فهرست مطالب
مجله تاریخ ایران
سال دوم شماره 4 (پیاپی 62، پاییز 1388)
- تاریخ انتشار: 1388/09/17
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 1شیراز از دیرباز یکی کانون های مهم شهری جنوب ایران و نیز از مراکزی بود که وجوه تولید کشاورزی، پیشه وری و دامداری را با توجه به رونق سه شیوه معیشت دامداری (شبانکارگان)، روستایی (روستاهای جلگه های کربال،استخر و دشت مرغاب و...)، و به ویژه شهری (شیراز و از آن میان کازرون) داشته است. در واقع بازار شیراز محل تجمع مواد خام و فراورده های حاصل از وجوه متنوع تولید در شهرهای دور و نزدیک بوده است که از آن جمله است مروارید خلیج فارس، پشم و کرک از نواحی شبانکاره و کرمان و.... از سوی دیگر موقعیت جغرافیایی شیراز بر سر راه خلیج فارس به اصفهان و ری (محل اتصال جاده ابریشم و راه های دریایی خلیج فارس و اقیانوس هند)، روند مهاجرت پیشه وران و مردم شهرهای همسایه به شیراز و تخریب کانون های شهری همسایه ای چون اصفهان در آغاز عهد مغول، موجب رونق بازار شیراز شد. اوج گیری طریقت های صوفیانه ای چون پیروان ابن خفیف شیرازی، شیخ کبیر و شیخ ابواسحاق کازرونی نیز در تقویت همبستگی اجتماعی اصناف و انسجام صنفی بازار شیراز اهمیت داشت. مقاله حاضر می کوشد تا به این پرسش پاسخ گوید که اصناف و صنایع بازار شیراز در قرون 7 و 8 قمری چه اوضاع و چه نوع تولیداتی داشته است؟ فرضیه بر آن است که برخلاف نظر برخی مورخان اقتصادی که معتقد به غلبه صدور مواد خام در اقلام صادراتی ایران سده های مذکور هستند، به نظر می رسد که درصد قابل توجهی از کالاهای تولیدی بازار شیراز حاصل فرایند کار صناعی و نه تنها تولید مواد خام بوده است.
کلیدواژگان: بازار شیراز، اصناف، تولیدات هنری و صناعی، تصوف، سلغریان، آل اینجو، آل مظفر -
صفحه 27شکل گیری حکومت فراگیر شیعه مذهب صفوی در ایران، زمینه ساز تحول در مناسبات دین و دولت در تشیع گردید. روحانیان به عنوان بخش مهمی از نهاد مذهب در شرایط ویژه و تاریخی ای قرار گرفتند. پادشاهان صفوی نیز در برقراری رابطه با نهاد مذهب با چالش و دشواری روبرو بودند، چرا که آموزه های تشیع می توانست تردیدهای جدی در مشروعیت آنان ایجاد کند. نویسندگان این پژوهش تلاش می کنند تا با تکیه بر منابع، تعامل بین پادشاهان صفوی و روحانیون را بازشناسی کرده و نگاهی جدید را برای تحلیل این پدیده تاریخی معرفی کنند. در این نوشتار نوعی چالش و ناهمسازی در تعامل بین روحانیان و پادشاهان صفوی، علی رغم ظاهر آرام و سازگار آنان با محوریت مشروعیت سلطنت و اختیارات فقیه جامع الشرایط نشان داده می شود.
کلیدواژگان: روحانیت، پادشاهان صفوی، تشیع، تعامل، اختیارات فقیه جامع الشرایط -
صفحه 47علل تحول فکری میرزا یوسف خان مستشارالدوله، ماهیت قوانین مورد نظر او و مبانی نظری آن ها در رویکرد به نظام مشروطه غربی، مساله مشکله تحقیق حاضر است که با روش تاریخی و با استفاده از منابع اصلی به تحلیل آن پرداخته می شود. مستشارالدوله از اندیشه گران ایران عصر ناصری بود که به دنبال آشنایی با نظام های مشروطه غربی، راز پیشرفت و ترقی دولت های فرنگی را در قانون و قانونمندی و علت عقب ماندگی ایران را در نبود آن می فهمید و تغییر نظام سیاسی در ایران را ضروری می دانست. شکل حکومتی پیشنهادی او برای ایران آن زمان، سلطنت مقننه بود که قوانین آن از اعلامیه حقوق بشر مندرج در مقدمه قانون اساسی فرانسه اخذ می شد و در چارچوب اصول شریعت اسلام قرار می گرفت.
