فصلنامه ره آورد نور
سال دهم شماره 35 (پیاپی 52، تابستان 1390)

در فضای سایبر یک هویت جدید، علاوه بر هویت فیزیکی وجود دارد که بعضی‌ها به اشتباه این هویت جدید، یعنی هویت دیجیتالی را مترادف هویت مجازی می‌دانند؛ در حالی که این هویت می‌تواند به صورت مجازی یا حقیقی شکل بگیرد. می‌توان مشخصات هویت حقیقی را بروز داد یا از خود، شخصی دیگر غیر از آنچه در واقعیت بوده، ارایه داد. هویت مجازی، سابقه تاریخی دارد و در طول تاریخ از آن استفاده شده است. هویت مجازی، پیامدهای منفی مختلفی دارد که قابل توجه است و افراد مجرم و کلاهبردار و فریبکار را در برابر عواقب اعمالشان حفاظت می‌کند و نوعی بی‌مسیولیتی در برابر اعمال ایجاد می‌کند؛ اما پیامدهای مثبت بسیاری هم دارد که قابل چشم‌پوشی نیستند، مثل حفظ صحت و اعتبار یک فرآیند، آزادی بیان.

با ظهور اینترنت و فناوری ‏های وابسته، بیشتر جنبه‏ های زندگی بشر تحت تاثیر این پدیده نوظهور قرار گرفته است. از امکانات جدید می‏توان به صورت مثبت و سازنده در جهت تسهیل زندگی بهره برد و برای استفاده درست از آن برنامه ‏ریزی کرد. یکی از جنبه‌های متاثر از اینترنت، بحث دینداری افراد می‏باشد که در محیط اینترنت باید برای تبلیغ و حفظ آن برنامه‌ریزی و اهتمام ورزید. در این مقاله ضمن معرفی امکانات مختلف موجود در اینترنت، پیشنهاداتی نیز در جهت استفاده موثر از آنها در خدمت دین ارایه شده است.

شبکه‏ های اجتماعی به عنوان سربازان جدید جنگ نرم دول غربی، فعالیت‌های خود را به فضای واقعی جامعه سرایت داده و هماهنگی و سازماندهی بسیاری از تجمع‏ های سیاسی و اعتراضی را بر ضد دولت هدف برعهده می‏گیرند؛ همان‏طور که بخش عمده‏ای از رخدادهای اعتراضی ایران، طی ماه ‏های پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم، در فضای سایبر ساماندهی شد.

با توجه به جایگاه و اهمیت مباحث علوم قرآنی در فهم آیات قرآن و ارتباط آن با علوم دینی همچون تفسیر، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی اقدام به تولید نرم‌افزار مشکاه الانوار نمود و این گونه، گام بسیار بلندی را برای معرفی و توسعه هر چه بهتر این علم برداشت. مشکاه الانوار یا کتابخانه جامع علوم قرآنی، نام نسخه اول از سری برنامه‌های نرم‌افزاری علوم قرآنی مرکز نور می‌باشد که به قرآن‌پژوهان و محققان گرامی عرضه شده است و نسخه دوم آن به نام «دانشنامه علوم قرآنی» مراحل پایانی را سپری می‌کند که به مدد الهی در آینده عرضه خواهد شد. به منظور آشنایی بیشتر خوانندگان، خاصه پژوهشگران علوم و رشته‌های قرآنی با روند تولید برنامه و ویژگی‌های آن، دیدگاه متکفل محترم این نرم‌افزار ارزشمند را جویا شدیم. آنچه را در ذیل می‌خوانید، حاصل این گفتگو است.

