فهرست مطالب
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
پیاپی 1 (تابستان 1390)
- تاریخ انتشار: 1390/06/25
- تعداد عناوین: 9
-
-
صفحه 1
-
صفحات 5-24در این تحقیق، به زمینه های تاریخی رویکرد تشکیکی و فیض محور در فلسفه نو افلاطونی و به ویژه آثار افلوطین توجه شده و تاثیر آن بر فلسفه صدرالمتالهین تحلیل گردیده و از موضعی انتقادی مورد بحث قرار گرفته است. از یک سو، نمی توان رویکرد تشکیکی را ابداع صدرالمتالهین دانست و از این رو، انتقادهای وارد بر فلوطین بر او نیز وارد است. از سوی دیگر، نمی توان گفت که صدرالمتالهین در این دیدگاه تنها به تکرار پرداخته و خود بر آن چیزی نیفزوده است. استلزام رویکرد تشکیکی در قلمرو هستی و شناخت را می توان در هدف ها و مراحل تعلیم و تربیت پی جویی کرد. هدف غایی بر حسب رابطه ی عارفانه با ذات احدیت بیان می شود. با نظر به هدف های میانی و نیز مراحل تعلیم و تربیت، مدارج تشکیکی از حس به خیال و عقل تا احد، ایجاب می کند که مشاهدات حسی و فعالیت های خیالی به سطح انتزاعی عقلی و درک کلیات ختم شود. دلالت این دیدگاه در تعلیم و تربیت آن است که رابطه ای متوالی میان مواد درسی قائل شویم و این دلالتی است که توسط دیدگاه توازی گرا مورد چالش قرار می گیرد. در این پژوهش پیشنهاد شده است که راهی میانه بین توالی گرایی و توازی گرایی اتخاذ شود که می توان آن را توازی گرایی نا همزمان نامید. بر اساس این پیشنهاد، مواد درسی با هم توازی خواهند داشت اما همگی به صورت همزمان وارد برنامه درسی نمی شوند.
کلیدواژگان: رویکرد تشکیکی و فیض محور، نو افلاطونی، افوطین، صدرالمتالهین، تعلیم و تربیت -
صفحات 25-48در این نوشتار ابتدا مقدمه ای در باب چگونگی رویارویی با اندیشه های به ظاهر آشتی ناپذیر مطرح می شود. این مقدمه در واقع رویکرد کلی نویسنده به مواضع تناقض آمیز ناظر بر جهت گیری برنامه های درسی دوره متوسطه را آشکار می نماید. پس از آن، گذری بر پیشینه بحث خواهیم داشت و در ادامه پیشینه نظری موضوع در خارج از ایران را با عنوان مروری بر مواضع متعارض با تفصیل بیشتر مطرح می نماییم. این بخش در حقیقت حاوی مهم ترین داده های بحث است که وجود مواضع متعارض میان اندیشمندان تعلیم و تربیت در عصر حاضر را مستند می سازد. در تعقیب سیر منطقی بحث شاهد تلاش نویسنده برای ارائه طریق و حل تناقض مربوط به برنامه ی درسی دوره متوسطه می باشیم که می توان آن را نمونه ای از کوشش های مبتنی بر تفکر تلفیقی ارزیابی کرد. در این قسمت، نخست مفروضه های فلسفی – تربیتی و سپس مفروضه های علمی – تجربی مطرح شده و بر اساس آنها ساختار سه وجهی برنامه درسی دوره متوسطه ارائه می شود. بخش پایانی نوشتار به جمع بندی و بحث اختصاص یافته که طی آن موضوع تاسیس «دبیرستان های جامع» در ایران نیز به تناسب ساختار پیشنهادی مورد نقد و ارزیابی قرار می گیرد. نگارنده بر آن است که از طریق واکاوی دیدگاه ها و مواضع گوناگون نشان دهد وجه تقابلی یا تباینی این دو نگاه در برنامه درسی دوره متوسطه را می توان به همگرایی و تعبیه ساختار ترکیبی در برنامه درسی این دوره تبدیل نمود و بدین ترتیب کوشش کرد تا از گزند انتقادهای وارد به هر یک از این مواضع مطلق اندیش و قطبی بر حذر ماند. ایده اساسی قابل طرح در این زمینه «تخصص گرایی نرم در قالب یک برنامه درسی دارای ماهیت عمومی در دوره متوسطه» می باشد که به شرح آن پرداخته شده است.
