فهرست مطالب
فصلنامه فقه و تاریخ تمدن
سال چهارم شماره 14 (زمستان 1386)
- تاریخ انتشار: 1386/10/11
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 9در این نوشتار به اهمیت خانواده و به ویژه والدین در تربیت کودکان و تاثیر وجود کودک در حفظ و بقای خانواده اشاره خواهد شد. مفهوم کودک، تربیت حضانت و نحوه ی تعلیم و تربیت کودک از دیدگاه دانشمندان مسلمان و غیر مسلمان و همچنین تربیت کودک از دیدگاه کنوانسیون حقوق کودک و نحوه ی تربیت کودک در سایر کشورها مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. قانون گذار ایران در مواد 1104و 1178 قانون مدنی به نقش والدین در تربیت کودک اشاره کرده است اما به نحوه ی تربیت و این که آیا تربیت کودک حق است یا تکلیف هیچ اشاره ای نکرده است، و این که آیا در مقابل تربیت کودک مسئولیت کیفری یا مدنی دارند، هیچ ماده قانونی خاصی وجود ندارد. در این مقاله، معنا و مفهوم تربیت و اهمیت تربیت از دیدگاه اسلام نیز مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
کلیدواژگان: مسئولیت، حقوق اسلام، کودک، خانواده، والدین، تعلیم، تربیت، آموزش -
صفحه 51این نوشتار به تجزیه و تحلیل مهم ترین مبنای مفسران و فقها، مبنی بر محدود نبودن میزان مهر پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که اگرچه اصل در تعیین میزان مهر تراضی زوجین است؛ اما با توجه به آن که در آیات قرآن کریم امر به پرداخت مهر شده و از بازپس گیری مهر پرداختی نهی شده است و هم چنین از آن جا که در آیه ی 4 از سوره ی نساء از مهریه به نحله (هبه و هدیه) تعبیر شده و به قضاوت عقل و عرف نحله نمی تواند مالی فراتر از توانمندی زوج باشد، به علاوه سنت نبوی و سیره ی معصومین(ع) نیز بر تعیین مهری در حد استطاعت زوج حکایت دارد، پس مشروعیت در نظر گرفتن مهر سنگینی که فراتر از استطاعت بالفعل و بالقوه ی زوج باشد خالی از اشکال نیست و آیات الهی نیز بر ممنوعیت مقدر کردن میزان مهر و تعیین حداکثری برای آن دلالت ندارد.
کلیدواژگان: زوج، زوجه، مهر، مهر المسمی، مهر المثل، مهر السنه، قنطار -
صفحه 71مساله ی جواز یا عدم جواز قضاوت زن از دیدگاه شرع مقدس اسلام از مسایلی است که امروزه درباره ی آن نظریه های متفاوتی ابراز شده است.
این نوشتار پس از بیان مقدمه، ابتدا به بررسی برخی از آیات قرآن کریم و روایات نقل شده از معصومین(ع) و نیز دلیل اجماع که می توانند به عنوان ادله ی مرتبط با این مساله مطرح شوند، پرداخته و سپس اصل عدم جعل را در این زمینه مطرح کرده است.
در نهایت نتیجه گرفته شده که اسلام چنین تکلیف سنگینی را از زنان ساقط فرموده است و دلیلی برای حکم به جواز قضاوت زن در دسترس نیست و اگر کسی درباره ی دلالت آیات و روایات و یا در مورد سند روایاتی که چنین حکمی از آنها استنتاج می گردد مناقشه نماید، در مورد قابل پذیرش بودن اصل عدم جعل منصب قضاوت برای زن نمی تواند مناقشه کند و یا حتی شک و تردید داشته باشد.
کلیدواژگان: قضاوت زن، ولایت، عدم جعل، فقدان دلیل -
صفحه 85در این مقاله بحث لغوی و اصطلاحی مرتد و ارتداد از منابع مختلف استفاده و در قرآن کریم و احادیث اهل بیت(ع) به بررسی آن پرداخته و به آیات و روایاتی در این مورد استناد شده است. در ادامه نیز به تعریف مرتد فطری و مرتد ملی از دیدگاه فقهای امامیه و برخی احکام فقهی آنها اشاره شده است. هم چنین تعریف ضروری دین در فقه و مرتد بودن منکر آن بررسی شده و نظر فقهای شیعه نقل گردیده و خاطر نشان شده که دشنام دهنده به پیامبر اسلام و امامان معصوم بلکه قاذف مادر پیامبر و امام و حضرت زهرا(س) مرتد و منکر ضروری دین است و در همین مورد، نظر فقهای اهل سنت ذکر شده و در پایان سلمان رشدی مرتد معرفی شده است.
