فهرست مطالب
نشریه جغرافیا و برنامه ریزی
پیاپی 30 (زمستان 1388)
- تاریخ انتشار: 1388/10/11
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحه 1پژوهش حاضر به ارزیابی تغییرات سلسه مراتب شهری استان آذربایجان غربی طی سال های 1385- 1335 می پردازد. در این استان شهر ارومیه در طی دوره زمانی مذکور همواره به عنوان نخستین شهر در راس هرم سلسله مراتب شهری منطقه قرار گرفته است؛ چنانکه در سال 1335 اندازه اولین شهر (ارومیه) 9/1 برابر دومین شهر (خوی) و در سال 1385 3/3 برابر دومین شهر (خوی) و 592 برابر آخرین شهر (سیمینه) بوده است. هدف از این تحقیق ارزیابی سلسله مراتب شهری استان آذربایجان-غربی با استفاده از برخی مدل های برنامه ریزی شهری و منطقه ای است. روش تحقیق مطالعات اسنادی بوده و در تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری و نرم افزار Excel استفاده شده است. در مجموع، سلسله مراتب شهری در شبکه شهری استان آذربایجان غربی نامتعادل است و برای رسیدن به سلسله مراتب شهری مطلوب و پر نمودن خلاء سکونتگاهی باید شهرهای کوچک و میانی تقویت شوند.
کلیدواژگان: ارزیابی، مدل، سلسله مراتب شهری، شبکه شهری، جمعیت شهری، آذربایجان غربی -
صفحه 27توده کوهستانی الوند با جهت شمال غربی- جنوب شرقی در همدان واقع شده است و جبهه شمالی این توده تحت تاثیر مورفولوژی، تکتونیک و عوامل مختلف فرساینده به شدت ناپایدار شده است. از طریق برآورد میزان فرسایش و یا بررسی عوامل مؤثر در ساختارهای ژئومورفیک، می توان میزان ناپایداری دامنه های آن را ارزیابی کرد. برای انجام این بررسی از داده های کمی ژئومورفولوژی استفاده شده است. به منظور ارزیابی مورفولوژی پرتگاه ها و تحول پسروی جبهه شمالی توده کوهستانی الوند، ابتدا منطقه مورد مطالعه به 12 زیرحوضه تقسیم و شاخص های مورفومتریک از قبیل میل یافتگی، عقب نشینی موازی، جانشینی، گردشدگی، شکل سینوسی جبهه کوهستان، تسطیح شدگی، گرادیان رودخانه، شاخص نسبت پهنای دره به عمق، شاخص مخروط افکنه ها و شاخص تقارن توپوگرافی در خصوص هر یک از زیر حوضه ها محاسبه گردید. نتایج نشان داد که شاخص های محاسباتی، بیانگر شدت فعالیت مورفودینامیک و فرسایش در زیرحوضه های مختلف منطقه و ناپایداری این توده است. به علاوه وجود شیب های فراوان از نوع W.L.S نه تنها موجب تحول دامنه ها گشته، بلکه منجر به تشدید فرایندهای دامنه ای از قبیل جانشینی، گردشدگی، میل یافتگی و عقب نشینی موازی شده است که با تغییر مورفولوژی دامنه و فرایند جانشینی شروع و با گذشت زمان به گردشدگی خاتمه می یابد. از دیگر شاخص های مورفودینامیک فعال منطقه می توان به وجود تپه های مسدودکننده، سطوح مثلثی شکل و شکل سینوسی جبهه شمالی کوهستان الوند اشاره کرد که به شکل خطی یا منحنی خطی بر روی نقشه های توپوگرافی قابل تشخیص است. مقایسه ارقام شاخص های محاسباتی، بیانگر تحول و پسروی منطقه بر اثر فاصله بندی حوضه های زهکشی مجاور، در گذشت زمان و پهنای محدوده کوهستان الوند است. به نظر می رسد که جبهه شمالی الوند بیشتر تحت تاثیر سیستم فرسایشی پریگلاسیر در حال تحول و پسروی است.
