فهرست مطالب

رشد فناوری - پیاپی 27 (تابستان 1390)

فصلنامه رشد فناوری
پیاپی 27 (تابستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/07/20
  • تعداد عناوین: 9
|
  • سرمقاله
    امیرعلی بینام صفحه 2
  • نسیبه سالاری، داریوش پورسراجیان، محمدصالح اولیا، شهرام شکوهی صفحه 3
    هدف از مطالعه حاضر تعیین و اولویت بندی عوامل موثر بر مدیریت دانش در یک پارک علم و فناوری به عنوان اولین قدم در پیاده سازی فرآیند مدیریت دانش در پارکهای علم و فناوری می باشد. در یک پارک علم و فناوری هدف اصلی، افزایش ثروت در جامعه از طریق توسعه نوآوری مبتنی بر دانش و رقابت سازنده میان موسسات دانش محور می باشد. بنابراین فرآیند مدیریت و توسعه دانش به عنوان ابزاری مهم در خلق، توسعه و به اشتراک گذاری دانش و پیوند دادن دانش و فناوری، به عنوان یکی از مهمترین فرآیندهای مورد توجه، ارزیابی و پایش در پارکها در نظر گرفته می شود. در این راستا 31 عامل فرعی در قالب هفت عامل اصلی نیروی انسانی، استراتژی، مدیریت، ارزیابی، فرهنگ سازمانی، فرایندها، فناوری اطلاعات که همان عوامل موثر بر موفقیت مدیریت دانش در یک پارک علم و فناوری می باشند، بر اساس مطالعات مرتبط شناسایی شده است و به کمک فرایند تحلیل سلسله مراتبی و با استفاده از نظران خبرگان و متخصصین وزن دهی شده است. بر این اساس اولویت عوامل اصلی موثر بر موفقیت مدیریت دانش به صورت: نیروی انسانی، استراتژی، مدیریت، فرهنگ سازمانی، فرایندها، ارزیابی و فناوری اطلاعات تعیین شده است. با توجه به تعداد زیاد عوامل فرعی موثر، از بین عوامل فرعی موثر بر هر عامل اصلی 2 عامل فرعی با بالاترین اولویت تاثیر بر مدیریت دانش انتخاب شده است. در نهایت مدل مذکور برای ارزیابی 9 مرکز رشد فناوری وابسته به پارک علم و فناوری یزد مورد استفاده قرار گرفته شده است.
    کلیدواژگان: مدیریت دانش، پارک علم و فناوری، فرایند تحلیل سلسله مراتبی
  • عزت الله عباسیان، محمدرضا دهقانپور، بابک ده موبد صفحه 10
    روند روزافزون رقابت، ارتقای فنی و تکنیکی اقتصاد را به امری اجتناب ناپذیر تبدیل نموده و بهبود کیفیت و کاهش هزینه را به عنوان شرط بقا در بازار معرفی نموده است. آنچه موجب این وضعیت می گردد و آنرا سهولت می بخشد تحولات فنی، بالا بردن کارایی و بهره وری است. از سویی در نظریه های مربوط به رشد اقتصادی، تکنولوژی جایگاه ویژه ای دارد و به سطوح مختلفی با ویژگی ها و تاثیرات متفاوتی تقسیم می شود. یکی از این تاثیرات تفاوت کارایی در بین سطوح مختلف تکنولوژی است که این مقاله در نظر دارد تا کارایی صنایع با فناوری متفاوت را مورد مقایسه قرار دهد. بدین منظور از داده های مربوط به بنگاه های صنعتی با 10 نفر کارکن و بیشتر در ایران که توسط سرشماری مرکز آمار ایران جمع آوری گردیده است، استفاده می شود. در این مطالعه کارایی صنایع با تکنولوژی مختلف (صنایع با فناوری برتر، متوسط و پایین) با استفاده از روش ناپارامتریک تحلیل پوششی داده ها مورد سنجش قرار گرفته است. از آنجا که صنایع با تکنولوژی های مختلف از توابع تولید متفاوتی برخوردارند، به منظور تخمین توابع تولید این صنایع با استفاده از روش اقتصادسنجی پانل دیتا، توابع تولید برآورد می گردند. نتایج نشان می دهد که کارایی مدیریتی در صنایع با فناوری ساده نسبت به سایر صنایع در سطح نازل تری قرار دارد و سطح کارایی فنی در صنایع با فناوری برتر در مقایسه با سایر سطوح تکنولوژی پایین تر می باشد. این در حالی است که صنایع با سطح تکنولوژی متوسط بر اساس کارایی فنی، تکنولوژیکی، مدیریتی و همچنین صرفه های ناشی از مقیاس از سطح مناسبی برخوردار است.