کلیدواژگان: گرایش عمومی، گرایش تخصصی، تخصص گرایی نرم، ساختار مثلثی برنامه درسی، برنامه درسی متوسطه -
صفحات 49-74هدف اصلی این مقاله ارزیابی پژوهش های تربیتی منتشر شده در نشریات معتبر علوم تربیتی و روان شناسی ایران در بازه زمانی 85-1381، بر اساس طبقه بندی مغالطه های روش شناختی اسکات است. این پژوهش با هدف توجیه نقد اسکات انجام شد. در نتیجه مقاله های پژوهشی معتنابهی مورد بررسی قرار گرفتند تا تصویری کلی از وضعیت پژوهش های تربیتی در ایران ارائه شود. یافته های حاصل از بررسی مقاله ها، بر اساس نه مغالطه روش شناختی گزارش شد. این مغالطه ها شامل مغالطه معرفتی، مغالطه تجانس، مغالطه علی، مغالطه ذاتی گرا، مغالطه دانش فارغ از ارزش، مغالطه آینده نگری، مغالطه تحویلی، مغالطه جبرگرایانه و مغالطه عمل گرایی است. از 158 مقاله منتشر شده در نه نشریه علمی- پژوهشی ایران، 156 مقاله از روش پژوهش کمی، 6 مقاله از روش پژوهش ترکیبی و فقط یک مقاله با استفاده از روش پژوهش کیفی تدوین و منتشر شده است. در این پژوهش، کلیه مقاله ها به شیوه سرشماری، با استفاده از روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که اغلب مغالطه های مورد وصف نه تنها در تمام پژوهش های کمی، بلکه در یک پژوهش کیفی و شش پژوهش ترکیبی مورد مطالعه نیز به تناوب مشاهده شدند. این نتیجه نیاز به یک رویکرد جدید در عرصه روش شناسی پژوهش را نمایان می سازد.
کلیدواژگان: مغالطه روش شناختی، طبقه بندی اسکات، پژوهش های تربیتی، رئالیسم استعلایی -
صفحات 75-98هدف این پژوهش، بررسی بنیادهای فلسفی سه رویکرد پژوهشی تبیین، فهم و انتقاد و تحلیل نقش و جایگاه هر یک در پژوهش تربیتی است. برای این منظور، از روش پژوهش تحلیل تطبیقی استفاده شد. در پارادایم تبیین، با پذیرش هستی عینی و مستقل جهان از آدمی، پیروی جهان اجتماعی از جهان طبیعی و جدایی واقعیت از ارزش، حقیقت در انطباق با واقعیت سنجیده می شود و از این رو هدف از پژوهش در تربیت، تبیین علی و پیش بینی رفتار آینده بر پایه مطالعه رفتار کنونی قلمداد می شود. در پارادایم فهم با پذیرش تفاوت بنیادی علوم انسانی و طبیعی بر اهمیت دو چندان تفسیر و فهم به ویژه در قلمرو تربیت تاکید می شود؛ در فرایند پژوهش تربیتی، معنا بخشی به رفتارهای آدمی از سوی پژوهشگری که خود تفسیرکننده و معنا بخش است، صورت می گیرد. این پارادایم به سبب پذیرش جدایی واقعیت از ارزش نقد شده و بر وجود فهم در هر پژوهشی تاکید شده است. از سوی دیگر، آدمی بیش از دلبستگی های فنی و عملی، در جستجوی تغییر جهان برای آزادی و دادگری بیشتر است و روش آن نیز انتقاد است. بر پایه یافته های پژوهش در بررسی چیستی و چرایی پژوهش تربیتی، رویکرد پیوستاری به جای رویکرد پارادایمی، انتخاب و چنین استدلال می شود که هر پژوهش تربیتی متضمن تبیین، فهم و انتقاد است.
کلیدواژگان: مبانی فلسفی، تبیین، فهم، انتقاد، پژوهش تربیتی -
صفحات 99-126با وجود علاقه روزافزون صاحب نظران و همچنین نیازهای موجود برای طراحی الگوهای جایگزین و مطلوب در حوزه برنامه درسی، نظام طراحی برنامه درسی با فقدان و بی توجهی نسبت به مفهوم الگو (فهم و درک آن، تقسیم بندی آن، الگوپردازی و دیگر مسائل مرتبط با الگو) روبه روست. از سوی دیگر، طراحی الگو در تحقیقاتی که در این خصوص صورت گرفته، اغلب بدون بسط مفهومی خود الگو، توضیح در مورد نوع الگوی استفاده شده، دلایل استفاده از آن و تنها با بیان ویژگی های الگوی طراحی شده، انجام شده است. در این نوشتار تلاش شده تا با استفاده از روش تحلیلی- اسنادی، به هر دو موضوع پرداخته شود. از این رو، نخست به مفهوم شناسی الگو در تعلیم و تربیت، تشریح الگوها، انواع الگوها در حوزه برنامه درسی آنچنان که در منابع تخصصی آمده، اشاره می شود. سپس، ضمن بیان نمونه هایی از الگوها، به واکاوی الگوی مفهومی در حوزه برنامه درسی پرداخته می شود. در گام بعدی، با در نظر داشتن بعد عملی، پژوهش هایی که با رویکرد طراحی الگو در حوزه برنامه درسی صورت گرفته است، تحلیل و نقد می شوند. در پایان، ضمن بحث و نتیجه گیری، چنین استدلال می شود که در مطالعات مرتبط باید فهم دقیق و درست از الگو و حساسیت و دقت در روش شناسی پژوهشی طراحی الگو مورد توجه قرار گیرد.
