فهرست مطالب

تاریخ - پیاپی 10 (پاییز 1387)

فصلنامه تاریخ
پیاپی 10 (پاییز 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/08/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • علاء الدین آذری صفحه 5
    همواره در ذهنم این کلمات خطور می کند که چرا نگاه و دیدگاه ما کمتر بسوی شرق است و بیشتر به غرب و غربیان می اندیشیم؟ درحالی که اصل و ریشه و بنیاد کهن ما نشات گرفته از شرق و سرزمین های خاوری پیرامون ایرانشهر است.هندیان از هزاران سال پیش به علت هم نژادی و بسیاری از آداب و رسوم و سنت های مشترک بیشتر با ما انس و الفت دارند تا مناطق غربی سرزمین ما.هنوز در کتابخانه ها و مراکز فرهنگی شبه قاره هند، هزاران جلد نسخ خطی بزبان فارسی موجود است که بسیاری از آنها را نتوانسته ایم ویا نخواسته ایم مورد بررسی و مطالعه قراردهیم.درحقیقت آنقدر قندپارسی به بنگاله رفته است که مایه تحسین و اعجاب همگان است. گفتنی است که در مورد مناسبات تاریخی و فرهنگی دو ملت کهنسال ایران و هند پژوهش های ارزشمندی تاکنون از سوی اندیشمندان دو کشور ارائه شده است. نگارنده تا حد امکان به برخی از آنها با دقت نگریسته و در واقع خوشه چینی کرده است.
    کلیدواژگان: ایران، هند، اوستا، ودا، ریگ ودا، جمشید، میترا
  • زهره اسعدی، ناصر معماری صفحه 27
    اختلافات و روابط بین سلطان محمد خوارزمشاه و خلیفه ی عباسی الناصرلدین الله یکی از اساسی ترین رویدادهای دوران حکومت خوارزمشاهیان است زیرا بسیاری از مشکلات خوارزمشاهیان با توجه به دیدگاه های خلیفه نسبت به حکومت آن ها اتفاق می افتد. البته ریشه ی این روابط به دوران پدران سلطان می رسد که اولین اختلافات از زمان تکش به طور جدی بین وی و خلیفه ی عباسی روی داد زیرا خاندان خوارزمشاهی از زمان اتسز به بعد سعی نمودند حکومت خوارزمشاهی را گسترش داده و جای خاندان سلجوقی را با توجه به ضعیف شدن این خاندان در ایران به دست آورند. در همین راستا نیز خلفای عباسی تلاش کردند قدرت دنیوی و مذهبی را که از دستان آنها خارج شده بود دوباره به دست آورند به همین دلیل برخوردهای جدی بین دو نهاد خلافت و سلطنت روی داد که در آخر منجر به جنگ سلطان محمد خوارزمشاه با خلیفه ی عباسی الناصر لدین الله گردید و اثرات سویی بر خلافت و سلطنت گذاشت. در این مقاله سعی گردیده به بررسی دیدگاه های خلیفه، برخورد دو نهاد خلافت و سلطنت با یکدیگر و تاثیر آن بر حکومت خوارزمشاهی پرداخته شود.
    کلیدواژگان: سلطان محمد خوارزمشاه، خلافت عباسی، سلطنت، الناصرلدین الله، اختلاف، دشمنی
  • محسن بهشتی سرشت صفحه 41
    جستجو و تامل در آثار میرزا ملکم خان ارمنی و کاویدن اندیشه های سیاسی و اصلاح گرایانه وی با حیرت و شگفتی های نسبتا فراوانی روبروست. از یکسو اعتقادات دینی و روحیات وی به حوزه خارج از اسلام مربوط بود و از سوی دیگر اشتغالات اجرایی و حکومتی وی در سرزمینهای دور دست و از جمله عثمانی و فرنگستان مجالی برای او در تعلق به حوزه اسلامی و اندیشه ورزی در سیاسیات اسلام باقی نمی گذاشت. با این همه در اغلب مواقع ارتباط نزدیکی بین او و شخص شاه (ناصرالدین شاه) برقرار بوده و بنابر روایتی در اولین لژ فراموشخانه میرزا ملکم، شاه عضویت داشت. همچنین در سفرهای خارجی شاه و انعقاد قراردادهای تجاری-اقتصادی همچون رویتر، تنباکو، و لاتاری جزء ملازمان و کارشناسان موثر حضور داشته است. معذلک این شخصیت با چنین پیشینه و سوابق در مواقعی که از حکومت فاصله می گرفت و فرصت نشر و پراکندن اندیشه و ایده های خود را در راستای اصلاح حکومت به دست می آورد، توانایی خود را در ایده پردازی های نوین و مبتکرانه و به دور از انتظار به نمایش می گذاشت.
