فهرست مطالب

فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی
سال چهاردهم شماره 1 (پیاپی 53، بهار 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/04/04
  • تعداد عناوین: 13
|
  • شعله ارسطوپور، رحمت الله فتاحی، مهری پریرخ صفحه 9
    هدف این پژوهش، بررسی همخوانی میان الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی با فهرستهای رایانه ای کنونی از رویکردی کاربرگراست. در این راستا، دیدگاه کاربران بالقوه فهرستهای رایانه ای نسبت به موجودیتهای مختلف الگو و خانواده های کتابشناختی، بررسی شد. بدین منظور، خانواده کتابشناختی شاهنامه فردوسی به منزله نمونه انتخاب شد و یک مجموعه 40 کارتی در پیوند با این خانواده در اختیار یک گروه 30 نفری از افراد صاحب نظر و متخصص در حوزه شاهنامه‎پژوهی قرار گرفت. طی نشستهای صورت گرفته با این افراد، نگاه و دسته بندی کلی آنها نسبت به خانواده کتابشناختی، همخوانی دیدگاه آنها با موجودیتهای الگوی ملزومات کارکردی و اولویت بندی آنها روی موجودیتهای مختلف الگو در پیوند با یک نیاز خاص، بررسی گردید. در پیوند با خانواده کتابشناختی شاهنامه، 11 خوشه توسط مصاحبه‎شوندگان شناسایی گردید. نتایج حاکی از آن است که با توجه به موجودیتهای الگو، ودر پیوند با دسته بندی اعضای خانواده کتابشناختی به صورت کلی، رویکرد کاربران بالقوه رویکردی از بالا به پایین است و آنها در مواجهه با اعضای خانواده کتابشناختی، ابتدا اثر اصلی، سپس بیانها، قالبها و در نهایت مدرکها را شناسایی می کنند. این درحالی است که در پیوند با یک نیاز اطلاعاتی خاص، کاربران رویکردی پایین به بالا داشته و ابتدا مدرک جایگزین، و سپس قالب جایگزین از سوی آنها انتخاب شده و در صورت نبود موارد پیش گفته، به بیانها و اثرهای دیگر مراجعه می کنند. از دستاوردهای این پژوهش، ایجاد زمینه لازم جهت پیشنهاد درخت واره ای برای خانواده کتابشناختی شاهنامه و نیز ارائه الگویی مفهومی در زمینه پیاده سازی دستاوردهای این پژوهش در فهرستهای رایانه ای بوده است.
    کلیدواژگان: الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی، خانواده های کتابشناختی، مطالعه تطبیقی، شاهنامه فردوسی
  • مظفر چشمه سهرابی، آرزو رحیم سلمانی، آسیه رحیم سلمانی صفحه 39

    معماری داخلی، مجموعه دانش، فن و هنری است که با عناصر وابسته و مرتبط از قبیل فرم، رنگ، بافت و... سعی در بهینه سازی فضاها و دستیابی به کارایی و کارکرد مناسب در کنار زیبایی معانی و معناها دارد. هدف معماری داخلی، بهبود عملکرد فیزیکی و روانی فضا برای راحت سازی زندگی در آن است. رنگها می توانند به شیوه های مختلف، تاثیرهایی بنیادین در زندگی بر جای گذارند و هر کدام به سبب ویژگی های شیمیایی و روانشناسانه ای که دارا هستند، منبع مهمی از انرژی، به شمار می روند. انتخاب رنگ در معماری داخلی رویکرد های مختلفی را در طراحی ایجاد می کند و بیشتر از هر عامل مستقل دیگری می تواند فضای کسالت بار و یکنواخت محیط داخل را به مکانی دلنشین و روح بخش مبدل سازد. با توجه به رسالت اصلی یک کتابخانه که ایجاد شرایطی مطلوب برای ترغیب افراد به علم آموزی است، این مقاله بر آن است تا با استفاده از روش تحقیق پیمایشی -تحلیلی و از طریق چک لیست محقق ساخته و بر اساس مشاهده مستقیم، رنگهای به کار رفته در فضاهای داخلی 20 کتابخانه دانشگاهی و تاثیر آنها را بر استفاده کنندگان کتابخانه ها، بر اساس روانشناسی رنگها بررسی کند. نتایج نشان می دهد، اگر رنگ تجهیزات را از رنگهای به کار رفته در فضا جدا در نظر بگیریم، «سفید» بیشترین رنگ به کار رفته در کتابخانه هاست و پس از آن، «کرم» بیشترین تکرار را داشته است که این دو رنگ جزء رنگهای خنثی می باشند. با توجه به تحلیل روانشناسان، استفاده از رنگهای خنثی برای رنگ آمیزی فضای داخلی کتابخانه ها که به تمرکز بیشتر نیاز دارند، بهترین انتخاب است.