کلیدواژگان: توده کوهستانی الوند، مورفولوژی، پرتگاه، عقب نشینی موازی، جانشینی، گردشدگی، سطوح مثلثی شکل، تسطیح شدگی -
صفحه 53فضاهای عمومی فرصتی برای توسعه ابعاد اجتماعی فرد به لحاظ تعاملات اجتماعی و تجربه مشارکت در حیات جمعی در شهرها هستند که پاسخگو بودن آن ها رشد و توسعه فردی و اجتماعی و نیز رشد تعامل مطلوب انسان - انسان و انسان - مکان را در شهرها به همراه دارد. مقاله حاضر با هدف دستیابی به اصول و مؤلفه های طراحی فضاهای عمومی پاسخگو و موفق به رشته تحریر آمده که بر روش مطالعه اسنادی، استوار است. نتایج حاصل از مرور برخی مطالعات موجود در این زمینه به ابعاد و مؤلفه های گوناگونی اشاره دارد که برخی از این موارد به کالبد فضاهای عمومی و برخی به نوع فعالیت های حاکم در این فضاها معطوف می باشند. اما با عنایت به موارد مذکور از یک سو و ابعاد مختلف مکان به صورت عام (مدل کانتر) و نیز نیازهای انسان (مدل مازلو) از سوی دیگر، می توان ابعاد مختلف یک فضای عمومی پاسخگو را در چهار محور طبقه بندی نمود. این ابعاد شامل: پاسخگویی کالبدی، فعالیتی، اجتماعی و معنایی می باشد که مؤلفه ها و شاخص های متفاوت آن در مقاله ارایه گردیده است.
کلیدواژگان: فضای عمومی، پاسخگویی کالبدی، پاسخگویی فعالیتی، پاسخگویی اجتماعی و پاسخگویی معنایی -
صفحه 87برای انجام پروژه های آبخیزداری و یا عملیات مربوط به شهرسازی و ایجاد خطوط حمل و نقل و...، داشتن اطلاعات دقیق هیدرومتری لازم و ضروری است. در بسیاری از مکان ها وجود اطلاعات ثبت شده ایستگاه های هیدرومتری و هواشناسی، محاسبه رابطه رواناب- بارش و برآورد حداکثر رواناب خروجی مسیل ها و آبراهه ها را امری ساده و معمول گردانیده است. ولی در حوضه های فاقد ایستگاه های هیدرومتری این برآورد غالبا با مشکل مواجه می شود، در صورتی که وجود شهرها و عبور جاده ها از روی مسیل های متعدد، برآورد حداکثر رواناب خروجی را ضروری می سازد. در چنین مواردی برای نتیجه گیری بهتر از شرایط موجود، مجبور به استفاده از فرمول های تجربی هستیم.
در این مقاله به بررسی سیلاب های حوضه صغاد (soghad) می پردازیم که علی رغم سیلاب های مهیب و زیان بار، حوضه ای خشک و فاقد ایستگاه های هواشناسی و هیدرومتری است. در این جا با استفاده از ایستگاه های اقلیمی همجوار و روش تیسن، ابتدا متوسط حداکثر بارندگی 24 ساعته را برآورد کرده و با کمک فرمول های تجربی، مقدار رواناب ناشی از آن را محاسبه می کنیم. در نهایت، مقایسه ابعاد مسیل در نقطه خروجی حوضه با حداکثر دبی روانابی که از بارش های مختلف ایجاد شده است، مشخص می شود که حداکثر دبی رواناب چه بارش هایی از وضعیت طبیعی مسیل تبعیت نکرده و طغیان هایی را به دنبال داشته است.