    کلیدواژگان: سید جمال الدین اسد آبادی، میرزا ملکم خان، روزنامه قانون، جنبش تنباکو، انقلاب مشروطه
  • ابراهیم صالحی حاجی آبادی صفحه 51
    توجه به قواعد پژوهش، در سیر مطالعات تاریخی از جمله مهمترین عوامل در دست یابی به حقایق تاریخی وارائه تحلیل های نو می باشد. این اصول بیان گر یک چهار چوب خاصی است که در صورت تخطی از آن، نه تنها از سطح عملی پژوهش کاسته، بلکه منجر می شود پژوهشگر بر خلاف متن تاریخ، مطالبی را به اشتباه مبنا قرار داده و بر اساس آن در صدد بررسی و تحلیل مباحث تاریخی بر آید. هر اندازه پژوهشگر به این اصول بیشتر توجه داشته باشد، پژوهش از استحکام و نو آوری بیشتری برخوردار و در رفع ناسازگاری های موجود در تاریخ دارای راه کار مناسب می باشد. حادثه کربلا، از جمله وقایع تاریخی است که در طول زمان به علت عدم توجه به قواعد و اصول پژوهش، دچار تحریفات، تعارضات و مطالب خلاف واقع شده، که در ضمن بیان این اصول و با نگاهی انتقادی، مواردی از این گونه سهو قلم های رخ داده در این حادثه بیان می گردد. مثلا ذکر یکی از قاتلین امام حسین بنام ابو الجنوب یا قلمداد کردن سلیمان بن عوف، قاتل یکی از یاران آن حضرت، در شمار شهدای کربلا، از جمله این اشتباهات می باشد.
    کلیدواژگان: پژوهش، اصول و قواعد، حادثه کربلا، نو آوری
  • عباسقلی غفاری فرد صفحه 81
    شاه اسماعیل اول صفوی (907-930 ه.ق) پس از نشستن بر تخت سلطنت در تبریز،مذهب شیعه دوازده امامی را رسمی اعلام کرد. پدران شاه اسماعیل دارای مذهب سنی و مرشد طریقت صفوی بودند. شاه اسماعیل از مذهب پدران خود کناره گرفت و با عزمی راسخ به ترویج مذهب شیعه پرداخت. درجلب او به مذهب شیعه،کارکیا میرزاعلی حاکم لاهیجان نقش اساسی داشت. این مقاله به بررسی شکل گیری تفکر شاه اسماعیل در راستای مذهب شیعه در لاهیجان می پردازد.
    کلیدواژگان: گرایش شیعی شاه اسماعیل، کارکیا میرزا علی، نجم الدین مسعود، شمس الدین لاهیجی
  • یونس فرهمند صفحه 91
    پژوهش حاضر به نقد و بررسی منابع و نوشته های تاریخی دولت رستمیان اختصاص دارد. رستمیان سلسله ای ایرانی نژاد از خوارج اباضیه بودند که در سال های164-296 ق در تاهرت در مغرب میانه حکومت می کردند؛شکل گیری حکومت رستمی و ازدیاد شمار اباضیان درمغرب موجب پیدایش گونه های متعددی از نوشته های تاریخی در مغرب شد؛در این میان سیره نویسی و طبقات نگاری اهمیتی درخور یافت و آثاری چون کتاب السیر ه و اخبار الائمه ابوزکریا،کتاب الطبقات درجینی،جواهرالمنتقاه برادی و سرانجام کتاب السیره شماخی پدید آمد؛بخش مهمی از این آثار به تاریخ رستمیان اختصاص دارد؛ نگارنده در این مقاله کوشیده تا جایگاه این خاندان را در مهمترین نوشته های تاریخی اباضیه بازنماید.
