نشریه نقد زبان و ادبیات خارجی
سال دوم شماره 4 (بهار و تابستان 1389)

در نمایشنامه سیاها، ژان ژنه سعی دارد نشان دهد چگونه سوژه ها در چالش گفتمانی با هم ردیفان خود امکان عبور از وضعیت سوژه بودن به ناسوژه شدن را می یابند. سوژه در دنیای معاصر دستخوش انواع آسیب ها است. او سوژه را با تمام هیجان ها، نفرت ها، حسادت ها و لغزش هایش در وضعیتی متزلزل نشان می دهد که هویت سوژه بودنش را دچار خطر می کند. به همین منظور ژنه با ارائه ی وجوه چندگانه ی سوژه ها (سیاه پوستان با واکس، شخصیت های تصمیم گیرنده پشت پرده، سیاه پوستانی که با ماسک به هیئت سفیدها درآمده اند و سیاه پوستانی که به آن ها بی رنگی تجویز شده است) ما را با وجوه متناوب گفتمانی هزارتو روبرو می سازد که تضاد سیاه و سفید، دستگاه قدرت و سیاست زمانه را به ریشخند می گیرد. هدف از ارائه ی این مقاله بررسی نمایشنامه سیاها اثر ژان ژنه از طریق رویکردی گفتمانی و نشانه-معناشناختی جهت تبیین شرایط عبور سوژه به ابرسوژه یا به ناسوژه می باشد. بر این اساس مشخص می گردد که روابط قدرت در نمایشنامه سیاها تابع عوامل گوناگونی مانند ساختارهای اجتماعی، نمادهای سیاسی، کارکردهای ایدئولوژیک و حضور پدیدارشناختی می باشد.

صرفنظر از اندیشه ی ماتریالیستی که پایه های نظری و مبانی عقیدتی مکتب ناتورالیسم را تشکیل می دهد و ورای دستورالعمل های کاربردی این جریان فکری که انسان وارگی فضاهای زیستی و نیز جسم وارگی جان و روح آدمی را در بازنمودهای هنری و ادبی به نمایش می گذارند، توصیفات ناتورالیستی قبل از هر چیز- لااقل آنچه که در متن نوشته های توصیفی امیل زولا نمود یافته- بیانگر اندیشه و طرز فکری تخیلی است که ریشه در نوع پاسخگویی نظام تخیلی نویسنده در برابر ترس از گذر زمان دارد؛ اندیشه ای که به دنبال آن اشیاء، انسان و فضاها به منظور به حداقل رساندن تجربه ی مرگ و نیستی در رویارویی با عنصر زمان، همواره در حال جوشش و پیوستگی مداوم با یکدیگرند تا تهدید به عدم و نیستی را به فرصتی مغتنم برای غور در نامیرایی زمان و مکان بدل کنند. همگرایی قوی اشیا به سوی یکدیگر، چسبندگی ناگسستنی و دلپذیر شخصیت های داستانی با فضاهای زیستی در پایه ی مضمونی و نیز پیوستگی نحوی کلمات، عبارات و جملات در پایه ی کلامی، متن نوشته های توصیفی زولا را به تابلو نقاشی بزرگی مبدل ساخته اند که در آن، پراکندگی اشیاء، گسیختگی و گاها تضاد کارکردی آنها با یکدیگر به حداقل تقلیل یافته و به دنبال آن بینشی یک دست، همگن و یک پارچه که بیانگر نوع نگرش نویسنده نسبت به دنیای پیرامونی است به خواننده عرضه می شود.

این پژوهش با هدف بررسی اثر حافظه کوتاه مدت بر روی توانایی یادگیری واژگان فراگیران فارسی زبان از طریق تلفن همراه انجام شد. بدین منظور 164 نفر از زبان آموزان از رده سنی بین 18 تا 23 سال انتخاب شدند. برای اطمینان از هم سطح بودن مهارت زبانی آنها آزمون تعیین سطح مهارت زبان برگزار شد و فراگیران با استفاده از آزمونهای حافظه کوتاه مدت بصری و کلامی به چهار گروه تقسیم شدند. بعلاوه واژگان جدید با ضمائم تصویری و نوشتاری بر روی تلفن های همراه شان ارسال شد. درپایان آنها در آزمونهای شناختی و یاد آوری شرکت کردند. فراگیران با حافظه های بصری و کلامی قوی در یادگیری واژگانی که همراه با ضمیمه ارائه شده بود عملکرد خوبی داشتند. همچنین فراگیران با حافظه کوتاه مدت بصری قوی ولی حافظه کوتاه مدت کلامی ضعیف و فراگیران با حافظه کوتاه مدت کلامی قوی و بصری ضعیف عملکرد مشابهی در یادگیری واژگان همراه ضمائم تصویری یا نوشتاری داشتند. اما فراگیران با حافظه های بصری و کلامی ضعیف واژه های جدید بدون ضمیمه موفق تر بودند. رابطه نزدیکی بین بعد شناختی فراگیران و توان یادگیری واژگان زبان انگلیسی از طریق تلفن همراه وجود دارد.

