فهرست مطالب

مطالعات مدیریت گردشگری - پیاپی 14 (زمستان 1389)

نشریه مطالعات مدیریت گردشگری
پیاپی 14 (زمستان 1389)

  • 206 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1389/11/19
  • تعداد عناوین: 7
|
  • عبدالرضا رکن الدین افتخاری، داوود مهدوی، مهدی پورطاهری صفحه 1
    در دو دهه اخیر با ظهور پارادایم توسعه پایدار در صنعت گردشگری، در سپهر علمی و اجرایی و در سطح ملی و بین المللی نگرانی های فزاینده ای در خصوص تاثیرات نامطلوب و مخرب گردشگری انبوه مطرح شد. لذا مطالعات و اقدامات تجربی زیادی برای عملیاتی کردن مفهوم توسعه پایدار و مدل های ارزیابی آن صورت پذیرفته است. اما، علی رغم تمام این اقدامات، نتایج حاصل از پیشرفت به سوی پایداری مطلوب نبوده است. از طرف دیگر مطالعات نخستین در کشور نیز حاکی از وجود چالش های عمده در جهت دستیابی به پایداری توسعه گردشگری به ویژه در نواحی روستایی می باشد. لذا مقاله حاضر با استفاده از روش شناسی توصیفی تحلیلی، پیمایش در صدد پاسخگویی به این سئوال کلیدی بوده است که بر اساس ابعاد و شاخص های موثر در توسعه پایدار گردشگری روستایی، روستاهای تاریخی فرهنگی کشور از چه سطحی از پایداری برخوردارند؟ نتایج بیانگر این مطلب است که ابعاد و شاخص های اجتماعی و اقتصادی گردشگری از پایداری بیشتری نسبت به بعد محیطی در روستاهای مورد مطالعه برخوردارند و همچنین این روستاها از سطح پایداری نسبتا ضعیفی برخوردارند. لذا در جهت رفع ناپایداری ها می بایست اصول و الزامات رویکرد توسعه پایدارگردشگری در سیاست ها و برنامه های اجرایی به کار گرفته شود تا از این طریق توسعه گردشگری در نواحی روستایی و به خصوص روستاهای تاریخی فرهنگی کشور پایدار گردد.
    کلیدواژگان: توسعه پایدار گردشگری روستایی، ارزیابی پایداری، روستاهای تاریخی، فرهنگی، بارومتر پایداری
  • محمدرضا فرزین، زهرا نادعلی پور صفحه 41
    موضوع رقابت از زمانی آغاز شد که آدام اسمیت کتاب معروف خود را تحت عنوان ثروت ملل منتشر نمود. تا اواخر سال 1980 چارچوب نظری برای تحلیل، حفظ و بهبود رقابت یک کشور یا صنعت وجود نداشت و بنابراین با استفاده از معیارهای مختلف، از رقابت تحلیل هایی اقتصادی می شد. پورتر(1980)، گیلبرت(1984) و پون (1993)، هر یک استرات‍ژی هایی را در ارتباط با رقابت مقصد گردشگری ارائه داده اند اما مدل کراچ و ریچی جامع تر از سایر مدل هاست. هدف مقاله حاضر بررسی و الویت بندی عوامل موثر بر مزیت رقابتی منطقه چابهار در زمینه گردشگری، با استفاده از مدل کراچ و ریچی بوده و تمرکز اصلی بر گردشگری داخلی می باشد. پژوهش به صورت پیمایشی و با ابزار پرسشنامه در بین خبرگان و متخصصین حوزه گردشگری در بازه زمانی1388 – 1389 انجام گرفته است. نتایج حاکی از آن است که از میان 5شاخص در مدل مذکور، به ترتیب برنامه ریزی، خط مشی مقصد، مدیریت مقصد، جاذبه های محوری، منابع پشتیبان و عوامل تقویت کننده از الویت برخوردارند. همچنین منطقه چابهار در زمینه عواملی همچون آب و هوا، چشم اندازهای زیبا، امنیت و غیره در شرایط مطلوب و در زمینه عواملی نظیر مدیریت بازدیدکنندگان، مدیریت بحران، مراکز تفریحی، بازاریابی و غیره در وضعیت نامطلوبی به سر می برد.