در حاشیه برگزاری نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در تهران، به حضور مسیول بخش نمایشگاه‌های داخلی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی رسیدیم تا از وضعیت و کیفیت نمایشگاه و نیز میزان استقبال کاربران از غرفه نور اطلاع کسب کنیم. تولیدات نرم‌افزاری نور که همواره در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی عرضه می‌شود، به دلیل برخورداری از محتوای غنی و قابلیت‌های فنی و پژوهشی مناسب توانسته است توجه بسیاری از مخاطبان و محققان را به خود جلب نماید. آنچه در ذیل می‌خوانید، حاصل گفتگوی ره‌آورد نور با مسیول بخش نمایشگاه‌های داخلی مرکز نور است.

هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی رابط ‌کاربر و قابلیت‌های جستجوی نرم‌افزارهای علوم اسلامی شهر قم در سه حوزه: قرآن، حدیث، فقه و احکام بر اساس معیارهای ارزیابی استخراج شده از منابع معتبر انگلیسی و فارسی است. از میان 12 مرکز تولید نرم‌افزارهای اسلامی، مرکز تحقیقات کامپیوتری نور، به عنوان بهترین تولیدکننده رابط ‌کاربر و قابلیت‌های جستجوی محصولات نرم‌افزاری شناخته شد.

همزمان با سالروز میلاد پرخیر و برکت پیامبر اکرم اسلام، حضرت محمد بن عبدالله (ص) و فرزند گرامی‌اش حضرت امام جعفر صادق (ع) در بهمن 89 طی مراسمی نرم‌افزار جامع فقه اهل بیت (ع) 2 با حضور مرجع عالی‌قدر جهان تشیع، حضرت آیت الله صافی گلپایگانی، جمعی از علماء و فضلاء و پژوهشگران علوم دینی در ساختمتان نور رونمایی شد. در ابتدای مراسم، حجت الاسلام بهرامی قایم مقام مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به ایراد سخن پرداختند. ایشان سخنان خود را با عرض تبریک ولادت با سعادت پیامبر گرامی اسلام آغاز نمودند و ضمن بررسی جنبه‌های مختلف زندگی پیامبر اسلام، به نقش والای حضرت رسول اکرم (ص) و الگو بودن ایشان در زندگی بشریت اشاره کردند. همچنین ایشان پس از واکاوی وقایع پس از رحلت پیامبر اسلام، به تلاش و همت گروهی از نخبگان و دانشمندان علوم اسلامی و به خصوص ایمه اطهار (ع) در زمینه نگارش احادیث و اخبار و سنت نبوی و بسط آن در جامعه اسلامی اشاره کردند. حجت الاسلام بهرامی افزود: جدال بین حق و باطل پس از رحلت رسول اکرم تا سال‌های آخر قرن اول و ابتدای قرن دوم که مصادف با امامت امام باقر و امام صادق بود، ادامه داشت. در این سال‌ها زمینه انحراف از جهتی گسترش پیدا کرد و جامعه اسلامی با فرهنگ‌ها و سوالات و شبهات جدیدی مواجه شد که این می‌توانست خطری جدی برای اسلام باشد. در این سال‌ها این دو امام بزرگوار با تاسیس حوزه‌های علمیه در شهرهای مدینه و کوفه، احیاگران سنت نبوی شدند و همچنین در این زمینه شاگردانی را نیز تربیت کردند. بنابراین، با این حرکت...

