فهرست مطالب
فصلنامه فقه و تاریخ تمدن
سال پنجم شماره 21 (پاییز 1388)
- تاریخ انتشار: 1388/10/11
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 9این نوشتار به تجزیه و تحلیل مالکیت موقت و مشروعیت یا عدم مشروعیت آن از طریق ادله ی شرعی پرداخته و به این نتیجه دست یافته که مالکیت موقت در شرع اسلام پذیرفته شده است و در ادامه قرار داد مالکیت زمانی مورد بررسی واقع شده و درباره ی انعقاد آن در قالب عقود معین تحقیق شده و این نتیجه به دست آمده است. که می توان این قراداد را در قالب برخی عقود چون بیع، صلح و اجاره منعقد ساخت. همچنین صحت این قرارداد، به عنوان قراردادی جدید مورد بررسی قرار گرفته و مشروعیت آن به اثبات رسیده است.
کلیدواژگان: مالکیت، ماکلیت زمانی، بیع، صلح، اجاره شرکت -
صفحه 33پهنای فلات وسیع ایران از دو جهت قابل توجه است: اول آن که دالان عبوری برای اقوام و ملل مختلف بوده است و دوم آن که این ناحیه همان طور که دارای نوسانات شدید آب وهوایی است، نوسانات بسیار تمایلات و قومیت ها و زبان ها و نژادهای مختلف نیز دارد. ناحیه ی سیستان در جنوب شرقی فلات ایران دارای همین ویژگی ها بوده و به همراه بلوچستان و مکران جایگاه والایی را در ایران داشته است.
در این مقاله سعی بر آن است تا با تکیه بر منابع تاریخی و جغرافیایی جایگاه این منطقه در قرون نخستین اسلامی از جنبه ی اقتصادی مورد بررسی قرار گیرد. پیشینه ی اقتصادی این منطقه درتحولات مختلف فرهنگی و سیاسی و اجتماعی موثر بوده که باعث برخاستن گروه های مختلف فکری و سیاسی شده است. در دوران پیش از اسلام، بازرگانان سیستان از طریق دو راه با اهمیت آبی و خشکی به مبادلات بازرگانی با شرق و غرب می پرداختند. در دوره ی اسلامی نیز این ارتباطات بازرگانی ادامه یافت. سیستان نیز در دوره ی اسلامی از جایگاه والایی برخوردار بود.
کلیدواژگان: سیستان، بلوچستان، مکران، تجارت، تاریخ، جغرافیا، راه های بازرگانی -
صفحه 51در نیمه ی دوم سده ی هفتم هجری / سیزدهم میلادی تاریخ سیاسی ایران، دولت مغولی ایلخانان شکل گرفت. از همان آغاز مناسبات نه چندان دوستانه ی ایلخانان با همسایه ی غربی شان، دولت ممالیک مصر، باعث نضج گرفتن گروه های فراری و پناه جویی از جانب طرفین گردید.
در این میان دسته هایی که از سمت قلمروی ایلخانان به سوی مصر می گریختند در منابع عربی با عنوان وافدیه و مستامنین معرفی شدند یکی از مهم ترین امواج پناه خواهان، وافدیه ی اویراتیه به سال (695 ه/1296 م) هستند.
نوشتار حاضر بر آن است تا موضوع وافدیه ی اویراتیه را با هدف بررسی چگونگی عصیان، مخالفت، علل فرار و جایگاه و موقعیت این گروه در قلمرو ممالیک با بهره گیری از روش تحقیق تاریخی و نگاهی توصیفی و تحلیلی به این مقوله مورد بررسی قرار دهد.
کلیدواژگان: ایلخانان، ممالیک، وافدیه، اویراتیه، مناسبات خارجی -
صفحه 65از مسائل اختلافی در میان فقها، مساله ی نکاح مرد مسلمان با زن اهل کتاب (یهودی و مسیحی) می باشد، که از مجموع آرا و فتاوی در کتاب های فقی هان شیعه می توان به 6 نظر رسید. پاره ای از فقها، چنین عقدی را مطلقا حرام و در مقابل عده ای دیگر آن را مطلقا جائز می دانند. برخی دیگر قائل به تفصیل میان نکاح موقت با دائم شده، اولی را جائز و دومی را حرام می دانند و گروهی دیگر نیز آن را در حالت اختیار مطلقا حرام و در حالت اضطرار مطلقا جایز می دانند.
از سخنان و گفته های فقی هان شیعه بر می آید که علت اصلی اختلاف در آرا و فتاوی، اختلاف در برداشت از آیات قرآنی و به ویژه مساله ی نسخ در قرآن و هم چنین وجود اخبار و روایت های مختلف می باشد.