    کلیدواژگان: رقابت، مزیت رقابتی، مقصد گردشگری، رقابت مقصد
  • حبیب ابراهیم پور، میرعلی سیدنقوی، نورمحمد یعقوبی صفحه 69
    گردشگری به دلیل تاثیرات مثبت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از جمله درآمدزایی و تاثیر در رشد اقتصادی کشورها در حال تبدیل شدن به صنعت اول در جهان است و برای اغلب کشورها گردشگری منبع مهمی برای فعالیت های تجاری، کسب درآمد، اشتغال زایی و مبادلات خارجی محسوب می شود. نوشته حاضر برای دست یابی به راهکارهای توسعه گردشگری، به بررسی دو عامل رضایت و وفاداری گردشگران در منطقه گردشگری سرعین پرداخته است. تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش همبستگی است. از پرسشنامه به عنوان ابزار اصلی در گردآوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری گردشگرانی هستند که در مرداد ماه به منطقه سرعین اردبیل مسافرت داشته اند. با توجه به نامشخص بودن تعداد گردشگران (جامعه آماری) از نمونه گیری تصادفی قابل دسترس استفاده شده است و مناطق و محل هایی که گردشگران معمولا برای بازدید به آن مراجعه می کنند برای جمع آوری داده ها تعیین گردید. از آزمون ضریب همبستگی برای تجزیه و تحلیل سوال ها و جهت رد یا تایید فرضیه ها هم چنین برای دست یابی به میزان و شدت رابطه استفاده گردید. نتایج یافته های تحقیق نشان داد که بین عوامل سازمانی و محیطی با رضایت گردشگران و همین طور بین این عوامل و رضایت گردشگران با وفاداری با ضریب همبستگی 71/0 رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. در نتیجه عوامل سازمانی و محیطی موجب افزایش رضایت گردشگران و به تبع آن افزایش وفاداری آن ها، به معنی بازگشت گردشگران و معرفی منطقه از سوی آن ها می شود. در نتیجه بهبود عوامل محیطی و سازمانی برای توسعه گردشگری پیشنهاد گردید.
    کلیدواژگان: گردشگری، عوامل محیطی، عوامل سازمانی، رضایت، وفاداری
  • حمید ضرغام، صمد حاجی محمد امینی * صفحه 93

    «راهبرد توسعه خوشه ای» یکی از الگوهای موفق سازمان دهی «بنگاه های کوچک و متوسط» است که قریب به سه دهه بیش ترین نقش را در «توسعه منطقه ای» کشورهای مختلف ایفا نموده است. این مفهوم اولین بار تحت عنوان «تئوری خوشه صنعتی» توسط مایکل پورتر در سال 1990 از دانشگاه هاروارد تعریف و منتشر شد. محققان و پژوهشگران بعد از وی، تئوری خوشه را در بخش ها و فعالیت های مختلف از صنایع با تکنولوژی بالا گرفته تا محصولات جنگلی و زیربخش های خدمات از جمله گردشگری به کار گرفتند. این مقاله ابتدا به بررسی مبانی و چارچوب نظری خوشه گردشگری پرداخته و با مبنا قراردادن «مشخصه های چهارگانه خوشه، یعنی «تمرکز جغرافیایی»، «تمرکز بخشی»، «روابط همکاری» و «چالش ها و فرصت های مشترک» کسب و کارهای گردشگری به امکان سنجی خوشه گردشگری در شهرستان بندر انزلی پرداخته است. روش تحقیق اسنادی و میدانی بوده است. از فنون «نسبت های مکانی»و «ماتریس همکاری» به ترتیب برای «تحلیل تمرکز جغرافیایی و بخشی» و «روابط همکاری بین واحدهای کسب و کار» و از «پرسشنامه و فرم های مخصوص مصاحبه» برای تحلیل چالش ها و فرصت های مشترک کسب و کارها بهره گرفته شده است. یافته ها نشان می دهد اقتصاد بخش گردشگری در شهرستان بندر انزلی «پایه» بوده و از نسبت مکانی 02/1 برخوردار است، کسب و کارها دارای چالش ها و فرصت های مشترک بوده اما روابط همکاری بین بنگاهی و بین صنفی نسبتا ضعیف است. در پایان «نقشه خوشه ی»شناسایی شده ترسیم و راهبردهایی بر مبنای شرایط فعلی و فرصت های آتی برای توسعه خوشه گردشگری ارایه شده است.

