فهرست مطالب

زبانشناسی و گویش های خراسان - پیاپی 2 (بهار و تابستان 1389)

مجله زبانشناسی و گویش های خراسان
پیاپی 2 (بهار و تابستان 1389)

  • 166 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1389/06/17
  • تعداد عناوین: 8
|
  • محمد راسخ مهند صفحات 1-13
    مفعول نمایی افتراقی ویژگی زبانهایی است که همه مفعولها را به یک شیوه نشان نمی دهند. بوسونگ (1985) این پدیده را در برخی از زبانهای ایرانی بررسی کرده است. آیسن (2003) نشانه «را» در فارسی را نشانه ای می داند که به معرفگی و جانداری مفعولها حساس است و این زبان رانمونه ای از زبانهای دارای مفعول نمایی افتراقی می داند. در این مقاله نشان داده ایم برخلاف دیدگاه آیسن (2003)، نمی توان گفت «را» در فارسی فقط طبقه خاصی از مفعولها را همراهی می کند؛ به سه دلیل: اولا می تواند در طیف معرفگی با همه مفعولها ظاهر شود و حضور آن تاثیری کلامی دارد؛دوم اینکه طیف جانداری نقشی در حضور «را» ندارد؛ سوم اینکه می تواند با مواردی از غیرمفعولها نیز ظاهر شود. پس با در نظر گرفتن این سه مورد، نمی توان دیدگاه آیسن (2003) را در مورد نقش «را» اقتصادی فرض کرد.
    کلیدواژگان: حالت، مفعول نمایی افتراقی، معرفگی، جانداری، فارسی
  • محمد عموزاده مهدیرجی، فاطمه بهرامی صفحات 15-32
    اشاره در زبان، از مقولاتی است که می تواند ازدیدگاه کاربردشناسی مورد تحلیل قرار گیرد.از این رو تحلیل جنبه های کاربرد شناختی اشارات زمانی در زبان فارسی و چگونگی به کارگیری این جنبه ها توسط سخنگویان فارسی زبان از اهداف نوشته حاضراست. بسیاری از اطلاعاتی که در گفتار مردم منتقل می شود جنبه کاربرد شناختی دارد و به بافت موقعیتی و اجتماعی خاص مربوط می شود. از جمله اهداف این مقاله، آشکار ساختن نقش اشارات زمانی در انتقال مفاهیم کاربرد شناختی در بافت موقعیتی و فرهنگی است که دستور زبان قادر به توصیف و تبیین همه ابعاد آن نیست.
    کلیدواژگان: اشاره، اشاره زمانی، بافت زبانی، بافت موقعیت، بافت فرهنگی
  • علیرضا خرمایی، آرمان ذاکر صفحات 35-57
    در نشریات ورزشی، هر نویسنده ای (ورزشی نویس) برای جذب مخاطب، خود را در رقابت با سایر کسانی می بیند که در همان نشریه او قلم می زنند. اولین و بهترین راه جذب مخاطب، جذاب ساختن هر گزارش یا خبر از طریق برجسته سازی عنوان است. یکی از راه های برجسته سازی عنوان، استفاده از قلمها و رنگهای مختلف است که عموما خارج از اختیار ورزشی نویس است؛ اما آنچه یقینا در دسترس و به اختیار اوست، همانا برجسته سازی عنوان با استفاده از الگوهای زبانشناختی است. در مقاله حاضر، با بررسی دویست شماره از بیست عنوان نشریه ورزشی کشور که بین سالهای1376 تا 1386 منتشر شده بودند، 150 عنوان برجسته شده به صورت تصادفی انتخاب شد و پس از تحلیل، مشخص گردید که می توان انواع برجسته سازی را به ترتیب بسامد در چهار الگوی زبانشناختی گنجاند: 1- الگوهای معنایی؛ 2- الگوی نحوی؛ 3- الگوهای ساختواژی؛ 4- الگوی کاربرد شناختی. همچنین نتایج توصیفی مقاله حاضر نشان می دهد که نظریات ایفان تیدو (2009) درباره عنوان در نشریات پذیرفته تر است تا نظرات در (2003).
    کلیدواژگان: نشریات ورزشی، جذب مخاطب، عنوان، برجسته سازی، الگوهای زبانشناختی
  • محمدرضا پهلوان نژاد، مهدی مشکوةالدینی، سید محمد حسینی معصوم صفحات 59-83