کلیدواژگان: برنامه درسی، الگو، طراحی الگو، الگوی مفهومی -
صفحات 127-142هدف اصلی این پژوهش تحلیل راهبرد های رفتار محور خود- رهبری و ارتباط آن با خلاقیت اعضای هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت بوده است. نوع پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر اجرا توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه اعضای هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت در سال تحصیلی 88-1387 بالغ بر 345 نفر بوده که 119 نفر از آنها با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای عنوان نمونه مورد نظر انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل دو پرسشنامه راهبرد های رفتار محور خود رهبری با 16 سوال بسته پاسخ و پرسشنامه استاندارد خلاقیت رندسیپ در قالب 46 سوال بسته پاسخ بودند. ضریب پایایی پرسشنامه راهبرد رفتار محور خود رهبری 83/0 و خلاقیت 81/0 برآورد شد که در سطح آلفای 1%معنادار بوده و حاکی از پایایی بالای ابزار اندازه گیری است. روایی صوری و محتوایی هر دو پرسشنامه مورد تایید متخصصان و کارشناسان قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که بین مؤلفه های راهبرد رفتار محور خود رهبری با خلاقیت رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین بین میانگین نمرات راهبرد های رفتار محور خود رهبری بر اساس متغیرهای دانشکده، سابقه خدمت و مرتبه علمی تفاوت معناداری وجود ندارد. بین میانگین نمرات خلاقیت آنها بر اساس دانشکده محل خدمت و مرتبه علمی تفاوت معناداری وجود نداشته اما بر اساس سابقه خدمت این تفاوت معنادار است.
کلیدواژگان: راهبرد های رفتار محور، خود، رهبری، خلاقیت، دانشگاه -
صفحات 143-158هدف کلی این پژوهش، بررسی رابطه رهبری تحول آفرین و تعامل گرا با تعهد سازمانی معلمان می باشد. برای این منظور از پرسشنامه رهبری چند عاملی (MLQ) بس (1985) و مقیاس تعهد سازمانی مائودی، استیرزو پورتر (1974) استفاده شد. حجم نمونه آماری مورد مطالعه را320 نفر از معلمان مدارس ابتدایی ناحیه یک شهر شیراز تشکیل دادند. پس از جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها با استفاده از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس دو طرفه، آزمون تی برای گروه های مستقل و نیز رگرسیون چند متغیره، مشخص شد که بین میزان تحول آفرینی مدیران با تعهد سازمانی معلمان، رابطه مثبت و معنا دار وجود دارد. اما بین میزان تعامل گرایی مدیران با تعهد سازمانی معلمان، رابطه معنا دار وجود ندارد و تعامل تحول آفرینی و تعامل گرایی مدیران نیز بر تعهد سازمانی معلمان، تاثیر معنا دار ندارد. همچنین، بین میزان تحول آفرینی مدیران زن و مرد تفاوت معنا دار مشاهده شد (مدیران زن، تحول آفرینی بیشتری را از خود نشان می دهند). اما بین میزان تعامل گرایی مدیران زن و مرد تفاوت معنا دار مشاهده نشد. علاوه براین، تحلیل رگرسیون نشان دادکه رهبری فرمند (یکی از ابعاد رهبری تحول آفرین) بیشترین تاثیر را بر تعهد سازمانی معلمان دارد.
