مجله دانشگاه علوم پزشکی گرگان
سال سیزدهم شماره 3 (پیاپی 39، پاییز 1390)

ال-گلوتامات نوروترانسمیتر عمده تحریکی در دستگاه عصبی مرکزی است که در بسیاری از شرایط فیزیولوژیک نظیر تکامل مغز، انعطاف پذیری سیناپسی، حافظه و یادگیری دخالت دارد. با این حال افزایش غلظت گلوتامات خارج سلولی و فعالیت بیش از حد گیرنده های گلوتامات، به ویژه گیرنده های یونوتروپیک آن باعث سمیت تحریکی می گردد که مسیر پاتولوژیک اصلی برای آسیب به سلول های عصبی می باشد. به دلیل عدم تخریب آنزیمی گلوتامات در فضای خارج سلولی، خارج سازی گلوتامات آزاد شده در اثر فعالیت نورون ها به واسطه انتقا ل دهنده های اسیدهای آمینه تحریکی صورت می گیرد. انتقال دهنده های مذکور که در سلول های گلیال احاطه کننده فضای سیناپس و در سلول های عصبی وجود دارند؛ تحت عنوان انتقال دهنده های وابسته به سدیم و با تمایل بالای گلوتامات خوانده می شوند و مسوول اصلی حفظ غلظت گلوتامات خارج سلولی در مقادیری کمتر از مقادیر ایجادکننده سمیت تحریکی می باشند. علاوه بر این گروه دیگری از انتقال دهنده های غشایی تحت عنوان معاوضه کننده های سیستین-گلوتامات می باشند که غیروابسته به سدیم بوده و انتقال گلوتامات را در نواحی وی‍‍ژه ای از دستگاه عصبی مرکزی تنظیم می کنند. شواهد حاکی از آن است که اختلال در انتقال دهنده های گلوتامات در اختلالات حاد عصبی نظیر سکته و ضربه و اختلالات مزمن آن نظیر ALS (Amyotrophic Lateral Sclerosis)، صرع، اسکیزوفرنی و بیماری آلزایمر دخالت دارد. در این مقاله نحوه سنتز و آزادسازی گلوتامات در دستگاه عصبی مرکزی، توصیف و تشریح انتقال دهنده های گلوتامات، فعالیت آنها و ارتباطشان با یکدیگر و نقش انتقال دهنده های مذکور در سمیت تحریکی مرور شده است.

آلزایمر به وسیله تغییرات دژنراتیو مغز مشخص می شود و در اثر آن یادگیری و حافظه معیوب می گردد. یادگیری و حافظه ارتباط نزدیکی با فعالیت سیستم کولینرژیک مغز دارد و هسته قاعده ای ماینرت منبع اصلی فیبرهای کولینرژیکی است که به قشر و هیپوکامپ می روند. این مطالعه به منظور بررسی تغییر پردازش اطلاعات حسی نورون های قشر بارل موش صحرایی مدل بیماری آلزایمر انجام شد. در این مطالعه تجربی 14 موش صحرایی نر نژاد ویستار با وزن 350-250 گرم به طور تصادفی به دو گروه کنترل (n=6) و تجربی (n=8) تقسیم شدند. برای ایجاد مدل بیماری آلزایمر، μg/μl 5 اسیدایبوتونیک به طور دو طرفه با استفاده از سرنگ هامیلتون و دستگاه استریو تاکس به هسته قاعده ای ماینرت (Nucleus Basalis of Meynert: NBM) تزریق گردید. گروه کنترل موش هایی بودند که هسته قاعده ای ماینرت آنها آسیبی ندید و فقط حلال دارو دریافت نمودند. دو هفته بعد از آسیب هسته قاعده ای ماینرت هر حیوان ابتدا از نظر یادگیری احترازی غیرفعال (PAL) مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از روش ثبت خارج سلولی پاسخ نورون های قشر بارل ثبت گردید. تزریق اسیدایبوتونیک به هسته قاعده ای ماینرت به طور معنی داری حافظه را کاهش داد (P<0.05). پاسخ هایی که از تحریکات ترکیبی ویسکرها در آزمایشات ثبت الکتروفیزیولوژیک به دست آمد؛ نشان داد که میدان دریافتی تحریکی نورون ها در گروه مدل آلزایمری نسبت به گروه کنترل به طور معنی داری افزایش و میدان دریافتی مهاری کاهش می یابد (P<0.05). همچنین بزرگی پاسخ نورون ها به جابجایی ویسکر اصلی در گروه مدل آلزایمری نسبت به گروه کنترل به طور معنی داری کاهش یافت (P<0.05). نتایج این مطالعه نشان داد که پردازش اطلاعات حسی در گروه مدل بیماری آلزایمری نسبت به گروه کنترل تغییر یافته است. به طوری که پاسخ نورون ها به تحریکات کاهش یافته؛ میدان دریافتی تحریکی افزایش و میدان دریافتی مهاری کاهش می یابد. این تغییرات احتمالا می تواند منجر به کاهش ادراک حسی و تشخیص دقیق خصوصیات محرک و محل دقیق آنها در حیوانات مدل آلزایمری گردد.