    برنامه کمینه گرا (چامسکی، 1995) رویکرد غالب و جدید«زبان شناسی زایشی» است. بررسی پیوندهای سلسه مراتبی ساخت نمای جمله های زبان به لحاظ دانش زبانی ذهنی سخنگویان، هدف عمده تحلیل ساختی در رویکرد یاد شده است. یکی از ویژگی های تحلیل ساختی جمله در این رویکرد، در نظرگرفتن مقوله های نقشی است که به تبیین پیوندهای نحوی مقوله های واژگانی کمک می کند. تحقیق حاضر، ضمن ارائه توصیفی دقیق از مقوله های نقشی، به بررسی مقوله نقشی زمان در نحو جمله های فارسی می پردازد.همسو با تعاریف به کار رفته در برنامه کمینه گرا به بررسی چگونگی صرف فعل از راه بازبینی مشخصه های تعبیرناپذیر موجود در گره زمان و فعل اصلی و عمل مطابقه خواهیم پرداخت. همچنین با در نظر گرفتن اینکه مشخصه تصریف در زبان فارسی یک مشخصه قوی است، با ارائه نمونه هایی نشان خواهیم داد که فعل به هسته زمان جذب می شود و درجایگاهی خارج از گروه فعلی بالا (vP) قرار می گیرد. حذف گروه فعلی و پرسشهای تاییدی از جمله شواهدی است که این فرض را تایید می کند.
    کلیدواژگان: برنامه کمینه گرا، مقوله نقشی، گروه زمان، گروه فعلی لایه ای، تصریف قوی
  • بهروز محمودی بختیاری صفحات 85-104
    در این روزها، حفظ و صیانت میراث فرهنگی به عنوان بخشی مهم از هویت ملی، مورد توجه مردم و مقامات کشور قرار گرفته است. با این وجود، به نظر نمی رسد چنین همتی تاکنون صرف میراث فرهنگی «معنوی» ایران شده باشد. نظر به این که سرعت نابودی گویشها بسیار بالاتر از سرعت نابودی دیگر میراث معنوی است و مرگ آنها بر بسیاری از عقاید و رسوم و باورها تاثیر می گذارد، یکی از دغدغه های مهم ملی باید حفظ این میراث مهم، آسیب پذیر و پراکنده باشد. در این مقاله، ضمن پرداختن به کلیاتی چون مفهوم زبانهای در خطر و در حال انقراض، به زبانهای ایرانی پرداخته شده و تاریخچه، آسیب شناسی و نیازهای مرتبط با مطالعات گویشی (با تاکید بر مقوله «مستندسازی زبان») بررسی شده است.
    کلیدواژگان: میراث فرهنگی معنوی، زبانهای در خطر، مستندسازی زبان، گویشهای ایرانی
  • نسترن توکلی، سیامک صاحبی صفحات 105-120
    در میان پسوندهای موجود در زبان فارسی، پسوند «ی» از قدرتی بی مانند برخورداراست: چه از حیث تنوع گروه های اشتقاقی و چه از لحاظ تعداد مشتقاتی که می سازد. این پسوند، که سابقه آن به ایرانی باستان بازمی گردد، بسیار زایاست و بالاترین بسامد را در میان دیگر وندها دارد. ازهمین رو، جستار حاضر با اتخاذ رویکردی ترازمانی، سابقه حضور وکاربردهای این پسوند در ایرانی باستان و نیز در زبانهای ایرانی میانه غربی را مورد بررسی قرارمی دهد و ضمن تجزیه وتحلیل داده ها، ساختارهای پسوند «ی» را به سه گروه ساختارهای اسمی، ساختارهای صفتی و ساختارهای قیدی تقسیم می سازد تا از این رهگذر به معرفی کاربردهای گوناگون این پسوند در فارسی نو پرداخته شود. نتیجه این که کاربرد وزایایی پسوند «ی» در گذر زمان به گونه چشم گیری افزایش پیدا کرده است، به طوری که امروزه در نقش پسوندی توسعه طلب ظاهرشده و در سطوح مختلف به حریم پسوند های دیگر هجوم برده و آنها را به حاشیه رانده است.
    کلیدواژگان: وند، پسوند، ترازمانی، زبانهای ایرانی، زبان فارسی
  • جلیل الله فاروقی هندوالان، حسن مهرجوفرد*، مرجان دری صفحات 121-138

