فهرست مطالب
فصلنامه فقه و تاریخ تمدن
سال ششم شماره 24 (تابستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/05/05
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 9حراج نوعی فروش است که به موجب آن فروشنده یا قائم مقام قانونی او، مالی را به مردم در مدت معین با بهای مشخص با رعایت نظامات خاص دولتی و عرفی عرضه می کند، با پیوستن خریدار در جلسه ی حراج به ایجاب فروشنده تراضی حاصل و معامله واقع می گردد. شیوع حراج بنا به مقتضیات اقتصادی و اجتماعی با وصف تحولات تجاری به گونه ای است که بیشتر اشخاص خواسته یا ناخواسته در آن شرکت می کنند.
تمام اعمال حقوقی بر پایه ی حکومت اراده استوار هستند، نظر به این که حراج نیاز به دو اراده دارد از شمول ایقاع خارج و عقد محسوب می گردد این نوع فروش عقدی است لازم، معوض و تملیکی و از قواعد و ویژگی های خاص آن حضوری، قطعی، نقدی بودن ثمن و رعایت تشریفات است.
در این نوشتار تلاش شده تا حراج بر پایه ی قوانین و عرف که تمام کاستی های موجود را در زمینه ی شیوه، ارکان و نحوه ی اجرا و شرایط حراج به عنوان قواعد تکمیل کننده پوشش می دهد، بررسی و تبیین گردد.
کلیدواژگان: حراج، ماهیت حراج، ارکان حراج، مزایده ی شفاهی، حراج عرفی -
صفحه 28در تاریخ اندلس شخصیت ها و خاندان های نامداری وجود داشتند که در سرنوشت این سرزمین تاثیرهای متفاوتی از خود به جای گذاشتند. یکی از این خاندان ها، بنی عامر هستند که در نیمه ی دوم قرن چهارم، هنگامی که دولت امویان یک دوره اقتدار و عظمت را پشت سر گذاشته بود به گونه ای جدی در صحنه ی سیاست ظاهر شدند و به زودی زمام امور را در این کشور به دست گرفتند. سه تن از این خاندان در منصب حجابت به مدت بیش از سه دهه، حکمرانان مطلق اندلس بودند در حالی که خلیفه ی اموی تحت اختناق آنان هیچ دخالتی در اداره ی کشور نداشت. اما عوامل گوناگونی این اقتدار را به انحطاط بدل ساخت که از آن جمله می توان استبداد رای در سیاست داخلی، بی پروایی در سیاست خارجی و نادیده انگاشتن قدرت عناصر اصلی حکومت را برشمرد. با این حال عامریان و برخی وابستگان آن ها پس از نابودی قدرت سیاسی شان در حکومت مرکزی توانستند چند صباحی به صورت ملوک الطوایفی بر برخی نواحی اندلس امارت داشته باشندکه به سبب ضعف سیاسی و نظامی شان به زودی در امارت های قدرتمندتر استحاله شدند.
کلیدواژگان: اندلس، بنی عامر، حجابت، ملوک الطوایف -
صفحه 52تاریخ ایران و اسلام در بسیاری از زمان ها آن چنان با هم گره خورده که از یکدیگر تفکیک ناپذیر می نماید و در برخی از این جریانات تاریخی، اوج مردانگی و جوانمردی ایرانیان بازتاب بیشتری دارد. جریان ابناء یمن، نشان دهنده ی یکی از این جریانات تاریخ است. با توجه به قراین و شواهد، اولین شهید ایرانی، دادویه نیز از ابناء یمن است، بنابراین جای آن دارد که با دقت بیشتری در آن نگریست.
دراین مقاله باتکیه برمدارک و منابع تاریخی این موضوع بررسی می شود که این گروه از ایرانیان اولین دسته ای هستند که اسلام را پذیرفتند و در این راه از هیچ کوششی فروگذار نکردند. این امر در پذیرش اسلام و فداکاری و از جان گذشتگی در راه آن، توسط سایر ملل کم سابقه است. بزرگ ترین خدمت ایرانیان یمن را در دفاع از اسلام، زمانی مهم تر می یابیم که پیامبران دروغین و سایرفتنه ها و هجمه های مختلف، اوقاتی پرمخاطره رابرای مسلمانان رقم می زدند.