بیش از سه دهه است که پژوهشگران در زمینه آموزش زبان به بررسی نقش راهبردهای فراگیری پرداخته اند. تحقیقات متعددی که در این زمینه انجام شده است تلاشی است برای شناسایی راهبردهای مناسب و آموزش استفاده صحیح از آنها به فراگیران. در سال های اخیرتوجه بیشتر محققان به بعد افزایش سطح آگاهی فراگیران از این راهبردها معطوف بوده است (نونان 2002؛ هسیا و آکسفورد2002؛ اهرمن، لیور و آکسفورد، 2003؛ اوزمن، 2009). پژوهش حاضر به بررسی نقش آموزش و بازخورد صریح در ارتقای سطح آگاهی زبان آموزان ایرانی از راهبردهای فراگیری زبان و استفاده صحیح آنها می پردازد. در این پژوهش 42 زبان آموز با دانش زبانی تقریبا یکسان در دو گروه کنترل و آزمایش قرار گرفتند. بر خلاف زبان آموزان گروه کنترل که هیچگونه بازخوردی را پس از خواندن و درک مطلب متون دریافت نکردند، فراگیران در گروه آزمایش، مورد بازخورد صریح استفاده از راهبردهای فراگیری زبان قرار گرفتند. در این پژوهش زبان آموزان جوان و مسن به منظور بررسی تاثیر سن بر روی استفاده از راهبردهای فراگیری زبان و میزان کارگری بازخورد صریح بررسی شدند. بررسی های آماری نشان داد که زبان آموزان ایرانی پس از دریافت بازخورد صریح استفاده از راهبردهای فراگیری، به صورت بهتری از این راهبردها استفاده کردند. بر اساس نتایج به دست آمده هیچ تفاوتی میان سن فراگیران و تاثیر بازخورد صریح وجود ندارد. بر اساس نتایج این پژوهش به معلمان زبان انگلیسی توصیه می شود که میزان آگاهی زبان آموزان را در هر سنی در زمینه استفاده راهبردهای فراگیری زبان ارتقا دهند زیرا این آگاهی سبب اشتغال هر چه بیشتر آنها در فرایند یادگیری زبان خواهد شد.

آلبر کامو (رمان نویس، نویسنده ی تئاتر و فیلسوف فلسفه ی پوچی)، برخلاف فلاسفه که غالبا از زبانی ارجاعی بر بیان فلسفه خود سود می جویند، اضطراب و حس پوچی انسان را که از برخورد انسان با جهان و جدایی بین آن دو حاصل می شود با زبانی که کارکرد آن هم ارجاعی و هم ادبی است معرفی می کند. نگارنده مقاله، تلاش دارد این فلسفه را از میان یکی از رمان های بسیار معروف او، بیگانه، که زبان او کاملا ادبی است با رویکرد تخیلشناسی (یعنی روش ژیلبردوران در تخیل) معرفی کند. هدف ما در این مقاله خوانشی گفتمانی از این فلسفه او از میان آثار ادبی و نه فلسفی اوست. در واقع، این خوانش گفتمانی تلاش دارد که مفاهیم فلسفی کامو را در تخیلات ناب ادبی او جستجو کند. یکی از روش هایی که می تواند ما را به مضمون اصلی در کلیت یک اثر ادبی برساند جستجوی واژه های تکراری و تصاویر تخیلی تکراری یا تشخیص گروه های نمادینی است که با حرکت ها یا ژست های اصلی در ارتباط هستند. به همین خاطر، نگارنده در این مقاله تلاش دارد نمایش ویژگی نمادین تصاویر را در تخیل کامو در رمان بیگانه نشان دهد. در این پژوهش نشان خواهی مداد که چگونه تولیدات تخیل دارای معنایی ذاتی هستند که بازنمایی همان فلسفه پوچی کامو از جهان را تعیین می کنند. بدین منظور، تلاش خواهیم کرد ابتدا تخیل را در مظاهر گوناگونش در بیگانه مورد بررسی قرار دهیم. و آنگاه به کمک نظریه تخیل، که همان نحو تخیل است، تلاش خواهیم کرد ساختار و ترکیب نحوی تصاویر هنری این اثر را نشان دهیم تا بتوانیم برای این پرسش اساسی پاسخی علمی و منطقی بیابیم: ساختار و ترکیبی نحوی در رمان بیگانه تولید شده است، چه دلالت معنائی را این چینش نحوی در متن تولید کرده است؟ و چرا؟