نوروهیپوفیز از کف دیانسفالون مشتق می گردد و تکامل آن حاصل میان کنش های متعددی سلولی است که به واسطه مولکول های شیمیایی از جمله قندهای انتهایی گلیکوگانژوگیت میانجیگری می گردد. این مطالعه به منظور تعیین تغییرات برخی از قندهای انتهایی گلیکوکانژوگیت ها طی تکامل نوروهیپوفیز در موش صحرایی با روش لکتین هیستوشیمیایی انجام گردید.
در این مطالعه تجربی از 40 سر موش صحرایی ماده دوماهه و20 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار با وزن تقریبی 280-250 گرم استفاده شد. پس از آمیزش و تعیین روز صفر حاملگی، موش های باردار در فاصله روزهای 10 تا 20 حاملگی قطع نخاع گردیدند و جنین های آنان به منظور مطالعات بافت شناسی جمع آوری گردید. سپس با جداسازی و فیکس سرهای نمونه های یاد شده و تهیه برش های سریال از مناطق دارای بافت هیپوفیز به رنگ آمیزی لکتین هیستوشیمیایی مبادرت گردید. لکتین های OFA، LTA، UEA-1 VVA،SBA GSA1-B4، PNA وWFA باHRP نشان دار شدند. به طوری که OFA، LTA، UEA-1 برای قندهای انتهایی، α- L –FucoseوGSA1-B4، ، SBA PNA وWFA به ترتیب برای D-Gal α، ß-D-GalNAc، α، D-GalNAc، D-Gal-(1-3) و D-GalNAc اختصاصی هستند. نتایج نشان داد که اکثر سلول های نوروهیپوفیز با لکتین OFA از روز دهم حاملگی واکنش نشان دادند و در روز پانزدهم افزایش آماری معنی داری در شدت واکنش سلول ها ملاحظه گردید (P<0.05). در روز هفدهم به طور معنی داری شدت واکنش کاهش یافت (P<0.05). لکتین PNA از روز سیزدهم جنینی با تعدادی از سلول های نوروهیپوفیز واکنش نشان داده و تا روز شانزدهم بر شدت این واکنش ها افزوده شد و پس از آن شدت واکنش کاسته شد (P<0.05). واکنش لکتین SBA از روز چهاردهم شروع و تا روز هیجدهم با همان شدت ادامه یافت و سپس کاهش یافت (P<0.05). واکنش به لکتین WFA از روز سیزدهم شروع شد و در روزهای چهاردهم و پانزدهم به صورت معنی داری شدت یافت (P<0.05) و پس از آن به تدریج از شدت واکنش کاسته شد. در مورد لکتین های UEA-1، LTA، VVA و GSA1-B4 هیچ گونه واکنشی مشاهده نگردید.
این مطالعه نشان داد که احتمالا بیان قندهای انتهایی α- L–Fucose، α، ß-D-GalNAc و D- Gal – (ß-1-3) - D-GalNAc با استفاده از یک نقش کلیدی و نوعی الگوی زمانی و مکانی مشخص در فرایندهای تکاملی از جمله تکامل نوروهیپوفیز تنظیم شده است.

قاعدگی دردناک یکی از اختلالات شایع دستگاه تناسلی است که تقریبا 50 درصد از زنان دارای دوره قاعدگی منظم را درگیر می کند. دیسمنوره اولیه به درد قاعدگی در غیاب بیماری قابل اثبات لگنی اطلاق می گردد که معمولا در دو سال اول بعد از قاعدگی هنگامی که تخمک گذاری برقرار می شود؛ بروز می کند. این مطالعه به منظور تعیین اثر توام ویبریشن و گرما بر کاهش دیسمنوره اولیه انجام شد.

