هم به لحاظ طبیعی و کالبدی و هم به لحاظ اقتصادی – اجتماعی تغییر کیفی پیدا کرده و در نتیجه ابعاد و اهداف کاربری اراضی شهری نیز بسیار وسیع و غنی تر شده است. از آنجا که کاربری مسکونی حدود 40 الی 60 درصد انواع کاربری ها را در ایران و شهرهای کشورهای جهان به خود اختصاص می دهد، برنامه ریزی جهت تهیه آن از ضروریات در شهرهای ساحلی از جمله شهر قشم است. این شهر بواسطه ایجاد منطقه آزاد تجاری، جمعیت آن بصورت قابل توجهی افزایش یافته است بنحوی که جمعیت آن در سال 75، 13556 به 25320 در سال 85 رسیده است و میزان خانوارها در این دوره 6091 افزایش یافته است که ضرورت توجه به بحث زمین و تامین آن جهت اسکان جمعیت شهر قشم در دوره های آینده احساس می شود. با توجه به اینکه شهر قشم از جهات مختلف دارای محدودیت فضایی طبیعی و همچنین محدودیت فضایی انسانی است، ضرورت برنامه ریزی در این شهر بیشتر از شهرهای دیگر احساس می شود. این مقاله با هدف بررسی محدودیت فضایی مسکونی در شهر قشم و برنامه ریزی هایی جهت بهبود این وضعیت با استفاده از گروه نما (روشی جهت برآورد تهیه میزان نیاز زمین)تهیه شده است. روش به کار گرفته شده در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و کمی است. نتایج این تحقیق بیانگر این مطلب است که با توجه به بررسی های جمعیتی در شهر قشم تا افق 1405 (میزان جمعیت شهر در افق 1405، 50900 نفر) و همچنین تعداد خانوارها تا افق 1405 به 12662 خانوار خواهد رسید. میزان نیاز به اراضی مسکونی تا افق 1405 در این شهر به زمینی معادل 8/52 هکتار نیاز خواهد بود که این مقدار باید به مرور در دوره های مختلف تهیه شود.
کلیدواژگان: کاربری اراضی، اراضی مسکونی، گروه نما، شهر قشم -
صفحات 81-102تحقق مفهوم و شکل گیری ایده شهروندی، نیازمند وجود بستری مناسب و زمینه ساز می باشد که از آن به عنوان جامعه مدنی یاد می شود. کیفیت مشارکت شهروندان در امور جامعه، از شاخص های اساسی توسعه یافتگی و از الزامات اساسی سرمایه اجتماعی در هر جامعه مدنی محسوب می شود. عناصر کلیدی فرهنگ شهروندی، همواره از طرف محققان و صاحب نظران، از ادوار باستان تا کنون مورد بحث و چالش قرار گرفته است. از ضروریات دستیابی به شاخص های توسعه، تعیین میزان نهادینه شدن فرهنگ شهروندی می باشد. هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل فرهنگ شهروندی در شهر یزد است.رویکرد حاکم بر پژوهش ترکیبی از روش های توصیفی و تحلیلی با ماهیت کاربردی است و با استفاده از توزیع و تکمیل پرسشنامه (200 مورد)، مطالعات پیمایشی شهر یزد، مطالعه تاریخی مفهوم شهروندی و با استفاده از نظریه های گوناگون، به بررسی وضعیت شهروندی و ابعاد مختلف آن در شهر یزد و میزان آن در بین شهروندان یزدی پرداخته شده است. نتایج تجربی این تحقیق نشان می دهد که: شهروندان یزدی در ابعاد سه گانه شهروندی یعنی مشارکت جویی، مسئولیت پذیری و رعایت قوانین و در نهایت پایبندی به اصول شهروندی در حد متوسط می باشند. یافته های پژوهشی به مواردی دیگر اشاره دارد که در مقاله به صورت مشروح به آنها پرداخته شده است.
