فهرست مطالب
فصلنامه فقه و تاریخ تمدن
سال چهارم شماره 16 (تابستان 1387)
- تاریخ انتشار: 1387/06/06
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 9سرزمین اندلس یعنی غربی ترین منطقه ی امپراتوری اسلامی، فراز و نشیب های بسیاری را به خود دیده، اما به خاطر دوری مسافت، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. مسلمانان اندلسی چه در معماری و چه در هنرهای ظریفه مانند سفال سازی، پارچه بافی، قالی بافی، عاج کاری، فلزکاری، خوشنویسی و دیگر هنرهای زیبا، زحمات بسیاری را متحمل شدند. در این راستا نباید از نقش امیران مسلمان غافل شد زیرا آنان خود از مشوقان اصلی این گونه امور بودند. اکنون در بسیاری از موزه ها و اماکن اسپانیا نمونه های زیادی را می توان مشاهده کرد.
تعدادی از سفالینه ها مانند بشقاب و کاسه و کوزه های بلند منقش به پرندگان و گیاهان و عناصر خطی گاه به شیوه ی ایرانی و پارچه های حریر زربفت با نخ های طلایی، حاشیه دوزی با سنگ های قیمتی، در مریه، قرطبه و مالقه و اشبیلیه غرناطه و مرسیه به دست آمده است و قالیچه های اندلسی نیز با اشکال پرندگان و حیوانات و انسان های طبیعی به صورت تک بافته می شد. همین عناصر تزیینی، روی تحفه های عاجی هم کنده کاری می شده است. به طور کلی در قرن هفتم و هشتم هجری، هنرمندان اندلسی تحفه های فلزی و زینتی را با تزیینات خطی و گیاهی تزیین می کردند. خوشنویسان هم به جای خط کوفی خط دیگری به نام خط مغربی ابداع کردند که در تمام عالم اسلام مشهور شد.
کلیدواژگان: سفال سازی، بافندگی، قالی بافی، عاج کاری، فلزکاری، خوشنویسی، هنرهای زیبا -
صفحه 29علیرغم معرفی شبیه سازی بعنوان پدیده ای نو باید گفت شبیه سازی از آغاز حیات در سیاره زمین همواره رخ داده و نقش حیاتی در تکثیر موجودات بویژه در کشاورزی ایفا نموده است. اما با این حال کشف پدیده شبیه سازی انسان از جمله علوم تجربی جوان و یکی از چالش های قرن حاضر است که ذهن بسیاری از اندیشمندان دینی و اخلاقی و متفکران عرصه های مختلف را به خود مشغول ساخته است.
کلونینگ انسانی در دین مبین اسلام براساس دیدگاه شیعه که مبتنی بر آیات و روایات، حکم عقل و اصل است فی نفسه به حکم اولی مانعی ندارد. زیرا بر اساس آیه «افرایتم ما تحرثون اانتم تزرعونه ام نحن الزارعون» (واقعه / 64- 63) کلون سازی با مفهوم آفرینش منافاتی ندارد و انسان علت معده و فراهم کننده مقتضیات است و علت تامه در خلقت خداوند است. اما به حکم ثانوی عدم جواز و حرمت این عمل است زیرا این پدیده طبیعت انسان و روابط انسانی را متاثر می کند و در سطح وسیع اگر انجام شود نظام جامعه را مختل می کند و اسلام هرگونه دخالت در طبیعت انسان از هر طریق بجز روش های بهبود مشروع را منع می نماید و تحقیقات پیرامون شبیه سازی تا زمانی که منافع آن بیش از مضرات آن است مشکلی ایجاد نمی کند. اما استفاده از سلولهای بنیادی جنینی در جهت درمان حرام است چون این کار مستلزم جدا کردن قطعه ای سالم از بدن او و پیوند به دیگری است و نسخه بدل نفس محترمه است.
