فهرست مطالب

مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی - سال دوم شماره 4 (پیاپی 8، پاییز 1389)

فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی
سال دوم شماره 4 (پیاپی 8، پاییز 1389)

  • 180 صفحه، بهای روی جلد: 15,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1389/08/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • رضوان حکیم زاده صفحه 1
    توجه روز افزون به برنامه های درسی میان رشته ای در آموزش عالی بیانگر وجود چالش هایی است که کار آمدی برنامه های درسی با تکیه بر موضوعات مجزا را در معرض نقدی جدی قرار می دهد.یکی از مهم ترین پدیده هایی که باعث وجود این چالش ها است، روند جهانی شدن می باشد.جهانی شدن –صرف نظر از دیدگاهی که در مقابل آن اتخاذ می کنیم- دلالت هایی را برای حوزه برنامه های درسی به همراه دارد که از جمله آن ها می توان به افزایش و گسترش بی سابقه منابع علمی قابل دسترس دانشجویان از طریق فناوری های نوین ارتباطاتی و اطلاعاتی اشاره کرد.علاوه بر این حضور در بازار کار جهانی و انواع جدید مشاغل، همچنین پذیرش مسئولیت های جدید دانشجویان بعنوان اعضای جوامع جهانی،ملی و محلی نیازمند کسب صلاحیت هایی است که در رویکرد سنتی موضوعات درسی مجزا قابل دسترسی نیست.در این راستا بین المللی شدن آموزش عالی فرایندی است که به عنوان راهکار و پاسخ منطقی برای چالش های برآمده از جهانی شدن توسط صاحبنظران آموز ش عالی و متعاقبا دانشگاه های پیشرو در جهان مورد توجه قرار گرفته است.این مقاله با معرفی مختصر مفهوم جهانی شدن و همچنین بین المللی شدن و وجوه تمایز آن ها، به بررسی رویکردها و راهکارهای بین المللی شدن در عرصه برنامه های درسی آموزش عالی می پردازد و در ادامه با تکیه بر قر ائن و شواهد سعی دارد نشان دهد که حرکت به سمت بین المللی شدن آموزش عالی و اتخاذ رویکرد میان رشته ای در برنامه های درسی آموزش عالی با فراهم سازی زمینه ارتقاء فهم چشم اندازهای جهانی و کسب صلاحیت های شهروندی جهانی، می تواند پاسخ مطلوبی به الزامات دنیای امروز باشد که درهم تنیدگی پدیده ها،تنوع و تغییرات سریع از جمله مشخصات بارز آن هستند.
    کلیدواژگان: برنامه درسی، آموزش عالی، میان رشته ای، بین المللی شدن
  • مژگان محمدی مهر، کورش فتحی واجارگاه صفحه 19
    طراحی و سازماندهی برنامه های درسی به طور سنتی مبتنی بر شیوه رشته های علمی (موضوع مدار) با مسائل و کاستی های عدیده ای همراه است. از جمله این مشکلات می توان به عدم توجه به برخی از اصول یادگیری اشاره کرد. در طریقه سنتی یادگیری، به منزله کسب دانش قلمداد شده و به تغییر رفتار یادگیرنده توجه نمی شود. شخصیت، نیازها و رغبت های یادگیرنده، مسائل و مشکلات او در جامعه ای که در آن زندگی می کند حلقه مفقوده در این شیوه است. سازماندهی محتوا به شیوه موضوع مدار، حتی اگر بخوبی نیز طراحی شود با مسائل و علایق فراگیر بی ارتباط است با توجه به این مشکلات، طراحی و اجرای برنامه درسی به شیوه میان رشته ای پیشنهاد می شود. از ویژگی های این شیوه می توان به تقویت انتقال یادگیری اشاره کرد زیرا فراگیران فرصت می یابند تشابهات مفاهیم، اصول و استراتژی ها را بهتر از حالتی که رشته ها به صورت جدا تدریس می شوند بیاموزند و مفاهیم آموخته شده را در زمینه های مختلف به کار گیرند، همچنین به آنها می آموزد چگونه فکر کنند تصمیم بگیرند، اندیشه های خود را سازماندهی کنند، مهارت های یادگیری، پژوهش، جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات را به دست آورند و منجر به پرورش تفکر یادگیرندگان می شوند.
