فهرست مطالب
فصلنامه فقه و تاریخ تمدن
سال چهارم شماره 15 (بهار 1387)
- تاریخ انتشار: 1387/04/04
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 9بیشتر مطالعاتی که در زمینه های گوناگون فرهنگ، تاریخ، زبان، دین، اقتصاد و سیاست ایران انجام می شود، همگان را با جنبه های گوناگون تمدن ایرانی آشنا می سازد. ویژگی های تمدن ایرانی، ناشی از تاریخ خاص ایران است؛ سرزمینی که در دوران طولانی تاریخ خود، از یک سو در معرض نفوذ فرهنگ های مختلف دور و نزدیک بوده و از سوی دیگر، توانسته است بدون آن که مقهور این فرهنگ ها شود؛ با گزینش و ادغام آنها در فرهنگ خود، ترکیبی منحصر به فرد بسازد. از این رو با وجود گسست های سیاسی بزرگ تاریخ ایران، تمدن این سرزمین اهورایی هیچ گاه دچار ناپیوستگی بنیادی نشده است.
تمدن و فرهگ ایرانی باستانی در تکوین هویت ایران اسلامی نقش مهمی داشته و میراث اسلامی ایران هم جزو جداناشدنی هر ترکیب تمدنی جدیدی است که در این سرزمین به منصه ی ظهور رسیده است. ایرانیان در طلب و کسب معارف اقوام دیگر و اقتباس از آنها همیشه نقشی فعال داشته اند، حتی در زمانی که هیچ فشار خارجی، ایرانیان را به این کار وادار نمی کرده است. بنابراین به جرات می توان گفت که تکوین و شکل گیری تمدن ایران، مرهون گفتگوی میان تمدن ها بوده است. این مقاله بر آن است تا با اشاراتی موجز به برخی نکته های کلیدی تاریخ تمدن و فرهنگ ایران- به ویژه در دوران گذر از عصری باستانی به عهدی اسلامی- پیوستگی و نیرومندی فرهنگ زاینده و پربار ایران زمین را به اثبات دوباره برساند.
کلیدواژگان: تمدن ایران، فرهنگ اسلامی، شکوفایی فرهنگی، انحطاط تمدنی، تاریخ اندیشه -
صفحه 31اگر قتل در یکی از ماه های حرام صورت گیرد یک سوم دیه بر میزان تعیین شده افزون می گردد که از آن به تغلیظ دیه یاد می شود. موضوع تغلیظ دیه در فتاوای فقهای امامیه مورد اشاره واقع شده و به صورت عموم فرقی بین انواع قتل گذاشته نشده است. در قانون مجازات اسلامی برای همه انواع قتل ها (عمد، شبه عمد و خطای محض) تغلیظ دیه در نظر گرفته شده است. قرآن کریم حکم حرمت ماه های حرام را بیان کرده اما سخنی از تغلیظ دیه در آن به میان نیامده است.
این نوشتار ضمن باز کاوی روایت های وارده در خصوص تغلیظ دیه در ماه های حرام با توجه به عدم صراحت روایت های مربوط به تغلیظ دیه مقدر به میزان یک سوم در قتل غیرعمدی و با توجه به عدم تحقق هتک حرمت در این نوع قتل به این نتیجه رسیده است که روایت های تغلیظ دیه شامل قتل غیرعمدی نشده و حکم تغلیظ دیه را می توان فقط در قتل عمد ثابت دانست. بنابراین آن چه که حکم تغلیظ دیه را در معرض تردید جدی قرار می دهد علاوه بر عدم صراحت روایات، فقدان عنصر قصد در قتل غیر عمدی است که براین اساس انتهاکی (هتک حرمت ماه های حرام) تحقق نمی یابد تا بتوان در پی آن تغلیظ دیه را ثابت دانست.