امروزه با توسعه روزافزون جوامع و گسترش وسایل ارتباطی، جامعه جهانی به هم متصل شده است. گسترش فناوری‌های جدید اطلاعاتی فاصله‌ها را در هم شکسته و کشورها را به هم نزدیک نموده است. دنیای جدید، نیازهای جدیدی را به دنبال خود آورده است. در چنین شرایطی، کسانی که وسایل ارتباطی بیشتری دارند و بتوانند حجم بیشتری از اطلاعات را در کمترین زمان انتقال دهند، موفق‌تر خواهند بود. در این دنیای تبادل همه‌جانبه اطلاعات، کشور ما نیز از این قافله عقب نمانده و مراکز گوناگون علمی و فرهنگی، رفته رفته به وسایل جدید ارتباطی و اطلاعاتی مجهز می‌گردند تا جامعه جهانی و تشنگان معارف بلند اسلامی را سیراب سازند. موتورهای جستجو با همه سرعت و دقتی که در پاسخگویی به سوالات دارند، در بسیاری از موارد نتوانسته‌اند پاسخگوی مناسبی برای سوالات تخصصی انسان باشند. در این میان، دسته دیگری از موتورهای جستجو زاده شده‌اند که بر اساس هوش انسانی کار می‌کنند (1) و بر آن‌اند که آدمی را در حرکت به سوی قله‌های دانایی یاری‌گر باشند. از بین موتورهای جستجوگر انسانی می‌توان به موتور جستجوی چاچا (2) اشاره نمود. از بین سایت‌ها و موتورهای گوناگونی که در زمینه پرسش و پاسخ در جهان مشغول فعالیت‌اند، سایت چاچا (CHACHA) (3) رتبه اول را به خود اختصاص داده است. این سایت نمونه‌ای از پایگاه‌های اجتماعی است که از 4 سپتامبر 2006 آغاز به کار کرد و سعی در ارایه سرویس و پاسخگویی به کاربران در نقاط مختلف جهان نمود. در ژانویه 2008 با راه‌اندازی سرویس جستجو تلفن همراه و در ماه آوریل همان سال با راه‌اندازی سرویس صوتی موبایل بر میزان مخاطبانش افزود. بسیار قابل توجه است که تعداد سوال و جواب‌های این سایت از ماه دسامبر 2010 به فراتر از یک میلیارد رسیده است. طبق بیان این سایت، روزانه 3 میلیون سوال از سوی حدود 600000 بازدیدکننده مطرح می‌شود. تنها در یک روز رکورد 1 میلیون بازدیدکننده و 2 میلیون پیام کوتاه، توسط این سایت شکسته شد. بیشترین سوالات در بخش‌هایی چون: سرگرمی‌ها و تفریحات، فرهنگ، آموزش و پرورش، خانواده، دوست‌یابی، شخصیت‌های تاریخی، اسطوره‌شناسی و مذهب صورت گرفته است. 62000 نفر همه روزه پاسخگوی سوالات کاربران این سایت می‌باشند که بر اساس توانایی‌ها و علایق و تخصص‌هایشان تقسیم شده‌اند. بیشترین استفاده‌کنندگان این سایت، 18 تا 49 سال دارند. در کشور اسلامی ما نیز مراکز و پایگاه‌های گوناگونی وجود دارند که سعی می‌کنند با شیوه‌های گوناگون پاسخگوی سوالات و رفع شبهات مخاطبان خود باشند.

آنچه به عنوان تعریف وبلاگ قرآنی در فضای سایبر و در میان خود وبلاگ‌های قرآنی دیده می‌شود، یک تعریف کاملا سطحی و ابتدایی است. از سوی دیگر، مخاطبان غالبا طالب مباحث جدید و مطالب پژوهشی با بیان ساده و روان هستند. برداشت ساده و ابتدایی از یک وبلاگ قرآنی و در نتیجه، ارایه مطالب سطحی و مقدماتی، هرگز خواسته مخاطبان و خوانندگان وبلاگ‌های قرآنی را برآورده نمی‌کند. از این رو، ضرورت توجه به موضوع، شیوه بیان و سطح محتوا، از مهم‌ترین مسایل پیش روی وبلاگ‌های قرآنی به شمار می‌آید. این نکته را نیز در نظر داشته باشیم که وبلاگ آیینه افکار نویسنده است. بنابراین، یک وبلاگ‌نویس قرآنی باید تنها به موضوعاتی که به قرآن و معارف قرآنی مرتبط است، بنویسد و در باب هر موضوعی که به نظرش رسید، مطلب ننویسد. وبلاگ‌های قرآنی، جایگاه تثبیت‌شده و پذیرفته شده‌ای را در بین وبلاگ‌هایی که موضوع‌های تخصصی را دنبال می‌کنند، پیدا کرده‌اند. موضوع قرآن در وبلاگ‌ها یکی از مهم‌ترین موضوعات وبلاگ‌نویسی تخصصی است که از محبوبیت زیادی برخوردار است و تلاش‌های بسیاری نیز در تولید محتوا و مطالب قرآنی آنها می‌شود.