کلیدواژگان: شهروند، فرهنگ شهروندی، مسئولیت پذیری، مشارکت پذیری، رعایت ضوابط و قوانین -
صفحات 103-120سیستم پویای شهر پیوسته در حال تغییر و تحول است و در این میان، با گذشت زمان مشکلاتی مانند فقر، بی سازمانی، آلودگی های محیطی و... چهره برخی نقاط شهر را دگرگون ساخته و رنگ و بویی متفاوت از گذشته که نشانه هایی از افول و زوال را در بر دارد بر آنها می نشاند. مساله ای که امروزه با آن روبرو هستیم، شناسایی اینگونه بافتهای شهری است که از چرخه متصل با شهر خارج و تبدیل به بافتهایی نا کارآمد شده اند. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است؛ ضمن آنکه تلاش می گردد از طریق مطالعه اسناد ارایه شده از سوی ارگانهای مسئول و منابع کتابخانه ای، جستجوی اینترنتی و مصاحبه با مسئولین آشنا با موضوع تحقیق مطالب لازم گردآوری شده و سپس با نگاهی کارشناسانه به بررسی آنها پرداخته شود و در نهایت با استفاده از اصول شاخص سازی، شاخصهایی برای شناخت بافتهای شهری ناکارآمد تدوین گردد.
نتیجه آنکه، در کشور ایران، بافتهای ناکارآمد در دو دسته بافتهای فرسوده و سکونتگاه های غیر رسمی بررسی شده که برای هر یک شناسه هایی تعیین گردیده که شاید در برخی موارد جامع نبوده و نیازمند اصلاحاتی باشند؛ ولی بهتر آن است که شاخصهایی برای شناسایی بافتهای نا کارآمد شهری به کار رود که دیدی همه جانبه نسبت به مسایل شهری داشته و از جداسازی انواع بافتهای شهری ناکارآمد اجتناب گردد. همچنین باید تمام انواع بافتهای تاریخی، صنعتی، محدوده های تجاری متروکه و... به عنوان بافت ناکارآمد تلقی شده و به صورت یکپارچه برای آنها تصمیم گیری شود. ضمن آنکه، شاخصها باید به گونه ای تنظیم شوند که با ارایه میزانی برای سنجش، ابهامات ممکن را به حداقل رسانند.
کلیدواژگان: شاخص، فرسودگی، بافت فرسوده، سکونتگاه غیررسمی، بافت نا کارآمد -
صفحات 121-144گردشگری عنصری است وابسته به آب و هوا و اقلیم، بنحوی که آب و هوای مناسب و شناخت کافی از شرایط اقلیمی در مقصد یکی از مهمترین عناصر در بحث گردشگری است و می تواند بعنوان یک عامل جاذب یا دافع برای گردشگران باشد. در این پژوهش به منظور ارزیابی شرایط اقلیم آسایش از منظر گردشگری با استفاده از شاخص بیوکلیماتیک TCI و داده های اقلیمی 9 ایستگاه سینوپتیک استان، شرایط آسایش استان لرستان در تمام طول سال تبیین گشته است. این شاخص به شکلی سیستماتیک شرایط اقلیمی را برای گردشگری با استفاده از 7 پارامتر میانگین بارش ماهانه، میانگین دما، میانگین نم نسبی، بیشینه دما، کمینه نم نسبی، میانگین روزانه ساعات آفتابی و سرعت باد مورد ارزیابی قرار می دهد. با این وجود روش این پژوهش تحلیلی- توصیفی بوده و هدف از انجام آن بررسی کیفی شرایط اقلیمی استان لرستان از بعد آسایشی و بیوکلیمایی و تعیین تقویم گردشگری استان بر اساس شاخص TCI می باشد. بدین منظور ابتدا داده های همگن اقلیمی یک دوره آماری 15 ساله را برای 9 ایستگاه سینوپتیک استان گردآوری نموده و بعد از تجزیه و تحلیل و پردازش آنها در محیط Excel و نیز تهیه یک بانک اطلاعاتی، شاخص TCI را برای ایستگاه های منطقه به تفکیک ماه های سال محاسبه نموده و با استفاده از تکنیک GIS نقشه TCI را بر پایه نقشه DEM ارتفاعی برای تمامی ماه های سال تهیه و ترسیم نمودیم.