پژوهش این مقاله از نوع توصیفی، تحلیلی با بررسی اسناد (آیات روایات و نظرات فقها) کتابخانه ای اینترنتی می باشد.
کلیدواژگان: کلون، کلونینگ، سلول های بنیادین، وراثت، حرمت، عدم جواز، انسان، شبیه سازی، درمان -
صفحه 49در مورد دیون پولی، این سوال ها مطرح است که مدیون در صورت وجود تورم و کاهش ارزش پول چه مبلغی باید جهت وفای به عهد پرداخت نماید؟ پولی برابر با پول مورد تعهد از نظر شماره یا پولی با شماره ی بیشتری؟ آیا در تمامی دیون پولی می توان پرداخت پولی با شماره ی بیشتر از شماره ی پول مورد تعهد تجویز کرد؟ موضوع در حقوق موضوعه و فقه امامیه چه وضعیتی دارد؟ آیا با تصویب مقررات ماده ی 522 قانون آیین دادرسی مدنی جدید، تبصره ی م 1082 قانون مدنی نسخ گردیده است؟ و آیا میزان کاهش پول با خسارت تاخیر تادیه ی توامان قابل مطالبه می باشد؟
در مورد دیون پولی، به جهت ماهیت خاص پول، مدیون باید در مقام وفای به عهد، پولی را به داین پرداخت نماید که از نظر مالیت و قدرت خرید مساوی با مقدار پولی باشد که در گذشته به ذمه گرفته است. برای برابر سازی پول موضوع تعهد با پول موضوع تادیه، در تبصره ی م 1082 ق.م ضابطه ای مشخص شده که این ضابطه علاوه بر مهریه در سایر دیون پولی نیز قابل اعمال است.
در میان فقهای متقدم و متاخر، نظری در این مورد دیده نمی شود و در بین فقهای معاصر نیز اختلاف نظر است ولی بیشتر معتقدند که در صورت وجود تورم شدید و عدم پرداخت بدهی از سوی مدیون در موعد مقرر، پرداخت پولی با همان ارزش اسمی موجب وفای به عهد نمی شود و باید بر اساس وضع حاضر محاسبه و پرداخت گردد.
به علاوه به جهت این که موضوع مقررات تبصره ی م 1082ق.م و ماده 522ق.آ.د.م متفاوت از هم می باشد، تصور نسخ تبصره ی م 1082 ق.م با تصویب ماده ی 522 ق.م.آ.د.م منتفی بوده و هر کدام در مورد خاص خود قابلیت اعمال دارد و در نتیجه شرایط مقرر در ماده ی 522ق.آ.د.م نیز برای اعمال شاخص بهای سالانه در مورد مهریه قابل اعمال نمی باشد.
هم چنین در دیون پولی علاوه بر مطالبه ی میزان کاهش ارزش پول، امکان مطالبه ی خسارت تاخیر تادیه نیز وجود دارد.
کلیدواژگان: دیون پولی، وفای به عهد، خسارت تاخیر تادیه، ماهیت پول، کاهش ارزش پول -
صفحه 65در دین اسلام، نسبت به عدالت و جنبه های مختلف آن توجه خاص صورت گرفته است. جنبه ی اقتصادی، یکی از جنبه های آن است. در این مقاله با روش پژوهش بررسی و تبیین، هدف آن است که آن دسته از احکام فقهی که در زمینه ی تحقق عدالت اقتصادی- اجتماعی نقش دارند و به عبارتی شارع مقدس، جهت زمینه سازی تحقق عدالت از جنبه ی اقتصادی در جامعه ی اسلامی اقدام به تشریع آنها کرده است آورده و توضیح داده شود.
شاید ذکر این نکته خالی از لطف نباشد که این احکام، یکی از عوامل زمینه ساز ایجاد عدالت اقتصادی- اجتماعی می باشد. و نیز تنها وجود این احکام نمی تواند موجب تحقق عدالت شود، بلکه اجرای این احکام است که این هدف را محقق می کند. اما به هر حال مقدمه ی اجرای قانون، تشریع و قانون گذاری است، یعنی تا قانونی نباشد، اجرای قانون بی معنی است.