این مطالعه کارآزمایی بالینی روی 75 دانشجوی دختر ساکن خوابگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان در سال 1387 انجام شد. دختران با گروه سنی 18 تا 22 سال براساس نمونه گیری مبتنی بر هدف در مطالعه شرکت نمودند. هر فرد طی دو سیکل قاعدگی مورد بررسی قرار گرفت. در سیکل اول (گروه کنترل) هیچ مداخله ای صورت نگرفت و تنها شدت درد قاعدگی قبل و بعد از انجام روش های روتین تسکین درد شامل داروهای صناعی، گیاهی و درمان های خانگی به صورت خودگزارشی ثبت شد. در سیکل دوم (گروه مداخله) با شروع درد قاعدگی از دستگاه توام ویبریشن و گرما و هر نوبت به مدت ده دقیقه استفاده شد. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و خط کش درد استفاده شد. با استفاده از نرم افزار SPSS-14 و آزمون های آماری تی و ویلکاکسون داده ها تجزیه و تحلیل شدند.

شدت درد در گروه کنترل، قبل از مداخله روتین 5.34 بود و بعد از مداخله روتین به میزان 4.09 کاهش یافت (P<0.0001). در گروه آزمایش میانگین شدت درد قبل از مداخله 5.34 و بعد از مداخله 3.44 تعیین شد و این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود (P<0.05). اریتم مختصر در 8 درصد از افراد گروه مداخله مشاهده شد.

این مطالعه نشان داد که ویبریشن و گرما در مقایسه با روش روتین باعث کاهش بیشتر درد ناشی از دیسمنوره اولیه در دختران می گردد.

سندرم تونل کارپال یکی از شایع ترین نوروپاتی های اندام فوقانی است که در اثر گیرافتادن عصب مدین در مچ ایجاد می شود. این مطالعه به منظور مقایسه اثر اسپلینت های دورسال و کوکاپ مچ دست بر سندرم تونل کارپال براساس یافته های الکترودیاگنوزیس حسی عصب مدین انجام شد.

این کارآزمایی بالینی روی 22 زن مبتلا به سندرم تونل کارپال خفیف یا متوسط که به مرکز پزشکی امین اصفهان طی بهمن ماه سال 1387 لغایت شهریور ماه سال 1388 مراجعه نمودند؛ انجام شد. بیماران مبتلا به سندرم تونل کارپال درمان نشده که با انجام تست های الکترودیاگنوزتیک، مبتلا به نوع خفیف یا متوسط شناخته شدند؛ به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. یک گروه (12 نفر) اسپیلنت دورسال مچ دست و گروه دیگر (10 نفر) اسپیلنت کوکاپ مچ دست (هر دو در وضعیت نوترال مچ) را استفاده نمودند. بیماران یک بار قبل از مداخله درمانی و بار دیگر به فاصله زمانی چهارهفته پس از مداخله درمانی؛ مورد ارزیابی توسط تست های الکترودیاگنوزتیک قرار گرفتند. متغیرهای مورد بررسی شامل تاخیر هدایت حسی دیستال عصب مدین، آمپلیتود و سرعت هدایت عصب حسی بود. داده های توسط آزمون های کولموگروف اسمیرونوف، t مستقل و t زوجی تجزیه و تحلیل شدند.

نتایج به دست آمده نشان داد که متغیرهای هدایت عصب حسی مدین در هر دو گروه کوکاپ و دورسال پس از مداخله چهار هفته ای بهبود قابل ملاحظه ای داشته است (P<0.05). همچنین مقایسه متغیرهای الکترودیاگنوزیس حسی بین دو گروه پس از چهارهفته اختلاف آماری معنی داری را نشان داد (P<0.05).

این مطالعه نشان داد که به لحاظ علائم الکترودیاگنوزیس حسی عصب مدین، اسپلینت دورسال مچ دست نسبت به اسپلینت کوکاپ مرسوم تاثیر بیشتری در بهبود علائم سندرم تونل کارپال دارد.

یکی از آسیب های متداول در مفصل زانو، پارگی لیگامان صلیبی قدامی می باشد. این مطالعه به منظور تعیین اثر جراحی بازسازی بر رفلکس همسترینگ در بیماران مبتلا به پارگی لیگامان صلیبی قدامی انجام شد.

