فهرست مطالب

پژوهش و برنامه ریزی شهری - پیاپی 1 (تابستان 1389)

فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری
پیاپی 1 (تابستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/10/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • فاضل غریب نیا، اکبر کیانی، موسی رستگار صفحه 1
    فضاهای ورزشی، یکی از مهمترین مراکز خدماتی در سطح شهر محسوب می گردند، که سطح درخور توجهی از فضاهای شهری را به خود اختصاص داده است، بنابراین، توجه به این نکته که فضاهای ورزشی باید به نحو شایسته-ای در سطح شهر مکان یابی گردند، ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش، به بررسی وضع موجود فضاهای ورزشی شهر زنجان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) جهت مکان یابی بهینه فضاهای ورزشی شهر زنجان پرداخته شده است. پس از مطالعه وضع موجود فضاهای ورزشی، مشخص گردید که توزیع فعلی فضاهای ورزشی در سطح سلسله مراتب شهری مناسب نبوده است، به طوری که تفاضل سطح و سرانه بین وضع موجود و استاندارد فضای ورزشی به ترتیب محله، ناحیه، منطقه و شهر برابر با 0.85، 0.33، 0.33،0.58 متر مربع است. از مجموع 19 فضاهای ورزشی شهر زنجان، 9 فضای ورزشی در مقیاس محله، 6 فضای ورزشی در مقیاس ناحیه، 3 فضای ورزشی در مقیاس منطقه، 1 فضای ورزشی در مقیاس شهر، خدمات رسانی می کنند. برای تحلیل سازگاری کاربری ها و ارزیابی نحوه قرار گیری کاربری های همجوار با کاربری ورزشی از ماتریس سازگاری استفاده شد و مشخص گردید، که 35 درصد از کاربری های همجوار با کاربری ورزشی کاملا سازگار و 65 درصد کاربری های همجوار با کاربری ورزشی نسبتا ناسازگار هستند. به طور کلی، توزیع فضاهای ورزشی در سطح شهر زنجان مناسب نبوده است، بنابراین، در سناریوی مکان یابی بهینه فضای ورزشی نتایج زیر حاصل گردید: زمین های کاملا نامناسب برای مکان یابی فضاهای ورزشی شهر 0.13 هکتار(1درصد)، زمین های نسبتا نامناسب 1.56 هکتار(7 درصد)، زمین های بی تفاوت یا متوسط 11.04 هکتار(44درصد)، زمین های نسبتا مناسب 9.4 هکتار(43 درصد) و زمین های کاملا مناسب 1.4 هکتار(6درصد) از اراضی شهر زنجان را به خود اختصاص داده است.
    کلیدواژگان: مکان یابی بهینه، فضای ورزشی، GIS، مدل AHP، زنجان
  • مسعود تقوایی، محمود رنجبردستنایی* صفحه 21

    گردشگری براساس تعریف سازمان جهانی گردشگری، به کلیه فعالیت های افرادی اطلاق می شود که به مکان هایی خارج از محیط عادی خود، به منظور گذراندن ایام فراغت، انجام کار و سایر هدف ها، برای مدت کمتر از یک سال می روند. بسیاری از کشورها، صنعت گردشگری را به عنوان یکی از منابع درآمدزای خود می دانند و همواره می کوشند آن را توسعه دهند، اما توسعه این صنعت، بدون توسعه امکانات زیر بنایی و ایجاد زیرساختهای مناسب، امکان پذیر نیست. کشور ایران و به دنبال آن استان های کشور که دارای پتانسیل های فراوانی از نظر جاذبه های تاریخی و طبیعی هستند، می توانند با تامین وتوزیع مناسب امکانات و زیرساخت ها، به ایجاد اشتغال و افزایش درآمد از طریق این صنعت امیدوار باشند، زیرا انتظار می رود این صنعت تا پایان دهه اخیر بیش از 40 درصد از اشتغال جهان را به خود اختصاص دهد و منابع درآمد آن تا سال 2020 به 6/1میلیارد دلار برسد. در همین راستا، استان چهارمحال و بختیاری