تاثیر مثبت انگیزه بر روند یادگیری فرد تحت آموزش بر هیچ کس پوشیده نیست. انگیزه ی فرد یا از درون او نشات می گیرد یا متاثر از محیط پیرامون او است. اگرچه انگیزه ی درونی نسبت به انگیزه ی بیرونی از ثبات بیشتری برخوردار است، تاثیر عوامل محیطی بر افزایش و یا کاهش آن دور از انتظار نیست. مقاله ی حاضر با بررسی میزان انگیزه در میان دانشجویان رشته ی مترجمی و ادبیات آلمانی دانشکنده ی زبانهای خارجی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران (مرکزی)، بر آن است تا به صورت مستند دامنه ی تاثیرگذاری عوامل محیطی بر انگیزه ی درونی را نشان دهد و راهکارهایی را جهت بهبود عوامل محیطی موثر بر انگیزه ی زبان آموزان برای فراگیری مطالب درسی ارائه دهد.

ادبیات شفاهی یا همان قصه ها و حکایات بخشی از ادبیات جهانی است که از درون فرهنگ جوامع جوشیده است. آموزش زبان خارجی به کمک متونی از قصه ها و حکایات جدا از این که ورود زبان آموز به فرهنگ زبان در حال فراگیری است، انگیزه های او را فراتر از آموختن زبانی دیگر خواهد کرد. ارتقا خود انگیختگی و دریافت وجوه فرهنگی زبان، نیروی بزرگی است که روند فراگیری را کوتاه و تعمیق خواهد بخشید.
استفاده از قصه ها و حکایات به عنوان ابزار آموزشی زبان در کلاس های درس با روش و رویکرد ارتباطی زبان مناسب تر می نماید، چرا که این روش به مباحثی فراتر از انتقال آموزه های اطلاعاتی زبان (شکل های زبانی) می پردازد. و می توان گفت که در کل با طرح ادبیات در کلاس های آموزش زبان، زبان آموزان با متونی سرو کار خواهند داشت که متن های حقیقی هستند و سازوکار عبارات و گفت و گوهای آن ها برخاسته از موقعیتی طبیعی است، حتا اگر عنصر خیال در آن ها غالب باشد.
در این مقاله و با این نگاه مروری بر روند عملی استفاده ازنمونه هایی ازادبیات شفاهی فرانسه و ایران در کلاس درس آموزش زبان فرانسه کرده ایم. نتایج مثبت چنین روندی ما را بر آن داشت تا در مورد استفاده از ادبیات شفاهی و در کل ادبیات(که در مقاله پیشین به آن پرداخته ام) در کلاس های زبان زبان آموزان ایرانی تاملی داشته باشیم تا دریابیم که آثار ادبی بستری مناسب در کلاس های آموزش زبان در ایران است.

تاکنون ترجمه های گوناگونی از قرآن انجام شده است که مترجمان آن ها هر کدام بر اساس روشی که برگزیده اند به این کار اقدام کرده و محصول تلاش خود را در قالبی ویژه ارائه داده اند. نقد و بررسی این ترجمه ها و کشف نقاط قوت و ضعف آن ها به منظور دستیابی به ترجمه ای مطلوب همواره لازم و راهگشاست. در این زمینه مقاله حاضر به نقد و بررسی یکی از شاخص ترین ترجمه های معاصر قرآن به زبان آلمانی توسط رودی پارت پرداخته است. نتایج این بررسی نشان می دهد که فهم و بررسی مترجم نباید منحصر به مفاهیم لغوی کلمات باشد، بلکه باید اطلاع کاملی از اصطلاحات شرعی داشته باشد. کاستی هایی که در ترجمه پارت به چشم می خورد معلول عدم تسلط وی نسبت به اصول اعتقادی اسلام است. این پژوهش همچنین شیوه ای جدید در ترجمه قرآن با عنوان «فهم قرآن با قرآن» و نقش آن در صحت ترجمه را به نمایش می گذارد.