    تحقیق حاضر قصد دارد با توصیف گویش گیوی و مقایسهآن با زبان پهلوی- بویژه از جنبه فرآیند های واجی- این گویش را به دلیل اهمیت تاریخی و فرهنگی اش معرفی نماید و نشان دهد که در گویش گیوی می توان واژه های بسیاری یافت که با وجود اینکه تحت تاثیر فرآیند های واجی قرار گرفته اند در مقایسه با گویش معیار از نظر تلفظ و معنا نزدیک به زبان پهلوی هستند. فرآیند های واجی که در این تحقیق مد نظر بوده اند عبارتند از: حذف،افزایش، ابدال، ادغام و قلب. داده های اصلی این تحقیق، فهرستی از واژه هاست که به عنوان شاهد انتخاب شده اند. این تحقیق، بیانگر روابط عمیق تاریخی میان گویش گیوی و زبان پهلوی است.

    کلیدواژگان: گویش گیوی، زبان پهلوی، فرآیند های واجی
  • محمد امین ناصح، زهرا استادزاده صفحات 139-153
    این مقاله در حوزه جامعه شناسی زبان به بررسی رابطه قدرت/ همبستگی در گفتار پزشک و بیمار فارسی زبان می پردازد. ازاین رو متغیر زبانی گونه های خطاب به عنوان یکی از نشانگرهای ابراز قدرت در کنار چهار متغیر اجتماعی جنسیت، طبقه اجتماعی، سن و تحصیلات مد نظر بوده. کاربرد متغیرها در هر گروه با بهره گیری از تحلیلهای آماری مورد بررسی دقیق قرار گرفته است. پس از تحلیل داده ها مشخص شد که در مجموع، عامل قدرت در گفتار پزشک با بیمار فارسی زبان مشهود است و چهار متغیر غیرزبانی مذکور نیز بر میزان کاربرد نشانگرهای قدرت موثر اند. این موضوع تا حد زیادی با مباحث حوزه اخلاق در پزشکی هم راستاست ونتایج حاصل می تواند بر بسیاری از مسائل این حوزه پرتو افکند.
    کلیدواژگان: جامعه شناسی زبان، رابطه قدرت و همبستگی، گفتمان پزشک و بیمار، اخلاق پزشکی
|
  • Dr. Mohammad Rasekh Mahand Pages 1-13
    In the literature of differential object marking (DOM)، it is argued that animacy and definiteness are the two main distinguishing features in marking or not marking direct objects. Objects high in definiteness and animacy clines are more likely to be case marked. Using a functional-typological approach، Aissen (2003) asserts that in Persian، objects high in definiteness and animacy clines are followed by the postposition، RA. This paper tries to show that Aissen’s explanation of Persian RA is not acceptable and her conclusions are not valid considering Persian data.
  • Dr. Mohammad Amuzadeh Mahdiraji, Fatemeh Bahrami Pages 15-32
    Deicticity in language is an important issue that can be analyzed pragmatically. So the present paper aims to investigate the pragmatic aspects of time deictic terms in Persian and the way they are used by Farsi speakers. Much information which is transferred in speech has pragmatic aspects and relates to the certain context of situation and social context. One of the goals of this paper is to reveal the role of time deixis in transferring pragmatic concepts in context of situation that grammar is unable to explain exhaustively.
  • Dr. Ali Reza Khormai, Arman Zaker Pages 35-57
    AS far as reader attraction is concerned، each sport journalist is in competition with those who write in the same journal or in other ones. The first and the best way to attract readers is to make the title salient. One of the ways to produce salience in the title is the application of different forms and colours. But these are decided upon by type setters. The journalist may use linguistic patterns to magnify his title. The present paper tries to identify those patterns. To do so، we studied two hundred issues of twenty sport journals published between 1997 and 2007 and selected a random sample containing 150 salient titles. WE detected four types of linguistic patterns which can be ordered in terms of their frequency as: 1. semantic pattern، 2. syntactic pattern، 3. morphological pattern and 4. pragmatic pattern.
  • Dr. Mohammad Reza Pahlavannezhad, Dr. Mehdi Meshkatod Dini, Dr. Seyed Mohammad Hosseini Masoum Pages 59-83