این مطالعه شبه تجربی روی 30 بیمار مبتلا به پارگی لیگامان صلیبی قدامی شامل 16 مرد و 14 زن با میانگین سنی 8.72±26.52 سال در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی طی سال 1385 انجام شد. بیماران قبل و بعد از جراحی مورد ارزیابی قرار گرفتند. به منظور ارزیابی وضعیت رفلکس همسترینگ از دستگاه ایجاد ضربه و Kinsiological Electromyography برای اندازه گیری میزان فعالیت عضلانی استفاده شد. از آزمون تی زوجی و اسمیرونوف کولموگروف برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید.

وضعیت رفلکس همسترینگ در اندام مبتلا به پارگی لیگامان صلیبی قبل از جراحی بازسازی 3.22±73.25 و بعد از جراحی بازسازی 3.85±47.35 تعیین شد (P<0.05).

این مطالعه نشان داد که جراحی بازسازی در بیماران پارگی لیگامان صلیبی قدامی در بهبود رفلکس همسترینگ تاثیر بارزی دارد.

در شرایط طبیعی متابولیت های اکسیژن فعال (Reactive Oxygen Species: ROS) توسط آنتی اکسیدان ها خنثی و بدین ترتیب مولکول های بیولوژیک از استرس های اکسیداتیو محافظت می شوند. در مدل های In Vitro تولید ROS در شرایط هیپوکسی گزارش و به نام استرس احیاء نیز نامیده شده است. با توجه به نقش مکانیسم های دفاعی In Vivo و به منظور بررسی پدیده اخیر در شرایط فیزیولوژیک که در فعالیت های روزمره تجربه می شود؛ اثر توقف ارادی تنفس بر سطح سرمی ROS بررسی گردید.

این مطالعه نیمه تجربی روی 12 داوطلب مرد سالم با میانگین سنی 3±21 سال از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گلستان در سال 1387 انجام شد. هیچ کدام از افراد ورزشکار حرفه ای نبودند. توقف ارادی تنفس از انتهای دم عادی شروع شد و به مدت 40 ثانیه ادامه داشت. تعداد و عمق تنفس، ضربان قلب و درصد اشباع هموگلوبین خون شریانی به شکل پیوسته ثبت و نمونه های خون وریدی در دو نوبت شامل قبل از شروع آپنه ارادی و در انتهای آن و قبل از برقراری مجدد تنفس جمع آوری و سطح سرمی ROS در آنها با روش استاندارد D-ROM (Derivatives of reactive oxygen metabolites) اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS-11.5 و آزمون t زوجی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

میانگین و دامنه زمان آپنه ارادی افراد به ترتیب 7.9±52.5 و 7/61-40 ثانیه بود. ضربان قلب 12.75 درصد (P<0.003) و درصد اشباع هموگلوبین 2.05 درصد (P<0.001)؛ به ترتیب از میانگین 3.03±93.3 با دامنه 107-87 ضربه در دقیقه به مقدار 3.7±81.43 با دامنه 93-71 ضربه در دقیقه و از درصد اشباع 0.16±97.6 با دامنه 98-97 به مقدار 0.33±95.6 با دامنه 97-94 نسبت به مقادیر پایه کاهش داشت. سطح سرمی ROS هنگام40 ثانیه آپنه ارادی تغییر معنی داری نداشت.

براساس اندازه گیری سطح سرمی ROS با روش D-ROM توقف ارادی تنفس در افراد غیرورزشکار تغییری در غلظت های ROS سرم ایجاد نمی نماید.

بیماری هیرشپرونگ یک بیماری مادرزادی است که بر مبنای فقدان سلول های گانلگیونی در شبکه عصبی زیرمخاط و لایه عضلانی تشخیص داده می شود. روش استاندارد تشخیص، رنگ آمیزی H&E است و با توجه به محدودیت های تشخیصی که برای مشاهده سلول گانگلیونی در آن وجود دارد؛ این مطالعه به منظور مقایسه روش H&E و رنگ آمیزی ایمونوهیستوشیمی با نشانگر BCL-2 انجام شد.