    کلیدواژگان: معماری کتابخانه، رنگ، فضاهای داخلی کتابخانه، کتابخانه های دانشگاهی (اصفهان)
  • غلامرضا حیدری صفحه 71
    پیش فرضهای معرفت شناختی، امور مفروضی هستند که به صورتی کم و بیش آگاهانه یا ناآگاهانه و اعم از این که پژوهشگران و استفاده کنندگان از نتایج پژوهشها، نسبت به آنها آگاه باشند یا نباشند، در ورای فعالیتهای نظری و عملی حضور دارند و حتی بدیهی فرض می شوند. ریشه بسیاری از اختلاف نظرها، انتقادها و مسائلی که امروزه درباره استفاده از روش ها، شاخصها و فنون علم سنجی در ارزیابی فعالیتهای علمی وجود دارد و باعث تردید در مبانی و چارچوب نظری و کاربردهای عملی آن گردیده است، به نبود توافق بر پیش فرضهای بنیادین معرفت شناختی باز می گردد. از این رو، در راستای ایجاد اجماع هر چه بیشتر در بین پژوهشگران و توجه جامع به ابعاد مختلف ارزیابی فعالیتهای علمی و نه سنجش ناقص و یک سویه علم و پژوهش باید با شناسایی و به پرسش گرفتن پیش فرضها، به بررسی مجدد آنها و فراهم نمودن زمینه ای برای تحلیل پیش فرضهای بنیادین پرداخت. این کار به ادراک بهتر وضعیت کنونی در این حوزه می انجامد و جایگاه واقعی این حوزه را روشن تر خواهد ساخت. از طرفی، استحکام مبانی نظری و عملی علم سنجی، مستلزم معماری و بازسازی پایه های آن بر اساس پیش فرضهایی معتبر است. از این رو، تحلیل پیش فرضهای معرفت شناختی علم سنجی، مبانی مستحکم تری برای آن فراهم خواهد کرد، و زمینه های نظریه-پردازی و حتی عملیاتی شدن نتایج پژوهشها را تسهیل می نماید. پژوهش حاضر در این راستا و برای نخستین بار به صورت نسبتا جامع، به شناسایی، دسته بندی، تبیین و تا حد امکان تحلیل پیش فرضهای معرفت شناختی علم سنجی پرداخته است.
    کلیدواژگان: علم سنجی، پیش فرض، فرانظریه، معرفت شناسی
  • مهری پریرخ، وجیهه حسینی صفحه 97
    کتابهای درسی مهم ترین منابع یادگیری دانش آموزان در نظامهای آموزشی به شمار می روند. با این حال، با توجه به گستره وسیع دانش تولید شده در یک زمینه خاص، ضروری است دانش آموزان بتوانند از منابع دیگر برای دستیابی به اطلاعات مرتبط با موضوع درس استفاده کنند. با این هدف، پرسشهایی در متن یا انتهای برخی از درسهای دوره راهنمایی طراحی شده که دانش آموزان برای پاسخگویی به آنها ناچارند به منابعی خارج از کتابهای درسی مراجعه کنند. این پرسشها، «پژوهش گرا» نامیده شده اند. هدف این پژوهش، شناسایی کتابهای مناسب پاسخگو به پرسشهای پژوهش گرا در کتابهای درسی دوره راهنمایی است. این بررسی با روش پیمایشی و تحلیل محتوا انجام شده است. ابزارهای گردآوری اطلاعات، جدول ثبت داده ها و چهار نوع سیاهه وارسی برای ارزیابی کتابهای غیردرسی پاسخگو به پرسشهای پژوهشی کتابهای درسی است. جامعه مورد پژوهش را 421 پرسش پژوهش گرا از 15 کتاب درسی دوره راهنمایی (تاریخ، تعلیمات اجتماعی، جغرافیا، علوم تجربی و فارسی) تشکیل می دهد. کتابهای غیردرسی (مرجع/ غیرمرجع) که در ایران منتشر شده است نیز جامعه دیگر پژوهش می باشد.