کلیدواژگان: ایرانیان، یمن، ابناء، اسلام، پیامبر (ص) -
صفحه 74در حقوق جزای اسلامی دفاع از مال، مشروعیت دارد. مال همانند جان و عرض انسان دارای اهمیت و در قرآن کریم برای تعرض علیه مال، حد تعیین شده است. در بحث دفاع از مال، دلیل های بسیاری درباره ی وجوب، جواز یا حرمت دفاع وجود دارد. فقی هان معتقدند برای جلوگیری از تجاوز به اموال، شخص اجازه دارد تا در حدود مقرر و مشروع از حقوق و اموال خود دفاع کند و متجاوز را براند، هرچند مدافع از قتل نفس خود بترسد دفاع از مال خودبه خود جایز است و آنچه باعث واجب بودن یا حرام بودن دفاع می شود حالاتی است که بر مدافع و مال عارض می شود.
کلیدواژگان: مال، مدافع، مشروع، حق دفاع، دفاع مشروع -
صفحه 91از جمله قواعد معروف فقهی، قاعده ی «مایضمن ومالایضمن» است که موضوع اصلی آن ضمانات قهری است. این قاعده در حقیقت مرکب از دو قسمت اثباتی(اصل)و سلبی (عکس) می باشد.
معنای قاعده این است که هر عقدی که صحیح آن ضمان آور باشد، فاسد آن نیز ضمان آور است و هر عقدی که صحیح آن ضمان آور نباشد، باطل آن نیز موجب ضمان نخواهد بود.
این نوشتار به پیشینه ی قاعده مذکور در متون فقهی امامیه و اهل سنت پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که قاعده ی نام برده مصطیده است به این معنا که متن آن در هیچ آیه و روایتی نیامده است ولی از مجموعه ی احکام شرعی در ابواب مختلف و موارد گوناگون می توان چنین قاعده ای را به دست آورد و در مذاهب خمسه، تقریبا به طور همزمان و در قرن چهارم هجری در کتاب های «المبسوط» شیخ طوسی و سرخسی دو عالم بزرگ شیعی و اهل سنت عنوان و پذیرفته شده. هم چنین به اختصار و در خور حوصله ی این مقاله به بررسی تطبیقی مقصود و مفهوم این قاعده از نگاه اهل سنت و شیعه نیز پرداخته شده است.
کلیدواژگان: قاعده، ضمان، مایضمن، مالایضمن، صحیح، فاسد -
صفحه 113امروزه یکی از زمینه های قابل بررسی، رابطه ی علوم دینی سنتی با علوم جدید به ویژه علوم انسانی است و این که در برخی زمینه ها تشابه و گاه ارتباط وثیق مبنایی وجود دارد که حوزه ی فقه و حقوق از آن جمله است. بخش اعظمی از فقه کاملا مرتبط با حقوق است و شاید بعضی مواد قانونی دقیقا برگرفته از فقه باشد، بنابراین رابطه ی مبانی و مسائل این دو علم از جمله مباحثی است که نیاز به بررسی دارد و شاید تعارض آن دو باید به گونه ای علمی بر طرف گردد.
پیشینه ی 1400 ساله ی ارتباط حقوق با فقه اسلام، رابطه ی قهری فقه و حقوق را در سرزمین های اسلامی توجیه می کند؛ هر چند که چاپ حقوق جدید، بسیاری از مباحث موجود در کتاب های فقهی را به گونه ای که هم اکنون در فقه مدون شده و با توجه به این که در زمان تدوین، محلی برای اجرا نبوده است، قبول نمی کند اما بسیاری از مسایل فقهی که از عرف و عادات الهام می گیرند، می تواند نهال حقوق جدید را بارور نمایند و در غنی ساختن حقوق جدید سهم به سزا داشته باشند، مشروط بر آن که مشکلات اجرا در آن دیده شده باشد.
فقه و حقوق با آن که از جهاتی با یکدیگر تفاوت دارند، اما در واقع دو علم مجزای از هم نیستند و مشترکات فراوانی دارند، گاهی حکم شرعی صفات یک قاعده ی حقوقی را پیدا می کند و دارای تمامی عناصر لازم در قاعده حقوق می گردد. فقه چنانچه شرایط زمان و مکان و مشکلات اجرا در آن دیده شود ممکن است بالقوه این توانایی را داشته باشد که مانند حقوق با گسترش در تمام زمینه ها به مرور زمان یک نظام حقوقی واحد ایجاد کند که در آن صورت، بخش بزرگی از فقه؛ نظامی در کنار دیگر نظام ها خواهد بود و در این صورت لازم است روشی دیگر در نظر گرفت و می تواند یک نظام جدید قضایی به عنوان فقه حکومتی پدید آورد.
