فهرست مطالب

اندیشه های نوین تربیتی - سال ششم شماره 4 (پیاپی 18، زمستان 1389)

نشریه اندیشه های نوین تربیتی
سال ششم شماره 4 (پیاپی 18، زمستان 1389)

  • 108 صفحه، بهای روی جلد: 11,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1390/01/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • سمانه خلیلی، افضل سادات حسینی صفحه 9
    در این پژوهش سعی شد ارتباط خلاقیت با جریان فلسفی پست مدرنیسم بررسی شود. اهمیت توجه به این موضوع به علت پیشرفت علم و فن آوری و افزایش پیچیدگی ساختار اجتماعی است که همراه با تفاوت های فرهنگی، مذهبی، اقتصادی، سیاسی نیازمند تربیت افرادی خلاق است تا در چنین فضایی به ارائه نقش های خود قادر باشند. بسیاری از پیش فرض های موجود در بحث خلاقیت در میان آراء فلاسفه پست مدرنیسم به چشم می خورد. در واقع می توان چنین ادعا کرد که پست مدرنیسم و آموزش و پرورش مورد نظر آن نمادی از خلاقیت است. بر این اساس چنین نتیجه گیری می شود که اهداف آموزشی مورد نظر پست مدرنیسم که توسعه تفکر انتقادی، خودآفرینی و خلق دانش است، در زمره اهداف غائی مد نظر در حیطه آموزش خلاق هستند. بهره جستن از روش های مشارکتی و دیالکتیک، در فرآیند آموزش از ابزارهای مورد نظر برای شکوفایی استعدادها و بروز خلاقیت به شمار می روند. نقش معلم پست مدرن به عنوان راهنما است که به دانش آموزان آزادی عمل می دهد تا اندیشه های نو و راه حل های متفاوت را بیان، ارزیابی و آزمایش کنند. کلاس درس پست مدرن چارچوب ها را می شکند و برنامه های درسی از پیش تعیین شده نیستند. بنابراین،، فضای آموزش و پرورش پست مدرنیسم شرایط را برای بروز خلاقیت و تربیت فرد خلاق فراهم می آورد.
    کلیدواژگان: پست مدرنیسم، خلاقیت، آموزش و پرورش، خودآفرینی، تفکر انتقادی
  • ژاله خشچیان، گلناز مهران، نسرین اکبرزاده صفحه 33
    هدف پژوهش حاضر، بررسی مولفه های هوش هیجانی بار ان در کتاب های درسی سال اول دبیرستان بود. نمونه این پژوهش، چهار کتاب ادبیات فارسی، مطالعات اجتماعی، دین و زندگی و مهارت های زندگی سال اول دبیرستان، اهداف آموزشی و مولفان این کتاب ها بود. هر یک از این کتاب ها و اهداف آموزشی آن بر اساس 15 مولفه هوش هیجانی بار ان و با استفاده از روش تحلیل محتوا بررسی شد. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان داد که به مولفه های خودآگاهی، حل مساله، مسئولیت پذیری، و قاطعیت به ترتیب در کتاب های ادبیات فارسی، مطالعات اجتماعی، دین و زندگی و مهارت های زندگی بیشتر توجه شده است، ولی در کل در کتاب های درسی مورد نظر به مولفه های هوش هیجانی از نظر کمی و کیفی بسیار کمرنگ و گذرا توجه شده است. اهداف آموزشی این کتاب ها نیز با تحقق همه مولفه های هوش هیجانی همسو نیست.