    تاکید به رشته های علمی در برنامه درسی با این انفجار دانش اصرار به یک امر غیر ضروری و حتی مضر است که باعث می شود اطلاعاتی به فراگیر انتقال یابد ولی در آینده بکار او نیاید. سرعت بالای پیشرفت دانش در زمینه های تکنولوژیکی و رویایی با مسائل متعدد ضرورت راه حل های میان رشته ای را می طلبد.
    در این مقاله سعی شده به شیوه توصیفی تحلیلی ابتدا الگوهای رویکرد تلفیقی معرفی شده آن گاه یک مدل الگوی رویکرد میان رشته ای برای طراحی و اجرای برنامه های درسی ارائه گردد.
    کلیدواژگان: برنامه درسی، سازماندهی محتوا، میان رشته ای، یادگیری
  • جمال سلیمی، حسن ملکی صفحه 39
    مبنای نظری برنامه درسی بین رشته ای را می توان در فلسفه آموزشی پیشرفت گرایی یافت. نهضت پیشرفت گرایی رویکردی به آموزش و یادگیری است که در آن بر خلاقیت، فعالیت، یادگیری طبیعی، کسب تجارب یادگیری در جهان واقعی و تجاربی از این نوع تاکید زیادی می شود. یکی دیگر از مبانی نوین نظری رویکرد بین رشته ای، تئوری «سازنده گرایی» است. این تئوری بر این اعتقاد است که هر شخصی بایستی واقعیتهای خود را بسازد. یک اصل ساختن گرایی می گوید تجربه کلید یادگیری معنی دار است- البته نه تجاربی که در قالب کتابهای درسی ارائه شده اند، بلکه تجاربی که هر شخص به گونه ای مستقیم و بلاواسطه کسب می نماید- و به اشتراک گذاشتن تجارب نیز بسیار اثرگذار خواهد بود. در ضمن مباحث مربوط به تدوین مضامین و محتویات در یک برنامه درسی میان رشته ای، به دلیل ضرورت امر، هرگونه تقسیم بندی رشته ای رد می شوند. محتویات مواد درسی بر اساس مشکلات تعریف می شوند مضافا آنکه این مشکلات باید لنگرگاهی در واقعیت بیابند. مشکلات اصلی و واقعی زندگی به سر نخی تبدیل می شوند که بایستی آنها نه تنها در طراحی برنامه درسی بلکه را در فرآیند «آموزش» هم دخالت داد. از طرف دیگر، برنامه درسی متشکل از عناصری است که بدون آنها، ساختاری منسجم نخواهد داشت. در این مقاله، ابتدا به بررسی ادبیات مربوط به برنامه درسی میان رشته ای در آموزش عالی پرداخته شده و به دنبال آن سعی شده است که با برشمردن عناصر اصلی برنامه درسی میان رشته ای، راهکارهای عملی برای طراحی برنامه درسی در این دیدگاه ارائه گردد.
    کلیدواژگان: برنامه درسی، میان رشته ای، برنامه درسی میان رشته ای، برنامه درسی میان رشته ای در آموزش عالی
  • محبوبه عارفی صفحه 69
    بررسی و مطالعه چگونگی و نوع برنامه ریزی در نظام های آموزش عالی از دغدغه های مداوم و جدی محسوب می گردد. بدین لحاظ صاحبان نظر در این عرصه با توجه به نیاز ها و شرایط، ایده های متنوعی را در طول زمان مطرح نموده اندکه در این مقاله یکی از آن مجموعه تحت عنوان رویکرد برنامه ریزی میان رشته ای شامل مفاهیم،کاربردها، سطوح و الزامات و شرایط آن، به طور کلی و با روش مطالعه نظری و تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بیانگر گسترده بودن طیف مفهومی رویکرد و سطوح چندگانه و الزامات متعددی است و علیرغم پیچیده بودن و وجود مشکلات، می توان از آن به عنوان یک رویکرد موثر در جهت پاسخگوئی به نیاز های جدید در آموزش عالی استفاده نمود.