کلیدواژگان: دیه، فقه، تغلیظ دیه، انواع قتل -
صفحه 53الفلاحه النبطیه به عنوان یک اثر مهم در زمینه ی کشاورزی در تمدن اسلامی و مهم ترین کتاب ابن وحشیه کلدانی (حدود 246 ه ق/ 865 م) بوده است.
ابن وحشیه مدعی است که این اثر، ترجمه ای از نوشته های کهن بابلی است اما این امر، مورد اختلاف بسیاری از خاورشناسان و پژوهش گران بوده تا جایی که عده ای نه تنها صحت این انتساب بلکه سایر آثار ابن وحشیه را نیز زیر سوال برده اند و برخی حتی خود وی را نیز شخصیت جعلی و موهوم، ساخته ی ابن زیات که ادعای شاگردی اش را داشته و روایت کننده ی الفلاحه النبطیه است، دانسته اند.
برخی از این گروه، اشاره های ابن وحشیه را به اقوام و اشخاص و ادیان در الفلاحه، اشاره به وضع زمان زندگی وی و انتقادش از آن ها را، انتقاد از دین و حکومت آن زمان دانسته اند با وجود این، عده ی زیادی در دوره ی معاصر این نظر را رد کرده اند.
نکته ی مهم این است که در الفلاحه، علاوه بر موارد خرافی و افسانه ای، نکته های علمی مهم و کاربردی در گیاه شناسی و کشاورزی وجود دارد. البته بیشتر نظرهایی که در رد ادعاهای ابن وحشیه مبنی بر انتساب الفلاحه به کلدانیان و جعلی دانستن مطالب آن آمده،توسط برخی خاورشناسان قرن 19 م، ابراز شده است.
کلیدواژگان: ابن وحشیه، الفلاحه النبطیه، کلدانی، نبطی، ابن زیات -
صفحه 69در این پژوهش، تلاش بر آن است تا بحث در مورد ماهیت ابراء پردازش گردد و ایقاع یا عقد بودن آن بررسی شود و نیز آرا و نظرهای گوناگون را در این مورد کسب و بیان نماید.
ابراء در جامعه از مسایل مورد ابتلای مردم و عام البلوی است، بنابراین آثار فقهی و حقوقی که برآن مترتب است، باید مشخص شود تا قلمرو آن درفقه و حقوق تبیین گردد. نزد فقها از آن به عنوان اسقاط یادشده و برخی به آن تملیک نیز گفته اند و این تفاوت ها منشاء آثار فراوانی است که قابل دقت و مورد نظراست.
در این نوشتار به مباحث کلی ابراء و مصادیق عملی آن از جمله ابراء از نفقه، ابراء طبیب، ابراء از کفالت، ابراء از حواله، ابراء ضامن، ابراء ذمه میت وابراء از مهریه پرداخته شده است.
کلیدواژگان: ابراء، اسقاط، تملیک، ایقاع، حق -
صفحه 85در حقیقت، هر دانشی باید فلسفه و دلیلی برای پیدایش و توسعه ی ابعاد مختلف آن وجود داشته باشد. یکی از علوم اسلامی که فلسفه نیز دارد، اصول فقه است.
فلسفه ی اصول فقه، دانشی است که به نقد چیستی، ساختار، روش، مبادی، موضوعات، ادله و غایات اصول فقه می پردازد. این دانش، دارای سه محور کارکردی است؛ ابتدا توصیف و تعریف موضوعات مورد نظر خود را مطرح می سازد و سپس به کار سنجش گری و نقد آنها می پردازد و آن گاه چنانچه لازم ببیند؛ راهکارها و توصیه هایی برای بهبود علم اصول و کارآمدتر شدن آن در استنباط های فقهی ارایه می نماید.