در این مطالعه آزمایشگاهی 71 نمونه بافتی بیماران مشکوک به بیماری هیروشپرونگ در بخش پاتولوژی بیمارستان امام رضا(ع) کرمانشاه طی سال های 87-1385 و 20 نمونه مثبت بیماری هیرشپرونگ براساس روش H&E از سایر مراکز (تهران و کرمانشاه) طی سال های 87-1385 بررسی شدند. از 36 نمونه که در برش های H&E سلول گانگلیونی در آن دیده شده بود و 35نمونه فاقد سلول گانگلیونی در برش های رایج H&E، برش های جدید تهیه شد و تحت رنگ آمیزی H&E و BCL-2 قرار گرفت.

از 36 مورد با سلول گانگلیونی مثبت در رنگ آمیزی H&E، سلول گانگلیونی در 29 مورد با نشانگر BCL-2 مشاهده شد و در 7 مورد این سلول مشاهده نگردید. در 35 موردی که با رنگ آمیزی H&E سلول گانگلیونی مشاهده نگردید؛ سلول گانگلیونی در 5مورد با رنگ آمیزی BCL-2 مشاهده شد. حساسیت، ویژگی، ارزش اخباری مثبت و منفی در رنگ آمیزی ایمونوهیستوشیمی با مارکر BCL2 به ترتیب 81درصد، 86درصد، 85درصد و 86درصد تعیین شد. عدم توافق (discordancy) رنگ آمیزی BCL-2 مثبت (یعنی یافتن سلول گانگلیونی) و H&E منفی (یعنی عدم مشاهده سلول گانگلیونی) 14 درصد تعیین شد. تفاوت مشاهده شده از لحاظ آماری معنی دار نبود.

نتایج این مطالعه نشان داد که رنگ آمیزی ایمونوهیستوشیمی با BCL-2 برای یافتن سلول های گانگلیونی در موارد مشکوک به بیماری هیرشپرونگ از نظر علایم بالینی، نمی تواند جایگزین روش رایج H&E شود؛ اما استفاده از BCL-2 به عنوان یک روش تکمیلی، تعداد موارد منفی کاذب در یافتن سلول گانگلیونی را کاهش داده و در نتیجه از موارد تشخیص نادرست بیماری هیرشپرونگ می کاهد.

سرطان پستان یکی از مهم ترین تومورهای بدخیم و دومین سرطان شایع در زنان است. مجموعه ای از عوامل محیطی و آسیب های ژنتیکی در ایجاد این سرطان نقش دارند. ژن Ki67 یک پروتوانکوژن است که در روند تکثیر سلولی فعال است. بررسی پروتئین Ki67 از نظر پاسخ به شیمی درمانی و پیش آگهی بیماری اهمیت دارد. این مطالعه به منظور بیان ژن Ki67در بیماران مبتلا به سرطان پستان به روش ایمونوهیستوشیمی انجام شد.
این مطالعه توصیفی تحلیلی به روش ایمونوهیستوشیمی روی نمونه های سرطانی بافت پستان 80 بیمار (79 نفر زن و یک نفر مرد) مراجعه کننده به بیمارستان های شهر سبزوار در سال های 88-1385 انجام شد. بعد از ثابت کردن نمونه ها در فرمالین، پاساژ بافتی بر روی نمونه ها انجام شد. پس از رنگ آمیزی با هماتوکسیلین و ائوزین در صورت تشخیص بدخیمی توسط متخصصین آسیب شناس، بیان ژن Ki67 به روش ایمونوهیستوشیمی در نمونه ها تعیین شد و با توجه به در نظر گرفتن درصد و شدت رنگ پذیری سلول ها، اسلایدها به درجات منفی، ضعیف، متوسط و شدید تقسیم بندی شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS-15 و آزمون کای اسکوئر و تست دقیق فیشر تجزیه و تحلیل شدند.
از تعداد 80 نمونه سرطانی بافت پستان در 37 نمونه (46.3 درصد) مارکر پرولیفراتیو Ki67 در بیش از 10درصد سلول ها مشاهده شد که میزان رنگ پذیری آنها در 15 مورد یک مثبت (+)، در 14 مورد 2 مثبت (++) و در 8 مورد سه مثبت (+++) بود. بین مرحله و نوع تومور با بیان ژن Ki67 ارتباط آماری معنی داری یافت شد (P<0.05)؛ اما بین درجه تومور و بیان ژن Ki67 در سلول های سرطانی ارتباط آماری معنی داری وجود نداشت.
بیان ژنKi67 در بیماران مبتلا به سرطان پستان که در مرحله پیشرفته بیماری و متاستاتیک قرار داشتند؛ بیشتر مشاهده شد. لذا احتمال بیان ژن Ki67در تومورهای مهاجم و پیشرفته بیشتر می باشد.