    کلیدواژگان: میان رشته ای، برنامه ریزی، آموزش عالی، سطوح برنامه، چالش ها، برنامه درسی
  • سعید صفایی موحد صفحه 95
    رشته های مختلف دانشگاهی، اجتماعات متفاوتی هستند که هر کدام مانند یک قبیله قلمرو ها، مرز های خاص، هنجار ها و فرهنگ خاص خود را دارند. بر همین اساس بچر به توصیف فرهنگ رشته ای علوم مختلف می پردازد. به عقیده وی علوم محض از نظر فرهنگی رقابتی، از نظر سیاسی به خوبی سازمان یافته، دارای میزان انتشار بالا، و وظیفه محور هستند، در حالیکه علوم اجتماعی کاربردی از نظر علمی کارکرد گرا، فایده گرا، مرتبط با ارتقای رفتار ها، از نظر فرهنگی ناظر به بیرون، دارای موقعیت نامعین، انتشارات دارای مخاطبان محدود، و قدرت محور هستند. در این مطالعه با در نظر گرفتن این دیدگاه هنجار های دانشجویان کارشناسی ارشد دو رشته علمی مختلف (علوم تربیتی به عنوان یک حوزه میان رشته ای و ریاضی به عنوان یک حوزه محض) در انتخاب استاد راهنما مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحقیق پدیدار شناسی صورت گرفته و ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه های نیمه ساختار یافته بوده است. به منظور دستیابی به داده های مورد نظر، تعداد 16 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد علوم تربیتی و 9 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد رشته ریاضی یکی از دانشگاه های تهران با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و داده های حاصل از ایشان با روش کد گذاری داده های روایی تحلیل شده اند. نتایج حاصل نشان می دهند که معیار های مورد نظر دانشجویان رشته علوم تربیتی در انتخاب استاد راهنما عبارت است از: ویژگی های رفتاری استادان، موقعیت استادان، معیار های آکادمیک، معیار های غیر آکادمیک، میزان حمایت احتمالی، و محدودیت ها. از سوی دیگر دانشجویان رشته ریاضی معیار های نسبتا متفاوت دیگری را به شرح ذیل، در انتخاب استاد راهنما مد نظر قرار می دهند: سبک نظارت پژوهشی، ویژگی های علمی اساتید، ویژگی های شخصیتی اساتید، معیار های غیر آکادمیک، محدودیت. بررسی تطبیقی نتایج حاصله در چارچوب رویکرد گشتالتی نشان می دهد که دانشجویان رشته ریاضی بیشتر تحت تاثیر شکل (جنبه های علمی پروژه پایان نامه) و دانشجویان علوم تربیتی تحت تاثیر زمینه (مصلحت اندیشی و روابط) اساتید خود را بر می گزینند.
    کلیدواژگان: حوزه های محض، حوزه های میان رشته ای، نظارت پژوهشی، استاد راهنما، پایان نامه، دانشجو، فرهنگ دانشگاهی
  • محمد قهرمانی صفحه 123
    رویکرد بین رشته ای با تاکید بر ضرورت درک عمیق ماهیت متغیرهای مداخله گر در پیدایش و تکوین واقعیت ها و پدیده های اجتماعی و همچنین شناخت و تحلیل روابط متقابل و متعامل بین آنها، پهنه نوین و وسیعی از مطالعه و پژوهش را فراروی محققان و اندیشمندان حوزه های مختلف علوم گسترده است.براین اساس دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در دهه های اخیر دوره ها و برنامه های آموزش بین رشته ای و چند رشته ای متعددی را در پاسخگویی به نیازهای جامعه طراحی و ارائه نموده اند. رویکرد بین رشته ای در معنای وسیع خود در برگیرنده فرایند جامع آموزشی شامل نیازسنجی، برنامه ریزی، تدوین محتوی، تعیین روش های آموزشی، پیش بینی و تدارک فرصت های یادگیری و نهایتا ارزشیابی فعالیت ها است. به همین دلیل در این مقاله به بررسی و تحلیل مفهوم ارزشیابی آموزشی بین رشته ای که از ضروریات و پیش نیازهای توسعه و تعمیق فعالیت های بین رشته ای در آموزش عالی است، پرداخته شده است.بحث محوری ارزشیابی آموزش بین رشته ای بر چگونگی اندازه گیری و ارزش گذاری تکالیف و امتحانات درسی در دوره های بین رشته ای متمرکز و معطوف است. به عبارت دیگر سئوال اساسی در این بحث این است که ملاک های ارزشیابی یک تکلیف بین رشته ای چیست؟ و آیا به صرف استفاده از مفاهیم رشته های علمی مختلف در انجام یک تکلیف می توان صفت و عنوان بین رشته ای را به آن اطلاق نمود؟
    در این مقاله ضمن تبیین برخی نظریه های مرتبط با موضوع، دیدگاه های مانسیلا، دارسینگ، میلر و هانیس بطور ویژه مورد توجه قرار گرفته است. ارزشیابی تکالیف بین رشته ای اساسا بر مفهوم بنیادین «درک بین رشته ای» استوار است که بخشی از مقاله به توضیح این مفهوم پرداخته است. به دنبال آن «سطوح» چهارگانه «ساده»، «مقدماتی»، «حرفه ای» و «تخصصی»برای درک بین رشته ای مطرح و چهار بعد اساسی این درک شامل «هدفمندی»، «بنیان علمی»، «انسجام» و «نگرش نقادانه» معرفی و در پایان نیز ماتریس ارزیابی تکالیف بین رشته ای با تلفیق سطوح و ابعاد مذکور ارائه شده است
