فهرست مطالب

نامه مفید - پیاپی 84 (تابستان 1390)

مجله نامه مفید
پیاپی 84 (تابستان 1390)

  • سیاست های اقتصادی
  • 152 صفحه، بهای روی جلد: 45,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1390/07/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • مقالات
  • صادق بختیاری، نرگس صمدپور صفحه 3
    تورم به گونه های متفاوت رفاه اقتصادی را خدشه دار و یا به عبارت دیگر زیان رفاهی برای جامعه ایحاد می نماید. مطالعات متعدد نشان داده است که رابطه مثبت و معناداری بین سیاست های پولی و تورم به ویژه در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران وجود دارد و بحث در هزینه های رفاهی تورم و برآورد آن به سیاست گذاران کشور، به ویژه مقامات پولی کمک می کند تا اثرات رفاهی سیاست های خود را بدانند و بر اساس آن تصمیم گیری نمایند.
    در این مقاله یک تابع تقاضای پول برای بازار پول ایران تعریف و سپس با استفاده از آن به برآورد هزینه های رفاهی تورم در دوره (1386-1338) پرداخته می شود. در این بررسی ابتدا با استفاده از آزمون ریشه واحد دیکی فولر تعمیم یافته و روش هم جمعی یوهانسن به بررسی رابطه بلند مدت هزینه فرصت نگهداری پول و نسبت حجم نقدینگی به در آمد پرداخته شده و سپس هزینه رفاهی تورم بر اساس معکوس تابع تقاضای پول و بر مبنای الگوی لگاریتمی لوکاس (2000) و الگوی نیمه لگاریتمی کاگان (1956) تخمین زده شده است. نتایج تخمین نشان می دهد که اگر نرخ تورم از 3 درصد به 15 درصد افزایش یابد هزینه رفاهی تورم در مدل لگاریتمی از 14/0 در صد GDP به 7/1 درصد GDP ودر مدل نیمه لگاریتمی از 12/0 درصد GDP به 3/2 درصد GDP افزایش خواهد یافت.با توجه بررسی های انجام شده، به نظر می رسد که مدل نیمه لگاریتمی جهت محاسبه هزینه رفاهی تورم در ایران مناسب تر است.
    کلیدواژگان: تقاضای پول، مقدار بهینه پول، تورم، هزینه رفاه تورم
  • سیدکمیل طیبی، مجید دشتبان فاروجی، امیر جباری، محمد مهدی مجاهدی موخر صفحه 17
    این مقاله با استفاده از الگوی عرضه - تقاضای کل و تجزیه واریانس به دست آمده از آن، به علل و شناخت متغیرهای مهم در ایجاد و شکل گیری ادوار تجاری در ایران طی سال های (1387-1349) پرداخته است.
    نتایج حاصل از تجزیه واریانس الگوی عرضه - تقاضای کل، نشان میدهد که تولید ناخالص داخلی در توجیه بیثباتی خود بیشترین مقدار را در طول دوره داشته است. این امر نشان میدهد که علت اصلی بروز چرخه های تجاری در ایران ناشی از مولفه های اصلی تولید ناخالص داخلی همچون سرمایهگذاری، مصرف، تراز تجاری و مخارج دولتی است. در کنار این امر، قیمت نفت اوپک و نوسانهای ناشی از آن، تاثیر خود را از طریق تراز تجاری، رابطه مبادله و نرخ ارز نیز به جا گذاشته است.
    همچنین نتایج حاصل از بررسی ضریب همبستگی متقابل تولید ناخالص داخلی با متغیرهای تاثیر گذار بر آن، نشان میدهد که سطح قیمت و پول متغیرهای هم جهت و همزمان با تولید ناخالص داخلی هستند ولی متغیر رابطه مبادله متغیری پسرو با تولید ناخالص داخلی و متغیر نرخ ارز متغیر خلاف جهت و متغیر پیشرو با تولید ناخالص داخلی است.