کلیدواژگان: مرتد، ارتداد، کتاب، سنت، احکام فقهی -
صفحه 105در سال 297 ه.ق، دولت فاطمیان (اسماعیلی) در افریقیه (شمال آفریقا) تشکیل شد. آنان پس از این که حوزه ی قدرت خود را گسترش دادند به عنوان رقیبی جدی، در مقابل خلفای عباسی قد علم کردند. داعیان آنها در سراسر سرزمین های اسلامی به فعالیت پرداختند. آنها حتی توانستند بغداد مرکز خلافت عباسی را تحت سلطه ی خود درآورند. علاوه بر این اسماعیلیه نزاریه در ایران، پایگاه محکمی پیدا کرد. خلفای عباسی در مقابل سعی کردند با راه های متفاوت از جمله تشویق و برانگیختن مخالفانی چون قرامطه، رد کردن نسب علوی امامان اسماعیلیه، بی اعتبار ساختن نهضت اسماعیلیه، مبارزات تبلیغاتی ضد اسماعیلی و برخوردهای نظامی به مبارزه برخیزند. در این پژوهش سعی شده است به برخوردها و تضادهای این دو قدرت جهان اسلام پرداخته شود.
کلیدواژگان: اسماعیلیه، خلافت عباسی، دولت فاطمی، داعی -
صفحه 119دوران صفویه یکی از ادوار مهم تاریخ ایران به شمار می آید، این دوره، هم به لحاظ تامین کننده ی استقلال وهویت ملی- مذهبی و نیز تاثیر چشم گیر آن در فرهنگ مذهبی جاری ما، حایز ارزش و اهمیت می باشد. شاه اسماعیل اول با کمک طوایف قزلباش از ایرانی پراکنده و از هم گسیخته، که در هر گوشه ی آن دولت وطایفه ای بود، کشوری یکپارچه با مرزهای جغرافیایی مشخص پدید آورد؛ او مرکز حکومت جدید خود را تبریز قرار داد؛ اما نزدیکی این شهر به مرزهای امپراتوری عثمانی که خود از نظر سیاسی ودینی، رقیب قدرتمندی برای ایران محسوب می شد، برای موجودیت دولت نوپای صفوی خطرآفرین بود هم چنان که این امر به اثبات نیز رسید. با حصول به این نتیجه، مقدمات یافتن پایتخت تازه در ذهن اسماعیل اول پدیدار شد و متعاقب آن در زمان سلطنت شاه تهماسب اول، قزوین به عنوان پایتخت این دولت برگزیده گردید.
کلیدواژگان: قزوین، صفویه، شاه تهماسب، شاه اسماعیل، عثمانی -
صفحه 143گسترش فتوحات اسلام در قرن اول هجری، موجب شکوفایی فرهنگ و تمدن مسلمانان گردید. علما و دانشمندان بسیاری در علوم مختلف ظهور کردند و با استفاده از علوم ایرانیان و یونانیان و سایر تمدن ها و هم چنین اهتمام و تفکر خلاق خویش به گسترش علوم پرداختند. از نخستین کسانی که در تاریخ اسلام به علوم عقلی و یونانی توجه کرد، خالدبن یزید بن معاویه بود. او طی سفری به مصر با دانشمندان یونانی و اسکندرانی آن جا و علوم مختلف آشنا گردید و در صدد یادگیری علوم و سپس ترجمه ی کتاب هایی در زمینه ی کیمیا، طب و نجوم به زبان عربی گردید. وی برای این کار از علمای ساکن در اسکندریه کمک گرفت. این مقاله به بررسی اهتمام خالد به فراگیری علوم به خصوص کیمیا و ترجمه ی کتاب ها می پردازد. اقدامات وی در زمینه ی ترجمه ی کتاب، موجب ورود این علوم در بین مسلمانان و گسترش آن گردید.