کلیدواژگان: سیل، حوضه، هیدرومتری، چندضلعی تیسن، حداکثر دبی، رواناب، نقطه خروجی، حوضه صغاد -
صفحه 105ساکنین مجتمع های زیستی روزانه چندین بار از این سوی خیابان به سمت دیگر آن جابجائی می شوند. با این حال عابرین در حین جابجائی گاهی دچار تصادف شده و خسارات جسمی، مالی و روحی را متحمل می گردند. با توجه به اهمیت مسئله، مقاله حاضر به بررسی انواع گذرهای پیاده رسمی چون گذرهای خط کشی نواری، گذرهای مدارس، گذرهای پلیکان، رفوژهای میانی و تسهیلات پیاده روی با بکارگیری چراغ راهنمائی در تقاطع ها می پردازد. صرفنظر از ویژگی های خاص هر یک از این گذرها، باید گفت که چنانچه گذرهای همسطح بصورت اصولی برنامه ریزی و طراحی شوند علاوه بر نظم ترافیکی به ایمنی عابرین پیاده کمک شایان توجهی می کنند. در کشور ما گذرهای همسطح به خط کشی های نواری ساده و در برخی موارد استثنائی مانند مراکز شهری بزرگ به چراغ راهنمائی محدود می شود. بنابراین توصیه ای که صرفنظر از مکان یابی اصولی می توان مطرح ساخت اصلاح یا بهسازی انواع گذرهای خط کشی های شده نواری، گذر مدارس و ارائه تسهیلات پیاده با توجه به اصول و معیار مطروحه می باشد.
کلیدواژگان: گذرهای همسطح، پیاده رو، عبور از عرض خیابان -
صفحه 135در پژوهش حاضر، برای بررسی عناصر مختلف دمایی (دمای خشک، دمای تر، دمای حداقل، دمای حداکثر) و شناخت تفاوت و تغییرات آنها به مطالعه تطبیقی دو محیط جنگلی و غیرجنگلی پرداخته شده است. در این راستا به دیده بانی عناصر مختلف دمایی در دو ایستگاه کلیماتولوژی (اقلیم شناسی استاندارد) و ایستگاه تحقیقاتی پارک گیاهشناسی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران اقدام شده است. دیده بانی ها در سه ارتفاع متناظر 170، 130 و 5 سانتی متری و در ساعات 06:30، 12:30 و 18:30 به وقت محلی انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که متوسط دمای خشک و دمای حداکثر در محیط جنگلی نسبت به محیط غیرجنگلی کمتر بوده و بیشترین تفاوت ها در ارتفاع 5 سانتی متری جنگل مشاهده شده که به ترتیب به میزان C 6/4 در ساعت 12:30 و C 2/4 در ساعت 18:30 بوده است. اما متوسط دمای حداقل در محیط جنگلی بیشتر از محیط غیرجنگلی بوده و بیشترین تفاوت مشاهده شده در متوسط آن در ارتفاع 170 سانتی متری در ساعت 06:30 و به میزان C 3/0 بوده است. نتایج در مورد دمای تر در ارتفاعات و دیده بانی های مختلف روند ثابتی نشان نداد لذا نمی توان در مورد آن اظهارنظر نمود.
کلیدواژگان: عناصر مختلف دمایی، م، حیط های جنگلی و غیرجنگلی، ایستگاه کلیماتولوژی، ایستگاه پارک گیاهشناسی -
صفحه 153ترتیب نهشته گذاری عناصر و تاریخچه آن بر اساس سن نسبی در مخروط افکنه های کواترنری دو منطقه از شمال غرب ایران، امکان ایجاد یک چارچوب زمانی برای ارزیابی همزمانی واکنش مخروط افکنه ها به تغییرات اقلیمی اواخر پلییستوسن و هولوسن را فراهم آورد. این دو منطقه با فاصله 50 کیلومتری شامل دو مخروط افکنه به نام های کشکسرای و شیخ چای در شمال رشته کوهستانی میشوداغ و مخروط افکنه پرسیان در شمال توده کوهستانی کیامکی داغ هستند. تطابق لایه بندی مخروط افکنه های مورد مطالعه با توجه به تغییرات اقلیمی بیانگر نوعی همزمانی در این تغییرات و مشابهت واکنش سیستم های مخروط افکنه ای بدان است. در طی این تغییرات و به هنگام حاکمیت دوره های سرد و بارانی، تدارک رسوب بالا در حوضه های آبریز تغذیه کننده و شدت رواناب ها موجب وقوع روانه های خرده-سنگی در سیستم های مخروط افکنه ای دامنه شمالی میشوداغ و تشدید این روانه ها در سیستم مخروط افکنه ای پرسیان شده است. به هنگام حاکمیت دورهای گرم در مخروط افکنه های شمال میشوداغ فرایند نهشته گذاری از روانه خرده سنگی به فرایند رودخانه ای تغییر یافته زمینه را برای تکامل خاک در دامنه ها و سطح مخروط افکنه فراهم شده است. در دوره های اخیر ساز و کار دیگری به صورت بارش کربنات کلسیم و نهشته گذاری توفا در سطح مخروط افکنه پرسیان فعالیت داشته است.