    کلیدواژگان: ادوار تجاری، الگوی عرضه تقاضای کل، الگوی SVAR، تجزیه واریانس
  • بهزاد سلمانی، علی رضازاده صفحه 37
    سهم ایران از صادرات جهانی طی سال های گذشته چشمگیر نبوده و این امر توسعه صادرات غیرنفتی را در راستای کاهش وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی ضروری ساخته است. نرخ واقعی ارز یکی از متغیرهای مهم موثر بر صادرات غیرنفتی است. در این چارچوب بررسی تاثیر رفتار نرخ واقعی ارز بر متغیرهای مختلف اقتصادی از جمله صادرات اهمیت می یابد. هدف اصلی این مطالعه، بررسی تاثیر نوسان پذیری نرخ واقعی ارز بر صادرات غیرنفتی در ایران طی سال های (1385-1350) می باشد. در این راستا، مدل تحقیق با استفاده از تکنیک هم انباشتگی جوهانسن و مدل تصحیح خطا برآورد شد. باتوجه به نتایج تخمین، در بلند مدت متغیرهای تولید ناخالص داخلی ایران و خارج تاثیر مثبت و قوی بر صادرات واقعی دارند. متغیر رابطه مبادله تاثیر منفی ولی نسبتا ضعیف بر صادرات دارد. شاخص نااطمینانی نرخ ارز واقعی طی دوره زمانی مورد بررسی تاثیر منفی و نسبتا قوی بر صادرات داشته است. این نتیجه با مبانی تئوریکی تحقیق و بیشتر مطالعات تجربی صورت گرفته در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته سازگار است. توابع عکس العمل آنی نیز نتایج فوق را مورد تایید قرار دادند. بر اساس نتایج به دست آمده توصیه می شود که سیاست گذاران اقتصادی با اجرای سیاست های مناسب اقتصادی بی ثباتی نرخ ارز واقعی را کاهش دهند.
    کلیدواژگان: ایران، صادرات غیر نفتی، نااطمینانی نرخ واقعی ارز
  • آرش هادی زاده، جعفر عباسی، شهریار زروکی صفحه 59
    هدف این مقاله بررسی تجربی نظریه صادرات منجر به رشد با استفاده از الگوی نئو کلاسیکی فدر در ایران است. به این منظور از داده های سری زمانی منتشر شده توسط بانک مرکزی ایران برای سال های (1386-1338) استفاده شده است.
    پس از آزمون مانایی متغیرها جهت بررسی رابطه هم جمعی بین دو متغیر کلان اقتصادی - صادرات و تولید ناخالص داخلی - از دو روش انگل - گرنجر و یوهانسون استفاده گردید. سپس اثر علی رشد صادرات بر رشد تولید ناخالص داخلی و رشد سرمایه گذاری آزمون شد. سرانجام با برآورد الگوی خود توضیح برداری (VAR) و استفاده از تابع عکس العمل آنی (IRF) و تجزیه واریانس به بررسی چگونگی عکس العمل متغیرها به شوک ها پرداخته شد.
    نتایج حاصل از تحقیق از روش انگل - گرنجر وجود هم انباشتگی بین متغیرهای مدل را تایید نکرد در حالی که روش یوهانسون وجود یک بردار هم جمعی را تایید کرد. علاوه بر این، وجود رابطه علی از صادرات به GDP تایید و از صادرات به سرمایه گذاری تایید نشد. توابع عکس العمل آنی نشان دادند که عکس العمل GDP وصادرات نسبت به یک انحراف معیار تکانه دارای روندی مشابه است و پس از هفده دوره به روند بلند مدت خود میل می کنند. سرمایه گذاری نیز پس از دوره هشتم به روندی دائمی می رسد. نتایج تجزیه واریانس حاکی از آن است که در دوره اول صد در صد تغییرات GDP ناشی از خود متغیر و در دوره دوم حدود نود و یک در صد تغییرات GDP از طریق خود متغیر و یک و سه دهم درصد از طریق سرمایه گذاری توضیح داده می شود.