پایگاه‌های اسلامی، منابع عظیم و ارزشمند مذهبی‌اند که هدفشان را اشاعه و تبلیغ دینی قرار داده‌اند و همواره در مسیر کار، دچار خطاها و اشتباهاتی می‌گردند که به عللی همچون روزمرگی پایگاه، تجربه ناکافی، یا عدم دقت کافی توسط مدیران پایگاه‌ها دیده نمی‌شوند؛ اما باعث آزار کاربران و در نتیجه، رویگردانی آنان از پایگاه می‌گردند. در این مقاله سعی می‌شود با اشاره به چندین مورد از رایج‌ترین این خطاها، مدیران پایگاه‌های اسلامی را متوجه این مسیله نموده و آن‌ها را در جهت انجام هرچه بهتر رسالتشان یاری رسانیم.

عناوین مطالب بخش تازه‌های اطلاع‌رسانی اسلامی35:

 لوح فشرده «بهجه الفقیه» در قم تولید شد
 دانشنامه «حقوق بشر» در فضای مجازی عرضه شد
 نرم‌افزار کتاب‌های شیعی ویژه تلفن همراه تولید شد
 پایگاه خبری «المصطفی نیوز» راه‌اندازی شد
 لوح فشرده دانشنامه «سید محمدباقر صدر» تولید شد
 نرم‌افزار جامع «مادر بهشتی» تولید شد
 سایه «شاخه طوبی» بر اهل زمین گسترده شد
 نرم‌افزار چندرسانه‌ای «آیت‌الله طالقانی» تولید شد
 ارایه ترجمه‌ها و تفاسیر مختلف قرآن کریم در نرم‌افزار «ترنم وحی»
 محصولات نور در مرکز اسلامی تورنتوی کانادا به نمایش درآمد
 شبکه اجتماعی تبیان در فضای مجازی راه‌اندازی شد
 لوح فشرده «پرسش‌های قرآنی جوانان» در قم تولید شد
 دومین بانک نرم‌افزارهای علوم اسلامی در استرالیا راه‌اندازی شد
 دانشنامه امام خمینی (ره) روی پایگاه حوزه به‌روزرسانی شد
 پایگاه اینترنتی «شیعه عالم تی‌وی» راه‌اندازی شد

عناوین مطالب بخش دانستنی‌های فناوری35:

 دستیابی به بعدی تازه از تصاویر 3 بعدی
 اولین صفحه‌نمایش بی‌سیم
 انتقال اطلاعات با سرعت 10 گیگابیت برثانیه
 ساخت هارددیسک 42 ترابایتی
 عرضه لپ‌تاپ با 32 ساعت طول عمر باتری
 سریع‌ترین کارت‌گرافیک 560GTX عرضه شد
 خداحافظی گوگل با مرورگرهای قدیمی
 ویندوز 8 رونمایی شد

عناوین مطالب بخش آموزش35:

 گوگل در اینترنت اکسپلورر
 کاهش زمان بوت ویندوز اکس پی
 وردپرس‌نویسی با آفیس 2010
 تغییر موضوع ایمیل‌های دریافتی
 آسان‌ترین راه کنترل از راه دور رایانه
 چگونگی بستن اتوماتیک برنامه‌های هنگ کرده
 نصب ویندوز به وسیله حافظه فلش
o بوت از نوع فلش!
o چرا حافظه‌های USB؟
o چرا فلش بوت؟
 جی‌میل! یا ارسال ایمیل بدون اینترنت!
 خالی کردن تاریخچه