سوال اساسی که این مقاله در جهت پاسخ به آن می باشد این است که:اصولا اسلام برای تحقق عدالت اقتصادی- اجتماعی چه اقدامی صورت داده است؟
در مقام پاسخ به این سوال ابتدا باید پی برد برای تحقق این عدالت چه چیزی لازم است؟
در این زمینه بررسی نشان می دهد که مواردی مثل تقسیم عادلانه امکانات، تغییرات ساختاری فرهنگی- اجتماعی، مالیات ها، توزیع بخشی از درآمدها به طبقات کم درآمد، صله ی رحم، نفی تبعیض طبقاتی و نژادی، سالم سازی درآمدها، تغییر جهت سرمایه گذاری ها و برادری و برابری به عنوان سازکارهای عدالت اقتصادی- اجتماعی مطرح است.
پس از آن هم باید در مورد احکامی که می تواند این سازکارها را فراهم کند، بررسی کرد. که البته آن چه به طور عمده موردنظر ما می باشد، احکام الزامی است و این احکام در ابواب مختلف فقهی پراکنده می باشد. بنابراین گرچه اینها همه مسائلی مختلف می باشند، ولی جهت گیری همه ی آنها به سوی پاسخ به سوال این مقاله است. بررسی در این بخش نیز نشان می دهد این احکام به صورت فهرست به شرح زیر می باشد:دفاع از حقوق کارگر، واجب کردن برخی فعالیت ها به صورت عینی و کفایی، جلوگیری از تعدد واسطه، برخورداری از اطلاعات کامل، ممنوعیت احتکار، برخورد با انحصارگری، تحریم اسراف و تبذیر، تحریم اتلاف، ممنوعیت ربا، مبارزه با کنز، نفی ضرر، مبارزه با اتلاف، نکوهش حرص و نکوهش از هم چشمی در مصرف.
کلیدواژگان: عدالت، عدالت اقتصادی، اجتماعی، احکام الزامی -
صفحه 91در بررسی فقهی حوادث ورزشی دو محور مورد بحث قرار می گیرد؛ ابتدا به بررسی حکم فقهی ورزشهای ضرری و ضررهایی که ممکن است در ورزش به وجود بیاید؛ همراه با تشریح اقسام آسیب ها در ورزشهای انفرادی یا جمعی پرداخته ایم؛ مبنای استدلال این قسمت از مقاله، قاعده لاضرر می باشد؛ از طریق این قاعد حرمت پرداختن به ورزش های ضرری و ضمان صدمات وارده در آن از طرف ورزشکاران به عنوان یک قاعده کلی اثبات شده است.
سپس عدم ضمان ورزشکار صدمه زننده را به عنوان تخصیص از قاعده فوق مورد بررسی قرار گرفته است؛ یکی از مهم ترین مبانی فقهی عدم ضمان ورزشکار صدمه زننده در فرع اخیر، رضایت ورزشکار صدمه دیده و پذیرفتن صدمات احتمالی در حین انجام عملیات ورزشی در حیطه قوانین آن ورزش استکلیدواژگان: مبانی فقهی، ورزش، قواعد فقه، ضمان، مسئولیت مدنی و کیفری -
صفحه 127در طی تاریخ، تمدن ها و فرهنگ های گوناگون به صورت های مختلف با هم در ارتباط و تعامل بوده و از یکدیگر تاثیر پذیرفته اند. تماس و ارتباط میان این جوامع گاه به صورت مستقیم و در مواردی بشکل غیر مستقیم بوده است. بیشتر این ارتباط ها و تماس ها به صورت صلح آمیز بوده و با تبادل های فرهنگی، علمی، تجاری و...، و تماس و مراوده میان نخبگان و اهل فن آغاز، و نتایج آن در مراحل بعد به کل جامعه، و فرهنگ و تمدن آن ناحیه منتقل می شده است. هم چنین، در بسیاری موارد تماس و ارتباط در ابتدا با رویارویی نظامی و جنگ دو ملت و کشور آغاز می شده، و پس از پایان این مرحله و برقراری صلح و آرامش، دستاوردهای فکری، علمی، و فرهنگی دو ملت غالب و مغلوب مبادله می شده و بدین ترتیب دو ملت و دو تمدن را به یکدیگر نزدیک می کرده است. نکته مهم و قابل توجه در تمامی این تماس ها و ارتباط ها، عامل ترجمه و وجود مترجمان است که همواره خواه به صورت حرکت های فردی، یا به شکل سازمان یافته و تخصصی، در نهضت های ترجمه ی ایران، جهان اسلام، اسپانیا، سیسیل و... موجب تسهیل ارتباط و پیوند میان ملل و تمدن های مختلف شده است.