نایسریا مننژیتیدیس باکتری بیماری زای اجباری انسان می باشد که به طور گذرا در بخش فوقانی دستگاه تنفس کلونیزه شده و در صورت عدم وجود علائم بیماری فرد به عنوان ناقل موقت شناخته می شود. بررسی اپیدمیولوژی و جمع آوری اطلاعات در مورد وضعیت کلونیزاسیون، اقدام موثری در راستای طراحی به موقع برنامه واکسیناسیون خواهد بود. این مطالعه به منظور تعیین فراوانی ناقلین حلقی نایسریا در دانش آموزان 12-10ساله شهر تهران انجام شد.

این مطالعه توصیفی روی 364 دانش آموز پسر پایه چهارم و پنجم ابتدایی چهار دبستان مناطق یک، شش و سیزده تهران در بهار و زمستان سال 1387 انجام شد. نمونه گیری با استفاده از سواب استریل و کشت به روی محیط تایرمارتین آگار صورت گرفت.

نایسریا مننژیتیدیس از ناحیه حلق هیچ دانش آموزی جدا نگردید. هیچ یک از دانش آموزان مورد مطالعه دارای علائم بیماری نبودند. ناحیه حلق 3 نفر (0.8 درصد) از دانش آموزان کلاس پنجم ناقل نایسریا لاکتامیکا بود.

نتایج این مطالعه نشان دهنده عدم حضور عامل اصلی ایجاد کننده مننژیت در اوروفارنکس دانش آموزان بود.

مشخص نمودن روند بیماری ها و تغییرات آن در طول زمان می تواند اهمیت به سزایی در ارزیابی میزان و نحوه دستیابی به استراتژی های به کار گرفته شده برای کنترل بیماری ها، توسعه شاخص های سلامت و نیز برنامه ریزی های بهداشتی داشته باشد. هدف از مطالعه حاضر تعیین وضعیت اپیدمیولوژیک روند تغییرات بیماری سل در کشور ایران طی سال های 87-1380 بود.

در این مطالعه توصیفی مقطعی درصد تغییرات سالانه (APC)، متوسط درصد تغییرات سالانه (AAPC)، میزان بروز بیماری سل، مرگ و میر ناشی از بیماری سل، درصد بیماریابی، درصد موفقیت در درمان و موارد عود بیماری در ایران طی سال های 87-1380 مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. از مدل رگرسیون تکه ای خطی برای تحلیل روند تغییرات بیماری سل استفاده شد و متغیرهای مدل با استفاده از روش حداقل مربعات برآورد شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری Joinpoint-3.4 استفاده گردید.

میزان بروز سل ریوی اسمیر مثبت در ایران طی سال های 87-1380 سیر نزولی داشت و به طور میانگین سالانه 4.1 درصد از میزان بروز بیماری سل و 3.6 درصد از موارد عود بیماری در کشور کاسته شده است. سالانه به طورمتوسط 6.8 درصد از موارد مرگ ناشی از بیماری سل کاهش و 2.5 درصد بر میزان بیماریابی سل افزوده شده بود؛ ولی طی سال های مورد بررسی موفقیت در درمان سل با AAPC برابر 0.5 درصد از روند نزولی برخوردار بود. در سال 81 الگوی روند بروز بیماری در مردان و زنان تغییر کرده؛ به طوری که از تعداد موارد بیماری در زنان کاسته شده و در مردان با روند ثابتی ادامه یافته است. همچنین بیشترین موارد مشاهده شده در هر دو جنس مربوط به افراد بالای 65 سال بود.

نتایج این مطالعه نشان داد که در ایران بروز سل ریوی اسمیر مثبت و درصد موفقیت در درمان بیماری سل از روند نزولی و درصد بیماریابی از روند صعودی برخوردار است.

سلامت روان یکی از جنبه های مفهوم کلی سلامت می باشد. این مطالعه به منظور تعیین سلامت روان زنان و مردان ساکن در مناطق آسیب خیز اجتماعی شهر گرگان انجام شد.