فقه یکی از علومی است که برگرفته از متون اسلامی می باشد. از طرفی فقه در شریعت و نظام اسلامی همان قوانین و حقوقی است که بعد از چالش و استنباط به مرحله اجرا درمی آید. فقه تعیین کننده ی بخشی از آیین زندگی است که در شریعت اسلام معین شده، بخش دیگر را فلسفه و کلام و تفسیر معین می کند. پس شناخت اهداف اجرای فقه و حقوق اسلامی، فقه و مکاتب فقهی و در مقایسه با آن دانستن مکاتب حقوقی وضعی معاصر، ما را در برداشت از متون اسلامی و زندگی اجتماعی آگاه تر می سازد.
کلیدواژگان: فقه اسلامی، فقه حکومتی، قاعده ی حقوقی، حکم شرعی، مصالح فردی و اجتماعی -
صفحه 134سیاق به عنوان مفهوم عقلانی اساسی در فهم معانی و استنباط احکام از دیرباز مورد توجه اندیشمندان حوزه ی تفسیر و فقاهت اسلامی است. بررسی چگونگی کاربرد این ابزار عقلانی و سیر تحول آن از یک واژه در معنای لغوی تا یک قاعده ی عقلانی در فقه شیعه در خور تامل است فقهای شیعه از شیخ صدوق تا قرن هشتم برای «سیاق» معنایی فراتراز «سیاق هدی» و معنای لغوی نمی شناختند ولی در قرون بعدی بعضی از فقهای «سیاق» را به عنوان ابزار مهم عقلانی در فرایند اجتهاد به کار گرفتند به ویژه در دوره ی معاصر «وحدت سیاق» از جمله ویژگی های اساسی سیاق مورد اهتمام فقی هان قرار گرفت.
فقهای شیعه برخلاف کاربرد سیاق در فقه، آن را تعریف نکرده اند، بررسی عملکرد فقهای به منظور فهم معنا ومقصود کاربردها اهمیت دارد.
کلیدواژگان: سیاق، فقه شیعه، وحدت سیاق، تاریخ تحول فقه، قاعده ی عقلانی -
صفحه 152در میان جوامع انسانی، انواع معاملات وجود دارد و انسان ها با توجه به وضع اقتصادی و مالی خویش از هر یک از آن اقسام بهره می جویند. از جمله؛ معامله ی استصناع است که در آن، شخص نزد صنعتگر می رود و از او می خواهد کالایی را برای او بسازد و میان آن دو قراردادی منعقد می شود.
آنچه که گاه به آن اشاره می شود آن است که از دیدگاه فقه شیعه این گونه معامله صحیح نیست و منسوب به عدم صحت است، هدف نوشتار حاضر، بررسی مبانی فقهی این گونه از بیع در میان شیعه و اهل سنت و از سوی دیگر بیان چگونگی استفاده از این گونه از معامله در نظام بانکداری اسلامی است.
کلیدواژگان: بیع، استصناع، سلم، صنیع، جعاله، اجاره، فروش اقساطی
-
Page 9Sales by auction is a kind of selling, causing the salesman or his legal deputy to supply or sell a property to people during a definite time for a definite price following special desciplines governmentally or normally. Through the joining of the purchasers in the auction session, the trade is done through the satisfaction of the vendor.The prevailing of the auction according to the economic and social situations and based on the commercial transformation description is performed in such a manner that the largest number of people can participate in it nolence and volence. All the lawful acts are based upon the rule of will and determination. As auction is in need of determination, it is excluded from the rule of agreements, for a contract is enough. This kind of selling is a contract and is considered ownership or exchange. Therefore, to be present is one of its rules and specific characteristics as well as decisive and on cash according to certain proceedings.This paper seeks to study and explain auctions based on the rules and norms covering all the shortages and the manner of performance and the terms of auction as compulsory rules.
-
Page 28The history of Andulusia carries celebrated personalities and households who influenced greatly upon the fate of that land. One of these households is The Sons of Amer (Bani Amer),who lived in the late 4th and 5th centuries when the Umavid government exerted powerful and great authority so seriously in political scene and soon got hold of the political reign of the country.Three of these dynasties rule over Andulusia absolutely over three decades while the Umavid caliphate had no influence over the country under their suffocating power. But various elements caused the fall of this authority, including the autocracy in voting in internal policy, boldness in external policy, and ignoring the power of the fundamental elements.However, the Amerids and other certain attatchments were able to continue their authority as feudals over some areas in Andulusia for some time after losing their central rules, who were incorporated with other ruling powers due to their military and political weaknesses and flaws.