کلیدواژگان: قانون، نظام مشروطه، شریعت اسلام، سلطنت مقننه، مستشارالدوله -
صفحه 73دوره حکومت غازان خان (703- 694 ق) به جهات گوناگون در تاریخ عصر ایلخانان مغول در ایران اهمیت دارد. مسلمان شدن رسمی او و مغولان ساکن در ایران و تلاش برای انجام یک رشته اصلاحات گسترده در عرصه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از جمله نشانه های این اهمیت است که توجه مورخان معاصر او و به دنبال آنها پژوهشگران را به خود جلب کرده است. در نتیجه چنین شرایطی است که خاطره ای از یک پادشاه باکفایت و دوره ای از آرامش و رونق نسبی از این زمان به یادگار مانده است. با این حال به نظر می رسد ترسیم چنین سیمای پر زرق و برقی از عصر غازانی موجب شده تا حوادث یک سال پایانی فرمانروایی او که از بسیاری جنبه ها متفاوت با سال های پیش از آن است، کمتر مورد توجه قرار گیرد. در این یک سال غازان خان که به شدت بیمار بود، بسیاری از قابلیت های خود را به عنوان فرمانروایی پرتکاپو و مصمم از دست داد و حکومت ایلخانی با تنش ها و بحران هایی جدی در عرصه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و مناسبات خارجی مواجه شد. در واقع رویدادهای این یک سال که خود پیامد بعضی از تحولات و سیاست های دوره متاخر غازانی بود، بر ساخت و ارکان قدرت پس از مرگ غازان خان تاثیرگذار شد. با چنین فرضی در مقاله حاضر تلاش شده تا با نگاهی دقیق و جزئی نگر، رویدادهای یک سال پایانی حکومت غازان خان مورد بازبینی قرار گیرد. برای دست یابی به تحلیلی روشن و گویا در این زمینه، روش مقایسه میان گزارش های منابع اعم از متون تاریخ نگاری دوره ایلخانی و در مواردی منابع مملوک به کار گرفته شده است. یافته اصلی پژوهش نیز ارائه تحلیلی نسبتا متفاوت از دوره فرمانروایی غازان خان و بویژه واپسین سال آن است مقاله همچنین موضوع مرگ غازان خان را از زاویه ای جدید مدنظر قرار داده است. موضوعی که البته همچنان می تواند با بررسی های بیشتری همراه باشد.
کلیدواژگان: غازان خان، آلافرنگ، رشیدالدین فضل الله همدانی، سعدالدین ساوجی، امرای مغول، بحران سیاسی و اقتصادی -
صفحه 89مشروطه در تاریخ ایران، رویدادی مهم، تاثیرگذار و سرنوشت ساز به شمار می رود. معمولا از این رویداد به عنوان گذار از خودکامگی به قانون گرایی در ایران یاد می شود و تحلیلگران و محققان تاریخ ایران انتظار داشته اند پس از وقوع آن، ایران وارد جرگه کشورهایی شود که با تاسیس نهادهای بایسته یک نظام مشروطه راه خود را در جهت ایجاد جامعه مدنی باز کند. اما چنین نشد و مشروطه خواهی در ایران متحمل نزاع های بسیاری شد. این امر دلایل متعددی دارد اما در این مقاله تلاش می شود که بر پایه روش تحقیق تاریخی از طریق بازخوانی گزارش های مطبوعات در آن زمان، در خصوص رویارویی های موافقان و مخالفان مشروطه، تاثیر این چالش ها بر عدم شکل گیری حکومت قانون و خصوصا تداوم استبدادزدگی بررسی شود.