    The Minimalist Program is the most recent approach in generative linguistics. The program mainly seeks to analyze the hierarchical structure of the sentences in human languages with regard to the mental linguistic knowledge of the speakers. An interesting aspect of the structural analysis in this approach is the introduction of functional categories، which help to define the syntactic relationships between lexical categories. Providing a comprehensive description of functional categories، the present study deals with the one of the functional categories i. e. Tense، in the syntax of Persian sentences. In line with the definitions applied in the Minimalist Program، we study verb inflection through agreement and the checking process of uninterpretable features on T and V nodes. Moreover، with regard to the fact that the feature Infl is a strong feature in Persian، the verb is attracted to the head T and placed in a position outside vP، vP deletion and tag questions support this hypothesis.
  • Dr. Behrooz Mahmoodi-Bakhtiari Pages 85-104
    Maintenance of the cultural heritage as a part of the national identity has recently drawn the attention of Iranian people and officials. However، it seems that such an interest has not been shown in the «spiritual» cultural heritage of Iran. Since many of the Iranian languages and dialects are on the verge of extinction، and their death will surely affect many other traditions and beliefs، one of the major national concerns of the officials should be the maintenance of their important، endangered، and scattered cultural heritage. This article deals with the issues of the endangered languages، and focuses on the Iranian languages، emphasizing on «language documentation»، aiming to provide a modern، scientific method for preserving these dialects.
  • Dr. Nasrin Tavakkoli, Siamak Sahebi Pages 105-120
    This paper is an attempt at a descriptive، qualitative study of Persian suffix –i considering both its history and its current functions. To attain this goal، we first present a linguistic description of the suffix. The article then deals with the origins of the Persian suffix –i as one of the most generative and frequent Persian suffixes. It is indicated that the suffix originates in ancient times and can be traced in Old Persian and Western Middle Iranian languages. Then it goes through the functions of –i in current New Persian and investigates it under three categories، namely nominal، adjectival and adverbial structures while relevant examples are provided. The study shows that the suffix i- is unique in terms of the number and variety of the derivations it makes. The generation and dynamism of the suffix have increased dramatically over time. We conclude that the suffix –i has been so active that it has penetrated to the domain of some other Persian suffixes and has marginalized them.
  • Dr. Jalil-Allah Faroughi Hendevalan, Hasan Mehrjufard, Marjan Dorri Pages 121-138

    The aim of the present study is to describe Givi dialect and compare it with Pahlavi language، especially in regard to phonological processes، and to introduce the dialect because of its historical and cultural importance. It also wants to indicate that there are many words in Givi dialect that while they have undergone phonological processes، they are phonologically and semantically، close to Pahlavi language. These processes include deletion، addition، mutation، merger and metathesis. The main data in this study is a list of words which are used as examples to establish the mentioned phonetic changes. This study indicates profound historical links between Givi dialect and Pahlavi language.

  • Mohammad Amin Naseh, Zahra Ostadzadeh Pages 139-153
    The present paper studies the power/solidarity relations in the talk between Farsi-speaking doctors and patients from a sociolinguistics perspective. Therefore، we studied the linguistic variable، types of address، as one of the markers for exercising power، together with four social variables: sex، social class، age and education. The application of the variables in every group was statistically analyzed. The results indicated that the power factor is obvious in the talk of Farsi-speaking doctors to patients while the four non-linguistic factors affect the extent to which these markers of power. This is largely in line with the topics in the medical ethics and the results can shed light upon many issues in this scope.