    کلیدواژگان: آموزش بین رشته ای، ارزشیابی آموزش بین رشته ای، تکالیف بین رشته ای، درک بین رشته ای
  • محمدحسین حسنی صفحه 137
    روش شناسی علوم اجتماعی چالش های بنیادینی را پشت سر نهاده است؛ ابتدا پارادایم اثبات گرایی و رویکرد های کمی در شناخت پدیده های اجتماعی را تجربه نموده و پس از مدتی این رویکرد را برای بررسی تمام ابعاد یک پدیده اجتماعی مناسب ندانسته است. بنابر این، با الهام از تفسیر گرایی به روش های کیفی روی آورده و توجه خود را از لایه های بیرونی واقعیت اجتماعی به لایه های درونی تر معطوف نموده است. همزمان با تقویت رویکرد های کیفی در روش شناسی، شکافی نسبتا«عمیق میان دیدگاه های روش شناسان کمی و کیفی پدید آمده است. این تفاوت در دیدگاه ها، ابتدا به شکل تقابل و سپس به شکل تعامل بروز نموده و منجر به پدید آمدن موج سوم روش شناختی شده است. این موج، تلفیق گرایی روش شناختی و مبتنی بر پارادایم عمل گرایی است. روش شناسان تلفیق گرا بر آنند تا بدون تاکید بر روشی خاص و با ترکیب روش های کمی و کیفی به شناخت عمیق تری از پدیده ها دست یابند. با این حال، ما در پژوهش های درون رشته ای و میان رشته ای علوم اجتماعی در ایران شاهد غلبه رویکرد های کمی و بروز مساله ی پس افتادگی روش شناختی هستیم. این مقاله با روش اسنادی، مبانی نظری روش شناسی تلفیقی را به عنوان راه حل کارآمدی برای رفع این پس افتادگی مطرح می نماید.
    کلیدواژگان: روش شناسی تلفیقی، اثبات گرایی، روش کمی، تفسیر گرایی، روش کیفی، عمل گرایی، روش تلفیقی، سه گانه سازی
|
  • Page 1
    Ever increasing focus on interdisciplinary curricula in higher education is a sign of existing challenges which seriously criticize subject-oriented curricula. Globalization is the major player of this challenging field. Globalization has implications to the curriculum filed-except the paper's view- which the implications come from students accelerating and increasing access to academic documents through ICTs. Alongside being the world work market and new jobs and careers, taking new responsibilities, students call for new competencies to play their own roles as global, national and local citizens. Traditional curricula do not provide such opportunities. In line with this view, internationalization of higher education as a process is a strategy to reaction against the challenges which have rooted from globalization. This strategy is suggested and preferred by higher education experts and some world class and progressive universities. This paper will briefly review the concept of globalization and internalization through its characteristics, and also will focus on globalizing and internationalizing of higher education curricula. Major part of the paper will stress on evidences and reasons for moving toward globalizing of higher education curricula on basis of global infrastructures and perspectives. Finally, the idea is that global citizenship competency-oriented curricula in higher education will respond to competencies of today world phenomenon and the rapid changes of the world.
  • Page 19
    In general, all of the definitions of interdisciplinary curriculum include:(A combination of subjects, An emphasis on projects, Sources that go beyond textbooks, Relationships among concepts,Thematic units as organizing principles, Flexible schedules, Flexible student groupings). The interdisciplinary study is a reflection of the real world, students become more interested and motivated in their learning. The ability to make connections, to solve problems by looking at multiple perspectives, and to incorporate information from different fields, will be an essential ingredient for success in the future. The aim of this paper was to present the process of developing a model for interdisciplinary across the curriculum.To develop an interdisciplinary curriculum, a district needs an action plan. The plan’s four phases: conducting internal and external action research, developing a proposal, implementing and monitoring a pilot unit, and adopting the program, can be accomplished over a three-year period.