    کلیدواژگان: خوشه گردشگری، توسعه منطقه ای، رقابت پذیری، بندر انزلی
  • عوامل موثر بر مدیریت زنجیره تامین سبز در صنعت گردشگری / مورد مطالعه: آژانس های مسافرتی شهر تهران
    محمدرحیم رمضانیان، پدرام حیدرنیای کهن صفحه 125
    صنعت گردشگری به عنوان یکی از ده صنعت برتر جهان در چرخه اقتصادی نقش به سزایی را ایفا می کند و یکی از بخش های مهم تولید درآمد و ارزآوری است. مدیریت زنجیره تامین، که برای بیش از دو دهه در صنایع تولیدی به کار می رود و جای آن در صنعت گردشگری بسیار خالی به نظر می رسد، می تواند به عنوان ابزاری برای یکپارچه سازی ماهیت این صنعت به کار رود. از طرفی روند رو به رشد گسترش صنعت گردشگری و بروز نشانه هایی از تاثیرات منفی بر محیط زیست، لزوم پایداری را به میان آورده است. در این مقاله پس از بررسی مبانی نظری، با ارائه یک مدل تحلیلی، عوامل بالقوه موثر بر فرآیند تصمیم گیری استراتژیک یک بنگاه، مبنی بر اتخاذ ملاحظات زیست محیطی در روابط با اعضای مختلف زنجیره تامین تعیین شده است. به منظور بررسی عوامل بالقوه تعیین شده در عمل و شناسایی عوامل احتمالی تاثیر گذار دیگر و هم چنین تعیین میزان اهمیت نسبی هر یک از این عوامل در صنعت گردشگری و بالاخص از دیدگاه آژانس های مسافرتی کشورمان، پرسش نامه ای بر مبنای مدل تحلیلی ارائه شده طراحی و مبنای مصاحبه نیمه باز با پانزده آژانس مسافرتی پایتخت قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد با توجه به این که از نظر آژانس های مسافرتی کشورمان، اتخاذ مدیریت زنجیره تامین سبز با مزایای درون سازمانی چندانی همراه نمی باشد، فشارهای خارجی می تواند عامل موثری برای گرایش به استراتژی های زیست محیطی محسوب شود. به علاوه اجرای این استراتژی به واسطه برخی از عوامل سازمانی و کوته نگری های استراتژیک محدود می شود.