با دارا بودن قابلیت های فراوان اکوتوریسمی به علت نبود زیرساختها و عدم توزیع مناسب آنها، تاکنون نتوانسته از این قابلیتها استفاده کند. در این تحقیق، مسیر گردشگری شمال شرق استان که یکی از مسیرهای پنجگانه گردشگری استان است، بررسی شده است. روش تحقیق توصیفی، تحلیلی بوده و برای تحلیل داده ها از تکنیک اسکالوگرام استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که از 270 کیلومتر مسیر گردشگری شمال شرق استان که به پنج محور به طول تقریبی 50 تا 60 کیلومتر تقسیم می شود، محور 2 (بعد از روستای امیدآباد، چلگرد و دیمه) و محور 3 (بعد از روستای دیمه، سودرجان و یان چشمه) در وضعیت ضعیف قرار دارند، محور 1 (شهرکرد، سورشجان، فارسان، باباحیدر و امیدآباد)، و محور 4 (روستای یان چشمه، یاسه چا و هوره) از نظر وجود امکانات و توزیع مناسب آنها، دارای وضعیت متوسط هستند و محور 5 (بعد از هوره، سامان و شهرکرد) از نظر وجود امکانات و زیرساختها، وضعیت مطلوبی دارد. بنابراین، باید با ایجاد امکانات ریرساختی و توزیع مناسب خدمات در محورهای شماره 1 و 4، آنها را به سمت وضعیت مطلوب هدایت کرد، محورهای شماره 2 و 3، که در وضعیت نامطلوب قرار دارند، را با توزیع درست خدمات، بخصوص در محور 2 -که خدمات عمدتا در شهر چلگرد متمرکز شده است- به سمت وضعیت نسبتا مطلوبی ارتقا داد، و در حفظ و نگهداری از امکانات موجود در محور شماره 5 -که دارای بهترین شرایط نسبت به سایر محورهاست- تلاش کرد. همچنین، در اولویت بندی محورها، برای توسعه زیرساختها؛ محور شماره 3 در اولویت اول و محور شماره 5 در اولویت آخر قرار گرفت.

    کلیدواژگان: گردشگر، خدمات، جاذبه، اسکالوگرام، استان چهارمحال وبختیاری
  • بهمن رمضانی، سیده مریم دخت محمد صفحه 49
    فعالیت های بشری و تغییر در سیمای طبیعی شهر، تفاوتهایی از نظر درجه حرارت بین مناطق مرکزی شهر و حومه آن ایجاد می کند. که به جزیره حرارتی معروف است. این پدیده، به ویژه در شهرهای بزرگ، بیشتر مشهودتر است. هدف این تحقیق، شناخت تفاوت دمایی مناطق مختلف شهر رشت و حاشیه اطراف، به منظور تهیه نقشه دمایی شهر و امکان تشکیل جزیره دمایی در شهر رشت است. عرصه مطالعاتی در این تحقیق، شهر رشت است و برای انجام این تحقیق، ازآمار روزانه در ایستگاه های سینوپتیک موجود در حومه رشت (کشاورزی و فرودگاه) استفاده گردید و برای ارزیابی حرارتی در قسمتهای مختلف شهر نیز نه ایستگاه به کمک شهرداری رشت و اداره هواشناسی استان دایر و در طول جمع آوری داده های روزانه (بهمن 85 لغایت خرداد 1386) استفاده شده است. نتایج حاصل از مقایسه داده-های آمار نشان می دهد که اختلاف دمایی معادل 5 تا 4/6 درجه سانتی گراد بین مرکز جزیره گرمایی با نواحی اطراف در شرایط حداقل دمایی و اختلاف دمایی معادل 3 الی 6/5 سانتی گراد در شرایط دمایی بیشینه به وجود می آید و همچنین بیشینه اختلاف در سطح شهر مربوط به ایستگاه سبزه میدان است که در ماه خرداد در حداقل دما، این اختلاف با 6/4 درجه سانتیگراد به دمای حداکثر می رسد و در همین ماه در حداکثر دما با اختلاف 97/2 درجه سانتیگراد به حداقل رسیده و ثبت شده است. نقشه های هم ارزش دمایی به صورت کنتوری و پهنه بندی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی ترسیم و مکانهای احتمالی جزیره گرمایی مشخص گردید.