    کلیدواژگان: رستمیان اباضی، مغرب اسلامی، سیره نویسی
  • قربانعلی کناررودی صفحه 111
    عینیت یکی از مسائل مطرح شده در فلسفه علم تاریخ است که در قرون اخیر نظر فیلسوفان و مورخان را به خود جلب کرده است. اختلاف نظر آنان بر سر این مساله باعث شکل گیری دیدگاه های متفاوتی گردیده است. قبول یا رد عینیت در تاریخ پژوهشگر تاریخ را ملزم به پاسخگویی به سوالاتی در این زمینه می کند. نظر به اینکه تعدادی از فیلسوفان و پژوهشگران تاریخ این موضوع را پیچیده ترین و گیج کننده ترین مباحث فلسفه علم تاریخ شمرده اند، متاسفانه با گذشت سال ها، هنوز هم پژوهشگران تاریخ با همان عنوان از مساله عینیت یاد می کنند. مقاله حاضر ضمن رد این دیدگاه، در صدد آن است که با نگاهی جدید به عینیت، جایگاه آن را در مطالعات تاریخی مورد بررسی قرار دهد و به موانع دست یابی به آن بپردازد.
    کلیدواژگان: عینیت، ذهنیت، حقیقت، واقعیت
  • ذکرالله محمدی، زهرا علی محمدی صفحه 123
    مغولان پس از تهاجم به منطقه آسیای صغیر، دولت سلاجقه روم را تحت سلطه خود درآورده و معین الدین پروانه را به نیابت از خویش در منطقه مذبور حاکمیت دادند. از سوی دیگر، ایلخانان، امیران مغولی خویش را نیز به آن منطقه اعزام کرده بودند که دارای اختیارات فوق العاده بودند. خاندان پروانه و دیگر دولتمردان روم چون برادران خطیر(شرف الدین و ضیاءالدین) که عزم داشتند بنا به دلایلی چون تعدی ها و اخاذی های نیروهای مغولی شر آنان را از منطقه دفع کنند، در آغاز فعالیت هایشان از ملک ظاهر مملوک که یک دولت مسلمان و دشمن ایلخانان بود، استمداد طلبیدند. همکاری سلطان بیبرس با این امر، منجر به تصادم و رویارویی نیروهای وی با اباقای ایلخانی در منطقه ابلستان شد که با حیله های معین الدین و یارانش، لشکر ایلخان(اباقا) در نبرد ابلستان(سال 676.) شکست خورد. آنچه نصیب دولتمردان روم شد، کشتار آنان توسط اباقای ایلخانی و سقوط دولت پروانه بود. در عوض کار آنان برای جهان اسلام ارزشمند واقع گردید.
    کلیدواژگان: نبرد ابلستان، دولتمردان سلاجقه روم، اباقاخان، ملک ظاهر بیبرس
|
  • Zohreh Asadi, Naser Memari Page 27
    The relationship between Sultan Mohammad Kharazmshah and Abbasid Caliphs has been one of the basic events of Kharazmshahian Dynasty because many problems occurred with respect to the viewpoints of the caliph to Kharazmshahian dynasty. The first relationship between Abbasid Caliphs and Kharazmshahian started in Atsez’s reign and it continued to the end of Kharazmshahian dynasty with the difference that in the initial period of the Kharazmshahian’s rule on Kharazm and some parts of Iran, they had friendly relationship with the Abbasid; however from the time of Takesh to the end of this dynasty in Iran, the serious clashes between the two institutes of caliphate and royal court, the relationship became hostile; leaving its unfavorable effects on both caliphate and royal reign. At the end of the reign of Sultan Mohammad Kharazmshah, he decided to overthrow the Abbasid caliph from the caliphate seat. This caused Kharazmshahian’s destruction in facing the Mongols’ evasions. This paper tries to use sources and study the viewpoints of the caliph, the encounter of the two ruling systems (caliphate and kingdom) and their impacts on the Kharazmshahid dynasty.