عناوین پرسش های بخش پرسش و پاسخ35:

 ویندوز 7 نصب کرده‌ام، ولی مودم و کارت صدای سیستم را نمی‌شناسد. برای رفع این مشکل، چه کار کنم؟  در ویندوز XP ، دو فایل بانام‌های Oemlogo و Oeminfo می‌ساختیم و در 32 System قرار می‌دادیم که وقتی روی My Computer راست کلیک و Properties را انتخاب می‌کردیم، می‌توانستیم مشخصات خودمان را ببینیم. آیا در ویندوز7 چنین امکانی فراهم است؟  در ویندوز XP با نصب آپگرید جینیون آرم آن در پایین دسکتاپ می‌آید و بک‌گراند مشکی شده را هرچه تغییر می‌دهم، دوباره مشکی می‌شود. برای حل آن چه باید کرد؟  1. آیا نرم‌افزاری وجود دارد که از تمام اطلاعات ذخیره شده درهارد رایانه پشتیبان تهیه کند و فایل پشتیبان تهیه شده، تنها در حد یک دی‌وی‌دی حجم داشته باشد تا اگر به هر دلیلی‌هارد رایانه بسوزد، بتوان اطلاعاتش را به ‌هارد جدید منتقل کنیم؟ 2. تعدادی از سایت‌های لاتین که نرم‌افزارها را به صورت رایگان در اختیار کاربرهایشان قرار می‌دهند و سرعت دانلود مناسبی دارند، معرفی کنید.  با چه نرم‌افزاری می‌توان فایل‌های تصویری را ویرایش کرد و به کیفیت HD با رزولوشن بالا و حجم پایین تبدیل و در یک DVD معمولی رایت نمود؟  چرا نسخه بعدی از ویندوز ویستا ساخته نشد و اصولا مهم‌ترین و اصلی‌ترین امکانات جدید ویندوز 7 در مقایسه با ویندوز ویستا چیست؟  در مورد گوگل کروم و ویژگی‌های آن توضیح دهید.  می‌خواهم ویندوز خود را عوض کنم؛ اما درایور تمام قطعات سیستم را در اختیار ندارم و نمی‌توانم تمام اینترنت را برای جستجوی درایور آن‌ها جستجو کنم. آیا برای حل این مشکل، راهکاری وجود دارد؟  برای صفحه‌گذاری یک فایل Word چه کار باید کرد تا در این فایل صفحه اول شماره نخورد و از صفحه دوم شماره‌گذاری از شماره 1 به بعد اعمال شود؟  1. چگونه می‌توان نرم‌افزارهای نصب شده در رایانه را در رجیستری مشاهده کرد یا نرم‌افزار مشکل‌دار را مستقیما از رجیستری پاک کرد؟ 2. می‌خواهم ویندوز نصب کنم، ولی از سی‌دی بوت نمی‌شود و وارد ویندوز قبلی می‌شود؛ با این که در بایوس سی‌دی رام را انتخاب کرده‌ام؟  زمانی که می‌گویند حجم ترافیک ماهانه ADSL شما مثلا 6 گیگابایت است، آیا موقعی که به اینترنت صرفا وصل هستیم نیز از آن حجم کاسته می‌شود؟  می‌خواستم بدانم فرمت sns با کدام برنامه پخش یا تبدیل می‌شود؟  لطفا سیستمی معرفی کنید که بتوان فیلم‌های با کیفیت فول اچ‌دی و یا فیلم‌های سه‌بعدی را به راحتی با آن تماشا کرد.  چگونه از مراحل نصب ویندوز 7 روی سی‌دی یا یواس‌بی Imag بگیریم تا در دفعات بعد جهت نصب، از وارد کردن اطلاعات آن بی‌نیاز شویم؟  