    کلیدواژگان: شهر رشت، میکروکیلمای شهری، جزیره حرارتی
  • علی اکبر عنابستانی، زهرا عنابستانی صفحه 65
    رشد سریع شهرنشینی همراه با افزایش مهاجرت های روستا- شهری در ایران، بستر مساعدی برای شکل گیری مناطق حاشیه ای در پیرامون بافت فیزیکی شهرها فراهم نموده است؛ به گونه ای که پس از تجربه کلان شهرها، امروزه شهرهای متوسط کشور مانند سبزوار را با پیامدهای گوناگون خود تحت تاثیر قرار داده است. در این مقاله تلاش شد تا راهبردهای کالبدی که می تواند کنترل حاشیه نشینی را در این شهر در پی داشته باشد، ارایه شود. یافته ها نشان داد که نواحی حاشیه شهر سبزوار با حضور مهاجران بیشتر روستایی در سالیان اخیر توسعه کالبدی شدیدی را تجربه خواهد نمود به گونه ای که سطح کل بافت فیزیکی پنج هسته جمعیتی به حدود 130 هکتار خواهد رسید. با توجه به یافته ها، راهبردهایی مانند طرح اسکان مجدد و جابه جایی ناخواسته، طرح سامان دهی شبکه ارتباطی پیرامون شهر، طرح کمربند سبز پیرامون شهر، طرح ایجاد بانک زمین و شناسایی املاک رها شده و طرح ایجاد ستاد نظارت بر ساخت و ساز و جلوگیری از بورس بازی زمین ارایه شده است.
    کلیدواژگان: حاشیه نشینی، بافت فیزیکی، اسکان مجدد، بانک زمین، کمربند سبز
  • نازی محمدزاده اصل، قدرت الله امام وردی، محمد سریرافراز صفحه 85
    امروزه شهرها و به خصوص کلان شهرها، محمل توسعه اقتصادی جوامع هستند و بخش اعظمی از مبادلات و ارزش افزوده اقتصادی در شهرها به وقوع می پیوندد. از آنجایی که شهرها موجودیت انسانی دارند، برای تامین زیربنای مناسب در جهت پیشرفت و رشد اقتصادی، سلامت شهرها به عنوان یکی از چالش های توسعه پایدار است. این مقاله با بهره گیری از اطلاعات تفکیکی مناطق مختلف شهر تهران و با در نظر گرفتن شاخص های کلان توسعه و سلامت شهری -که امروزه در ارتیاط با کلان شهرها به کار می رود- و با استفاده از تکنیک ریاضی «تحلیل پوششی داده ها» به بررسی و تببین سلامت شهری و شاخص های شهر سالم پرداخته و کوشیده است از این منظر، بسترهای مناسب توسعه و سلامت شهری را تحلیل نماید.
    کلیدواژگان: شاخص های سلامت شهری، توسعه پایدار شهری، تکنیک تحلیل پوششی داده ها
  • مجتبی آراسته صفحه 107
    در حالی که مقوله سکونتگاه های خودرو، بخش عمده ای از ادبیات شهرسازی را در سالهای اخیر به خود اختصاص داده است، پرداختن به وجوه مختلف این سکونتگاه ها، نیازمند پژوهش فراوان است. در این میان، یکی از مباحث مهم در موضوع شهرسازی، توجه به فضاهای عمومی است؛ فضاهایی که نقش عمده ای را در تعامل بخشی، اجتماع پذیری، ایجاد شادابی و سرزندگی در یک محله می توانند بازی کنند. این فضاها می توانند در سکونتگاه های خودرو همان نقشی را برعهده بگیرند که در فضاهای عمومی بافتهای مرسوم شهری، بر عهده آنهاست. دو سکونتگاه خودروی اسلام آباد و ده ونک، همچون جزیره ای در دل شهر تهران هستند که دارای فضاهای عمومی کم و بیش پررونق هستند. یافته های تحقیق نشان می دهد، کیفیت فضاهای عمومی محله ده ونک به طور کلی بهتر از محله اسلام آباد است. در عین حال، به رغم ادعای وجود قدرت همیاری و مشارکتی بالا