کلیدواژگان: پیوند، ارتباط، ترجمه، فرهنگ، تمدن، تعامل -
صفحه 149در این نوشتار موقعیت اقتصادی عمومی مملکت صفوی در زمان شاه سلطان حسین (اواخر عهد صفوی) مورد بررسی قرار گرفته و سعی شده است تا نتیجه های سیاست های اقتصادی- اجتماعی شاه عباس اول که در زمان شاه سلطان حسین مشهود گردید مورد توجه قرار گیرد. برخلاف تاثیر منفی آن سیاست ها بر جامعه ایران، قدرت اقتصادی کشور به حدی مستحکم بود که ظاهرا با وجود انحطاط تدریجی اقتصادی در اواخر آن عصر، تا حمله ی افاغنه کسی از وجود آن باخبر نبود اما پس از واقعه مذکور؛ این انحطاط خود را به خوبی نشان داد و مشخص گردید که فساد و پریشانی کلی اقتصادی اواخر دوران صفوی، یکی از علل بزرگ سقوط آن دولت بوده است.
کلیدواژگان: شاه سلطان حسین، اصفهان، رجال درباری، علمای تشیع، اقتصاد صفوی، افاغنه، مداخل، مواجب -
صفحه 167از دیر باز مازندران در معرض نفوذ و کانون توجه و یا محل پیدایش اعتقادات دینی و مذهبی گوناگون بوده است و بر این اساس، مردم مازندران تحولات اعتقادی، دینی و مذهبی متعددی را پشت سر گذاشته اند. اولین اقوام بومی مازندران، (کاسی ها و تپوری ها و آماردها) عناصر طبیعت را می پرستیدند. سپس آیین دیوان یا پرستش روشنایی و خورشید در مازندران رواج یافت و پس از آن مردم این سامان به اعتقادات زرتشتی گری گرویدند. دین زرتشتی تا پایان قرن سوم هجری در برخی از نقاط مازندران، حضور خود را حفظ کرد.
با ورود اسلام به ایران (در حدود اواخر قرن اول و اوایل قرن دوم هجری) به تدریج دین اسلام در مازندران نیز نفوذ کرد. اسلام آوردن مردم مازندران بیشتر بر مبنا و روش های صلح آمیز و کوشش های داعیان علوی زیدی بوده است. از میان مذاهب اسلامی، ابتدا مردم مازندران پیرو مذاهب سنت و جماعت شافعی و حنفی شدند. درباره ی چگونگی و علل گرایش و اسلام آوردن مردم مازندران باید گفت که نارضایتی مردم و ستم حکومت های محلی مازندران و اسلام آوردن برخی از حکام محلی کوچک تاثیر عمده ای داشته است. در مرحله ی بعدی مردم مازندران در آغاز به شیعه ی زیدی و بعدها به شیعه ی دوازده امامی روی آوردند. استمرار و رشد و گسترش مذهب شیعه در اثر علاقه و اعتقاد قلبی مردم، شعارهای عدالت جویانه داعیان علوی و گرایش های شیعی حکام محلی یعنی سادات مرعشیان مازندران و پا دوسبانان رویان و رستمدار (نور و کجور بعدی) ممکن گردید.