این مطالعه توصیفی روی 376 فرد (188 مرد و 188 زن) متاهل ساکن در سه منطقه آسیب خیز اجتماعی شهر گرگان در سال 1387 انجام شد. نمونه ها به صورت تصادفی طبقه ای برای پاسخگویی به پرسشنامه سلامت عمومی (General Health Questionnaire: GHQ) انتخاب شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS-16 و آزمون های کروسکال والیس و همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

فراوانی موارد مشکوک به اختلالات روانی 37 درصد بود. این میزان در مردان 33.5 درصد و در زنان 40.4 درصد تعیین گردید. میزان فراوانی اختلال افسردگی 24.45 درصد (مردان 22.5 درصد و زنان 26.4 درصد)تعیین شد. فراوانی اختلال اضطراب 31.6 درصد (مردان 31.2 و زنان 32 درصد) بود. 21 درصد افراد (19.2 درصد مردان و 22.7 درصد زنان) از لحاظ عملکرد اجتماعی دارای مشکل بودند. اختلالات روان تنی در 28.5 درصد (22 درصد مردان و 35 درصد زنان) مشاهده شد. بین فراوانی اختلال روانی و بعدخانوار و طبقه اقتصادی در افراد مورد مطالعه رابطه معنی دار آماری یافت شد (P<0.05).

این مطالعه نشان داد که اختلال سلامت روان در مناطق آسیب خیز اجتماعی شهر گرگان در 37 درصد افراد وجود دارد.

بیمارستان به عنوان یکی از سازمان های اصلی ارائه دهنده خدمات بهداشتی درمانی، حساسیت و اهمیت ویژه ای در اقتصاد و بهداشت دارد و به منظور بهینه سازی کارکرد آن به عنوان یک بنگاه اقتصادی باید از تحلیل های اقتصادی استفاده نمود. این مطالعه به منظور تعیین منابع درآمدی بیمارستان های عمومی و آموزشی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی انجام شد.
در این مطالعه توصیفی – تحلیلی 150 بیمارستان عمومی - آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی کل استان های کشور در سال 1386 بررسی شدند. اطلاعات موردنیاز با استفاده از نرم افزار تحت وب و تکمیل توسط مدیران مالی و بودجه دانشگاه های علوم پزشکی جمع آوری گردید. همچنین پرسشنامه های اطلاعاتی شامل متغیرهای مربوط به مشخصات بیمارستان ها و ردیف های درآمدی، توسط کارشناسان دفتر بودجه وزارت بهداشت جمع آوری گردید.
درآمد حاصل از 23674 تخت فعال بیمارستانی، 4116 میلیارد ریال بود و از این میزان 3127 میلیارد ریال (75.97 درصد) از محل اسناد ارسالی به سازمان های بیمه گر و 989 میلیارد ریال (24.03 درصد) از محل دریافتی های نقدی بیماران وصول شده بود. هر تخت فعال بیمارستانی به طور متوسط 174 میلیون ریال درآمد داشت. از مجموع درآمدهای بیمه ای 46.7 درصد از سازمان بیمه خدمات درمانی، 32درصد از سازمان تامین اجتماعی، 5.8 درصد از بیمه نیروهای مسلح، 2.9 درصد از بیمه کمیته امداد، 2.7 درصد از محل سایر بیمه ها و 9.7 درصد از محل مصدومین ترافیکی (بیمه های تجاری)، 0.1 درصد از منابع کمک خیرین و 0.1 درصد از سایر منابع درآمدی وصول شده بود.
نتایج به دست آمده نشان دهنده وابستگی شدید درآمد بیمارستان ها به سازمان های بیمه گر است. هر نوع تاخیر یا اختلال در وصول این درآمد منجر به بروز اشکال در کارکرد بیمارستان ها خواهد شد. انجام مداخلات متناسب مانند اصلاح ساختار بیمه و سازوکار تعیین تعرفه خدمات ضروری می نماید.