در ساکنان سکونتگاه های خودرو، در فضاهای عمومی دو سکونتگاه اسلام آباد و ده ونک، کمتر چنین مفهومی به چشم می خورد. تنها در فضاهای مذهبی این دو سکونتگاه، اجتماع پذیری، مشارکت و قدرت اجتماعی به وضوح دیده می شود. در واقع، ساکنان این دو سکونتگاه خودرو، به لحاظ پیشینه اجتماعی و فرهنگی خود، روحیات مذهبی و درون گرایی خود را در فضاهای مطمینی مثل فضاهای داخلی و پیرامونی امامزاده، مساجد و هیات های مذهبی ابراز می کنند. بروز این رفتار، با توجه به احساس ناامنی ساکنان در فضاهای برون گراتری مثل خیابان یا میدان، قابل توجیه است. در این حالت، مدیریت شهری به منظور اجرای بهتر طرح های توانمندسازی و نوسازی، باید ابتدا سرمایه گذاری مشخصی برای ارتقای کالبدی و کیفی فضاهای عمومی این دو سکونتگاه، بخصوص فضاهای مذهبی آنها اختصاص دهد تا از این طریق، اعتماد ساکنان به شهرداری و مدیریت شهری جلب و در آینده، فرصت مناسبی برای ارتقای سایر فضاهای عمومی این دو سکونتگاه ایجاد شود.
    کلیدواژگان: سکونتگاه خودرو، ده ونک، اسلام آباد، کیفیت فضای عمومی
  • محمد اکبرپور سراسکانرود، مهدیه میرزاجایی صفحه 131
    مقوله احداث شهرهای جدید،«عمده ترین سیاستی است که اینک برخی از دستگاه های اجرایی مملکت به منظور دستیابی به هدف هایی، همچون: مهار رشد شهرهای بزرگ، مقابله با مسایل رشد شهرنشینی در آینده و از بین بردن آثار فزاینده تمرکز امور، آن را در راس تصمیم گیری های خود قرار داده اند. از طرفی، طی دهه 85 - 1375 وزارت کشور به طور میانگین هر نه روز، یک نقطه شهری جدید تصویب نموده که در دوره 10 ساله فوق در مجموع 400 نقطه شهری به تعداد شهرهای ایران افزوده شده، حال آنکه سیاست دولت در این شهرها، تنها به ایجاد یک شهرداری و دادن حداقل امکانات مورد نیاز محدود شده است؛ اما هدف از ایجاد شهرهای جدید در ایران را می توان در قالب دو هدف؛ یعنی تمرکز زدایی از شهرهای بزرگ و تمرکزگزینی جمعیت در مناطق توسعه نیافته دانست. بررسی عملکرد شهرهای جدید ایران نشان از آن دارد که شهرهای جدید ایران هنوز نتوانسته است آن جمعیت پیش بینی شده خود را جذب نماید. چه عواملی باعث شده که با وجود سرمایه گذاری های بسیاری که غیر قابل برگشت نیز هست، شهرهای جدید ایران در جذب جمعیت موفق نباشد؟ بی هویتی شهرهای جدید، عدم تطابق با فرهنگ ساکنان، خوابگاهی بودن، مکانیابی نامناسب و... تنها چند عاملی هستند که در پاسخ به سؤال فوق می توان از آنها نام برد. شهرهای جدید ایران اگرچه یک راه حل میانه و سیاستی واقع گرایانه و مصلحت اندیشانه در شرایط زمانی حال است و اگرچه نسبت به راه حل های اضطراری و کوتاه مدت از جامعیت بیشتری برخوردار است، اما تنها نسخه شفابخش مشکلات شهری ایران نیست. این تفکر فقط می تواند به صورت عملکردی برای ایجاد فرصت ها و مجالها برای تهیه برنامه های اساسی و دراز مدت در شهرنشینی کشور باشد که در راس آن تدوین سیاست ملی شهرنشینی و راهبرد در توسعه فضایی کشور و بالا بردن قابلیت شهرهای کوچک و متوسط است که راه حل اساسی در تامین اهدافی است که تاکنون شهرهای جدید در برآورده کردن آنها عاجز مانده اند.