    کلیدواژگان: گردشگری، مدیریت زنجیره تامین گردشگری، مدیریت زنجیره تامین سبز، گردشگری پایدار
  • امیرحسین شریعتی، نادیا فروزان صفحه 153
    مقاله حاضر به بررسی عوامل موثر بر شاخص های کیفیت خدمات در آژانس های گردشگری جنوب شهراصفهان پرداخته و هدف آن بررسی تاثیر عواملی مانند: 1) ویژگی های محصول (خدمت)، 2)پاسخ گو بودن، 3)همدردی،4)قابلیت اطمینان، 5)مدیریت ارتباط با مشتری،6)وضعیت ظاهری، 7)قیمت، 8)تکنولوژی، 9)توزیع، 10)ترفیع، 11)اعتبار و12)تضمین بر کیفیت خدمات در آژانس های گردشگری جنوب شهر اصفهان می باشد.جامعه آماری این تحقیق شامل مشتریان فعلی آژانس های گردشگری جنوب شهر اصفهان می باشد. با کمک آزمون T فرضیات تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند و همگی در سطح اطمینان 95% تائید شدند. علاوه بر آزمون T، جهت تکمیل نتایج تحقیق از آزمون های دیگری از قبیل ANOVA، توکی، T مستقل، فریدمن و ضریب همبستگی نیز استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصل از آزمونANOVA، افراد کم تراز 20 سال تاثیر عامل ویژگی های محصول (خدمت) را بر شاخص های کیفیت خدمات کم تر از افراد دیگر ارزیابی کرده اند. افراد با تحصیلات دیپلم وپایین تر تاثیر عامل ترفیع بر شاخص های کیفیت خدمات را بیشتر ارزیابی کردند همچنین پاسخ دهندگان زن تاثیر ویژگی های خدمت برافزایش کیفیت خدمات را بیشتر از مردها دانسته اند و پاسخ دهندگان متاهل نسبت به مجردها تاثیر عامل قابلیت اطمینان بر کیفیت خدمات را بالاتر ارزیابی کردند.رتبه بندی عوامل بر اساس آزمون فریدمن به ترتیب عبارتند از:1- پاسخ گو بودن 2-قابلیت اطمینان3- اعتبار 4-تضمین 5-همدردی 6-محصول 7-وضعیت ظاهری 8-قیمت 9-تکنولوژی 10-توزیع 11- مدیریت ارتباط با مشتری و 12-ترفیع. بالاترین ضریب همبستگی میان عوامل را تکنولوژی و توزیع با مقدار 837/0 در اختیار دارند.
    کلیدواژگان: خدمات، کیفیت، رضایت مشتری، مدیریت ارتباط با مشتری، سروکوآل
  • تعیین ظرفیت پذیرش گردشگری در مناطق کویری و بیابانی ایران / نمونه موردی شهداد، مرنجاب- بندر ریگ و مصر- فرحزاد
    محمود حسن پور، زینب احمدی، حسن الیاسی صفحه 177
    روند رو به رشد تقاضا و پذیرش طبیعت گردان و گردشگران در مناطق شکننده و حساس کویری و بیابانی ایران طی سال های اخیر و عدم وجود برنامه ریزی مدون و جامع برای گردشگری این مناطق لزوم توجه خاص به این مناطق را تشدید کرده است. لذا در این تحقیق، در راستای رویکرد توسعه پایدار گردشگری (طبیعت گردی) در مناطق کویری و بیابانی ایران با استناد به روش ظرفیت پذیرش گردشگری آستانه ظرفیت پذیرش مقصد های منطقه کویرنوردی کلوت شهداد، منطقه خور و بیابانک شامل روستاهای مصر و فرحزاد و منطقه مرنجاب مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور ابتدا با استفاده از ادبیات موجود و نظر کارشناسان موضوع، شاخص های موثر در برآورد ظرفیت پذیرش منطقه تعیین و سپس با به کارگیری روش کمی TCC، تعداد گردشگرانی که می توانند به صورت فیزیکی، واقعی و موثر در دو محدوده متمرکز و گسترده منطقه حضور یابند، محاسبه شده است. طبق نتایج حاصله منطقه مرنجاب- بند ریگ و شهداد نسبت به منطقه مصر و فرحزاد از ظرفیت بالاتری در پذیرش گردشگران برخوردار هستند. در ضمن این مناطق می توانند با افزایش ظرفیت های زیرساختی و خدماتی خود، ظرفیت پذیرش خود را افزایش دهند. هم چنین طبق نتایج تحقیق، در حال حاضر این مناطق در گردشگری متمرکز بیش از ظرفیت واقعی خود بارگذاری می شوند.