منابع اصلی فلسفه ی اصول فقه و اصول، همان کتاب و سنت است و از ادله ی چهارگانه قرآن، سنت، عقل و اجماع در مقام استدلال بهره می گیرد. غایت و اهدافی که در فلسفه ی اصول فقه پی گیری می شود به دو صورت قابل دست یابی است؛ یا این که این دانش در مقام ناظر به اصول فقه می نگرد که در این صورت غایت آن شناخت علم اصول از حیث ماهیت و ساختار، روش، مبادی و موضوعات و ادله ی آنها می باشد و در صورتی که به عنوان ما بعد طبیعت مد نظر قرار گیرد، غایت آن رسیدن به امکان و وقوع و ملاک های این دو و حدود و شروط نظریه های اصول فقه خواهد بود.
کلیدواژگان: فلسفه ی اصول فقه، اصول فقه، اجتهاد، فقیه، فقه -
صفحه 99رستمیان سلسله ای ایرانی تبار از خوارج اباضیه بودند که بر تاهرت حکومت می کردند؛ بنیان گذار حکومت رستمی، عبدالرحمن بن رستم بود که چون در مغرب ادنی در برابر سپاه عباسی تاب مقاومت نیاورد، به مغرب اوسط گریخت تا مرکز جدیدی برای اباضی مذهبان پدید آورد. هدف اصلی این پژوهش، بررسی روابط خارجی و تجاری این خاندان بادولت های متقارن آن روزگار چون طولونیان، اغلبیان، بنی مدرار، امویان اندلس و... است و بدین نتیجه دست یافته که رستمیان نه به دلیل کشمکش های دیرپای اعتقادی خوارج با پیروان سایر مذاهب، بلکه به دلایل سیاسی عموما با همسایگان خود چون اغلبیان و طولونیان روابطی خصمانه داشت و تنها امویان اندلس و بنی مدرار را می توان در شمار متحدان سیاسی آنها قرارداد.
کلیدواژگان: رستمیان، روابط خارجی، مغرب میانه، آفریقا، خوارج، اباضیه -
صفحه 113کودک آزاری در ایران مبحثی نسبتا جدید و تازه است اما در کشورهای اروپایی و آمریکایی قدمت بیشتری دارد. این معضل اجتماعی، مورد توجه قانون گذاران، روان شناسان و جامعه شناسان و علماء تعلیم و تربیت بوده و هر یک از صاحب نظران علوم مختلف از زاویه ای آن را موردتوجه قرار داده اند.
کودک آزاری جزو بزهکاری های سیاه تلقی می شود زیرا به دلیل ضعف جسمی و شخصیتی، بزه دیده نسبت به تضییع حقوق و آزاردیدگی وی، نوعا اعلام جرم نمی شود.
باتوجه به آمارهای منتشره، میزان اعمال مخرب و جنایی علیه اطفال و نوجوانان در تمام دنیا درحال افزایش است. طی دهه های اخیر شواهد زیادی مبنی بر نقض حقوق کودکان در بسیاری از نقاط جهان به دست آمده است. میلیون ها کودک در سراسر جهان در اثر جنگ، آواره و بی خانمانند یا در شرایط دشوار کار می کنند و از مدرسه رفتن محرومند و یا قربانی سوء استفاده های گوناگون از جمله فحشا و مواد مخدر قرار گرفته اند.
حقوق کودکان، یکی از مهم ترین حقوق انسانی است زیرا در سایه ی این حقوق، کودکان می توانند حضوری مفید و کارساز در اجتماع داشته باشند.
در مقابل مشاهده می گردد نه در سطح قوانین داخلی کشورهای اسلامی و نه در سطح بین المللی تا قرن بیستم هیچ گونه قانون مدونی در این زمینه نوشته نشده است. کنوانسیون حقوق کودک نیز در مواردی با قوانین اسلام هماهنگی ندارد و می طلبد تا هر کشوری بر اساس نیازهای ملی به تدوین قوانین مناسب در این زمینه همت گمارد.
این مساله در ایران نیز تا به حال بدون متولی بوده و قوانین مدون در این زمینه یا کم رنگ و بدون ضمانت اجرایی هستند و یا به خوبی به اجرا گذاشته نمی شوند.