کلیدواژگان: رهبری، رهبری تحول آفرین، رهبری تعامل گرا، تعهد سازمانی -
صفحات 159-184این مقاله به بررسی نظریه معرفت شناسی تکاملی پوپر و امکان کاربرد آن در تعلیم و تربیت می پردازد. بر اساس نظر پوپر، دانش آدمی از انتظارات یا فرضیه های او آغاز می شود، نه مشاهده یا تجربه حسی محض. این نظریه نقطه مقابل دیدگاه رایج قرار دارد که آغاز دانش را مشاهده و تجربه حسی می داند. به نظر پوپر، ما از طریق فرایند کوشش و حذف خطا می آموزیم. یعنی این که، یادگیری ما از دانش ذاتی و درونی ما آغاز می شود نه از خارج. از این رو، همه دانش ما درباره جهان احتمالی است. به نظر می رسد که این تلقی از معرفت آموزی حداقل در سه حوزه اصلاحات آموزشی، روش های تدریس و تهیه محتوای درسی در آموزش و پرورش رسمی قابل استفاده است. این تحقیق، از حیث ماهیت در زمره تحقیقات نظری و فلسفی قرار دارد و روش پژوهش نیز قیاسی و استنتاجی است. برای این منظور، منابع دست اول و دوم (جامعه آماری در دسترس) مربوط به آراء پوپر مورد مطالعه قرار گرفت. بخش پایانی مقاله نیز به بررسی انتقادی کاربرد دیدگاه معرفت شناختی پوپر در حوزه تعلیم و تربیت می پردازد.
کلیدواژگان: کارل پوپر، معرفت شناسی تکاملی، تعلیم و تربیت، نقد
-
Pages 5-24In this research, historical background of hierarchical and emanative view ofNeo-Platonic, and Plotinus in particular, is taken into account and its influence on Sadrasphilosophy is critically analyzed. On the one hand, one cannot consider the hierarchicalview as Sadra’s own contribution and, thus, Sadra’s view is at the exposure of the criticismsleveled against that of Plotinus. On the other hand, it cannot be said that Sadra has only reiterated the previous insights and had no contribution whatsoever. Implications of the hierarchical view can be sought in educational aims and phases. The final aim, according to this view, should be sought in terms of a mystical relation to God. Regarding the middle aims and phases of education, hierarchical degrees form sense to imagination and intellect requires that sensual and imaginative activities be promoted to the abstract rational level the implication of this view would be a hierarchical ordering of subject matters which would be challenged by parallelism in curriculum. This research suggests a middle way between the hierarchical and parallel views which can be termed as diachronic parallelism. According to this suggestion, subject matters will have a parallel relationship but not concomitantly.
-
Pages 25-48A speculative Essay on Secondary Curriculum: General Curriculum, SpecializedCurriculum or Convergence within the Framework of “Soft Specialization” The dualmissions attached to secondary education makes this stage of education a particularly fuzzy stage. This fuzzy state has a direct impact on the curriculum of this level of schooling, since the curriculum is the main mean to the ends sought for any stage. The secondary curriculum, therefore, has been subject to many different understandings and the result has been a variety of proposals put forth by experts and scholars to fulfill the ends deemed more relevant for this critical stage of education. The proposals, however, reach a conclusion by oversimplifying the nature of the problem or by overlooking the roots of the controversies that is the duality mentioned earlier. The author suggests that the duality needs to be taken into consideration in a creative solution to the problem of secondary curriculum. The solution needs to stand in a middle ground that neither surrenders to the assumptions of general / uniform curriculum advocates, nor to the assumption of those who advocate the opposite that is a specialized curriculum. Positively speaking, too, it should carry with it the defensible arguments residing in each. The author, thus, has coined the term “soft specialization” to illustrate how this middle ground can be achieved.
-
Pages 49-74This essay evaluates the major methodological trends in research at the Iranianacademic educational journals based on Scott’s methodological criticism. Therefore, thepresent study sought to examine a small part of Iranian educational research in the context of Scott's taxonomy, including nine major fallacies: epistemic, homogeneity, causal, essentialist, value free knowledge, prospective, reductive, deterministic, and pragmatism. Of 158 articles, published in nine leading educational journals in Iran during March 2002 and March 2007, 96 percent used quantitative methods, one used qualitative method, and 4 percent used a mixed method. Our analyses suggest that most of the methodological fallacies were observable in all the published work. This is in contrast with Scott's point of view. He argued that the nine methodological fallacies merely apply to quantitative research. Given the importance of our findings, the preliminary conclusion is the need to develop an alternative approach to more effectively prevent the emergence of methodological fallacies in educational research.