    کلیدواژگان: بهره وری کل عوامل، سطح تکنولوژی، کارایی فنی، کارایی تکنولوژیکی، کارایی مدیریتی، کارایی مقیاس، تحلیل پوششی داده ها
  • ندا خادم گریلی، رضا رادفر صفحه 19
    امروزه تحقیق و توسعه و فعالیت های مرتبط با دستیابی به تکنولوژی های جدید در سراسر دنیا یک فعالیت عمده صنعتی شده است. علی رغم اینکه تحقیق و توسعه صنعتی در کشورهای توسعه یافته در سی سال گذشته، فعالیتی بوده که اهمیت آن پیوسته رو به افزایش بوده است، در عین حال کشورهای در حال توسعه به تازگی به اهمیت آن پی برده اند. تکنولوژی محصولی است که در کارخانه تحقیق و توسعه به وجود می آید و واحدهای تحقیق و توسعه، رکن زیر بنای تکنولوژی دانسته شده و بزرگترین منبع یگانه نو آوری، تحقیق و توسعه است.
    برای دستیابی به تکنولوژی روش های گوناگونی وجود دارد و یکی از مهمترین روش های دسترسی به تکنولوژی مخصوصا در بین کشورهای در حال توسعه، مهندسی معکوس می باشد، که روشی آگاهانه از روی تکنولوژی موجود می باشد. در این مقاله ضمن بررسی و مرور پیشینه تحقیق و توسعه و مهندسی معکوس، مدل نرم افزاری شبیه سازی شده جهت دستیابی به موثرترین پارامتر ها و عوامل موثر و روابط آنها و ارائه ی استراتژی های بهینه در واحد تحقیق و توسعه و دستیابی به تکنولوژی های نوین مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین جامعه مورد مطالعه در واحد کارخانه شیمیایی مهد تابان (تا ژ) که یکی از کارخانجات صنعتی مهم در ایران است، می باشد.
  • فرهاد شاه میری، رضا سلامی صفحه 27
    انتقال فناوری، مقوله ای چندبعدی است که هم از نظر علمی و هم از ابعاد فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، سالهاست نه فقط کشورهای در حال توسعه، بلکه بسیاری از مجامع پژوهشی غرب و سازمان های بین المللی را به خود مشغول داشته است. برای کاستن از فاصله تکنولوژیکی میان کشورهای پیشرفته و کمتر توسعه یافته، انتقال فناوری یک لازمه انکار ناپذیر است. انتقال فناوری باروش های متفاوت و وسائل مختلف امکانپذیر است که با توجه به موقعیت انتقال دهنده و انتقال گیرنده فناوری مشخص می شود. وارد کردن محصولات دارای فناوری پیشرفته، به کارگیری فناوری خارجی و به کارگیری نیروی کار بین المللی روش هایی برای انتقال فناوری بین المللی است. اما در کنار این روش ها، سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) که عمدتا به وسیله شرکت های فراملی (یا چندملیتی) انجام می شود، روش اصلی دسترسی به فناوری های پیشرفته به وسیله کشورهای در حال توسعه است. سرمایه گذاری خارجی معمولا دربر گیرنده سه عنصر سرمایه، تکنولوژی و مدیریت است که هر سه برای پیشرفت کشورهای در حال توسعه مورد نیاز است. دراین مقاله پس از بررسی ادبیات انتقال فناوری و FDI، و شناسایی مشکلات پیش روی صنعت پلاستیک درایران، 40 متغیر اثرگذار بر انتقال فناوری از طریق FDI شناسایی گشت. پس از توزیع پرسشنامه ای حاوی متغیرهای مذکور، میان 3 طیف درگیر در سرمایه گذاری مستقیم خارجی، یعنی فعالان حوزه پلاستیک، کارشناسان سازمان سرمایه گذاری وکمکهای اقتصادی و فنی ایران و متخصصان انتقال فناوری، و انجام تکنیک آماری تحلیل عاملی اکتشافی، 13عامل عمده اثرگذار شناسایی شد.