بدین لحاظ ضروری است تا این معضل اجتماعی از دیدگاه حقوقی موردتوجه مجدد پژوهش گران و دست اندرکاران قرار گیرد و اصلاحات لازم جهت حذف یا تقلیل آن صورت گیرد.
کلیدواژگان: کودک آزاری، ابعاد حقوق، قانون، اسلام -
صفحه 141یکی از جنبه های مهم حکومت غزنویان به ویژه در دوره ی نخست، سیاست مذهبی آنان بود که در ساختار حکومتی آنان تاثیر گذاشت و به آن جهت داد. به نظر می رسد که دوره ی نخست غزنوی، آغاز تکوین بهره گیری از مذهب در جهت گیری های سیاسی و حکومتی است که در دوره های بعدی یعنی سلجوقی و خوارزمشاهی و حتی مغول و تیموریان و به خصوص صفویان به اوج می رسد. غزنویان با ملتزم نشان دادن ظاهری خود به مذهب سنت حنفی و سپس شافعی که محمود آن دو را مذهب نیک می دانست؛ به اهداف دوگانه ای دست یافتند. از یک سو با سرکوب جریان های مخالف داخلی با عنوان بدمذهبان، سیطره ی خویش را در درون امپراتوری غزنوی حفظ کردند و از سویی دیگر به تنظیم مناسبات گرم و نزدیک خود با خلافت عباسی مبادرت ورزیدند و مشروعیت دینی و سیاسی خود را از مقام معنوی و دینی خلیفه ی عباسی کسب کردند. ظاهرا غزنویان به عنوان آغازگران روشی در تاریخ ایران بعد از اسلام به شمار می آیند که پیوند نزدیک و عمیقی بین دین و دولت برقرار ساختند و از مذهب به عنوان دستاویزی بر دستیابی به اهداف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی سود بردند.
کلیدواژگان: غزنویان، مذهب، سیاست مذهبی، محمود غزنوی، مسعود غزنوی
-
Page 9The totality of the studies made in different aspects of culture, history, languages, religions, economics, and politics in Iran make the public familiar with various types of Iranian civilization.In spite of great political disruptions in the history of Iran, the civilization of this Ahooraee land has never undergone fundamental disruptions. The ancient Iranian culture and civilization has played an important role in establishing the identity of Islamic Iran, and the Islamic heritage in Iran is an indispensable part of every new cultural combination having been presented in this country.This paper seeks to reprove the continuity and strength and stability of the generative and productive culture and civilization of Iran land, while designating succinctly certain key points concerning the civilization history and culture in Iran, especially through the course of history from ancient to the Islamic period.
-
Page 31If a murder is committed during the sacred months, a third amount of the specified of the blood- money is added, which is referred to as intensifying the blood- money. This intense is pointed out in the decrees of the Imamiyya Jurisprudents, and generally, no distinction has been considered for any kind of murder (intentional, psedo- intentional, and pure error).The Holy Quran asserts the injunction on the sacred months, but no word is seen in this concern.Investigating the relevant traditions on the blood- money intense on the rate of this knd of ransom as much as one third in case of intentional murder and regarding the absence of the sanction of this type of murder, this paper seeks to come up with the conclusion that this intense does not involve the unintentional murder and thus the decree on intensification can be proved only for intentional murder.In conclusion, what causes the decree of intense of the blood- money to be seriously doubtful is the lack of the element of intention in the unintentional murder, in addition to the lack of the clarity of traditions, that accordingly the abusement of the sacred months is not realized, so that following it the intense of the blood- money can be proved.
-
Page 53'' Al- Filaha- al- Nabatiyya'' is an important agricultural book of the Islamic Civilization as well as the greatest work written by Ibn- wahshiyya of kaldan (246LH 865 AD).Ibn- wahshiyya Claims that the work is a translation of the ancient writings in Babel, while there are some disputes among many occidentalists and researchers in this concern. Some have considered that not only the work could not be attributed to him, but he is also a false character made by Ibn- Zayyat, who claimed to be a pupil of his, and thus, the narrator of the book.It is noteworthy to say that the book contains a lot of superstitions, tales, and myths as well as some applied scientific matters in botany and in Agronomy.During the 19th century, some occidentalists suggested that Ibn- wahshiyya's claim to attribute the book to kaldanians is false and not true.