نتایج این بررسی نشان داد که شاخص گردشگری استان در تمام طول سال دارای تنوع زیادی است. به گونه ای که بهترین ماه ها از نظر دارا بودن شرایط آسایشی برای گردشگران ماه آوریل با سه کلاسه ایده ال، عالی و بسیار خوب؛ ماه می با دو طبقه عالی و خیلی خوب و نیز ماه اکتبر با دو طبقه عالی و بسیار خوب می باشند که بهترین شرایط را از نظر آسایشی به خود اختصاص داده اند و در مقابل ماه های ژانویه و فوریه (با کلاسه قابل قبول، حد بحرانی و مرزی و نامطلوب) و ژوئن (با سه طبقه خوب، قابل قبول و حد بحرانی و مرزی) از بدترین شرایط آسایشی و بیوکلیمایی برخوردارند.
کلیدواژگان: گردشگری، آب وهوا، آسایش اقلیمی، استان لرستان، شاخص TCI
-
Pages 1-16Positioning, including spatial analysis is that much effect in reducing the cost of creating and launching various activities there. That's why one of the important and effective steps Projects are considered. One of the preoccupations of urban planners in designing urban spaces and locate the appropriate service areas and is optimal. The main goal of establishing stations to provide fire safety part of the city in line with plans already defined them. Actions required to achieve this vision and systematically integrated into the urban elements and micro-structure for the week as the city that Macro is an important method in the form of multiple criteria decision-making largely achievable. This study intends using TOPSIS method and linear allocation ranking Maku city paid urban areas and the results compared to. The two models of techniques and multiple criteria decision making models and methods are compensatory TOPSIS under group compromise allocation method under the linear group is coordinated. The findings indicate that the TOPSIS method between the above five areas with the District 3 (0/47) points in the first rank, and District 4 (0/42) has been ranked in the final and territories (2, 5, 1) respectively (0/46، 0/45، 0/44) in the next rank and place are the results of linear allocation method shows that in five urban areas in District 3 and District 4 in the first rank final rank is located and areas (2, 5, 1) respectively, followed by is located. Should be said that the results of these two methods is quite Shybh together with the difference that in areas with TOPSIS method is ranking points in this points allocation method is not linear.
-
Pages 17-36Analyzing and comparison the levels of facilities is one of the most important factors for determining the development of different indicators. By last incorrect and focused planning, the quality of development and its micro structures has made lots of problems in different zones of Iran. Different dimensions and structural complexity of this matter is one of the most fundamental challenges in providing suitable model for distribution of credits. The first step is ranking different zones by regarding their equipment. In current study, by using the unequal Morris coefficient and numerical Taxonomy and using 15 indicators in industrial part, we studied the percentage of facilities in each city of Esfahan.The results show that the most facilities are possessed by Esfahan and Barkhar, Kashan and Falaverjan are in the next ranks. Also, FereidoonShahr, Tiran and Khansar are in poor group in regard of industrial indicators.
-
Pages 37-60The Nomad communities played an important role in the socio-economic status of the Iranian society from the beginning of the twentieth century. Following the political events of Reza Shah such as settling strategy, the nomads lost their importance and marginalized. The present paper aims study the social and cultural transitions among the Turkman tribe to find out how settling strategy led to the emergence of a tribal town in the north of Iran. Town of Bandar Turkman was established about 80 years ago by the Pahlavi regime in the vicinity of national rail terminal of the country, which now ranks forth among the urban centers of Golestan province. The research method is based on the analytical models of BeaujeuGarnier, Wertheim test and Vernet by using Excel to illustrate the results. The study gained an analytical-evolutional approach due to its historical nature. The results revealed that the settling strategy has been influential on the socio-cultural structure of Turkman tribe which led to the economic and social development of the new town of BandarTurkman compared to the old urban places of the region. Also it is obvious that the women society gained more as they became more literate and now are participating in the different social activities which had less opportunity in their old life style.