    کلیدواژگان: انتقال فناوری، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، صنعت پلاستیک، تحلیل عاملی اکتشافی
  • رضا طالعی فر، سید حسن حاتمی نسب صفحه 34
    موفقیت در پروژه های توسعه محصول جدید، چالشی مهم برای مدیران گذشته و امروزی است. در واقع پیدایی پاسخی برای این سوال که چرا هنوز نرخ شکست در این پروژه ها بالاست، ذهن محققان را به خود مشغول کرده است. شکست این پروژه ها در شرکت های کوچک و متوسط، مساله ی حادتری در مقام قیاس با شرکت های بزرگ دارد. به گونه ای که برخی از این شکست ها عملا امکان حیات شرکت های مزبور را سلب می کند. لذا در این تحقیق بررسی چالش های توسعه محصول بطور خاص در مورد این شرکت ها انجام شده است. برای این منظور با استفاده از تحقیقی پیمایشی نظریات مدیران و کارشناسان ارشد بنگاه های کوچک و متوسط صنایع منتخب غذایی استان فارس مورد مداقه قرار گرفته و با عنایت به آن راهکارها و پیشنهادات کاربردی مطرح شده اند. در تحقیق حاضر پس از بازنگری گسترده ادبیات تحقیق، چالش های موثر شناسایی و سپس با عنایت به نظریات دریافتی از مدیران، معنی داری به همراه میزان اهمیت آنها در بنگاه های تحت مطالعه مشخص شده است. نتایج حکایت از آن دارد که از دیدگاه مدیران این واحدها در ارتباط با چالش های موثر بر توسعه محصول جدید بین وضعیت موجود و وضعیت ایده آل شکاف معنی دار وجود دارد. ضمن اینکه چالش هایی چون تخمین نادرست بازار، عدم توجه کافی به تحقیق و توسعه، عدم وجود کانال های توزیع مناسب، عدم وجود تبلیغات مناسب پیرامون محصول جدید ارایه شده به عنوان چالش های مساله ساز مطرح شده اند.
    کلیدواژگان: چالش های موثر، توسعه محصول جدید، بنگاه های کوچک و متوسط، صنایع غذایی استان فارس، دیدگاه مدیران
  • عاطفه ذوالفقاری، سید رضا حجازی، آرتا فرهودی صفحه 45
    در این مقاله به بررسی جایگاه شرکت های زایشی دانشگاهی در توسعه کارآفرینی در دانشگاه ها خواهیم پرداخت. روند رو به افزایش توجه به کارآفرینی در ایران و نقش پررنگ شرکت های زایشی در انتقال دانش و فن آوری، اهمیت روز افزون شرکت های زایشی را نمودار می کند. توجه به تشکیل و رشد شرکت های زایشی در آینده توسعه صنعتی و افزایش درآمدزایی دانشگاه ها در ایران موضوع مهمی است. این مقاله یک مطالعه کیفی است که با مطالعه اسناد، بانک های اطلاعاتی و مقالات کارآفرینی و انتقال تکنولوژی و مقالات شرکت های زایشی شکل گرفته است و بر اساس یافته های حاصل از مصاحبه عمیق با خبرگان دانشگاهی و مؤسسان شرکت های زایشی داخلی انسجام یافته است. بر اساس اطلاعات جمع آوری شده شکل گیری مناسب هسته های کارآفرینی در دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی پایه های موفقیت شرکت های زایشی را تحکیم خواهد کرد. کارآفرینان مؤسس این شرکت ها با تشکیل شرایط سازمانی مناسب در شرکت باعث رشد مناسب و افزایش میزان درآمد و استخدام در شرکت های زایشی خواهند بود که این خود باعث افزایش توجه به کارآفرینی در دانشگاه ها خواهد شد. این مقاله به بررسی تحولات عظیمی که در نظام های دانشگاهی برای توسعه فرهنگ و آموزش کارآفرینی در دانشگاه ها وفعالیت های آموزشی و پژوهش انجام شده است خواهد پرداخت و تبیین می کند که توجه به تعامل با صنعت از راه شرکت های زایشی بسیار حیاتی است. در نهایت این تعامل و کنش متقابل محیط های دانشگاهی و پژوهشی کشور با بنگاه های اقتصادی و سازمان های صنعتی، چنانچه سازمان یافته و با مکانیزم های اثربخش همچون ایجاد شرکت های زایشی همراه باشد، حاصلی جز اشتغال زایی و بهره وری بیشتر از منابع به دنبال نخواهدداشت.