    نتایج نشان داد 98% پرسشهای پژوهشی با استفاده از 822 عنوان کتاب غیردرسی پاسخ داده شده که از این میان، 165 عنوان از میان کتابهای منتخب شورا (براساس کتابشناسی های سالهای 87 -1381) و 657 عنوان از میان کتابهای منتشر شده غیرشوراست. از طرف دیگر، 79% پرسشها نیز بر اساس کتابهای مرجع منتشر شده، پاسخ داده شد. دستاورد این پژوهش سیاهه کتابهای مناسب شناسایی شده برای پاسخگویی به این پرسشهاست.
    کلیدواژگان: پرسشهای پژوهش گرا، کتابهای درسی مقطع راهنمایی، کتابهای غیردرسی، مجموعه سازی، کتابخانه های آموزشگاهی
  • میر محمد اسعدی، غزاله ندافی، میثم شفیعی رودپشتی صفحه 125
    سیر بررسی ادبیات رشته مدیریت نشان می دهد نظریه پردازان همواره به شیوه های مختلف ارتباطهایی را بین فعالیتهای فراتر از نقش رسمی نیروی انسانی سازمان و اثربخشی سازمانی یافته اند. «ارگان» در سال 1988 رفتار شهروندی سازمانی را مشابه اظهارات دیگر نظریه پردازان مجموعه فعالیتهای مازاد نقشهای رسمی کارکنان دانست که موجب بهبود اثربخشی سازمانی می شوند. از آن به بعد و در طول سه دهه اخیر، به طور مستمر رفتار شهروندی بیشتر مورد تاکید محققان قرار گرفته و واکاوی شده است. بر این اساس، مطالعات بی شماری با هدف شناسایی عوامل مختلف موثر بر رفتار شهروندی سازمانی انجام شده است و عوامل مختلفی، اعم از فردی و سازمانی، بدین منظور معرفی شده اند. یکی از عواملی که می تواند بر رفتار شهروندی سازمانی موثر باشد، هوش هیجانی است. این پژوهش با هدف بررسی این ارتباط طراحی شده و در بین جامعه کتابداران کتابخانه های عمومی شهرستان یزد، به انجام رسیده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش موید این مسئله بوده و وجود ارتباط بین هوش هیجانی و رفتار شهروندی سازمانی را تایید می کند.
    کلیدواژگان: رفتار شهروندی سازمانی، هوش هیجانی، کتابداران، کتابخانه های عمومی
  • علیرضا اسفندیاری مقدم، منصوره حسینی شعار صفحه 155
    هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان آشنایی و استفاده کتابداران کتابخانه های دانشگاهی همدان از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش پیمایشی و با رویکرد توصیفی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کتابداران کتابخانه های دانشگاهی، دانشکده ای و موسسه های آموزش عالی همدان (47 نفر) می باشد. ابزار مورد استفاده برای گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته ای است که بر اساس مرور متون مرتبط و مشاهدات پژوهشگران از ابزارهای وب 0/2 طراحی شده است. نتایج پژوهش نشان داد میزان آشنایی کتابداران با امکانات و قابلیتهای وب 0/2 در سطح متوسط (6/44) و میزان استفاده آنها از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 در سطح متوسط و پایین (6/42) است. همچنین، مشخص شد بیشترین توانایی کتابداران در استفاده از ایمیل و وبلاگ است و کمترین توانایی آنها در استفاده از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 به فلیکر مربوط است.
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات، اینترنت، وب 0، 2، کتابدار 0، 2، کتابخانه های دانشگاهی، کتابداران، همدان
  • شیوا یاری صفحه 183
    همگام با گسترش فناوری های اطلاعات و ارتباطات و نفوذ آن در جنبه های مختلف زندگی، تحصیل و حرفه، دستیابی به سواد اطلاعاتی، لازمه و پیش نیاز بقا در جامعه دانش مدار امروز است. درباره این نوع از سواد، منابع فراوانی انتشار یافته که هدف همه آنها، شناساندن مفهوم و محتوای مورد بحث در سواد اطلاعاتی و هموارسازی دستیابی به هدفهای آن بوده است. هدف این نوشتار، بررسی آثار فارسی موجود در این حوزه از جمله کتاب، پایان نامه، طرحهای پژوهشی، همایشها و مقاله هایی است که در حوزه سواد اطلاعاتی در ایران چاپ و منتشر شده و در پیشبرد این حوزه موثر واقع شده اند. بررسی ها مبین آن است، با گذشت 15 سال از طرح بحث سواد اطلاعاتی در ایران، روندی رو به رشد در انتشار منابع به چشم می خورد. آثار موجود در این حوزه، اعم از کتاب و مقاله، بیشتر تالیفی هستند، اما آثار ترجمه ای نیز ارزشمندند. این حوزه مورد توجه کتابداران، متخصصان تعلیم و تربیت و تا حدودی رایانه قرار گرفته است، لیکن همانند سایر نقاط دنیا، کتابداران طلایه داران این حوزه هستند. در حیطه پژوهشهای سواد اطلاعاتی، به طور عمده، بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی افراد مورد توجه بوده است. نبود منابعی در حوزه سواد اطلاعاتی و کتابخانه های عمومی، کاملا آشکار و عمده توجه آثار این حوزه معطوف به کتابخانه های دانشگاهی است. رویکرد عملگرایی به سواد اطلاعاتی نسبت به مبناگرایی و جنبه های زیربنایی مانند تفکر انتقادی و تحلیلی و اهمیت وافر مهارتهای فناوری اطلاعات، نکته ای است که در اکثر منابع انتشار یافته در این حوزه مشهود است. برداشت اشتباه از مفهوم سواد اطلاعاتی و تلقی سواد رایانه ای یا سواد کتابخانه ای و یا رفتار اطلاعیابی به عنوان سواد اطلاعاتی، نکته قابل تاملی است که هنوز با انتشار روزافزون منابع علمی در این حوزه، به چشم می خورد.