  • Mohsen Beheshti Seresht Page 41
    Research in Mirza Malkom Khan’s works,and exploring his political and reformist ideas cause a lot of surprise and astonishment.From one side,his religious beliefs was out of Islamic domain,and from other side,his executive and governmental occupations in ottoman and Farangestan didn’t allow him to belong to and think about Islamic politics.Yet,he had a close relationship with the king(Naser Aldin shah)and it is said that shah was a member of his Masonery loge.he was also accompanied shah in his foreign trips,and had a role in commerical-economic contracts such as Router,Tobacco,and lottery.Still when he had the opportunity to disseminate his ideas,he showed his creative genius.
  • Ebrahim Salehi Hajiabadi Page 51
    Observing research rules,in the course of historical studies is among the most important factors in achieving historical facts and proposing new analyses.These principles represent a special framework,outraging these principles not only reduces the practical value of the research,but causes the researcher to base his analysis on false subjects.The more the researcher observes these priciples,the more the research is strong and innovative and would have suitable tactis for the present conflicts.Karbala΄s event is one of the historical event which in the course of time has been afflicted to distortions confliction,and misrepresentation.Expressing these principles,and adopting a critical view,some examples of these mistakes are mentioned.For example,mentioning one of the murderes of Imam Hossein called Abu Aljonub,or naming Suleyman Ibn uff,the murderer of one of Imamsdeciples,amonk Karbala΄s martyrs is of these kind of mistakes.
  • Dr.Abbasgholi Ghaffari Fard Page 81
    Shah Isma,il I of Safavi(907-930 A.H) came on the throne in Tabriz and announced the Shi,ism of Ithna Ashari as official religion. Shah Isma,ils, ancestors believed to Sonnah and they were Spiritual Guide of Safavi,s Order. Shah Isma,il withdrew from his ancestors, religion and propagandized Shi,ism seriously. Karkia Mirza Ali the governor of Lahijan has essential role on attracting him to Shi,ism. This article studies circumstance of shaping of Shah Isma,il about Shi,ism in Lahijan.
  • Dr Younes Farahmand Page 91
    The peresent research studies criticizes the historical sources writtings of Rustamian government.Rustamian were an Iranian Abazi Khavarej sect who ruled from 164-296(A.H) in Tahert in middle Maghreb.Their formation and expansion in Maghreb caused the emergency of numerous historical texts in Maghreb. Among these,biography and stratography had a special importance.Books such as ketab Alsire and Akhbar Alaemeh by Abou Zakaria Altabaghat Darjini,Javaher Almenghat by Brady and alsireh by Shamakhi were noticeable.An important portion of these works belong to the history of Rustamian.
  • Dr.Ghorban Ali Kenarroodi Page 111
    Objectivity is considered a significant issue in the philosophy of history studies. It has seriously impressed philosophers and historians during recent centuries. Their contradictions over the issue have resulted in emerging different viewpoints. Any support or rejection of objectivity in history demands that history researchers answer a variety of questions in this respect. Since many philosophers as well as history researchers have enumerated objectivity as the most complicated and the most enigmatic topic in discussing the philosophy of history science, regrettably after years, history scholars still consider it a complicated issue. The present study attempts to investigate objectivity and the obstacles which prevent its access, adopting a refreshing and updated viewpoint.
  • Dr.Zekrolah Mohammadi, Zahra Alimohammadi Page 123
    After the Mongolian invasion of Asia Minor, dominated upon Rum Saljuqs goverment and Mu’in Al-Din Parvaneh were given as deputy on behalf of the mentioned region. On the other hand, Ilkhanids, Mongolian authority also were dispatched to the that area which has had extraordinary powers. Parvaneh families and any other of the Rum authorities such as the khatir’s brother were purpose based on reasons to resolve the forces evil of the Mongolian disposal from area, in starting their activities, asking for help from Sultan Zaher Mamluk that a Muslim king and the enemy was Ilkhanids. Asistance of Mamluk sultan with this affair, leading to collision and confrontation with the his forces in the Obolestan that Mu‘in Al-Din deceits and his colleagues, Failed Ilkhanid(Abaqa) Division during the Obolestan battle (at 676 H.Q). Whatever was portioned Rum statesmen were killed by Abaqa and dropped Parvaneh’s governorship. Instead, their work for the Muslim world was really valuable.