کلیدواژگان: خالدبن یزید، علم، کیمیا، شعر، ترجمه، رساله های خالد -
صفحه 163بیطره یا بیطاری که امروزه می توان دام پزشکی را معادل آن دانست، شناخت خصوصیات و بیماری های اسب و چگونگی درمان آنها و شیوه های عملی پرورش این حیوان را دربر می گرفته است. پیشینه ی این فن به تمدن های بین النهرین، مصر، هند و... باز می گردد اما منابع مهم آن همچون سایر علوم از یونان، روم، بیزانس و ایران باستان به تمدن اسلامی انتقال یافته است. توجه به فن پرورش و حفظ سلامت اسب و نقش این حیوان در تشکیلات نظامی و حکومتی نزد مسلمانان، از صدر اسلام بوده و به تدریج در دوره های حکومتی سرزمین های اسلامی توسعه پیدا کرده و کتاب های زیادی در این زمینه نوشته شده است. این کتاب ها تا قبل از قرن 3 ه.ق، عنوان بیطره ی یا بیطاری نداشته، بلکه با نام های فروسیه، کتاب الخیل و... شناخته شده اند و این امر موجب شده که مشرق شناسان، اولین کتاب بیطاری را در اسلام به حنین بن اسحاق نسبت دهند. البته گسترش تالیفات در این فن از قرن سوم ه.ق در کنار ترجمه ی علوم از منابع یونانی و سریانی و سایر زبان ها بوده که مهم ترین کتاب در این دوران، کامل الصناعتین فی البیطره ابن اخی حزام است که الهام بخش و منبع اصلی تالیفات دوران بعد در این زمینه شده است. پس از آن تا قرن هفتم ه.ق، تالیفات بسیاری در سرزمین های اسلامی در این زمینه وجود دارد.
اهمیت نقش سواره نظام نزد مغولان و هم چنین حکومت ممالیک در مصر که پس از آن مرکز تمدن اسلامی شده بود، باعث رونق دوباره ی این علم در دوره های ایلخانی، تیموری و ممالیک گردید. پس از ایشان نیز نزد صفویان و عثمانی ها و گورکانیان هند ادامه یافت. پس از قرن 18 م، این علم در اروپا به شیوه ی نوین دام پزشکی تبدیل شد که این تحول در ایران در ابتدای قرن 14 ه.ق/ 20 م رخ داد.
کلیدواژگان: بیطاری، بیطره، دام پزشکی، بیطار، فرس نامه، کتاب الخیل
-
Page 9This paper is an attempt to study the significance of parents in bringing up their children as well as the effect of child on keeping the family alive and stable. It also deals with the conception of child, his training, education, and taking care of him and the manner of his training and education from the view- point of Muslim and non- Muslim scientists, considering the views of the conventions of the child's rights in other countries.The legislator in Iran, under Articles 1104 and 1178 in civic law, has pointed out the parents’ functions for child training and education. But there is nothing concerning the way of training or whether the training is a right or an obligation, or whether there is any civic retaliational responsibility or not on child training. There is no special law article in this concern.This paper also tends to consider the conception and meaning of education and training according to Islam.
-
Page 51This paper is an attempt to analyze the most important basis of commentators and jurists concerning the indefinite amount of dower with a conclusion that although the principle of determining dower depends upon the consent of spouses, according to the Quranic verses, the dower should be paid and there should be no repayment. Also, according to Sura Al- Nesa (Women: v.4), the dower is considered as a present or gift (Nehla or Heba), and based on the usage and wisdom and norms, the gift should not be beyond what the husband can afford.Similarly, according to the prophet and the infallible's traditions, the rate and amount of dower should be determined, so that the husband can afford it; therefore, it is not true or legitimate that the amount of dower should be more than the amount the husband can afford.How= ever, there is no limitations, the spouses should both agree on it, so that it can be true and legitimate.
-
Page 71There are different views concerning the permission or non- permission of women's judgment from the viewpoint of Islam.This paper is an attempt to investigate some Quranic verses and some related traditions narrated from the infallibles as well as by the consensus proof as the relevant reasons while studying the principle of non- forgery in this concern. Then the article proceeds to come up with the conclusion that Islam has exempted women from this heavy obligation.Thus, There is no reason for the permission of women's judgment. And there is no room for disputing this issue and reasoning it through the Quranic verses or traditions. There is also no argument to accept the principle of non- forgery of the judgment position for women or even to be in doubt in this concern.