    کلیدواژگان: سواد اطلاعاتی، کتاب، پایان نامه، طرحهای پژوهشی، همایشها، مقاله ها
  • محمدحسین دیانی، وجیهه حاجی محمدی صفحه 217
    پژوهش حاضر با هدف نشان دادن توان عملی پایگاه مقاله های تمام متن فارسی مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری در تکمیل مجموعه مقاله های فارسی موجود در کتابخانه های دانشگاه فردوسی، انجام گرفته است. جامعه مورد مطالعه، مجله های علمی پژوهشی فارسی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مجله های علمی پژوهشی فارسی موجود در دانشگاه فردوسی و مجموعه ادواری های الکترونیکی علمی پژوهشی فارسی پایگاه مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری است که بین سالهای 1386 – 1382 و در چهار حوزه موضوعی علوم، علوم انسانی، فنی و مهندسی و کشاورزی، بررسی شده است. روش پژوهش، پیمایشی و از نوع کاربردی است. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد: 1. از جمع کل 206 عنوان مجله مصوب وزارت علوم، پایگاه مرکز منطقه ای 142 عنوان را داراست که 15/63% در حوزه علوم، 66/66% در حوزه علوم انسانی، 28/54% در حوزه فنی و مهندسی و 80/87% در حوزه کشاورزی است. در نتیجه، می توان از پایگاه مقاله های تمام متن فارسی مرکز منطقه ای به عنوان مکمل یا جایگزین مجله های چاپی فارسی دانشگاه فردوسی استفاده کرد. 2. از جمع کل 206 عنوان مجله مصوب وزارت علوم، دانشگاه فردوسی 125 عنوان مجله را داراست که 89/57% در حوزه علوم، 93/63% در حوزه علوم انسانی، 14/37% در حوزه فنی و مهندسی و 17/73% در حوزه کشاورزی است. در نتیجه، سابقه ای کامل از مجله های فارسی علمی پژوهشی در کتابخانه های دانشگاه فردوسی وجود ندارد. 3. از بین 12 کتابخانه مورد بررسی در دانشگاه فردوسی، 50% از کاردکس و 6/41% از فهرست الفبایی برای تعیین موجودی و شماره های مجله ها استفاده می کردند، در حالی که 3/8% از هیچ گونه ابزاری استفاده نمی کردند. 4. از بین 12 کتابخانه دانشگاه فردوسی، تنها 2 کتابخانه از رونوشت فهرست مندرجات مجله ها و فهرست الکترونیکی مقاله ها، برای دسترسی به محتوای موضوعی مجله ها استفاده می کردند. 5. موفقیت بازیابی مقاله ها در پایگاه مرکز منطقه ای، از دانشگاه فردوسی بیشتر است. 6. سرعت بازیابی مقاله ها در پایگاه مرکز منطقه ای، از دانشگاه فردوسی بیشتر است. 7. مجموعه مجله های کتابخانه های دانشگاه فردوسی در مقایسه با پایگاه مرکز منطقه ای جامعیت کمتری دارد. بنابراین، فرضیه پژوهش تایید می شود. 8. دانشگاه فردوسی مشهد به لحاظ مجله های گذشته نگر، از مجموعه الکترونیکی مرکز منطقه ای بی نیاز نیست.