کلیدواژگان: پرستش عناصر طبیعت، آیین دیوان، زرتشتی گری، اسلام در مازندران، استقرار و گسترش شیعه در مازندران
-
Page 9The land of Andelus, i.e., The remotest western zone of the Islamic Empire, has had many ups and downs, but due to its long distance, it has attracted the least attention of people, The Muslims in Andelus, whether in architecture or in fine arts such as ceramic or tile making, in textile weaving, carpet weaving, ivory work, metal work, calligraphy, and the like, have undergone a lot of difficulties. It is noteworthy that the Muslim commanders-in-chief have had a great contribution to this matter, for they were the real supporters of these artistic affairs. Nowadays, many samples of these artistic works can be found in many museums and in other public places in Spain.A number of ceramic works such as plates, bowls, long-necked pots and pottery painted with the pictures of birds, plants, and calligraphic work in Iranian style, and silk embroidery cloths with golden threads, and marginal-sewn with gems in Maryeh, Qartabeh, and Maleqeh in Isbilieh of Qarnateh and at Mercieyyeh, have been discovered.In addition, Andelus rugs with the pictures of birds, animals, and natural human beings were woven over there. The same decorative paintings were also engraved into ivory gifts.In general, at the end of the seventh and eighth centuries A.H., the artists in Andelus ornamented metalic and decorative things with calligraphic and plant decorations. Calligraphers coined another calligraphy called Maqribi, instead of Kufi writing, which was well-known all over the world of Islam.
-
Page 29In spite of the introduction of cloning as a new phenomenon, it has existed On the earth since the beginning of life on this planet and it has played a vital role in the reproduction of young among the creatures, particularly in agriculture.At the same time, the discovery of human cloning event is one of the experimental sciences as well as one of the challenges and bottlenecks of the present century which has involved the minds of many religious and ethical thinkers as well as intellectuals in different areas of human knowledge so far.In Islam, human cloning under Shi’ a viewpoint based on the Quranic verses and Traditions is the dictation of wisdom and is a principle and there is no prohibition for it per se, for according to this Quranic verse:”Haven’t you seen what you have Planted? And are you planting or we are farmers?” (S. The Event: 63-64)Clonation has no opposition with the concept of creation and man is a cause for the reproduction of young and the producer of situations, but the total and complete cause in creation is God. But under the secondary rule, it is not permitted and it is forbidden in action, for this act influences man’s nature and man’s relations and, in a broad sense, it distorts the order of society.Studies on clonation brings about no problem as far as its advantage is more than its damage. But the use of fundamental (stem) cells is forbidden for remedy, for this act requires the separation of a safe part of the body to transplant it to other body.This paper is an attempt to use a descriptive, analytical method by studying library and internet documents as well as Quranic verses and jurists’ comments.
-
Page 49With respect to delay in money payment,this question poses itself how much the man-in-debt due to inflation or due to money-worth reduction should Pay to fulfill his promise and liabilities.This paper is an attempt to examine these two cases according to the Article and to the concensus of the religious authorities. The Article Note of No.1082 asserts that besides the dower in other money debts the man –in-debt must pay the money according to the par value of the paid time. No agreement is found among the early and later jurists, but the present religious authorities argue on this quest. Most of them observe that, in case of inflation or delay in payment, the money value must be paid at the payment time.Under law in case of money debts under any conditions, the debt must be paid according to the paid time.