    کلیدواژگان: صادرات منجر به رشد، هم جمعی، رشد اقتصادی، علیت گرنجر، VAR، تابع عکس العمل آنی
  • مجید مداح صفحه 75
    بر مبنای مطالعات نظری و تجربی انجام شده در حوزه اقتصاد جرم، نابرابری درآمدی یکی از عوامل موثر بر جرم است. در این مقاله رابطه میان نابرابری درآمدی و سایر عوامل مانند فقر، جمعیت جوان تراکم جمعیت با جرائم قتل عمد، خشونت و سرقت وسایل نقلیه با استفاده از الگوی داده های تلفیقی(ترکیب داده های مقطعی - سری زمانی) در سطح استان های کشور مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج حاصل از تخمین مدل های جرم رابطه مستقیم میان نابرابری درآمدی و جرائم قتل عمد و سرقت وسایل نقلیه را با ضرایب (084/0) و (332/1) تصدیق می کند. این یافته نشان می دهد اولا، بالا بودن نابرابری درآمدی منجر به جرم بیشتر در سطح استان های کشور شده است. ثانیا، نابرابری درآمدی اثر قوی تری بر جرم سرقت نسبت به قتل عمد دارد. در میان مدل های تخمینی اثر مثبت و معنی دار فقر نیز بر جرم خشونت با ضریب (034/0) تایید می شود، یعنی گسترش فقر، نرخ ارتکاب جرم خشونت شامل قتل غیرعمد، تظاهر به چاقوکشی و اجبار را در سطح استان های کشور تحت تاثیر قرار داده است. علاوه بر آن اثر مثبت و معنی دار تراکم جمعیت با ضریب (381/3) بر جرم سرقت، درصد جمعیت (19-15) سال با ضرایب (35/0) و (858/5) بر جرائم قتل عمد و سرقت و درصد جمعیت (24-20) سال با ضرایب (239/0) و (736/1) بر جرائم قتل عمد و خشونت تایید می شود که این یافته بیانگر اثر خصوصیات جمعیتی بر نرخ جرم است. نتایج این مقاله تببین کننده سیاست هایی است که در مبارزه با جرم در ایران می تواند به کار گرفته شود.
    کلیدواژگان: نابرابری درآمدی، جرم، داده های تلفیقی
  • امید رنجبر، زهرا (میلا) علمی صفحه 91
    یکی از دغدغه های اصلی دولت ها و سیاست گذاران، افزایش رشد اقتصادی و ارتقاء سطح رفاه ملت ها است و فرایند همگرایی درآمد سرانه کشورها به نوعی حاکی از تحولات سطح رفاه آن ها است. بدین دلیل، در این مقاله، جهت شناسایی فرایند همگرایی درآمد سرانه ایران با 129 کشور دنیا در قالب مدل سری زمانی فرضیه همگرایی درآمد سرانه و با استفاده آزمون های ریشه واحد نوع دیکی فولر با لحاظ شکست های ساختاری درون زا بررسی نمودیم. نتایج این بررسی نشان می دهد که اول، مهم ترین شوک های وارده بر اقتصاد ایران در سال های 1345، 1352، 1357-1356، 1364 و 1376 اتفاق افتاده است. دوم، درآمد سرانه ایران به خاطر تحمل شوک های مختلف، به سمت سطح پایدار مشخصی همگرا نشده است. سوم آنکه، ایران، طی دوره زمانی (2006-1950) موفق نشده که از مدارهای توسعه نیافتگی خارج شده و به سمت کشورهای توسعه یافته ارتقاء یابد، به طوری که تحولات درآمد سرانه ایران طی این دوره نشان از ورود ایران به باشگاه کشورهای عقب مانده نسبت به کشورهای هم گروهش در سال 1950 دارد. اگر چه شوک نفتی اول، سطح درآمد سرانه ایران را افزایش داده است اما شوک های دهه های بعد منجر به کاهش سطح درآمد سرانه و حتی انحراف درآمد سرانه ایران از برابری با درآمد سرانه کشورهای ثروتمند شده است.
    کلیدواژگان: فرضیه همگرایی، مدل سری زمانی، آزمون ریشه واحد، شکست ساختاری، ایران
  • ابوالفضل شاه آبادی، بهزاد امیری صفحه 111
    افزایش ظرفیت تولیدی از طریق افزایش بهره وری عوامل تولید همواره مورد توجه اقتصاددانان بوده است. یکی از عوامل موثر بر بهره وری نیروی کار، دانش است. هدف این مطالعه بررسی تاثیر دانش (در چارچوب اقتصاد دانایی محور) بر بهره وری نیروی کار کشورهای درحال توسعه طی دوره 1980-2004 می باشد. به همین منظور از روش داده های تابلویی نامتوازن استفاده شده است. نتایج نشان می دهد طی دوره مورد بررسی سه محور سیستم ابداعات، زیر ساخت های اطلاعاتی و رژیم های نهادی و اقتصادی تاثیر مثبت و معنی دار بر بهره وری نیروی کار کشورهای درحال توسعه داشته است. محور چهارم یعنی محور آموزش و منابع انسانی، دارای تاثیرات مثبت اما بی معنی بر بهره وری نیروی کار کشورهای درحال توسعه است. همچنین به دلیل شکاف فنی کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته و ظرفیت جذب پایین تکنولوژی در کشورهای درحال توسعه، تاثیر متغیر نسبت سرمایه به نیروی کار بر بهره وری نیروی کار بی معنی شده است.