    کلیدواژگان: پایگاه اطلاعات، مقاله های تمام متن، مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، مجله های علمی، پژوهشی، مجله های الکترونیکی، مجله های چاپی، مجله های فارسی
  • اعظم میرزاصفی، سعید رجایی پور، عبدالرسول جمشیدیان صفحه 241
    هدف از این تحقیق، تعیین رابطه بین سواد اطلاعاتی و قابلیتهای کارآفرینی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان است. روش تحقیق، توصیفی همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان سال دوم و بالاتر دوره های کارشناسی ارشد و دکترای دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 88-1387، شامل 3192 نفر است. نمونه آماری 160 نفر از دانشجویان را شامل می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم، انتخاب گردید. ابزار جمع آوری داده ها شامل دو پرسشنامه محقق ساخته سواد اطلاعاتی با 35 گویه و قابلیتهای کارآفرینی با 39 گویه در مقیاس درجه بندی لیکرت بود که ضریب آلفای کرونباخ آنها به ترتیب85/0 و 95/0 محاسبه گردید. برای روایی پرسشنامه ها، از نظرهای متخصصان مدیریت و آموزش عالی و تحلیل عاملی بهره گرفته شد. نتایج نشان داد بین میزان سواد اطلاعاتی و قابلیتهای کارآفرینی دانشجویان، رابطه ای معنادار وجود دارد(686/0r=). نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد قابلیتهای کارآفرینی بیشترین رابطه را با توانایی ارزیابی نقادانه اطلاعات (578/0=r) و کمترین رابطه را با توانایی کاربرد هدفمند اطلاعات(495/0=r)داشته است.
    کلیدواژگان: سواد اطلاعاتی، کارآفرینی، دسترسی به اطلاعات، کاربرد اطلاعات، دانشجویان تحصیلات تکمیلی
  • خدیجه مرادی، محسن حاجی زین العابدینی صفحه 269
    نیازهای اطلاعاتی کاربران فهرستهای کتابخانه ای، با توجه به فناوری های نوین اطلاعاتی و منابع تمام متن ارائه شده در محیط دیجیتالی، تغییر یافته است. در حال حاضر، کاربران خواستار دسترسی سریع و بدون محدودیت به منابع اطلاعاتی کتابخانه هستند که این خواسته ها تغییر در رویکردها و راهکارهای سازماندهی اطلاعات در کتابخانه را ضروری می سازد. فهرستهای کتابخانه ای نوین، مانند گذشته، یک سیاهه ساده از منابع اطلاعاتی کتابخانه برای نشان دادن محل نگهداری منابع نیست، بلکه انتظار می رود فهرستهای کتابخانه ای تسهیل گر امور پژوهشی کاربران باشد و در حقیقت قدمهای اولیه تحلیل و مدیریت دانش در قالب فهرست صورت گیرد. بر همین اساس، فهرستهای کنونی کتابخانه ها که بر اساس قواعد فهرست نویسی انگلوامریکن شکل گرفته اند، قادر به پاسخگویی به نیاز کاربران در محیطهای جدید و بر اساس منابع تمام متن دیجیتالی نوین نیستند. به همین دلیل و به منظور غلبه بر مشکلات تطابق نداشتن قواعد انگلوامریکن با محیطهای دیجیتالی و شبکه ای جدید، کمیته همکاری مشترک (جی.اس.سی.) تصمیم گرفت استانداردی جدید برای فهرست نویسی با عنوان استاندارد توصیف و دسترسی به منابع (آر.دی.ای.) منتشر سازد. این استاندارد، در هماهنگی با قواعد انگلوامریکن و سایر استانداردهای فهرست نویسی و بر مبنای الگوهای مفهومی ایفلا یعنی «ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی (اف.آر.بی.آر.) و ملزومات کارکردی داده های مستند (اف.آر.ای.دی.)» به وجود آمده است. با توجه به تصمیم مجامع بین المللی سازماندهی اطلاعات مبنی بر تغییر قواعد فهرست نویسی، ضروری است زمینه های لازم برای پیاده سازی و جایگزینی آر.دی.ای. با قواعد انگلوامریکن فراهم آید. در این مقاله، تلاش شده است تا ضمن معرفی قواعد آر.دی.ای. و تشریح هدفها، اجزا و عملکرد آن، به مقایسه آن با انگلوامریکن پرداخته و ضرورت پیاده سازی و بهره گیری از مزایای آن در فهرستهای کتابخانه های ایران، تبیین شود.