-
Page 65Islam has a special attention to justice and other aspects of social affairs. This paper intends to observe those aspects of jurisprudential orders that play important roles in the realization of socio-economic justice. Of course, these orders by themselves are not able to secure the social justice, but their exertion and practice can meet this social demand. The paper also makes an attempt to respond to this question: What has Islam performed to meet the socio-economic justice?This article tries to study certain approaches to achieve this end such as Fair allocating facilities, structural, cultural and social transformations, taxes, the specifying of a part of incomes to low class of society, helping the relatives, eliminating class and racial discrimination, securing incomes, changing the investment applications, exerting equality and equity, etc. Later, the paper proceeds to investigate the injunctions and orders that should be applied to secure the achievement of the fair goals. Finally, it numerates their necessary orders as follows: Defending the working class rights, preventing from intermediaries and dealers interference, disseminating information, preventing from hoarding wealth and social essentials, etc.
-
Page 91There are two main discussions and arguments on the jurisprudential studies of sports. First of all, the paper seeks to study the jurisprudential order on harmful sports and the possible harms and dangers occurred during the games, along with the explanation of different kinds of damages and injuries during both individual and collective sports games.This part of the article is based on the non-harmful rule, through which the prohibition of harmful sports and injuries caused during sports games by the athletes as a rule is proved.Later on, the paper proceeds to examine the non-surety or warranty of the guilty player as a specific case of the above rule, which is one of the most important jurisprudential principles as the non-warranty of the sinful athlete and the satisfaction of the injured player and the admission of the possible injuries happened during the atheletic operations is concerned with the rules of the sports game.
-
Page 127In the course of history, cultures and civilizations have always interacted and been influenced by each other in different ways. The interactions have sometimes been direct and at others indirect. Most of the time, these relationships have been peaceful and developed through cultural, scientific, and commercial interactions among experts, elites, professionals and businessmen in the first place. Then, the outcome was incorporated into the whole community, and would be part of the culture and civilization in that region. In many other cases, the beginning of this process was through military confrontation and war between two nations. After the war and settlement of the dispute, the interchange of the intellectual, scientific, and cultural achievements of the victor and the vanquished nations would start and the two opposing nations came closer to each other. A very important point to note in all these interactions and exchange of findings is the place of translation and translators. They played a very significant role, in individual attempts as well as in organized manner in different translation movements like those of Iran, Islamic world, Spain, Sicily, etc, and tried to establish and facilitate the relationship among different cultures and civilizations.
-
Page 149This paper is an attempt to study the economic conditions of the country during the rule of King Hussain of Safavi as well as the results of socio-economic policy during the rule of King Abbas I, which appeared at the time of King Hussain. In spite of the negative effect of those policies on the society in Iran, the economic power of the country was so firm and steadfast that nobody was seemingly aware of its gradual decline and distortion until the attack of the Afghans. But after the aforementioned Event, this decline and distortion manifested itself clearly enough to prove that the general corruption and deviation and agitation in economy In the late period of the Safavid dynasty was one of the great factors of the fall of that government.
-
Page 167Mazanderan has been exposed to influence and been the center of attention concerning the origin and growth of numerous religious doctrines for several centuries. The first natives of Mazanderan (Cassis, Tepoories and Amards) used to worship the phenomena of Nature. Later, the Diwan creed or the worship of lightness and the sun prevailed over there. Afterwards, they came to believe in Zoroasterism. Zoroasterism survived by the end of the third century AH in some areas in Mazanderan, Finally, Islam introduced itself in that territory and encouraged people to convert to Islam willingly and peacefully, along with the efforts made by the Alavids Activists. The first schools of Islam prevailing among the people there were the Sunnites, and the Hanafies. In later periods, the Mazanderanis developed the Zaids Shi’ ism and the Twelvers Shi’ ism. The continuation and development of Shi’ ism occurred due to The interest of people in justice and equity in society established by the Alavids Activists.This inclination took place first by the local governors followed by the natives such as the Mar’shian Sadats and the Padoosbans of Rooyan and the Rustamdad (Noor and Kajoor).
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.