    کلیدواژگان: مولفه های هوش هیجانی، کتاب های درسی، دوره متوسطه
  • تدوین و اعتبار سنجی الگویی برای ارزشیابی کتاب های درسی بر اساس رویکرد روانشناسی یادگیری و تربیتی
    اکرم ابراهیم کافوری صفحه 61
    در نظام های آموزشی متمرکز، کتاب های درسی در شکل دادن یادگیری فراگیران نقشی مهم دارند. لذا ارزشیابی کتاب های درسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پژوهش با هدف تدوین و اعتبارسنجی الگویی برای ارزشیابی کتاب های درسی بر اساس رویکرد روانشناسی تربیتی و یادگیری انجام شد. این پژوهش از نوع کاربردی بود و در آن از روش پژوهش تحلیلی- ارزشیابی استفاده شد. الگو و چک لیست تدوین شده را 80 نفر از برنامه ریزان درسی، تکنولوژیست های آموزشی و روانشناسان تربیتی و دبیران دبیرستان های تهران اعتبارسنجی کردند. انتخاب متخصصان به روش نمونه گیری در دسترس و نمونه گیری از دبیران به روش خوشه ایبود. برای تحلیل داده ها از محاسبات آمار توصیفی و تحلیل عاملی استفاده شد. برای محاسبه پایایی الگو و چک لیست از ضریب آلفای کرونباخ و فی اسکات استفاده شد. ضریب آلفا برای الگو(95/.) و برای چک لیست(99/.) به دست آمد. ضریب پایایی چک لیست از طریق روش فی اسکات (87/.=p8) به دست آمد. نتیجه حاصل از این بررسی یک الگوی ارزشیابی است که به دو صورت مفهومی و شمایی ارائه شده است که شامل مبانی نظری،رویکرد مدل، اهداف مدل و معیارها و مولفه ها، اصول روانشناختی، مراحل اجرایی و بازخورد است. همه اجزاء مدل به صورت تعاملی باهم ارتباط دارند واز آن به عنوان یک راهنما و نقشه کار می توان استفاده کرد.
    کلیدواژگان: ارزشیابی، کتاب درسی، ارزشیابی آموزشی، الگوی ارزشیابی، رویکرد روانشناسی تربیت و یادگیری، فهرست وارسی (چک لیست)، معیارها و مولفه های ارزشیابی
  • منصور علی حمیدی، معصومه برندک صفحه 93
    در آموزش شناسی و از دیدگاه سازایی گریی گروهی، ارزش یابی از فرایندهای آموزشی کاری بایسته و در راستای به سازی فرایندها و فرآورده ها است. پایین بودن چون بود(کیفیت) آموزش دشواری ای است که پی آمدهای آسیب زای بسیاری می تواند داشته باشد. ارزش یابی راهی برای شناسایی دشواری ها و راه های گره گشایی برای آن ها است. گواهی های چندی در دست اند که می توانند گویای پایین بودن چون بود دوره های کارآزمایی باشند. با پشت بانی معاونت پژوهشی دانشگاه الزهرا(س) در راستای پی بردن به این چون بود و شناسایی کاستی هایی که می توانند زمینه ساز دشواری یادشده در دانشگاه الزهراء(س) باشند، از میان دوره های کارآزمایی در این دانشگاه چهار دوره برگزیده شدند و برنامه ها، آزمون ها و پایان نامه های آن ها از روزن دانش پژوهانه گی ارزش یابی و از استادان و دانشجویان آنها در همین باره پندارپرسی شد. یافته ها گویای آن هستند که دانش پژوهانه گی چشم گیری در هیچ یک از دوره های بررسی شده دیده نمی شود و میان گروه ها از این روزن ناهمانندی چندانی نیست. با نیم نگاهی به فرهنگ چیره بر سامانه آموزشی/پژوهشی کشور و نبود بازخورد دانش پژوهانه، چنین یافته هایی نباید شگفت آور باشند. شاید تنها راه برون رفت از این گرداب آموزشی/پژوهشی استوارسازی بازخورد دانش پژوهانه و گسترش فرهنگ دانش پژوهی باشد تا برنامه سازی ها و برنامه گزاری ها دانش پژوهانه تر شوند وفرآورده ها از چون بودی والا برخوردار شوند.
    کلیدواژگان: سازایی گری، ارزش یابی فرایندی، آموزش دانشگاهی، دوره های کارآزمایی (دکتری)
  • منصوره قضاوی، محمد جواد لیاقتدار، احمد عابدی، مریم اسماعیلی صفحه 123
    هدف پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب های درسی تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی ایران، به لحاظ توجه به معضلات زیست محیطی بود. به این منظور سه جلد کتاب درسی تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی با روش تحلیل محتوا بررسی شد. این بررسی در قالب 3 سوال پژوهشی وبا استفاده از ابزار چک لیست تحلیل محتوا بررسی شد که چهار مولفه اصلی و 55 مولفه فرعی دارد و پایایی آن 92% به دست آمد. یافته های پژوهش نشان داد کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی در کل به معضلات زیست محیطی توجه کمی کرده اند. به نحوی که بیشترین توجه را کتاب تعلیمات اجتماعی پایه چهارم با 73/48% وکمترین توجه را کتاب تعلیمات اجتماعی پایه پنجم با 32/25% نسبت به معضلات زیست محیطی داشته است. درخصوص میزان توجه کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی به معضلات زیست محیطی، بیشترین توجه به معضلات زیست محیطی آب با 43/29% و کمترین توجه به معضلات زیست محیطی صوت با 25/20% بود.