کلیدواژگان: مشروطه، مطبوعات، قانون، کشمکش سیاسی -
صفحه 107خوارزمشاهیان با خاستگاه غلامی در روند تکاملی حکومت شان به جذب عناصر نظامی، اما با خاستگاه های متفاوت دست زدند و سعی کردند آنها را به موازات هم با اعمال قدرت از بالا به پایین به خدمت بگیرند. به رغم محدود بودن نهاد سپاه در دوره حکومت منطقه ای آنها، تعارضات محدود موجود نیز به شورش های متعدد انجامید که اوج گیری و تبدیل شدن خوارزمشاهیان به قدرتی بزرگ را به تاخیر انداخت. اما طی دوره اقتدار این حکومت روند تعارضات ساختاری در این سلسله، تسریع شد. این مقاله درصدد است با بهره گیری آزاد از «نظریه تعارض» به روش تحلیلی، تاثیر تعارض ساختاری نهاد سپاه را، که از درون دچار فروپاشی شده بود، تحلیل و تبیین کند. سلطنت محمد خوارزمشاه گرفتار دوگانگی حاکمیت در نهاد دربار و تعارض چندگانه (تعارض سلسله مراتبی، ترکیب جمعیتی، مرکز و ولایت) در نهاد سپاه شده بود و نفوذ فزاینده و قبضه تمامیت خواهانه قدرت توسط ترکان قنقلی تحت حمایت ملکه مادر، دولت خوارزمشاهی را در ورطه انحطاط و فروپاشی قرار داده بود. عدم طراحی تاکتیک های جنگی مناسب، عدم مقاومت منسجم و پایدار در برابر مغولان، و متواری شدن سلطان پیش از رویارویی با وجود دارا بودن چند صد هزار سپاهی، نمودهای عینی این تعارض ساختاری بود.
کلیدواژگان: خوارزمشاهیان، سلطان تکش، سلطان محمد، قنقلی ها، جلال الدین مینکبرنی -
صفحه 131مسیحیان از بزرگ ترین اقلیت های دینی در دوره ساسانی به شمار می رفتند. با توجه به این که حکومت ساسانی بر بن مایه های آیین زردشتی استوار بود، مناسبات دربار ساسانی با مسیحیان، از جمله مباحث درخور توجه در دوران مورد نظر، به شمار می رود که در مطالعات تاریخی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از اینرو، در پژوهش حاضر، ضمن مروری مختصر بر چگونگی ورود مسیحیت به ایران در دوره اشکانی و گسترش آن در عصر ساسانی، سیاست حکمرانان ساسانی در مناسبات با مسیحیان ایران، بررسی می شود. بخش دیگری از این پژوهش به رسمیت یافتن مسیحیت در امپراتوری روم، استقلال کلیسای ایران از ساختار کلیسای روم، چگونگی اختلافات داخلی مسیحیان تا پایان دوره ساسانی و تاثیر این رخدادها بر مناسبات دربار ساسانی با مسیحیان ایران، اختصاص دارد. در تدوین این نوشتار، علاوه بر مطالعه گزارش های وقایع نگاران سریانی و مسیحی قرون اولیه میلادی، چگونگی توصیف مناسبات دربار ساسانی با مسیحیان در آثار مورخان و نویسندگان مسلمان، مورد توجه قرار گرفته است. روش مورد استفاده در این پژوهش تاریخی، تحلیل داده های جمع آوری شده از منابع مکتوب با رویکردی توصیفی تحلیلی است.
کلیدواژگان: مسیحیان، نسطوریان در ایران، ساسانیان، اقلیت های مسیحی
-
Page 1From the early times, Shiraz was one of the main cities in the south of Iran and had all the three producing manners (cultivation, ranching and crafting) and so had three life styles such as: nomadic life; peasant life around the Karbal, Estakhr, and Dashte Marghab (ancient Pasargad) fertile plains; and urbanism (in Shiraz and Kazerun). Actually, the bazaar of Shiraz was a jetty for raw mineral materials or corps from neighboring cities; for instance, pearls from the Persian Gulf, wool and fluff from Shabankare and Kerman. The geographical location of Shiraz along the road from the Persian Gulf to Isfahan, Yazd and Rey had a principal role in connecting the Silk Road with the Spices Route. The process of coercive exodus of craftsmen and peasant immigrants, during the Mongol period, to Shiraz as a safer spot and also the ruination of some neighboring cities like Isfahan during the early Mongol invasion juiced up the Bazaar of Shiraz. The flourishing of Sufi orders, such as Murshediyyah and Suhrevardiyyah, strengthened the social cohesion between Guilds in this bazaar. The main question of this essay is this: Which kinds of products were made by the guilds and artificers in the Bazaar of Shiraz During 1314- centuries and how? Hypothesis is that, despite some economic historians’ belief in the majority of raw material exportation during that centurial, there are some traces that indicate there was a noteworthy percent of manufactured merchandise among Iranian exported goods which were made in the bazaar of Shiraz in addition to some raw materials.