    کلیدواژگان: شهرجدید، عملکرد، کشورایران، برنامه ریزی
|
  • Gh. Fazelniya, A. Kiani, M. Rastegar Page 1
    Spaces sports, one of the most important centers in the city services are considered, a significant level of urban spaces have been allocated to. Therefore to note that spaces should Spaces Sports locate in the city seems to be necessary. This study reviews the Spaces Sports areas in Zanjan, using Geographic Information System (GIS) and Analytical Hierarchy Process model (AHP) to locate the optimum space sport has been in Zanjan. After studying the Spaces Sports areas were identified, that the current distribution at the level of the hierarchy of spaces, sport is not appropriate to urban so that the difference between the existing level and the status standard, respectively, the neighborhood sports space, area, region and city equal 0.85, 0.33, 0.33,0.58 meters is. 19 spaces total sports Zanjan, 9 scale neighborhood sports space, 6 space-scale sports area, three space-scale exercise area, a sport-scale city environment, services are. For compatibility analysis and land use assessment method for user-Sport from neighboring compatibility matrix was used and it was shown that about 35 percent for neighboring land Use fully compliant with the sport for 65 percent of adjacent land for sports are relatively incompatible. Overall distribution of sporting spaces in the city of Zanjan has not been appropriate, therefore, optimal positioning in the scenario space sports following results were obtained: Land use totally unsuitable for location tracking Sport City area 0.13 hectares (1 percent), the underlying relatively Poor 1.56 hectares (7 percent), land without difference or average 11.4 hectares (44 percent), land a modest 9.4 hectares (43 percent), land perfect 1.4 hectares (6 percent) of land in Zanjan to their has been given.
  • M. Taghvaei, M. Ranjbar Dastanaei Page 21

    As defined by the Tourism World Tourism Organization, Tourism is all those activities is referred to places outside their normal environment in order to spend during leisure, work and other purposes, for a period of less than one year trend. For mamy countries industry as a source income generator,an efforts are in development. Development of the industry without developing infrastructure facilities and create the appropriate infrastructure is not possible. Iran And consequently provinces that have the potential abundance of historical attractions and natural features can create the appropriate distribution of facilities and increase manufacturing jobs in the industry came through is hopes. Because the industry is expected to end decades of more than 40% of world employment resources in 2020 it came to 6/1 billion dollar to reach. Chahar Mahal and Bakhtiari province, having plenty of features ecotourism due to lack of appropriate infrastructure and if there are infrastructure due to lack of proper distribution so far been unable to use this feature. This path research tourism of North East Province, one of five routes is Tourism was investigated. method of research descriptive analytical, for data analysis techniques have been used Askalogram. The results showed that the 270 km route Tourism North East Province to 5 axis length of approximately 50 to 60 km axes 1 (shahr e kord, Surshjan, Farsan, Baba Haider, omid Abad) and 4 (from the village of Yan chashmah, Yas e Cha,Hora) adequate distribution facilities of their average status axis 2 (after the Village of omid Abad, Chelgerd, Dymh) and third (after the village Demah, Sudrjan, Yan chashma) Minister of state structures weakened facilities axis 5 (after From Hora, Saman, Shahr e kord) of the facilities are good condition Minister. Must create appropriate facilities and distribution infrastructure services based on numbers 1 and 4, they do lead to the good condition Axes 2 and 3 are the poor condition with the correct distribution of services, especially in the second axis Chelgerd city services is concentrated in the advance towards the middle state and try maintenance of axisting facilitces bassed on the number5 is the best situation. In prioritization of infrastructure development axes for priority axis 3 and axis 5 was the last priority.

  • B. Ramezani, M. Dokht Mohammad Page 49
    Human activities and changes on landscape cities has effecting on differences and changes temperature between rural areas and city environment, this phenomenon has said Urban Heat Island (UHI) that it is existing in large cities as a problem of urban pollution, This paper have to try that study this problem. The aim of this paper obtains of deference’s temperature in city and its surrounding areas and submitted by map with geographical information system software analyzing. The research method has used that collecting meteorological data in 10 stations (2 stations synoptic and others stations established. By researches in different area of city and collecting data for 5 months. The result of this paper has shown that differences temperature has existed equal 5-6/4 centy grad between central point of UHI and surrounding area in minimum temperature. In maximum temperature condition has existed 3-5/6 deference temperatures.