    کلیدواژگان: تحلیل محتوا، رفتار محیطی، معضلات زیست محیطی، محیط زیست
  • آویشه غلامی، علیرضا کاکاوند صفحه 153
    این پژوهش به منظور بررسی رابطه بین قدرت تحمل ابهام وخلاقیت در دانش آموزان دختر اجرا شد. نمونه مورد مطالعه 320 دانش آموز دختر بود که با روش تصادفی خوشه ایچند مرحله ای از میان دانش آموزان پایه اول مقطع متوسطه آموزش و پرورش ناحیه 2 کرج انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از آزمون سنجش قدرت تحمل ابهام مک دونالد و آزمون سنجش خلاقیت عابدی استفاده شد. داده های پژوهشی با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و آزمون t برای معنی داری ضریب همبستگی، بررسی شد. نتایج نشان داد که بین متغیر قدرت تحمل ابهام و هریک از متغیرهای خلاقیت، ابتکار، سیالی، انعطاف پذیری و بسط رابطه مثبت ومعناداری وجود دارد. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که هرچه افراد قدرت تحمل ابهام بیشتری داشته باشند بیشتر به خلق کردن تمایل دارند.
    کلیدواژگان: قدرت تحمل ابهام، خلاقیت، سیالی، ابتکار، انعطاف پذیری، بسط، دانش آموزان دختر
  • امیرمحمد شهسوارانی، سیدکاظم رسول زاده طباطبایی، حسن عشایری، کلثوم ستاری صفحه 169
    با در نظر گرفتن تاثیر مهم توجه متمرکز و انتخابی در آموزش و یادگیری هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر استرس بر توجه انتخابی و متمرکز بینایی در محیط های آموزشی بود. تعداد 40 نفر از دانشجویان پسر با میانگین سنی 26 سال و 7 ماه پس از اعمال متغیرهای کنترل به صورت نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل به طور تصادفی جایگزین شدند. آزمودنی های گروه آزمایش پس از اعمال کاربست آزمایشی (انجام تکالیف استر س زای شناختی) در آزمون سنجش توجه انتخابی و متمرکز بینایی شرکت کردند. از آزمودنی های گروه کنترل بدون اجرای تکالیف استرس زای شناختی آزمون سنجش توجه انتخابی و متمرکز بینایی به عمل آمد. در پژوهش حاضر تعداد خطاهای آزمودنی ها در تعداد محرک ها و تعداد خطاهای آنها در طبقه بندی محرک ها به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون t دو گروه مستقل نشان داد که در سطح 0001/0 میانگین نمرات خطاهای شمارش و طبقه بندی آزمودنی های گروه آزمایش از گروه کنترل به طور معناداری بیشتر است. براساس یافته های این پژوهش استرس کاهش توجه بینایی انتخابی و متمرکز بر محرک های خنثی در محیط های آموزشی را موجب می شود.
    کلیدواژگان: توجه انتخابی و متمرکز بینایی، استرس
|
  • S. Khaleelee, A. Hoseynee Page 9
    Attending to the topic of creativity is a must, given the scientific and technological advances, both achieved and expected, and the role that the educational systems and their philosophies can play in promoting creativity. It seems that the post-modern educational philosophy stresses the need to develop critical thinking skills through cooperative learning and facilitating teaching which promote freedom of expression and action, leading to new ideas and their trial. In post-modern classrooms borders are crossed and limitations of traditional teaching in which there is a fixed curriculum and a passive learner are removed. Post-modern schools help learners to learn how to listen to others and while welcoming their criticisms, be able to criticize and create new solutions.