    کلیدواژگان: استاندارد توصیف و دسترسی به منابع (آر، دی، ای، )، قواعد فهرست نویسی، قواعد انگلو امریکن، استانداردهای فراداده ای، ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی (اف، آر، بی، آر، )، ملزومات کارکردی داده های مستند (اف، آر، ای، دی
  • میثم جوان بخت، اسماعیل وزیری، مریم یقطین صفحه 297
    یکی از راه های شناساندن جایگاه هر رشته علمی برای جامعه و بخصوص دانش آموزان انعکاس مسائل مربوط به آن رشته در متون درسی است. نظر به اهمیت نقش محتوایی کتابهای درسی در انعکاس موضوعات و مسائل گوناگون و از طرف دیگر ناشناخته ماندن رشته کتابداری و اطلاع رسانی در دوران تحصیل برای دانش آموزان، در پژوهش حاضر میزان توجه به حوزه های موضوعی رشته کتابداری و اطلاع رسانی در محتوای کتابهای درسی با استفاده از روش تحلیل محتوا، بررسی و تحلیل گردید. ابزار اندازه گیری در این پژوهش چک لیست محتوای کتاب درسی بود. یافته های حاصل از بررسی 43 کتاب دوره متوسطه و پیش دانشگاهی شاخه نظری نشان داد کتابهای رشته علوم انسانی نسبت به سایر رشته ها بیشتر به موضوعات این رشته علمی توجه داشته اند. در بین کتابها از لحاظ میزان اطلاعات، کتاب «زبان فارسی» سال دوم دبیرستان مشترک تمامی رشته ها و از نظر تعداد دفعات کتاب «دین و زندگی» دوره پیش دانشگاهی مشترک تمامی رشته ها به موضوعات علوم کتابداری و اطلاع رسانی پرداخته اند. مقوله مرجع و کلیات در رشته کتابداری و اطلاع رسانی هم از نظر تعداد دفعات و هم از نظر حجمی که کتابهای درسی به آن پرداخته اند، بیشتر از سایر مقوله ها در کتابهای درسی دوره دبیرستان و پیش دانشگاهی شاخه نظری، منعکس گردیده است.
    کلیدواژگان: کتابداری و اطلاع رسانی، کتابهای درسی، دوره متوسطه، پیش دانشگاهی
  • جلال دهقانی ساییچ، حسن محمودی صفحه 319
    این پژوهش با هدف شناسایی و رتبه بندی معیارهای موثر بر مکان یابی کتابخانه های عمومی انجام شده است. با بررسی متون و پژوهشهای مشابه، شش معیار اصلی و 24 معیار فرعی به دست آمد. این معیارها مطابق نظر استادان و متخصصان رشته های کتابداری و جغرافیای برنامه ریزی شهری و با استفاده از تکنیک TOPSIS فازی و ANP فازی رتبه بندی شد. پس از تجزیه و تحلیل داده ها، با توجه به وزن نهایی به دست آمده برای هر یک از معیارهای اصلی و فرعی، معیارهای اصلی سازگاری، مرکزیت، اندازه و فضای مکان، عوامل و ویژگی های بومی، جغرافیای طبیعی منطقه و جهت یابی مکان کتابخانه، به ترتیب در رتبه های اول تا ششم قرار گرفتند. نتایج این پژوهش می تواند در مکان یابی کتابخانه های عمومی کشور به کار گرفته شود و راهگشای پژوهشهای آتی باشد.
    کلیدواژگان: مکان یابی کتابخانه های عمومی
|
  • Dr. Sholeh Arastoopoor, Dr. Rahmatollah Fattahi, Dr. Mehri Parirokh Page 9
    This study aimed at implementing FRBR in library catalogs through a user-oriented approach. The literary work "Epic of Kings" (Shanama) by Ferdowsi was selected as the test-bed and catalog user's views towards this bibliographic family were analyzed. A set of 40 bibliographic cards was given to 30 highly specialized potential OPAC users who were knowledgeable in the field of Epic of Kings. During each session the required data was gathered through card sorting, semi-structured interviews and answering a questionnaire. Eleven clusters were identified for the Epic of Kings bibliographic family through a top-down approach. On the other hand, the results show that, regarding a certain information need, user's approach towards different entities is a bottom-up one. In other words, if a user wants a particular copy of a work and if that copy was unavailable, he/she tends to go for a second copy of the same work. Other manifestations, expressions and works come afterward.