با نگرشی به آیات قرآنی و میزان دلالت آنها و هم چنین بررسی دقیق اخبار و روایت ها می توان به این نتیجه رسید که هیچ دلیل محکمی در کتاب های فقهی مبنی بر عدم جواز نکاح مرد مسلمان با زن اهل کتاب وجود ندارد و باید با فقی هانی هم آهنگ شد که آنرا به طور مطلق جایز می دانند.
کلیدواژگان: فقه شیعه، نکاح دائم، مسلمان، اهل کتاب، یهودی، مسیحی -
صفحه 87این پژوهش، با هدف بررسی میزان و علل سرمایه اجتماعی در بین دانشجویان انجام شده است. جامعه ی آماری این تحقیق، دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مشهد و روش نمونه گیری آن چند مرحله ای می باشد و رشته های منتخب عبارتند از رشته های: ریاضی، زمین شناسی و کامپیوتر، عمران، برق، الهیات، ادبیات فارسی و ادبیات عرب، مطالعات خانواده و پزشکی که حجم نمونه ی آن به صورت جدول نمونه گیری کوکران 400 نفر تعیین و برای گردآوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شده استنتایج پژوهش نشان می دهد با توجه به این که در جامعه ی آماری 177 نفر، یعنی 3/44٪ پسر و 223 نفر یعنی 7/55٪ دختر هستند و این که 82٪ آنها مجردند و 89٪ بومی هستند متوسط سرمایه ی اجتماعی در نمونه ی مورد بررسی در حد پایین است (میانگین = 857/1) و دانشجویان از لحاظ سرمایه اجتماعی به هم شبیه نیستند و به طور متوسط 27/0 با میانگین فاصله دارد. اعتماد در بین دانشجویان در حد متوسط (میانگین = 42/3) و دانشجویان از حیث سرمایه اجتماعی در بعد اعتماد به هم شبیه هستند.
میزان ارتباط اجتماعی در بین دانشجویان نیز درحد متوسط (میانگین = 2291/3 و نمره ی ارتباط دانشجویان مورد بررسی به طور متوسط 57873/0 با میانگین فاصله دارد. (انحراف معیار)میزان آگاهی و اطلاعات دانشجویان به طور متوسط در حد کم است (میانگین = 5203/2) نگاهی به مقدار ضریب چولگی نشان می دهد که چولگی منفی و به چپ است یعنی اکثریت دانشجویان میزان مطالعه آزاد کمی دارند (چولگی = 127/0 -) و این دانشجویان از حیث سرمایه اجتماعی در بعد آگاهی و اطلاعات منفی و به هم غیرشبیه می باشند (کشیدگی = 345/0 -)همکاری و مشارکت دانشجویان به طور متوسط در حد کم است (میانگین = 4461/1) و چولگی مثبت و راست است یعنی اکثر دانشجویان همکاری و مشارکت کمی دارند (چولگی = 530/3) و دانشجویان در بعد همکاری به هم شبیه اند (کشیدگی = 401/15) در این تحقیق با توجه به نتایج آن آزمون فرضیه های تاثیر معدل کل و تحصیلات مادر و محل سکونت دانشجویان با سرمایه اجتماعی با اطمینان 95٪ معنادار درآمده و قابل تعمیم به جامعه آماری است هر چند که تاثیر این فرضیه ها بر سرمایه اجتماعی در حد خیلی ضعیفی می باشد و در نتیجه تاثیر بسیار کمی بر سرمایه اجتماعی می گذارد. در دیگر فرضیه های تحقیق مثل: جنس، سن، دانشکده و... هیچ رابطه ی معناداری یافت نشد.
کلیدواژگان: سرمایه ی اجتماعی، ارزش های اجتماعی، اعتماد اجتماعی، دانشجویان، ارتباط اجتماعی و تعامل -
صفحه 113قانون مجازات اسلامی به ویژه کتاب های حدود، قصاص و دیات به طور مستقیم از فقه گرفته شده و گویا مطالب آن، ترجمه ای از مسایل تحریرالوسیله امام خمینی(ره) است اما به نظز می رسد بخش تعزیرات آن از قانون مجازات عمومی سابق گرفته شده است.
در این مقاله به بررسی موضوع قتل در مقام دفاع از ناموس پرداخته می شود که هم سابقه ی عرفی و هم ریشه ی فقهی دارد این موضوع در قانون مجازات عمومی سابق قبل از انقلاب وجود داشته ولی مشخصا در قانون حدود و قصاص بعد از انقلاب مصوب 1361 و نیز در قانون تعزیرات مصوب سال 1362 ذکر نگردیده که البته در قانون تعزیرات فعلی مجددا احیا شده است.