-
Page 69The author of this article seeks to discuss and argue the nature of release from a responsibility dealing with its cadence or its contract tie while considering various views and concepts in this concern.To jurisprudents, the term "Ebra" means dilapidation or giving possession. These distinctions are the origins of many works which merit consideration.The writer then proceeds to study the general discussions on the release from a duty and its practical applications such as release from maintenance, release from physician, release from guardianship, release from order, release from the payment of dower, and release from the dead duty.
-
Page 85Each true discipline has its own philosophy to prove its origin, its growth, and its different areas of knowledge.The jurisprudence principles, as a discipline, was developed by Muslims, and is one of the Islamic sciences, with its own philosophy.This paper seeks to define what the philosophy of jurisprudence principles is, and then it proceeds to numerate its proofs and its ultimate injunctions.Later, it attempts to reveal that the underlying sources of the philosophy of jurisprudence principles is the very book and tradition using the four- typed (Quadriple) proofs of the Quran, tradition, wisdom, and consensus (general agreement).The article also studies the ultimate goals sought by the philosophy of juris principles, which are accessible in two ways: either in the form of metaphysics, which means to investigate the possibility, happening, and criteria of both of them, and the limits and conditions of the theories of the principles of jurisprudence.
-
Page 99The Rustamians dynasty of Iranian race were from the Abaziyya outsiders ruling over Tamart. The founder of this kingdom, Add- al- Rahman- Ibin Rustam was not able to stand against the Abbasid troops in the down part of Maqrib, so he escaped to the middle Maqrib, so that he could establish a new center for the religious Abazi.This paper mainly seeks to study their foreign and business relations with the neighborhood governments of those days including the Tulonids, the Aqlabians, the Bani Medaras, and the Umavids of Andelus and…. Then the article draws a conclusion that the Rustamians, not only due to their long- standing beliefs skirmishes of the outsiders (khawarij) with the followers of other reliogions, but also because of the political aspects, generally had hostile relations against their neighbors such as the Aalmians and the Tulonids. Their political allies were only the Umavids of Andelus as well as the Bani Medaras.
-
Page 113Hurting children is a relative new recent subject in Iran. The social complication is the concern of legislators and authorities of various sciences such as laws, psychology, education and training, and scociology, each of which observes it from a certain point of view. Although children rights is one of the most important of human rithts, the increase in teasing, and abusement of children as well as the adolescents is seen all over the world.The present paper is an attempt to study this phenomenon from the viewpoint of laws and rights while seeking to include a certain policy of the legislator in Iran.Finally, the article goes on to discuss and argue the principal preventive approach of laws in Iran in case of crimes in this concern as well as some lawful protections against this sinister element. The last consideration of the papers is to suggest some good reformation for the mentioned law.
-
Page 141One of the important aspects of Ghaznavi rule, especially during the first period, is the religious policy which, in general, affected the rule and directed the government structure. It seems that this first period is the beginning of exploitation of taking a given mental and political direction. This taking direction went up to ascend in the next periods, that is, that saljughi, kharazmshahi, and even Mongul and Teimurian especially the Safavids have been quasi undertaken by the Ghaznavian Hanafi and later on the Shafei tradition, which is preserved by Mahmoud, gained bilateral purpose by quelling inner opposing currents as pagan and maintaining the rule in Ghaznavi empire, on the one hand, and establishing a warm and close relationship with Abbasid rule, on the other hand, the Ghaznavians have achieved their religious and political legality from spiritual and religious status of the Abbasid rule.the Ghaznavians, seemingly were considerd as the beginner of a way in Iran's history after the advent of Islam, who established a profound and close tie between the government and religions. They have benefited from religions as a means to achieve their political, social, economic and cultural purposes.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.