-
Page 85The present paper is an attempt on the study of apostates and apostasy. For this matter, it is concerned with the discussion of the concept and meaning of the terms "Apostate" and" Apostasy" applied in different sources as well as those in the Holy Quran and in the Household traditions.The article also seeks to define the instinctive and national types of apostasy from the viewpoints of the Imammiayeh jurisprudents and from certain jurisprudential injunctions. The paper also deals with the essential definition of religion in jurisprudence and with the fact that the denier of this belief is considered apostate.Finally, The paper considers those who denigrate and insult the Holy Prophet of Islam (Pbuh), his household and the infallibles as apostates. Thus, it mentions the viewpoints of the Sunnite jurisprudents and at the end it introduces Salman Rushdi as an apostate.
-
Page 105The Fatimid- Ismaeilid government was formed in the north of Africa in 297 LH. Having spread the domain of their power, they stood against the Abbasid caliphs as a serious rival. Their opponents proceeded their activities across the Islamic lands, and even they were able to bring Baqdad under their control. In addition to this, the Ismaeilid of Nezarriyya established a strong foundation in Iran. Being in enmity with them, the Abbasid caliphs attempted to rise up against them in various manners, including encouraging and motivating their rivals such as Qaramta, rejecting the identity of the Alavids, the Ismaeiliayya Imams, discrediting the Ismaeiliyya movement, and through the propaganda acts against the Ismaeilids as well as the military conflicts against them.This paper is an attempt to reveal the confrontations and conflicts between these two forces in the world of Islam.
-
Page 119The Safavid Era is one of the most important periods of Iran's history. It is considered important because it provided the country with national and religious identity and had a significant influence over our current religious culture. With the assistance of the Ghezelbash tribes, King Ismaeil I made a united country with clear geographical borders from a dispersed and torn apart country with several tribes and small governments across it, and he selected Tabriz city as the capital of his kingdom. However, the city was located close to borders of Ottoman empire. That was a powerful rival for Iran both politically and religiously, and it was considered a danger for a newly emerged government, like the safavids. when it was proved that this closeness is a danger to the government, King Ismaeil decided to transfer the capital to another city, and following this decision, during the reign of king Tahmasb I, Ghazvin was selected as the capital city of this government.
-
Page 143The expansion of the victories of Islam during the first century of Hijra caused the cherishing of Muslim's culture and civilization. Many scholars and scientists appeared in various sciences, who proceeded to spread knowledge by using Iranian and Greek sciences as well as other civilizations with their efforts and creative attitudes and thoughts.One of the earliest individuals who concentrated on the Greek and intellectual knowledge in history of Islam was khalid- Ibn- valid- Ibn- Muavieh. During his trip to Egypt, he became familiar with Greeks and Elexandarians there and with different sciences and proceeded to learn sciences and then to translate some books on alchemy, medicine, and astronomy in Arabic. He asked the Elexandarian scholars for help.This paper is an attempt to investigate the efforts and aspirations of khalid to learn sciences, particularly alchemy as well as translating books. The article also seeks to reveal his actions and measurements in terms of translating book that caused these sciences to be introduced and developed among the Muslims.
-
Page 163Baitara or Baitari, which is nowadays the equivalent of veterinary, deals with horse's diseases and how to treast and cure them as well as the manners of breeding horses.The present paper seeks to study the history of this science from the previous civilizations in Mesopotamia, Egypt, India, and so on, but the important sources, like other sciences, come from Greece, Rome, Bizance, and ancient Iran and is introduced into the Islamic civilization.The article proceeds to mention the special attention paid to the art of raising horses as well as their maintenance due to the important roles they played in the military and state organizations, particularly for the Muslim government.Also, an attempt is made by the author to numerate different books written in this matter, the first of which is attributed to Ibn- Isacc. There are also a lot of writings in this concern in Islamic Lands.Finally, the paper seeks to consider the role of military cavalry troops with the Mongules as well as in Egypt, which later turned into the center of Islamic civilization, and later on, during the Ilkhanids and Taimoorids periods, and then at the times of the Safavids, Othmanids, and Goorkanids in India more attention was paid to this science. After the 18th century, this science changed into the modern veterinary and thus, a great development occurred in the early 14 the LH/ 20the AD in Iran.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.