از آنتی‌ویروس Beet defender 2011 pro استفاده می‌کنم. در توضیح نصب این نرم‌افزار نوشته: پس از نصب، سیستم را مجددا راه‌اندازی کرده و از safe mode استفاده کنید. سپس فایل patch را اجرا کنید تا لیسانس آنتی‌ویروس شما تا سال 2045 آپدیت شود، که این کار را انجام دادم. در ضمن، آپدیت آفلاین این آنتی‌ویروس را نیز دانلود کرده و از طریقی که گفته بود، آن را 2 اجرا کردم. اما وقتی به اینترنت متصل شدم، لیسانس آن غیرفعال شد و آپدیتی هم که به صورت آفلاین نصب کرده بودم، غیرفعال گردید! دلیل این مشکل چیست؟  به چه روشی می‌توان با2010 Word یک PDF تولید کرد؟ آیا الزاما باید از برنامه‌های جانبی و مخصوص این کار استفاده کرد؟  در 2007 Publisher زمانی که می‌خواهیم بروشوری ایجاد کنیم، باید در هر قسمت، یک Textbox جداگانه ایجاد کنیم. چگونه می‌توان این تکست باکس‌ها را به صورتی درآورد که در حالی عین این‌که از هم جدا هستند، با پرشدن ظرفیت هر کدام، متن به صورت اتوماتیک در Textbox بعدی نوشته شود؟  1. در موقع نصب ویندوز، با پیام زیر مواجه می‌شوم. علت چیست؟ ضمن این‌که در این حالت، سی‌دی نصب ویندوز بالا نمی‌آید و نمی‌توانم ویندوز را نصب کنم؟ Invalid boot.ini failed. 2. تفاوت دو فرمت avi و xvid چیست؟  1. به‌تازگی ویندوز 7 نصب کرده‌ام؛ ولی هیچ صدایی از رایانه شنیده نمی‌شود و روی آیکون بلندگو درtaskbar علامت ضربدر دیده می‌شود. دلیل آن چیست؟ 2. درایوهای G و DVD ROM) H) و (CD RW) چند ماه است که بیرون نمی‌آیند و چراغشان روشن نمی‌شود. راه حل این مشکل کدام است؟ 3. گاهی خود به ‌خود شکلCD همراه نشانگر ماوس ظاهر می‌شود. چرا این گونه است؟  مدتی است ویروس یا کرمی وارد سیستمم شده و تقریبا همه جا خودش را کپی می‌کند. حجمش 16 کیلوبایت و فرمتش هم tmp است. آخرین آپدیت‌های کاسپراسکای هم نمی‌توانند آن را شناسایی کنند. لطفا در این مورد راهنمایی‌ام کنید.  فایل pagefile.sys در درایوی که ویندوز نصب‌شده، چیست؟ این فایل حجمی حدود 2 گیگابایت دارد و قابل پاک شدن هم نیست و به عنوان ویروس نیز شناسایی نمی‌شود. آیا راهی برای پاک کردن آن وجود دارد؟  وقتی رایانه را به اینترنت وصل می‌کنم، مرورگرم هیچ سایتی را باز نمی‌کند در صورتیکه اینترنت من دایال‌آپ است.  در داخل تمام پوشه‌های رایانه‌ام نام بعضی از آنها رنگ آبی دارند؛ در حالی‌که باید رنگ همگی مشکی باشد. در ضمن، آنتی‌ویروس کاسپرسکی2011 روی سیستم بنده نصب و آپدیت شده است.  1. فایل‌هایی با فرمت swf دارم. با نرم‌افزارهای مختلف مربوط امتحان کردم؛ ولی فقط چند لحظه باز می‌شود. چطور این فایل‌ها را باز کنم یا اگر آسیب‌دیده، ترمیم کنم؟ 2. قابلیت Alro در ویندوز 7 از کار افتاده و فقط آیکون‌ها را نشان می‌دهد. چطور به حالت اول بر می‌گردد؟