    کلیدواژگان: ظرفیت پذیرش گردشگری، گردشگری پایدار، ارزیابی گردشگری
|
  • Abdu Reza Roknodin Eftekhari, Mehdi Pour Taheri, Davood Mahdavi Page 1
    For the past two decades, with the advent of sustainable development paradigm in tourism, concerns have been raised about the undesirable and destructive effects of mass tourism, and in this context many empirical studies and actions have been undertaken to operationalize this concept and its evaluation models. On the other hand, the manner of implementation and assessment of this progress has introduced a lotof challenges to the concept. This paper seeks to answer this key question: based on dimensions and effective indicators of sustainable development of rural tourism, what level of sustainability thehistorical-cultural villages of the country possess? We aim to develop a practical method for evaluating and monitoring the progresses made towards sustainable rural tourism development (SRTD) in terms of quality of human and natural systems, and to evaluate the sustainability level of tourism development in the historical-cultural villages of Iran during a specific period of time. With a descriptiveanalytical methodology, and with utilization of barometer and sustainability radar, we surveyed the locals', tourists’, and authoritie's opinions to assess and measure the progress towards the mentioned goal. Results indicated that the social and economic dimensions of tourism in these villages are more sustainable than environmental aspect, and that the historical-cultural villages of Iran have a relatively poor level of sustainability in general. Therefore, in order to advance towards SRTD in historical - cultural villages, it is necessary to create balance among the main elements of SRTD: fulfillment of local residents’ interests and needs, satisfaction of tourists, and maintenance of environmental values.
  • Mohammad Reza Farzin, Zahra Nad Alipour Page 41
    Issues regarding Competition first started when Adams Smith published his famous book "Wealth of Nations". Until late 1980s there weren’t any theoretical frameworks for analysis, maintenance, and improvement of the competitiveness of a country or an industry, so all the economic analyses about competitiveness were based on variedindicators. To date, researchers like Porter (1980), Gilbert (1984) and Poon (1993) have proposed various strategies for identification of tourism destination competitiveness factors, but Crouch & Ritchie’s model has been the most comprehensive of all. With the use of Crouch and Ritchie's model, this paper aims to investigate and rank the factors affecting tourism competitive advantage of Chabahar region. The research was performed during theyears 2009 - 2010. Results displayed prioritization of five indices of Crouch and Ritchie's model as following: Destination Policy Planning and Development; Destination Management; Core resources and Attractors; Supporting Factors and Resources; and Qualifying and Amplifying Determinants. Also findings indicated that factors such as climate, beautiful beaches and landscapes, security are among the strength points, while factors like visitor management, crises management, recreation centers, and marketing are of weak points of the region.
  • Dr. Habib Ebrahimpour, Dr. Mir Ali Seyed Nagavi, Dr. Nourmohammad Yagubi Page 69
    For the positive social cultural and economic effects that tourism entails, it is turning into the fist leading industry in the world, giving rise to a considerable range of opportunities such as job creation, foreign exchange and gain of income.This research investigates two factors, tourist’s satisfaction and loyalty, in the region of Sarein. It is applicable regarding the goaltype and methodology employed is correlation. Questionnaire is used as the main tool in gathering information. Statistical population of the research consists of the tourists who traveled to Sarein in August. Owing to the unknown number of tourists (Statistical population), available sampling method was employed. Also, correlation coefficient was utilized to analyze the questions, to confirm or rule out the hypotheses, and also to evaluate the strength of the relations. Findings displayed a positive relationship between ‘organizational and environmental factors’ and ‘satisfaction’, and also between these three factors and ‘loyalty’, (R= 0/71). As a result institutional and environmental factors increase satisfaction and consequently loyalty of tourists, leading to their return to the region and spread of word of mouth. In the end, improvement of the environmental and institutional factors was suggested.