  • A. Anabestani, Z. Anabestani Page 65
    Urbanization rapid growth attendant to increasing of village- city migration's in Iran provided a suitable context for creating marginal regions in outline of cities physical texture so that after experiment of metropolitans, nowadays medium scale towns such Sabzevar has been affected with different outcome. In this paper tried to skeletal guidelines that can be result suburban control in this city expressed. Results showed that marginal regions of Sabzevar with presence of immigrants of rural offspring on latter year's experience violent skeletal development, so that total surface of physical texture of five population nucleus received to near 130 hectare. Regard to results, guideline such as renew populating and undesirable mobility project, offering relational network of around city project, green belt of around city project, creating land bank project and recognition of unbound lands and supervision steerage for structure & making and preservation from land exchanging project have suggested.
  • N. Mohamadzadeh Asl, Gh. Emamverdi, M. Sarirafraz Page 85
    Today’s, the cities and metropolises are litter the economic development of societies and the major of exchanges and economic value added is befall in these cities. Since cities have human attributes, to provide proper infrastructure for progress and economic growth of cities as one of the health challenges of sustainable development This paper by using different areas of Tehran denotative information with regard to macro-indicators of urban health and development today in the major cities Artyat used to using mathematical techniques "Data Envelopment Analysis" to review and specify Urban Health and Healthy City indicators is discussed from the perspective of trying to appropriate substrates and health development to urban analyzed.
  • M. Arasteh Page 107
    Nowadays, a major part of urban literature has been dedicated to the issue of Spontaneous Settlements and various aspects of these quarters need to a lot of investigation. Meanwhile, an important discussion topic in urban planning is attention to public spaces; the spaces that can play a major role in the interaction, Sociable, creating a freshness and vitality to the neighborhood. These spaces can take charge of the same role in urban public spaces of spontaneous settlement. Spontaneous Settlements of Islamabad and Dehevanak are such as an island in center of Tehran city that have more or less prosperous public spaces. Research findings indicate that the quality of public spaces in quarter of Dehevanak is generally better than the Islamabad. Furthermore, despite the claims of the power of collaboration and partnership in residents of spontaneous settlement, this matter doesnt have been seen both in public spaces of these spontaneous settlements. Sociability, participation and social power are clearly seen just in religious spaces. In fact, residents of these quarters, in terms of social and cultural background, express their religious traditions into the safe spaces such as interior spaces and nearby Shrine, mosques and religious board. Incidence of this behavior is justifiable because the residents feel unsafe in the outside spaces like street or square in these quarters. For this reason, the urban management, in order to better implementation of project such as empowerment and rehabilitation projects, must specify financial investment for quantity and quality upgrading of public spaces especially in religious spaces. This way enhances trust of these residents to local council and urban management and attracts appropriate opportunities to promote quality of other public spaces in these spontaneous settlements.
  • M. Akbarpoursaraskanroud, M. Mirzajani Page 131
    Construction issues new towns" policy that is most important now some of the country's executive agencies to achieve goals such as: growth inhibition of major cities, deal with growing problems of urbanization in the future and eliminate the growing focus Affairs works, it decisions on their heads have. Moreover decade 1996-2006 Office on average every nine days, a point that the city has approved a new 10year period mentioned in point 400 cities added to the number of cities, while government policy in these cities, only to create a municipality and giving the minimum requirement is limited. But the aim of creating new cities in Iran can be two goals in the form of decentralization incineration population of large cities and undeveloped areas, he said. Evaluate the performance of new towns has shown that the new towns of the population is not yet expected to absorb. What causes that despite the many investments that are irreversible as well, of new towns to absorb population are not successful? New cities without identity, cultural mismatch with residents, dormitory being inappropriate location. .. Are only a few factors in response to the question above can be named. Of new towns, although a solution to the Middle and realistic policy and expediency conditions are present, and although the solution to emergency and short-term recall is higher but the only version of urban problems is not healing. The idea can only function as an opportunity to create opportunities and to provide essential programs and long-term urbanization in the country is headed urbanization strategy and national policy formulation in developing countries space, enhancing the ability of small and medium cities in the fundamental solution goals so far in the new towns have been unable to meet them.