-
Page 27The formation of a widespread Safavid Shiite government in Iran made possible serious changes in the relationship between religion and government in Shiism. Clergymen as the main part of religious sect encountered a special and historical situation. The decision on how to interact with Safavids was very fundamental and strategic. Safavids themselves faced a great challenging and complicated situation in establishing a relationship with religious sect, because the principles of Shiism could challenge the government's legitimacy. The present study, through official records and other documentary materials, tries to reinterpret the complications of the interaction the two sides experienced and to open a new perspective for analyzing this historical phenomenon (event). The base of the analysis of the present study is to take into account a sort of conflict and disagreement in the interaction between clergymen and Safavids.
-
Page 47The causes of Yousuf Khan Mostashar al-Dowleh's intellectual transformation, the nature of the laws he had in mind, the intellectual bases of these laws and his attitude towards the Western constitutional systems are the problem issues connected with the present research, which have been analyzed through the historical method by focusing on the primary sources. Mostashar al-Dowleh was an Iranian intellectual during Nasser al-Din Shah's era whose familiarity with the Western constitutional systems led him to find out that the secret behind the progress of European governments was because of their laws and legal systems, and the reason behind Iran's backwardness was the lack of these factors. He considered transforming the political system of Iran as necessary. The form of government he suggested for Iran of that era was a constitutional monarchy whose laws were taken from the Declaration of Human Rights mentioned in the preamble to the French Constitution and was within the framework of Islamic sharia.
-
Page 73The rule of Ghazan-Khan is one of the crucial reigns during the whole of the Ilkhanid era. His official conversion to Islam which was followed by many Mongols in Iran along with administrative, economic, cultural and social reforms are the main lines of his attempts which have been considered by contemporary historians and also the Ilkhanid researchers. These developments left him as a celebrated and highly capable king who created a relatively peaceful and flourishing period. In spite of this, it seems that in the last year of his rule the situation was different in many aspects. This matter with its details has been neglected in sources and so has remained ambiguous. During this year, Ghazan who was sick seriously lost most of his previous authority; therefore, the Ilkhanid government faced some important challenges and crises. This article is going to illustrate and analyze events in this last stage of Ghazan-Khan's reign and life. To do so, historical records from different sources, including the Ilkhanid and the Mamluk ones, are considered critically and comparatively. Consequently, this study presents a new view over the Ghazan Khan's rule especially in its last year. It also considers Ghazan Khan's death from a different angle.
-
Page 89Iranian Constitutional Movement or Mashruteh was an important, influential and fateful event in the history of Iran. The movement is usually considered a turning point from dictatorship to the rule of law. Thus the historians and analysts were expecting Iran to join the countries which, by establishing constitutional institutions, have established a civic society; however, no such thing happened and the constitutionalism encountered many conflicts. The reasons are numerous. In this essay—based on historical method and through rereading newspapers reports of the time—the conflict between the constitutionalists and their opponents and also the impact of this conflict on the establishment of a dictatorship will be studied.
-
Page 107The Khwarezmids, with an origin of slavery in their process of evolution, absorbed military elements with different origins and they tried to hire them, parallel to each other, by enforcing (power) from top to bottom. Despite limitations in the corps in their local government, even those small conflicts caused several revolts which delayed the Khwarezmids from growing and becoming a great power. But during the period of power, the structural conflicts of this dynasty were speeded up. In this article we are going to analyze and explain the influence of structural conflicts in the corps which was collapsed from inside – by the free use of the analytic conflict theory. The kingship of Mohammad of Khwarezm was challenged by government duality in the court and multiple conflicts in the corps – hierarchical conflicts, population composition, center and province. Moreover, the increasing influence and the totalitarian manner of Ghanghli Turkish, sponsored by the Queen, led the Khwarezmids to downfall and collapse. Inability to design suitable military tactics, failure to resist coherently and stably in front of Mongols and also the escape of Shah before the confrontation with the enemy – despite having several hundred thousands of corps – are the obvious signs of such a structural conflict.
-
Page 131The Christians were the largest religious minorities in the Sasanian period. Considering Sasanians as a government originated from Zoroastrian religious basis, the relationship between Sassanian court and the Christians can be considered a matter of significance. Due to aforementioned historical facts, this article begins with a review of the early days of Christianity and its correlation with Iran during Parthian period and then it is followed by a glance at the spread of Christianity in Sasanian era. Furthermore, the main aim of this article is to review the facts such as formalization of Christianity in Roman Empire, independence of Persian church from Rome, conflicts in Persian church, while studying their influence on the relationship between Sasanian court and the Christians in Iran. This article is based on reports of Syriac and Early Christian chroniclers and is supported by available evidence in Medieval Islamic sources. The method used in this historical survey is to analyze the collected data of written sources with a descriptive-analytical approach.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.