  • Dr Hamid Zargham, Samad Haji Mohammad Amini Page 93

    Cluster development strategy is one of the prosperous methods of organizing Small & Medium sized Enterprises (SMEs). This method has been playing a significant part in regional development of various countries for more than three decades. This research first surveyed the conceptual framework of tourism clusters and then analyzed Anzali as a tourism cluster based on the four specifications of business clusters (geographical concentration, sectorial concentration, co-operational relations, and common opportunities and threats). ‘Location Quotient Technique’ and ‘Cooperation Matrix’ were respectively used for analysis of ‘geographical and sectorial centralization’ and questionnaire forms were employed for evaluation of ‘co-operational relations between business unites’ and ‘common opportunities and threats’ assessments. Findings reveal: tourism economic sector of Anzali stands in the ‘basic’ level and holds Location Quotient of 1.02; tourism businesses have common opportunities and threats, but inter-enterprise cooperation relations are weak. Finally, strategic policies are proposed based on current position and future opportunities of Anzali tourism cluster.

  • Mohammad Rahim Ramezanian, Pedram Heydarnia Kohan Page 125
    Tourism is widely recognized as an important economic sector. No matter what the economic climate, tourism has a significant impact on global and local economies. Tourism has been recognized as a complex system. Therefore, business management in the tourism industry critically needs to consider supply chain perspectives to integrate the fragmented nature of this industry. Moreover, development of tourism industry and its negative environmental impacts force companies to adopt sustainable strategies. This article reviews related literature and presents an analytical model in order to identify potential factors which influence theenvironmental strategic decision-making process. We investigated the influence of these potential factors on tourism industry and particularly on the travel agencies of Iran. Thus, analytical model was employed to design a questionnaire based on which 15 Tour & Travel agencies of Tehran were investigated through semi-structured interviews. The results show that in the absence of organizational benefits, external pressures could lead to GSCM adoption; also that implementation of this strategy is prone to get limited by strategic myopia and some other organizational factors.
  • Amir. H. Shariaty, Nadia Forouzan Page 153
    Present article investigates the influencing factors on service quality of tourism agencies located at southern part of Isfahan. The objective is to study the influence of factors, namely service characteristics, responsiveness, Kindness, reliability, customer Relationship management, appearance (facilities), price, technology, distribution, promotion, credibility, and warranty, on the service quality of tourism agencies. A self-structured questionnaire relying on servqual scale was designed and its validity was measured by Cronbach's coefficient alpha of 95.6%. Afterwards, hypotheses were tested on a statistical sample of100 individuals to find correlation between factors. The highest correlation coefficient was found to be between technology and distribution (0.837). The resulted ranking classification turned out to be as the following: 1.responsiveness, 2.reliability, 3.credibility, 4.warranty, 5.kindness, 6.service characteristics, 7.appearance, 8.price, 9.technology, 10.distribution, 11.customer relationship management, 12.Promotion.
  • Mahmoud Hassanpour, Zeynab Ahmadi, Hassan Elyasi Page 177
    In the recent years, deserts of Iran have been experiencing an ongoing boost of demand on the part of tourists. Given the sensitivity and fragility of these environments, accompanying the nonexistence of a comprehensive tourism development plan, the necessity for awareness and special attention to these areas has become highlighted. The present research based on tourism sustainability approach, tries to calculate the tourism carrying capacity of three desert destinations: Shahdad, Maranjab-Band e Rig, and Mesr-Farahzad. For this purpose, first by reviewing the literature and asking professionals’ opinions, the influencing indices on tourism carrying capacity of the regions were identified; afterwards, the ‘physical’, ‘real’, and ‘efficient’ carrying capacities were calculated for both extensive and intensive tourism zones. Results indicate that Maranjab-Band e Rig, and Shahdad have higher tourism carrying capacity in comparison with Mesr-Farahzadarea. Also findings show that these areas can improve their tourism carrying capacities by developing their infrastructures and services. Furthermore, the current ‘real’ carrying capacities of these areas were found to be over-loaded in the intensive tourism zones.