    کلیدواژگان: اقتصاد دانایی محور، بهره وری نیروی کار، دانش، کشورهای در حال توسعه
  • حمید سپهردوست، شبیر مطیعی صفحه 131
    این مقاله سعی دارد به بررسی ارتباط میان سرمایه فکری با جریان های نقدی عملیاتی و ارزش افزوده خالص به عنوان شاخص های ارزیابی عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های (1386-1383) بپردازد. داده های مربوط به این دوره و همچنین اطلاعات مورد نیاز جهت اندازه گیری سرمایه فکری با استفاده از اطلاعات مندرج در صورت های مالی شرکت های مورد مطالعه و مراجعه به پایگاه اطلاعاتی سازمان بورس اوراق بهادار مربوط به سال های مورد نظر به دست آمد. جهت بررسی ارتباط میان سرمایه فکری، جریان های نقدی عملیاتی و ارزش افزوده شرکت ها، از فرم تبدیل شده تابع تولید کاب - داگلاس و برای بررسی معنی دار بودن رابطه علت و معلولی دو طرفه بین متغیر های توضیحی مستقل و وابسته از آزمون علیت گرنجری استفاده شد. نتایج به دست آمده از تخمین مدل برای شرکت های منتخب نشان می دهد که در دوره مورد مطالعه، بین جریان های نقدی عملیاتی، سرمایه فکری و ارزش افزوده رابطه مثبت و معنی داری وجود داشته و به طور کلی در یک اقتصاد دانش محور،سرمایه فکری به عنوان مهم ترین مزیت رقابتی و تاثیر گذار بر روی عملکرد سازمانی شناخته می شود.
    کلیدواژگان: سرمایه فکری، اقتصاد دانش محور، بورس اوراق بهادار، ارزش افزوده
|
  • Sadegh Bakhtiari, Narges Samad Poor Page 3
    Inflation has negative effects on economic welfare in different ways. In other words, it may cause welfare costs for society. Many studies indicate that there is a positive and statistically significant relationship between monetary policy and inflation, particularly in developing countries including Iran. Estimation of welfare cost of inflation may help policy makers as well as monetary authorities to evaluate the welfare effects of their policies and decide how to proceed. This paper defines a money demand function for Iran's money market, then by applying advanced econometrics techniques and based on Lucas Logarithmic model (2000) and Caygan’s semi log version (1956), the welfare cost of inflation is estimated for the period of 1958-2007.The results indicate that if the inflation rate increase from 3 percent to 15 percent, the welfare cost of inflation based on the logarithmic model would increase from 0.14 percent of GDP to 1.7 percent of GDP and based on the semi logarithmic model, from 0.12 GDP to 2.3 percent of GDP. The paper argues that the semi logarithmic model is more appropriate for calculating welfare cost of Inflation in Iran.
    Keywords: Demand for Money, Inflation, Optimum Quantity of Money, Welfare Cost of Inflation
  • Seyed Komail Tayebi, Majid Dashtban, Amir Jabbari, Mohammad Mehdi Mojahedi Moakhar Page 17
    Using an aggregate supply-demand specification and its relevant variance decomposition analysis, this paper explores the major determinants of business cycles in the Iranian economy over the period 1970-2008.Empirical results indicate that GDP has played the major role in its own instability during the period. This reveals the fact that the main components of GDP such as investment, consumption, trade balance and government expenditures have caused substantially business cycles. Additionally, the Iran’s business cycle has been resulted by the OPEC oil price and its fluctuations through trade balance, terms of trade (TOT) and exchange rate.Moreover, the empirical results arising from the computed cross correlation coefficient between GDP and the relevant determinants show a co-movement relationship between GDP, prices and real money balances. Terms of trade and exchange rate have had a lagging effect and a leading one on the country’s GDP, respectively.
    Keywords: Business Cycles, Aggregate Supply, Demand Model, SVAR Model, Variance Analysis
  • Behzad Salmani, Ali Rezazadeh Page 37
    Iran's share of world exports during the recent years was not remarkable. Therefore, development of nonoil export is necessary to reduce dependence on oil revenues. Real exchange rate is one of the important variables affecting the non-oil export. In this context the behavior of real exchange rate effects on different economic variables, such as export is important. The main objective of this study is to investigate the effects of real exchange rate volatility on the non-oil export during the years of 1971-2006 in Iran. To achieve this purpose, the model of study is estimated using Johansen Juselius cointegration and VECM approach. The findings indicate that the domestic and foreign GDP have positive long-time effect on real export in Iran economy. The terms of trade and real exchange rate volatility indices have negative effects on export in the study period. These findings are compatible with theoretical and empirical studies in developed and developing countries. The above findings were approved by the impulse response functions results. The main policy implication of this study is that, the government by using appropriate exchange and monetary policies should reduce the volatility of real exchange rate.