کلیدواژگان: نهشته های مخروط افکنه ای، تغییرات اقلیمی اواخر پلییستوسن و هولوسن، نهشته های توفایی، دشت مرند، دشت پرسیان، شمال غرب ایران -
صفحه 185به نظر می رسد در ایران در شهرهایی که با مسئله رشد افقی سریع در پیرامون خود روبه رو بوده اند، سفرهای شهری در پیرامون آنها نسبت به مرکز شهر با زمان و هزینه بیشتری همراه بوده و بخش عمده این سفرها با وسایط نقلیه شخصی صورت می گیرد. برای بررسی این فرضیه در شهر یزد که به روش توصیفی تحلیلی و پیمایشی انجام گرفته، ابتدا با استفاده از نقشه رشد ادواری شهر و نیز شاخص های متعدد، مسئله سریع بودن رشد افقی شهر یزد در فاصله سال های 85-1362 نسبت به گذشته تبیین گردید و سپس با انجام مطالعات میدانی از طریق تکمیل پرسشنامه، مشخص شد ساکنان محدوده پیرامون این شهر در مقایسه با ساکنان مرکز شهر با سفرهای طولانی تر و پرهزینه تری در انواع سفرهای رایج روزانه خود (شامل سفرهای کاری، خرید و آموزشی) روبه رو هستند و بخش عمده سفرهای آنان با وسیله نقلیه شخصی صورت می گیرد.
کلیدواژگان: رشد افقی سریع، سفرهای شهری، سفرهای روزانه، زمان و هزینه سفر، محدوده مرکز و پیرامون شهر
-
Page 1This article is an attempt to evaluate the changes in urban hierarchy in west Azerbaijan in the period of (1956 - 2006). In this Province during the mentioned period Urmia had always been on the top of the pyramid of regional urban hierarchy as in 1335 the size of this city was the same size of the second city (Khoy). In 1385 the size of Urmia (the first city) was 3.3 times Khoy (second city) and also 592 times the size of the last city (Simineh). We evaluated urban hierarchy in West Azerbaijan Province using some models of urban and regional planning. This work benefits from documentation and Excel software for data analysis. In conclusion urban hierarchy in West Azerbaijan urban network is unbalanced while small and medium size cities should be supported to establish desired urban hierarchy and also to fill in the residential vacancy.
-
Page 27Alvand Mountain is located in the direction of north-west and south east of Hamadan Province in the west of Iran. The morphology of its north front causes instability due to the tectonics and different factors of erosion. Using determination of the rate of erosion or studying elements affecting geomorphic structure, one can assess the rate of slope instability. For assessing cliff morphology retrograde transformation of northern mountain front of Alvand mass, the region has been divided into 12 sub-watersheds, and using different indexes such as decline, retreat, replacement, rounding, sinuous mountain front faceting river gradient indexes, thalweg on deep index, and fans area index transverse topographic symmetry factors, the analysis was carried out. Results define the intensity of morphodynamic activities and erosion in sub-watershed the region and Alvand Northen slope instability. The existence of such slopes not only cause transformation but they also result in decline, retreat, replacement and rounding processes. The retrograde and transformation of mountain front in Alvand, are triangualar and the exit of shutter ridge, facets and sinuous forms of Alvand are sometimes linear and at times curve-linear. This fact expresses retrograde and transformation that was affected by drainage basin spacing, time and wide area. It seems that north mountain front of Alvand mass was under prelacier effective erosion system that causes retrogressive transformation.