    کلیدواژگان: کارآفرینی، دانشگاه کارآفرین، رشد شرکت، شرکت های زایشی دانشگاهی
  • مهندس حمید مهدوی، محمود شیخ زین الدین، لیلا خدابنده صفحه 53
    یکی از شاخص های تعیین میزان موفقیت پارک های علم و فناوری، سنجش وضعیت عملکرد شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک هاست. بهترین شیوه برای تحقق این موضوع، بالا بردن مهارت های مورد نیاز در مدیران پارک های فناوری به کمک پیاده سازی سیستم های ارزیابی عملکرد واقع بینانه و عملیاتی دراین حوزه است. در حال حاضر ماموریت پارک فناوری از دید مدیریت اجرایی، در ایجاد زنجیره یکپارچه از تحقیق تا تولید تجلی می یابد. حذف فاصله بین تبدیل ایده های علمی و تحقیقاتی به محصولات و خدمات، هدایت شرکت های دانش بنیان مستقر، تامین نیازهای واقعی و ارائه خدمات با ارزش افزوده بالا تا مرحله تجاری سازی، ماموریتی است که پارک فناوری حول آن فعالیت دارد. از مهمترین ساز و کارهای اجرایی برای توسعه علم و فناوری که در کشور ما کمتر مورد توجه واقع شده است، وجود مدل و الگویی برای تحلیل نقش و وضعیت مولفه های تاثیر گذار از طریق فرایند اجرای ارزیابی است. بر این اساس کسب آمار و اطلاعاتی از سطح فناوری، ارتباط عناصرتشکیل دهنده نظام علم و فناوری، وضعیت دارایی های فکری، شیوه های همکاری فی مابین مراکز آموزش عالی و مراکز پژوهشی با صنایع و سازمان ها، تنوع منابع مالی و میزان درآمدها، سرمایه های جذب شده، دامنه شمول خدمات یا محصولات، تعداد مشتریان و بسیاری عوامل دیگر که در یک شرکت دانش بنیان از جمله معیارهای کلیدی بحساب می آیند در فرایند ارزیابی مورد سنجش قرار می گیرد. در این مقاله تلاش می شود، بهترین الگوی ارزیابی و مدل سنجش کارایی و عملکرد شرکت های دانش بنیان که بیشتر بر بعد دانش ضمنی بدست آمده است، در قالب انتقال تجارب چند ساله شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان و با هدف بومی سازی فرایندهای اجرایی منطبق با ساختارهای فرهنگی و اجتماعی کشور، مورد کنکاش و بررسی قرار گیرد.
  • عباس خمسه، سبکتکین شفقت صفحه 61
    یکی از عوامل اساسی در عدم موفقیت بکارگیری فناورانه برای کسب مزیت رقابتی در بنگاه های کشورهای در حال توسعه، عدم آگاهی و شناخت سطح قابلیت های فناورانه بنگاه و استفاده از آنها در جهت مزیت های نسبی می باشد. ارزیابی نیازهای فناورانه ابزاری است که به منظور تعیین قابلیت های موردنیاز برای اجرای الویت های فناورانه بکار می رود. ارزیابی نیازهای فناورانه نه تنها حوزه های ضعیف و مشکل ساز بنگاه را شناسایی می کند، بلکه به مزیت های نسبی بنگاه نیز توجه داشته و آنها را مشخص می سازد.
    در این مقاله سعی داریم با استفاده از مدل ارزیابی نیازهای فناورانه، سطح توانمندی های فناورانه شرکت سازه های فلزی یاسان را مورد بررسی و تحلیل قراردهیم. این مدل از نه بعد سطح توانمندی بنگاه را مورد ارزیابی قرار داده و در هر یک وضعیت بنگاه را مشخص می نماید و پیشنهاداتی در جهت کاهش شکاف موجود ارائه می نماید. بر این اساس پیشنهاد می شود، شرکت با استفاده از تیمی راهبردی در زمینه بکارگیری و استفاده از پیوندهای خارجی در زمینه پیشرفت و ارتباطات فناورانه همکاری و داد و ستد داشته باشد و نهایتا از آنجایی که این شرکت در سطح شرکت های راهبردی می باشد و بایستی آرام آرام به سمت شرکت های خلاق پیشروی نماید، بایستی در زمینه نوآوری و خلاقیت سرمایه گذاری (بودجه و نیروی انسانی) بیشتری انجام دهد تا با ارائه محصولات نوآورانه سطح آن به سطح بالاتری برسد.
    کلیدواژگان: فناوری، ارزیابی فناوری، مدل ارزیابی نیاز فناورانه