برای بررسی بیشتر در رابطه با تحلیل فقهی این ماده ابتدا سابقه ی فقهی و علت وضع این حکم در فقه اسلامی مورد مطالعه قرار می گیرد و در ادامه ی بحت و بررسی درباره ی مستندات روایی این حکم و استنباط های فقهای اسلامی از این روایت ها انجام خواهد گرفت.
کلیدواژگان: قتل، دفاع مشروع، ناموس، اسلام -
صفحه 131هدف این مقاله، بررسی علم در تلقی سنتی و مدرن آن است یکی از مباحث مهم سنت گرایان، تاکید آنها بر علوم سنتی و نقش آن می باشد. این علوم در دوره ی جدید و به ویژه دوران مدرن و پس از آن مورد غفلت واقع شده و جای خود را به علوم جدید داده اند. علوم جدید نقش مهمی در پایه ریزی تفکر مدرن و تجدد داشته اند، از این رو تمجید و ستایش متجددان قرار گرفته اند و به عنوان مشخصه ی اصلی تمدن جدید غرب قلمداد شده اند. علوم جدید که بر اساس الگوی علمی جدید پایه گذاری شده اند پیامدهایی را به دنبال داشته که باب نقد و انتقاد را به روی خود گشوده است. سنت گرایان به عنوان یک گروه از منتقدان این الگوی علمی جدید، مهم ترین نقض را بریدن از علوم سنتی می دانند. در این زمینه به بیان علم سنتی پرداخته اند و تفاوت ها و تمایزهای آن را با علم جدید متذکر گشته اند. ایشان که از علم سنتی و علم مقدس یاد می کنند. مهم ترین ویژگی آن را محوریت بر امر مقدس و تعقل شهودی و سوگیری آن در جهت حقیقت می دانند و در مقابل علم جدید را بریده از امر مقدس و محوریت بر امور نامقدس و به ویژه انسان دانسته و تعقل در آن را بر پایه عقل استدلالی و در جهت منافع عملی و سودمند به جای کشف حقیقت می دانند.
کلیدواژگان: علم سنتی، علم قدسی، ساینتیسم (اصالت علم)، علم تجربی، عقل استدلالی، عقل ابزاری، وحی، عقل شهودی، کشف و شهود، امر قدسی -
صفحه 157در فقه اسلامی، اصل ولایت در نکاح از مسلمات و مورد اتفاق فقی هان تمامی مذاهب اسلامی است. فقهای امامیه و اهل سنت در ولایت بر صغیره و بالغه ی غیررشیده اتفاق نظر دارند بحث مهم و مطرح در این جا در مورد ولایت بر باکره ی بالغه ی رشیده می باشد که بین فقها در این زمینه اختلاف نظر وجود دارد مجموع اقوال فقهای امامیه را می توان در پنج قول جمع بندی کرد که از میان این اقوال، قول استقلال باکره رشیده را در امر ازدواج بسیاری از فقهای امامیه از متقدمان و متاخران اختیار کرده اند.
در بین فقهای اهل سنت نیز، ابوحنیفه ولایت ولی را بر دختر باکره رشیده ساقط می داند و قائل به استقلال دختر در امر ازدواج می باشد اما فقهای مالکی، شافعی و حنیلی معتقد به ولایت بر باکره ی رشیده هستند قانون مدنی ایران، اجازه ی پدر یا جد پدری را در امر ازدواج باکره ی رشیده ضروری دانسته است.
کلیدواژگان: ولایت باکره در نکاح، نکاح باکره، فقه امامیه، فقه اهل سنت، حقوق ایران
-
Page 9This paper is an attempt to analyze the timing or temporary proprietorship, whether legal or illegal, by legal proofs. Then it comes to this conclusion that the temporary ownership is accepted in Islamic Divine Law. It also seeks to study the timing ownership as well as its contract according to certain agreements.Later, the article proceeds to prove that this contract could be made under certain terms and agreements such as selling, reconcilliation or peace and renting. Finally, the paper verifies this contract, as a new one, while considering its legacy.
-
Page 33The expanse of Plateu of Iran is worthwhile studying in two respects: first, it has been the crossing route for different tribes and nations; second, this area has a very changing climate as well as various tendencies, tribes and races. Sistan, situated southern east of Iran, has had these very different and variable features. The Sistan zone along with Baloochestan and Macran has had a high valuable position in Iran.Considering the historical and geographical sources, this paper is an attempt to study the economic condition of this territory. During the early Islamic centuries the economic background of this zone has been effective in social, political, and cultural aspects in various transformations; as a result, this territory has produced many political and intellectual figures and celebrities.During the pre-Islamic eras, the merchants and business men from Sistan used to trade and exchange their commercial merchandises with the East and West via two vital water and land routes. During the Islamic Period, these commercial trades and connections continued as well. Sistan also occupied a high status during the Islamic period.