-
Page 53Public spaces have a great capacity for developing social human aspects due to social interactions and participating in social life of cities. Responsibility of these spaces not only can develop social and individual human aspects but it also can improve person to person and person to place interactions. In this article, the aim was to achieve principles and indicators of designing responsible public spaces by applying archival study technique. Reviewing literature shows that there are different indicators that refer to different physical and activity aspects of public spaces. However, regarding those indicators from one hand and different aspect of place (Canter’s model) and human needs (Maslow’s model) on the other hand; a “responsible public space” can be defined by four main aspects. These aspects that have been discussed in this article include: Physical, activity, social and meaning responsibility each of which has its own special indicators.
-
Page 105Due to the increasing number of motor vehicles, street crossing has become a big pledge. However, sometimes pedestrians face with accidents and undergo physical injuries, and money loss, and also spiritual damages. With regard to the importance of this subject, the present article has attempted to study quantitative and qualitative aspects of official pedestrian crossings including zebra crossing, school crossing pedestrians, Pelican crossing, pedestrian refuges or traffic islands, and finally, the pedestrian facilities of signal junctions in crossings. Apart from the unique characteristics of each of these crossings, it should be noted that provided that the pedestrians are planned and designed in an appropriate way, they will increase the crosser's immunity in addition to the creation of traffic order and regulation. In our country the pedestrians, are limited to Pelican crossings and in exceptional occasions such as large urban centers to signal junction facilities. Therefore, aside from the recommendations that can be made over and above the appropriate site selection, is the correction or optimum construction of many types of Pelican crossings, school crossing patrols, and the presentation of pedestrian facilities on the basis of principles and standards that are mentioned.
-
Page 135In this article we have studied temperature elements (dry temperature, wet temperature, minimum and maximum temperature) and their fluctuations forest and non-forest environments. In order to observe temperature in two climatic stations the study was carried out in three elevations of 170, 130 and 5 cm at three local time zones 07:30, 12:30 and 18:30. Results showed that in forest environment the average dry temperature and maximum temperature was low as compared with non-forest environments and great differences occurred in 5 cm elevation in forest and 4.6C at 12.30 p.m. and 4.2C at 18:30 p.m. Average minimum temperature in forest environment was higher than non-forest maximum differences which was in 170 cm elevation at 06:30 a.m. as high as 0.3C. The authors did not observe any trend in wet temperature element.
-
Page 153Relative dated deposit layers of Quaternary alluvial fans and their sequences in two regions in northwest of Iran, provide timelines for the assessment of the synchrony of the response of alluvial fans to late Pleistocene and Holocene climatic changes. In these regions three alluvial fan systems have been mapped: Two alluvial fans by the names of Koshksarsy and Sheykh-chay on the northern slopes of Mishow-dagh mountain range and Parsian fan on the northern slopes of Keyamaki-dagh mount. The conformity of deposition sequences in study area suggests a synchrony in climatic change phases, and a similarity in the response of alluvial fans to these changes. In the cold and wetter periods, high water and sediment supply from the catchments hillslopes is followed by debris-flow activity in Mishow-dagh alluvial fans that intensifies debris-flow in Parsian fan system. In the warm periods, depositional processes change from debris-flows to fluvial processes that provide the way for soil development on hillslopes and alluvial fan surfaces. In recent periods, other mechanisms such as calcium carbonate precipitation and tufa deposition were active on the Parsian fan surface.
-
Page 185Some cities in Iran face with the urban sprawl. It seems that city trips which are done in their periphery need more time and cost than the ones near the center. Private vehicles are used in majority of these trips. For proving this hypothesis with the descriptive-analytic and surveying method, urban sprawl in Yazd during the years 1362-85 in comparison with the past was explained by using the periodical map for having different indicators. Then a survey was done by providing some questionnaires. The results show that those in the periphery have longer and more expensive trips than those living in the center of the city. These trips include common and daily movements (such as those done by their private vehicle).
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.