-
Pages 61-80
Equitable access to land And optimal use of the essential component of sustainable development and social justice Today, the concept of land and urban space in terms of both natural and Physical and economic terms - social change and thus find qualitative dimension and urban land use goals also very extensive and is more rich. Since the residential user of about 40 to 60 percent of the types land use world countries and cities will account for Allocation Planning To provide a Necessitates coast cities of jam Qeshm city. This city Through Create Free Trade Zone As its population increases markedly So the population in year 1375, 13556 to 25320 in year 85 Achieved And the amount of households in this period 6091 Increased. Discussed the need for attention to the land and provide For population settlement Qeshmcity In future periods will be felt. Given that Qeshmcity From different directions with the spatial constraints of natural and human spatial constraints Necessity of planning in this city than other cities is felt. The purpose of this paper, spatial constraints on residential in Qeshm city And programs to improve the situation With use Nama Group(Provide a method for estimating the amount of land needed) Is provided. Methods used in this study descriptive and quantitative analysis. Results revealed that the content according to demographic studies in Qeshmcity the Horizon of 1405 (Population of the city Horizon of 1405 5090 People) The horizon and the number of households in 1405 to 12662 Households will be Amount of residential land needed in 1405 to the city skyline Equivalent ground 52/ 8 hectares will be needed over this amount must be prepared in different periods.
-
Pages 81-102Realization of the concept and idea of the formation of citizenship, requiring hospitalization, there is appropriate and that the underlying civil society as it is mentioned. Citizenship culture and its key elements have been challenged through out the history of this concept by thinkers and the clear – sighted people who take interest in social problems and believe that civilization and progress of human societies are related to the establishment of that culture and have been discussed and argued from the ancient era until now. In this study Analysis on Citizenship Culture in the City of yazd Descriptive approach to governing - is analytic. First, using analytical methods and documents to collect data and information through field studies and gauging the questionnaire (200 cases), interviews with expertsdefining the amount of institutionalization of citizenship culture in order to define our situationin the development in the globalization back ground is urgent for achieving development indices.In this paper, after collecting data from surveying the city of yazd and historical study of citizenshipconcept, and by using different theories, the citizenship condition and its various dimension in the city andamong the people will be discussed.
-
Pages 103-120The dynamic system of city is changing constantly. With passing time, some problems such as poverty, disorganized, environmental pollutions, etc will change the image of some parts of the city and give them a different image which has signs of deterioration. The issue which we face today is recognizing such these urban fabrics which is going out of city cycle and converted to blighted areas. The research method which is used in this assay is descriptive- analytic method; also, this assay tries to gather all required information through studying documents of related organizations and library resources, internet searching and interviewing with related managers who are familiar with research subject. Then, all information will process with a professional view. At the end, some indexes will be drawn up through using index making principles to identify blighted fabrics. The result is that in Iran, blighted fabrics are divided in to two categories named deteriorated fabrics and informal settlements which have some indicators to be specified. In spite, these indicators are not comprehensive in some cases and need some corrections. But it is better to use some indexes for recognizing blighted fabrics which have overall view in urban issues and avoid separating all kinds of blighted fabrics. Furthermore, all kinds of historical, industrial, abandoned commercial areas and etc. should be considered as blighted areas and should be treated as an integrated unit. Moreover, the indexes should be adjusted in the way which decreases ambiguities with presenting criterion for evaluation.
-
Pages 121-144Tourism is an element depends on climate so that suitable climate and weather forecast in the destination is an attractive factor for tourists. In this research we used 9 synoptic stations data and TCI index of Lorestan province for comfort assessment of the province. This index use 7 climatic factors includes: rainfall, temperature, mean and minimum relative humidity, maximum temperature, daily sunshine hours and wind speed. To determine tourism calendar we used a 15 years data and analyzed the data with EXCEL to calculate TCI for every months. finaly we used GIS to mapping data. The results of this present work shows that the TCI is very different over the year and the best month for tourism climatic comfort is on April with 3 classes of ideal, excellent and very good category. the next months are May and October with excellent and very good category. January and February months (with categories of acceptable, critical and not suitable) and June (good, acceptable and critical classes) have the worth climatic comfort conditions in the year.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.