    Keywords: post, modern education. Creativity, critical thinking
  • J. Khashchian, G. Mehraan, N. Akbarzaadeh Page 33
    Given the importance of emotions and emotional intelligence as described in Barron's theory, it would be appropriate to ask if the Iranian text books pay attention to this topic. To assess the extent of such coverage, a sample of first year high school text books was selected and their contents analyzed. The sample included Farsi Literature, Social Studies, Religion and Life, and Life Skills text books. Using Barron's 15 components of emotional intelligence, both the educational objectives and contents of these books were analyzed. Results show that observed objectives are not compatible with the development of emotional intelligence as the appearance of its different components in the studied text books is very insignificant. Nevertheless, the self awareness, problem solving, accountability, and relativity components were covered in all four text books.
    Keywords: emotional intelligence, high school text books, content analysis
  • An instrument for evaluating text books: construction and validation
    A. Ebraaheem Kaafooree Page 61
    To improve the quality of education, one can start from improving the text books used, and to do so one needs to evaluate the existing textbooks which requires at least one instrument. However, constructing an instrument itself needs a set of theoretical guidelines in order to facilitate both the construction and validation processes. The guidelines were drawn from the principles of Educational Psychology based on which an observation instrument (check list) was constructed and then validated through a trial on high school Science text books and a survey conducted on a sample of 80 teachers, Educational Psychologists, Educational Technologists, and Curriculum Planners. The instrument includes 145 items which are highly consistent as the instrument's Alpha Coefficient was calculated to be 0.99 and its reliability 0.87. The instrument is comprehensive and interactive as it gives feedback that can be used to improve the text books.
    Keywords: evaluation, text books, instruments, educational psychology
  • M.A. Hameedy, M. Barandak Page 93
    In the Science of Learning, and from a social constructivist perspective, evaluation of educational processes is a necessary task aimed at the improvement of both processes and products. The low quality of education is a problem that can bring about many damaging consequences. Evaluation is a way of identifying the problems and ways of solving them. There are evidences hinting at the low quality of the doctoral courses in Iran. To assess the quality of these courses and to identify the shortcomings that may be the root causes of the said problem, from among all such courses at Alzahra University, four were chosen and their programs, entrance exams, and dissertations were evaluated in terms of being scientific (i.e. "scientisity"). Their professor's and student's opinions were also surveyed in this regard. The findings are indicative of equally low levels of scientisity in all four doctoral courses. Considering the dominant culture in Iranian system of higher education and the absence of a scientistic attitude, these findings are surprising. Hence, one way of getting out of the current trouble would be the strengthening of scientistic attitude and promotion of scientistic culture in order to have better curriculum planning and implementation leading to higher quality outputs.
    Keywords: constructivism, process evaluation, Doctoral courses
  • Ghazaavee, Leeyaaghatdaar, Aaabedee, Esmaaeelee Page 123
    To educate students in environmental issues, it is necessary to address the topic in all related textbooks. To see the extent to which such attention is paid in Iranian educational system, three primary school Social Studies text books were content analyzed using a check list of 55 items on ecological problems related to water, air, earth, and noise. The reliability of the instrument was assessed to be 0.92. The results show that the reviewed text books pay little attention to such issues. The Fourth Grade's text book with less than half of the issues covered, pays the most attention while the Fifth Grade's text book covers only a quarter of the said issues. Among the four areas of concern, water related issues are covered the most (with 30% coverage) while noise related topics are covered the least (with a 20% coverage).
    Keywords: content analysis, environmental issues, environmental behavior, environment
  • A. Gholaamee, A. Kaakaavand Page 153
    To deal with ambiguity seems to require creativity. To explore the relationship between these two, a sample of 320 female first year high school students was randomly selected and their creativity and ability to tolerate ambiguity measured using Aabedi's and McDonald's measures. The data analysis shows a significant and positive correlation between the two characteristics. Thus, it can be said that those who have more tolerance for ambiguity are more creative.
    Keywords: ability to tolerate ambiguity, creativity, female students
  • A.M. Shahsavaaraaanee, S.K. Tabaatabaaee, H. Ashaayeree, K. Sattaaree Page 169
    It is obvious that attention is necessary for learning and if it is impacted by stress learning would be impaired. To show this negative effect a group of 40 male students were randomly selected and then assigned to two equal size groups of control and experimental. The treatment consisted of doing cognitively stressful tasks. Both group's selective and focused visual attentions were measured following the treatment. The number of errors made by the experimental group in counting and categorizing stimuli was significantly higher than those committed by the control group. Hence, it can be said that stress reduces attention and subsequently learning.
    Keywords: stress, visual selective attention, visual focused attention