  • Page 39
    The theoretical basis of interdisciplinary curriculum is found in progressive educational philosophy. The progressive movement is an approach to learning that places great emphasis on creativity, active learning, "naturalistic" learning, real world outcomes, and experience. The other more recent theoretical basis for interdisciplinary curriculum is found in constructivism theory. Constructivism is a theory of learning that states that each person must construct his or her own reality. The constructivism principle states that experience is the key to meaningful learning, not someone else's experience abstracted and condensed into textbook form, but it is based on one's own direct experience. In the interdisciplinary curriculum, the debates about themes or content development will refuse any disciplinary classification. The content will define on exist problems and this problem must to have a bases in reality. The essential and real problems of life will be a basic that must to use not only in design of curriculum bout also in the process of teaching. In the other hand, the curriculum has core elements that have not correct structure without them. In this article, we try to reviewing the literature of interdisciplinary curriculum in higher education and in other section, we will determine core element of higher education interdisciplinary curriculum and practical guideline to design an interdisciplinary curriculum.
  • Page 69
    Review and study how and type of planning system of higher education, is considered constant and serious. According to the needs and circumstances, a variety of ideas, over time, have raised. In this article, interdisciplinary approach including it's concepts, applications, conditions, requirements and challenges by using of theoretical and analytic method has been studied. Results have indicated that the wide range of conceptual approaches, multiple levels and requirements. Despite of being numerous problems and complexity, it could be used in higher education, an one effective approach, among or beside others, to address the new requirements and needs.
  • Page 95
    Academic disciplines are like tribes, each of which has its own unique terrain, boundaries, norms and culture. Assuming this, Becher describes the culture of different academic disciplines. He believes that pure sciences are culturally competitive, politically well-organized, own high rate of publication and are task-oriented. On the other hand, applied social sciences are utilitarian, power- based, scientifically functional, culturally exogenous, situationally vague, aim to promote behaviors, and have low rate of publication. Based on this assumption, this study aims to explore the norms which affect two groups of M.A students in selecting their research supervisor, one group from an interdisciplinary field (Education) and the other from a pure field (Mathematics). The study was conducted within the qualitative framework, using phenomenological method. Semi-structured interviews were the main tools for gathering data. To acquire the needed data, 16 Education M.A students and 9 Mathematics M.A students from a renowned Tehran university were selected using purposeful sampling method. The results show that Education M.A students consider the following criteria when selecting a research supervisor: professor's behavioral traits, professor's status, academic criteria, non-academic criteria, possible support, and limitations. On the other side, Mathematics MA students consider some other different criteria when selecting a research supervisor as follow: research supervision style, professor's scientific qualities, professor's personality characteristics, non-academic criteria, limitations. A comparative exploration of the results within Gestaltian framework indicates that Mathematics MA students are influenced more by figure (academic dimensions of dissertation) when selecting their supervisor, while Education MA students are impacted by ground (expediency and relations) when choosing their supervisor.
  • Page 123
    The purpose of this study was to examine the notion of evaluation of interdisciplinary courses. To this end, relevant literature and theoretical framework was reviewed. The paper specifically focused on assessment and measurement of learning activities in interdisciplinary courses. The main question addressed here was what the major criteria are for assessment of assignment in interdisciplinary courses. Given the significance of the notion of “interdisciplinary understanding “. this paper mainly focused on elaborating on this concept. therefore, interdisciplinary understanding was presented at four levels including: naive interdisciplinary understanding, novice interdisciplinary understanding, apprentice interdisciplinary understanding and master interdisciplinary understanding.Further, four dimensions of interdisciplinary understanding including: purposefulness,disciplinary grounding, intégration and critical awareness were discussed. Finally, the matrix of assessment of interdisciplinary assignment was developed on the basis of its levels and dimensions.
  • Page 137
    Methodology of interdisciplinary social sciences has been evolved during the time and has been faced with fundamental challenges; in the beginning, it has experienced positivistic paradigm and quantitative approach in understanding social phenomena and later recognized that this approach is not appropriate for understanding all aspects of social phenomenon. So, inspired by interpretive, has been focused on qualitative methods and turned his attention from the outer layers to the inner layers of social reality. Along with strengthening qualitative approaches, a considerable intellectual divide between qualitative and quantitative researchers. This divide, emerging primarily as confrontation later as collaboration, helped raising the third wave of methodology; mixed methods based on pragmatism. Mixed methodologist and interdisciplinary researchers intended to make something new and without a special emphasis, integrate quantitative and qualitative approaches for better understanding of social phenomena. Using documentary method, this paper introduces the basic concepts of mixed methodology.