  • Dr. Mozaffar Cheshmeh Sohrabi, Arezoo Rahim Salmani, Asiyeh Rahim Salmani Page 39

    Interior architecture is a combination of knowledge, technique and art which, with its relevant ingredients such as form, colour, texture etc., is attempting to improve the spaces and provide proper efficiency and function and at the same time beauty. Interior architecture's aim is improving the physical and mental function of spaces to make it comfortable to live in. This article tempt studied the colours used in interior space of 20 university libraries and the effect of these colours on the users based on psychology of colours by the use of analytical research method. The information is gathered using a teacher-completed checklist and on the basis of direct observation. Consequences show that if we consider the colours of equipments and colours of space two different issues, in the latter white is used more than any other colour in the libraries. After white, cream is the most frequent. These two are among neutral colours. According to psychologists, neutral colours are the best choice for interior space of libraries which need more concentration.

  • Gholamreza Heidari Page 71
    Epistemological presuppositions include supposition affairs that are in beyond theoretical and practical activities, more or less consciously or unconsciously, regardless that scholars and researchers are aware or unaware of results; they are even assumed crucial. The origin of many differences of opinions, critics and problems that exist nowadays about use of Scientometrics methods, indices, and techniques in evaluating scientific activities and caused hesitation on theoretical and practical usage, originated from disagreement about basic Epistemological presuppositions. Therefore, in order to create more consensus among scholars and pay comprehensive attention to various dimensions of scientific evaluation - through identification and questioning presuppositions must revisen and provide background in order to analyse fundamental presuppositions. This work will lead to better understanding of current situation in this domain and will shed light on its real situation. On the other hand, strengthening Scientometric's theoretical and practical basis need architecture and reconstruction of its basis on reliable presuppositions. Therefore, analysis of Epistemological presuppositions of Scientometrics would provide stronger (more consolidated) basis for it and would facilitate theorizing and even operation of izing research results. In this direction, this article for the first time has considered such a relatively comprehensive identification, classification and analysis of epistemological presuppositions of Scientometrics.
  • Dr. Mehri Parirokh, Vajihe Hossaini Page 97
    Textbooks are considered as one of the most important learning resources for students in many educational systems. Based on this idea, several questions have been included in the end of some of the lessons of some subjects in Guidance school in Iran. In order to find answers to these questions, students have to search for suitable information sources and know how to use them. Such questions are called research-oriented questions (ROQ) in this research. The main aim of this research is to identify the types of research-oriented questions and to identify the relevant information resources (books) which are capable of answering those questions. Findings show that %98 of ROQs were answered by 822 books of which 165 books were selected from the CBC’s bibliographies and 657 books were non CBC’s selected books. On the other hand, %79 of them was answered via reference books. Based on a typological analysis of ROQs, the findings revealed that 58% of them dealt with Know-What, Know-Who, Know-When & Know-Where and aimed at increasing the student's information base. About 35% of them were based on Know-How aiming at increasing the student's knowledge base and the last group, which included about 2% of ROQs were devoted to Know-Why questions and aimed at increasing student's logical reasoning. The ultimate product of this research was a list of books capable of responding to ROQs.
  • Mir Mohammad Asadi, Ghazaleh Naddafi, Maysam Shafie Roodposhti Page 125
    Many classic organizational theorists recognized the linkage between employees’ acts of cooperation or going beyond formal role requirements and organizational effectiveness. Organizational citizenship behaviors (OCB) in the aggregate promote the effective functioning of the organization. Numerous studies in the business literature have been conducted on the antecedents of organizational citizenship behavior (OCB). The reason for this popularity is the positive relationships between OCB and both individual and organizational performance. This research investigates the relationships of emotional intelligence and organizational citizenship behavior. Yazd public libraries and their librarians are the target society of this research. Findings show emotional intelligence is an important antecedent for organizational citizenship behavior.
  • Alireza Isfandyari-Moghaddam, Mansooreh Hoseini-Shoar Page 155
    This research aims to study the familiarity and use of Web 2.0 tools among the librarians working at Hamedan academic Libraries. The present survey was carried out using a descriptive approach. The statistical population of the survey included librarians of academic and college libraries located in Hamedan (47 persons). A researcher-made questionnaire based on relevant literature and researchers’ observations of web 2.0 tools was utilized. Results showed that the familiarity rate of librarians with the capabilities of Web 2.0 is at a moderate level (44.6), and their usage rate of these tools is low and intermediate (42.6). It was also found that librarians had much ability in using email and blogs and had less ability in using Flickr.