    Keywords: Iran, Export, Real Exchange Rate Volatility
  • Arash Hadizade, Jafar Abbasi, Shahriar Zaroki Page 59
    This article seeks to examine the export-led growth theory using Feder (1982) neoclassical growth model for Iran. For this purpose, time-series data released by the Central Bank of Iran for the years (1959-2007) has been used.After the unit root test, in order to investigate co integration between the two economic variables-export and GDP two Engel-Granger and Johansen's methods were used. Then, the causal effects of export growth on the growth of GDP and growth of investment were tested. Finally, the reactions of the variables to the shocks were investigated by estimation of vector autoregressive model (VAR), using the impulse response function (IRF) and variance decomposition methods.The findings of Engel-Granger's method didn’t confirm the co integration between the variables of the model. However, a co integration vector was found by Johnson's method. Furthermore, the causal relationship from export to GDP was confirmed but it was rejected from export to investment. Impulse response function showed that the response of GDP and export in response of one standard deviation shock has a similar trend. In the way that it regressed to its long run trend after 17 periods. Investment regressed to its permanent period after 8 periods. The findings of variance decomposition showed that 100 percent of the variation of GDP is derived from the variable in the first period and in the second period 91 percent of the variation of the GDP was explained by the variable and 1/3 percent of the variation was explained by investment.
    Keywords: Export, Led Growth, Co Integration, Economic Growth, Granger Causality Test, VAR, Impulse Response Function
  • Majid Maddah Page 75
    Based on experimental and theoretical studies in the field of crime economy, income inequality is one of the effective factors on crime. This paper investigates the relation between income inequality and other economic factors by panel data among the provinces all-over the country. According to crimes models, there is direct relation between income inequality and murder or vehicle theft with coefficients of 0.084, 1.332. Among the estimated models, there appears a positive and robust relation between poverty and violence with coefficient of 0.034. Moreover, the positive and meaningful effect of population density is approved by coefficient of 3.381 for theft, percentage of population aged (15 - 19) by coefficients. 35, and 5.858 on murder and theft and the percentage of population aged (20-24) with coefficients of. 239 and 1.736 on murder and violence. The gained results provide the policies that could help to fighting the crime in Iran.
    Keywords: Income Inequality, Crim, Panel Data
  • Omid Ranjbar, Zahra (Mila) Elmi Page 91
    Economic growth and promoting the nation’s welfare is one of the main concerns of governments and policy makers. Also, the process of per capita income convergence indicates changes to countries welfare. In this paper, in order to realize the convergence process of Income per capita of Iran with income per capita of 129 countries we use the time series model and ADF unit root test with multiple structural breaks. The results of this study show that, first; in Iran the most important shocks occurred in the years 1966, 1973, 1977-1978, 1985 and 1997. Secondly, due to various shocks, Iran could not reach to specific steady state in per capita income. Thirdly, Iran could not escape vicious circles and converge to high level per capita income during 1950-2006. Although, due to the first oil shock, the level of per capita income increased, but the negative shocks in the later decades leads to not only a decrease in per capita income but also a divergence between Iran per capita incomes with high per capita income countries.
    Keywords: Convergence Hypothesis, Time Series Model, Unit Root Test, Structural Breaks, Iran
  • Abolfazl Shahabadi, Behzad Amiri Page 111
    The increase of production capacity through the increase of factor productivity always has been the big concern of economists. Knowledge is one of effective factors in productivity. The purpose of this paper is to investigate the impact of knowledge on labor productivity in developing countries during 1980-2004. To analyze the data, an unbalanced panel data approach was used. The results show that during the period under consideration, the pillars of innovation system, information infrastructures and economic and institutional regime had positive and significant impact on labor productivity in developing countries. The pillar of education and human resources has positive effect and insignificant on labor productivity in developing countries. Also due to the technical gap in developing countries and developed and low absorption capacity in developing countries, the impact of changing in the capital-labor ration on productivity is in significant.
    Keywords: Developing Countries, Knowledge, Knowledge Based Economy, Labor Productivity