-
Page 52In several years,the history of Iran and Islam have incorporated with each other so closely that it seems to be inseparable. And in certain events of history, the climax of generositry and bravery of Iranians has more reaction. The occurances of the Sons of Yemen is one of the indications of those proceedings. According to documents and evidences, the first Iranian Martyre at Davoodieh is also from among the Sons of Yemen. Therefore, it is worthwhile considering more deeply and accurately.This paper is an attempt to examine this fact, regarding the historical records, documents, and sources that this group of Iranians were among the first People who coverted to Islam while sparing nothing for themselves for this purpose. The fact of accepting Islam and sacrificing in this way is unique and unprecedented. The greatest service of Iranians in Yemen in defending Islam is considered more important when it dates the false prophets and other seditions as well as various attacks and risky times for the Muslims.
-
Page 74Under the Islamic criminal law, the defence of property is permitted. Property, like soul and man’s dignity, is of great importance, and there is a limit for it in case of an encroachment over it in the Holy Qur’an. As for the defence of property, there are several reasons about the necessity, and permission of defence. The jurists believe that an individual can defend against the invasion over his property to prevent from encroaching over his wealth according to the destined and legal limits, so that he can drive out the encroacher, even though the defender may be afraid of murdering a soul.Defending one’s own property is permitted; however, what causes permission or forbidding depends upon the obligatory or forbidden cases that may occur to the property and to the defender.
-
Page 91One of the famous jurisprudential rules is the compulsory warranty. In fact, this rule consists of two parts: the reasoning of the base, and the negating of the reverse. The meaning of the rule and regulation is that every contract tie that requires suretyship to be valid, its corrupt is also based upon guarantee, and every contract tie which does not require guarantee to be true, its validity does not cause warranty.This article deals with the background of this rule according to the Imamiyyeh and the Sunnite jurisprudential texts and comes up with the conclusion that is known as the rule of Mostaydeh with such a meaning that is not found in any verse or version. But it is possible to find it in the collections of legal injunctions in different chapters and in various cases.In the Five-school sects and creeds, it has been considered and accepted simultaneously as well as in the 4th century in the Al-Mabsooti of Sheikh Toosi and Sarakhsi, two great Shi’ite and Sunnite scholars.This paper is also interested in studying the comparative application and the meaning of this rule from the viewpoint of the Suniites and the Shi’ites.
-
Page 113Nowadays, confrontation is one of the investigatable cases of the relationship between the traditional religious sciences and the modern ones, particularly the human sciences, and in certain cases, there is a similarity and sometimes an authentic relationship, including the scope of juris and law.This article is interested in studying the relationship between these two disciplines, so that their contradiction can be removed.Although jurisprudence and law are different in some aspects, they are not separated from each other and have some things in common. Sometimes, they hold the legal injunctions of the attributes of a rule while acquiring all the necessary elements of the law rule. Jurisprudence is also one of the disciplines derived from the Islamic texts. On the other hand, juris is a divine law and in Islamic system is the same laws and regulations carried out after the bottleneck and reasoning. Juris determines a part of living manner destined in the Islamic divine law. On the other hand, juris is a part of philosophy, theology and discourse as well as exegesis.Therefore, it is important to recognize the purpose of the application of juris and the Islamic law, juris and the jurisprudential schools, and in comparison with it to know the modern law and the artistic and competent law, so that man may become more aware of the Islamic texts and the social life.
-
Page 134Order, as the basic rational concept to understand the meanings and to reason injunctions, has been the concern of the intellectuals of the exegesis scope and Islamic jurisprudency since the remote past. to consider the quality of the implementation of this intellectual instrument and its transformation trend as a term in verbal meaning to its rational rule in the Shi’ite juris merits deliberation.The Shi’ite Jurists, from the Sheikh Sadooq down to the 8th century, did not consider a meaning for Order(Siaq) more than the Order of Guidance as well as the verbal meaning, but in the following centuries, some of the jurists acceptedOrder as an important rational instrument in the process of Ijtehad, especially during the contemporary era, the unity of Order has been considered as a basic characteristic of Order by jurists.The Shi’ite jurists, unlike the application of Order in jurisprudence, have not defined it, so the present paper is concerned with the investigation of the functions of the jurists, which is important for the understanding of the meaning and the purpose of implementations.
-
Page 152There are different kinds of transactions in human societies from which men enjoy according to their own economic and financial conditions. Manufacturing order contract is one of them in which a person refers to artisans and orders them to produce a product for him as a result of which a contract is made between them.What is sometimes referred to is the viewpoint of the Shi’ ite jurisprudence in such a transaction which is not considered true and is not valid.This article is an attempt to investigate the jurisprudential points of view in these sales and dealings with the Shi’ites and the Sunnites. And on the other hand, it is the explanation of how this type of trade is done under the Islamic Banking System.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.