-
Pages 75-98The present study aims at investigating the philosophical foundations of three researchapproaches as explaining, understanding and critique and analyzing the role of each in theeducational research. The research method is comparative analysis. In the paradigm ofexplaining, by accepting the independent existence of universe from the human being,social universe as following natural universe and also the separation of reality and value,truth is evaluated in relation to reality. Therefore, the aim of educational research is thecausal explaining and prediction of future behavior based on the present behaviors. In theparadigm of understanding, by accepting the basic differences between the social andnatural sciences, the emphasis turns to the twofold importance of interpretation: in theprocess of educational research, defining the human behaviors is done by a researcher who is the interpreter and the definer. With an emphasis on the role of understanding in any research, this paradigm is criticized. Also the human beings look for changing the universe for obtaining more freedom and justice and the approach to this aim is critique. Finally, the continuum approach is selected as an alternative for paradigm approach, and is discussed that any educational research includes explaining, understanding and critique.
-
Pages 99-126Despite scholar's increasing interests in and the need for designing alternative anddesirable models in the curriculum field, the concept of the model (including itsunderstanding, categorizing and model building) has been ignored and disregarded in thecurriculum design system. In addition, in currently designed models, there is a vague ofexplaining and extending the concept of the model, the kind of applied model and thereason of applying a model. The literatures are all just about properties of the designedmodel. The current study, from analytical attributive approach, extends the concept of the model in the field of curriculum. First, it conceptualizes the models in the field ofEducation, explains models and outlines the kinds of models in the curriculum field by theliterature study. The conceptualization model in the field of curriculum is explained byexemplifying some related models. From practical dimension, previously studies on thecurriculum field are analyzed. From findings, it is concluded that an understanding of theconcept of a model and strict attention in the methodology of designing a model should be considered and paid in the future studies.
-
Pages 127-142The purpose of this research was to analyze relationship between the self leadershipbehavioral- focused strategies and creativity among the faculty members of Iran Universityof Science and Technology. Statistical population of research included all faculty membersat Science and Technology University of Iran in 2009- 2010 academic year who were 345.Statistical sample was 119 who were selected by random stratified sampling. To gatherdata, two questionnaires were used: Self- leadership behavioral- focused strategiesquestionnaire with 16 items and Radnsip questionnaire with 46 items. The reliabilitycoefficients of questionnaires were obtained through Cronbach alpha as 0.83 and 0.81.Content Questionnaires validity confirms by experts & specialization. The results showedthat there was significant correlation between self leadership behavioral- focused strategies and creativity. There was no significant difference between averages of self-leadership behavioral strategies based on college, tenure and academic ranking and also there was no significant difference between averages of creativity based on college and academic ranking however significant differences was seen with view to tenure (P<0/05).
-
Pages 143-158A random simple 320 elementary school teachers (160 male and 160 female) fromdistrict 1 of Shiraz school system were selected and implemented two scales: a) Bass’s(1985) Multifactor Leadership questionnaire (MLQ): this instrument was translated intoPersian and its validity and reliability was re-confirmed by the researcher. B) Maudy,steers, and Porter,s Commitment scale (1974), the Validity and reliability of this scale wasconfirmed by Mortazavi (1372). The gathered data were analyzed and the following resultwere revealed: 1) There was found a significant relationship between transformationalleadership and organizational commitment (r=0/33, p<0/0001); 2) No significantrelationship was found between transactional leadership and organizational commitment; 3)Two way analysis of variance showed no interaction between transformational andtransactional leadership and organizational commitment; 4) Male and femaletransformational leaders differed in the extent of their effects on teachers commitment tothe organization: That is female leaders more effective on commitment of teachers to theorganization (t=4.40 df=245 PPages 159-184This article was written to verify the theory of evolutionary epistemology and thepossibility of its educational applications. According to Popper we learn from ourexpectations or hypothesis, not from our observations or sense experiences. All learning isthe modification of the knowledge- the modification of the skills and understandings- wealready possess. This theory is the opposite of the common sense view that man learns from his/her observations or sense experience. Popper believes we learn from error- elimination process, that is to say, our learning start from our innate knowledge not from outside. It seems we are able to apply his theory, at least in three realms of the formal education: educational reforms, method of teaching and curriculum. This research is a theoretical and philosophical one and the method of study is a deductive – inferential method. To do the research all accessible resources – first and second hand – were gathered and studied. The final part of the article was devoted to critical discussion of the Popper's theory in the sphere of education.
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
Foundations of Education
دوفصلنامه
علوم انسانی
ISSN:
2251-6360
eISSN:
2423-4273
صاحب امتیاز:
دانشگاه فردوسی مشهد
مدیر مسئول و سردبیر:
دکتر بختیار شعبانی ورکی
تلفن نشریه:
۰۵۱-۳۸۸۰۳۶۹۶
اطلاعات بیشتر نشریه
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.