-
Page 51During the second half of the 7th century/13th AD, the political history of Iran, the Mongul governemnt of the Ilkhnids took its form. From the very early time, fairly friendly relationships between the Ilkhanids and their western neighbors,i.e., the governments in the Egyptian lands, were established which caused the escaping (fugitive) opponents to seek refuge in them. Some of the refugee groups who escaped to Egypt from the Ilkhanids domains were introduced into the Arabic sources as Wafediyyeh and Musta’menin (those who request for a safe place).One of the most important waves of these refugees is Wafediyyeh of Uyratiyyeh in 695 AH/1296 AD.The present paper is concerned with this Wafediyyeh group of refugees in Egypt, and seeks to study their revolt and rebel as well as the cause of their escape and their status and their conditions in the kingdom of the Egyptian lands while benefiting from the historical, descriptive and analitcal views and methods.
-
Page 87The purpose of this paper is to study the amount and the causes of the social capital of the students at the Islamic Azad University in Mashad. The statistical society of this research consists of the Islamic Azad University students in Mashad as well as the method of examplification containing certain steps along with the selected fields such as: mathematics, geology, computer sciences, development, power, theology, literature, the Arabic literature, the family studies, and Medicine major courses.The samplification volume is carried out based upon Cockran Table and Diagram covering 400 students as well as the accumulation of data and information which is based on the Questionaires.Similarly, an attempt is made in this article, regarding its results, to study and consider the testing of the total average effect theories and the mother studies as well as the students’ residences along with the social capital and the purposeful reliance of 95 % is performed and is applicable to the statistical society. Although the effect of these theories on the social capital is very weak; as the matter of fact, it has a very little influence on the social capital. In other investigation theories such as sex, age, faculty, etc… no meaningful relationship was found.
-
Page 113The Islamic Punishment Law, especially the Books of Limits, Retaliation, penalty, and blood-money, is taken from the jurisprudence directly, and it seems that its materials are a translation of the Problem Of Writing Devices(Massael Tahrir-al-Wassael) by ImamKhomeini(r.a); however, its section on punishments, reproof and correction seems to be derived from the general punishment law.This paper is interested in studying the matter of murder in case of defending one’s family female chastity, which has both a traditional and jurisprudencial origin. This matter in previous general punishment law was available, but it is not clearly mentioned in the law of limits and retaliation after the Revolution passed in 1361 and also in the law of reproof and correction passed in 1362, whereas it has been revived in the present reproof or correction law.The article is also concerned with studying the jurisprudencial analysis of this principle considering its jurisprudencial background and the cause of the imposition of this order in the Islamic juris as well as the mental documents of this view and the reasonings of the Islamic jurists on these versions.
-
Page 131The purpose of this paper is to examine two conceptions of knowledge: traditional and modern. One of the important discussions of traditionalism is to put emphasis on traditional sciences and their roles. These sciences have been neglected since the renaissance, especially in the modern world. Modern scciences have a significant role in the foundation of modern thoughts, so they are admired by modernists and are considered as the feature of the modern western civilization. Modern sciences based upon this modern scientific paradigm have got serious repercussions that cause serious criticism.Traditionalists, as one of the critics, believe that their most important flaws is their separation from traditional sciences while pointing out the differences between traditional and modern sciences.They acknowledge the sacred science based on the pivot of sanctity and realization through intuition and its respect towards truth. On the other hand, modrn sciences are separated from the sacred one and are based on profanity, rather than on intellect while its main aim is utilization rather than truth.
-
Page 157According to the Islamic jurisprudence, the principle of guardianship in marriage-tie is taken for granted and there is a concensus with the jurists in all Islamic schools of thought. In addition, the Imamiyyeh and the Sunnite jurists agree on the deputy for the unmatured female.The present paper seeks to deal with the guardianship upon the matured sane virgin on which the jurists hold different views. In general, the statements of the Imamiyyeh jurists can be summed up in five viewpoints, one of which is the independence of the cubile girl in marriage.Also,among the Sunnite jurists, Abu Hanifeh diagrees on the deputy for the mature brave girl in marriage. He believes that she is free and independent in marriage, whereas the Maleki, the Shafe, ee and the Hanbali jurists maintain that the guardianship for the cubile brave girl is true.The Civic Law in Iran considers it obligatory for the father or the grandfather of the mature virgin in marriage tie.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.