  • Shiva Yari Page 183
    This article reviews the Persian works in information literacy, including books, theses, research projects, symposiums and articles in the field of information literacy published in this area and have influenced its progress. Reviews show during the 15 years of debate on information literacy in Iran, a growing trend can be seen in published sources. Librarians, educational and somewhat computer specialists have shown concern about this area, but librarians, as in other parts of the world, are ahead of this area. While lack of resources in the area of information literacy and public libraries is obvious, the literature has mainly focused on academic libraries. Pragmatic approach to information literacy related to the infrastructure aspects such as critical thinking and analytical skills and the importance of IT skills, is the point that is evident in most published works. Wrong understanding of the information literacy concept and getting computer literacy or library literacy and or information seeking behavior as information literacy is a considerable flaw in this regard.
  • Dr. M.H. Dayani, Vajiheh Haji Mohamadi Page 217
    The aim of this study is to evaluate the capability of e-collection of scholarly Farsi language periodical at the Regional Information Centers of Science and Technology in Shiraz to be replaced for printed collection of Farsi periodicals in Ferdowsi University of Mashhad. The titles available in periodical collection of FUM and RICeST were compared to the official list of scholarly journals published by the Ministry of Science. It was found that the number of periodicals available in Ricest is more than the number of periodicals available at FUM. The most important finding was that the articles of collection of periodicals is at FUM could not be retrieved by subjects as well as by authors or titles. Whereas these kind of searches were available in RICeST database. The only weak point of RICeST fulltext articles is that the articles published in current (this year) journals are not supported. If this weak point could be eliminated most university libraries could change their periodical collection policies and a substantial amount of money could be saved for other needed information sources.
  • Azam Mirzasafi, Dr. Saeed Rajaeepour, Abdolrasool Jamshidian Page 241
    The purpose of this research was to determine the relationship between information literacy and entrepreneurship capabilities among students attending graduate programs at Isfahan University. A descriptive-correlational research method was used. Statistical population consisted of all second-year students in M.A,M.S and doctoral programs of Isfahan University during 2008-2009 academic year. A Statistical sample of 160 students was chosen through proportionate classified random sampling method. The research tools included two researcher- made inventories (information literacy questionnaire consisting of 35 items and entrepreneurship questionnaire consisting of 39 items) which were designed based on Likerts scale.The findings indicated a significant and positive relation between information literacy and entrepreneurship capabilities of the students(r= 0.685). The result of regression analysis indicated that entrepreneurship capabilities had the highest correlation with the critical evaluation of information (r=0.578) and the lowest relations with purposeful use of information (r= 0.495).
  • Kh. Moradi, M. H. Zeinolabedini Page 269
    Modern library catalogs are not just a simple listing of information sources to show the location of library resources, rather, catalogs are expected to facilitate research for library users. Accordingly, current library catalogs formed based on AACR2 are unable to respond to the user's needs for accessing digital full text resources in the new environments. In order to overcome mismatch problems of AACR with digital and networked environments, the Joint Steering Committee (JSC) decided to develop and publish a new standard named "Resource Description and Access (RDA). This standard is in coordination with AACR and formed two IFLA conceptual models named "Functional Requirements for Bibliographic Records (FRBR)" and "Functional Requirements for Authority Data (FRAD)". According to decisions of the international community of information organizations for changing cataloging rules, it is necessary to prepare the essential basis for replacing AACR with RDA.
  • Meysam Javanbakht, Esmaeil Vaziri, Maryam Yaghtin Page 297
    Regarding the importance of the role textbooks in reflecting different topics and issues and, on the other hand, the unfamiliarity of the field of library and information science, the present study analyzes the extent of attention to the issues of this field using content analysis. The measurement instrument was the checklist of textbooks content which was used when gathering data. Forty-three high school and pre-university textbooks were analyzed. The findings showed that the humanities textbooks pay more attention to the issues of this field than other fields. In terms of the extent of information, the Farsi textbooks of grade 2 common to all fields and in terms of the frequency, the pre-university religion and life textbook common to all fields have addressed the topics of library and information science. The categories of reference and generalities in the field library and information science have been reflected more than other categories in the high school and pre-university textbooks.
  • Hassan Mahmoudi, Jalal Dehghani Sanij Page 319
    This article presents the results of a research conducted with purpose of Identification and ranking of effective criteria on site selection for public libraries. Studying previous researches and experiments on similar contexts resulted in selecting 6 major and 24 minor criteria for site selection. Ranking of these criteria was performed based on Library Science and Geography –Urban planning experts’ viewpoints and applying fuzzy TOPSIS and fuzzy ANP techniques. After final analysis assigning importance value (weight) to each major and minor criterion, consistency, centrality, size and space, native factor and properties, physiography and site orientation of library, placed first to sixth in descending order of significance. These results could be used in site selection of public libraries, hoping this could initiate future researches.