عفونت ادراری شایع ترین عفونت باکتریایی در زمان بارداری است. زنان باردار بیشتر در معرض ابتلا به پیلونفریت می باشد. شناسایی به موقع عفونت ادراری و درمان متناسب با آن به خصوص در زنان باردار در مواقعی که دسترسی به انجام کشت ادرار وجودندارد؛ می تواند در کاهش عوارض ناشی از آن موثر باشد. این مطالعه به منظور تعیین حساسیت باکتری اشریشیاکلی جدا شده از کشت ادرار زنان باردار نسبت به آنتی بیوتیک های رایج در شهرستان کلاله انجام شد.
این مطالعه توصیفی روی باکتری اشرشیاکلی جدا شده از نمونه ادرار 360 زن باردار مراجعه کننده به آزمایشگاه مرکز بهداشت شهرستان کلاله در سال 1387 صورت گرفت. پس از کشت نمونه های ادرار در محیط های ائوزین متیلن بلو EMB، بلادآگار و محیط های کشت افتراقی سوش اشرشیاکلی؛ آنتی بیوگرام با روش انتشار دیسک Kirby-Bauer انجام شد و هاله عدم رشد آن طبق استانداردهای کمیته ملی برای آزمایشگاه های بالینی نسبت به آنتی بیوتیک ها تعیین شد.
میزان حساسیت به آنتی بیوتیک کواموکسی کلاو 5.72 درصد، آمپی سیلین 8.86 درصد، آموکسی سیلین 11.87درصد، سفازولین 32.12 درصد، سفالکسین 36.1 درصد، جنتامایسین 40.28 درصد، کوتریموکسازول 48.15 درصد، نالیدیکسیک اسید 55.3 درصد، نیتروفورانتویین 72.48 درصد و سفتریاکسون 80.78 درصد تعیین گردید.
نتایج این مطالعه نشان دهنده میزان بالای مقاومت باکتری اشرشیاکلی جدا شده از ادرار زنان باردار نسبت به آنتی بیوتیک های آموکسی سیلین و آمپی سیلین (داروی معرفی شده خط اول در دستورالعمل مراقبت مادران باردار) در این منطقه می باشد. همچنین بالاترین حساسیت نسبت به سفتریاکسون و نیتروفورانتویین مشاهده گردید.

کسب رضایت از بیمار برای انجام مراقبت های پزشکی یک الزام قانونی است. رضایت بیمار یعنی تمایل قلبی و موافقت وی مبنی بر این که تعرضی بر خلاف قانون علیه حقوق و آزادی های او انجام نشود. رضایت نامه عبارت است از مدرکی که بیمار قبل از تن دادن به هرگونه رضایت، از کلیه خطرات عمل، راه های درمان و جایگزین و خطرات آن توسط پزشک آکاهی پیدا کند. این مطالعه به منظور تعیین نحوه اخذ رضایت از بیماران در بیمارستان های شهر اردبیل انجام شد.

این مطالعه توصیفی مقطعی روی 150 بیمار با مراجعه حضوری و مصاحبه با آنان در بخش های جراحی سه بیمارستان آموزشی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل طی بهار سال 1389 انجام شد. بیماران به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. متغیرهای مورد بررسی شامل مشخصات دموگرافیک، نسبت فرد رضایت دهنده با بیمار، نوع مراجعه، وضعیت هوشیاری بیمار (GCS) و نیز سایر متغیرها براساس پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری و با استفاده از روش های آمار توصیفی و تحلیلی تجزیه و تحلیل شدند. برای بررسی ارتباط بین متغیرها از آزمون آماری کای اسکوئر استفاده گردید.

میانگین سنی افراد 35 سال بود. 86 نفر (57درصد) از بیماران زن و 64 نفر (43درصد) مرد بودند. 35 نفر (23درصد) از افراد رضایت دهنده بی سواد بودند و تحصیلات 92 نفر (61درصد) زیردیپلم و دیپلم بود. همچنین 23 نفر (16درصد) تحصیلات دانشگاهی داشتند. 45درصد از افراد در مورد بیماری شان از پزشک معالج خود اطلاعاتی کسب کرده بودند. طبق نظر رضایت دهندگان در 13درصد موارد، کارکنان بخش پذیرش بیمارستان نسبت به تکمیل فرم اهمیت نداده بودند. 65 نفر (43.3 درصد) از بیماران بیان داشتند که محتوای فرم رضایت نامه ناخوانا و طولانی بود. میزان تکمیل هر 4 قسمت پرسشنامه برای بیماران 87درصد و افراد درجه 1و2 همراه بیمار به ترتیب 71درصد و 64درصد بود. 40درصد از پرسشنامه های تکمیل شده به تایید شاهد نرسیده بود. اختلاف نظرات بین بیماران و افراد همراه نسبت به محتویات فرم از لحاظ ناخوانا بودن به لحاظ آماری معنی دار بود (P<0.001).

نتایج این مطالعه نشان داد که بعضی از رضایت نامه های اخذ شده اعتبار پایینی داشتند و لازم است برای بهبود کیفیت اخذ رضایت نامه از بیماران تدابیر لازم به کار گرفته شود.