فهرست مطالب

زمین شناسی محیط زیست - پیاپی 14 (بهار 1390)

نشریه زمین شناسی محیط زیست
پیاپی 14 (بهار 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/03/24
  • تعداد عناوین: 8
|
  • فرهاد پیرمحمدی، علی عامری، احمد جهانگیری، منصور مجتهدی، محمت کسکین صفحه 1
    در منطقه جنوب شرقی تبریز، سنگ های آتشفشانی سهند با سن پلیوکواترنری در بخش شمال غربی زون ایران مرکزی رخنمون دارند. این مجموعه شامل سنگ های آذرآواری (توف و ایگنیمبریت) و گدازه ها (ریولیت، ریوداسیت، داسیت و آندزیت) است که با مرز دگرشیب بر روی واحد های رسوبی با سن میوسن قرار دارد. کانی های اصلی این سنگ ها شامل پلاژیوکلاز و هورنبلند می باشند که در یک خمیره ریز بلور و شیشه ای قرار دارند. بافت این سنگ ها پورفیری است.کانی شناسی ناهمگن، شواهد زمین شیمیایی، صحرایی و بافتی همچون بافت غربالی در پلاژیوکلازها، حاشیه های خلیجی در تمام بلورها، زون بندی نوسانی در پلاژیوکلازها، بالا بودن مقدار کوارتز نورماتیو و حضور آنکلاو های کاملا گرد شده نشان دهنده این مطلب است که ماگمای اولیه در حین صعود، دچار تحولات ماگمایی از جمله تفریق، تبلور بخشی، هضم و آلایش شده است. در تحول ماگمایی سنگ های آتشفشانی سهند فرایند های (AFC) موثر بوده و این مسئله با شواهد کانی شناسی و ژئوشیمیایی قابل درک است. بررسی ترکیب شیمیایی سنگ های حدواسط تا اسیدی نشان می دهد که ماگمای تشکیل دهنده سنگ های یاد شده کلسیمی- قلیایی است و در محدوده ماگماهای پتاسیم متوسط قرار می گیرند. الگوی عناصر خاکی کمیاب این سنگ ها به شدت تفریق یافته است و فاقد بی هنجاری منفی Eu می باشد. محیط زمین ساختی این سنگ ها در محدوده کمان های ماگمایی پس از برخورد و کمان های حاشیه قاره ای فعال قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: سهند، پلیو، کواترنری، ایران مرکزی، گدازه های قلیایی، محیط پس از برخورد
  • نادیه محمدی، حمید احمدی پور، سیما پیغمبری صفحه 19
    آمیزه افیولیتی بافت با مساحت تقریبی 617 کیلومتر مربع، در امتداد گسل های بافت و شهربابک در جنوب استان کرمان قرار گرفته است. مطالعات صحرایی و میکروسکوپی بر روی پریدوتیت ها، کرومیتیت ها و دونیت های همراه در منطقه، حاکی از تشکیل آن ها در شرایط گوشته ای است. در اثر شدت بالای سرپانتینیتی شدن در پریدوتیت های منطقه، تقریبا تمامی کانی های اولیه مانند الیوین و پیروکسن، از بین رفته اند و اسپینل ها تنها کانی مقاوم اولیه در مقابل سرپانتینیتی شدن در این سنگ ها هستند که در سنگ های کاملا سرپانتینیتی شده، سالم باقی مانده اند. در این مطالعه از ترکیب شیمیایی هسته های غیردگرسان اسپینل های موجود، برای تعیین ژنز و محیط تکتونیکی پریدوتیت ها و کرومیتیت های منطقه استفاده شده است. سنگ های منطقه را از نظر منشا، می توان به دو گروه تقسیم کرد: یکی پریدوتیت ها که خود شامل هارزبورژیت، دونیت و لرزولیت بوده و به کمپلکس نوع آلپی تعلق دارند و در بین آن ها، هارزبورژیت ها، احتمالا در نتیجه ذوب بخشی 15 تا 20 درصدی، از یک گوشته لرزولیتی بارور بوجود آمده اند. گروه دوم کرومیتیت ها هستند که می توان برای آن ها یک منشا ماگمایی را پیشنهاد داد. کرومیتیت های مورد مطالعه از نوع پادیفرم بوده و به صورت لایه های غیرممتد و یا عدسی توسط دونیت های کاملا سرپانتینیتی شده احاطه شده اند. کرومیت های موجود در منطقه، با میانگین Cr2O3 برابر 8/62 درصد و Cr# برابر 83/0 از نوع کرومیت غنی از Cr می باشند و جزء کانسنگ های کرومیت درجه یک دنیا محسوب می شوند. با استفاده ازمقدار Mg# و Cr# موجود در آن ها مشخص می شود که کرومیتیت های منطقه از مذابی با ترکیبی بونینیتی در زون سوپراسابداکشن متبلور شده اند. محیط تشکیل پریدوتیت ها و کرومیتیت های منطقه، احتمالا یک زون سوپراسابداکشن در محیط پشت قوسی می باشد.
    کلیدواژگان: اسپینل، آمیزه افیولیتی بافت، سرپانتینیت، سرپانتینیتی شدن، کرومیتیت
  • همایون خوشروان، سمیه روحانی زاده صفحه 31
    باز سازی نرخ نوسانات سطح تراز آب دریای خزر در دوره کواترنری از اهداف اصلی این پژوهش می باشد. بدین منظور با مطالعه زیست رخساره ای 254 مغزه های حفاری چاه های اکتشافی (مازندران1 و گرگان 3-الف) و 150 نمونه رسوبی عهد حاضر متعلق به اعماق 10 تا 800 متری بستر دریا شواهد فسیلی و رسوبی مشترک که گویای وضعیت محیطی دریا می باشد، شناسایی گردید. نتایج حاصل از مطالعات دیرین شناختی رسوبات کواترنری مشخص نمود که گونه های گروه شکم پایان مهم ترین شواهد زیستی برای بازسازی عمقی و شرایط بستر در زمان رسوبگذاری دریای خزر می باشند. همچنین با تعیین پنج محدوده زیستی عمقی در بستر عهد حاضر دریا و تعمیم و مطابقت آن با یافته های حاصل از مطالعات رسوبات کواترنری مشخص شد که دریای خزر طی زمان کواترنری از دوره های نوسانی بلند، میان و کوتاه مدت بصورت دوره ای برخوردار بوده است.
    کلیدواژگان: نوسانات، کواترنری، شکم پایان، دریای خزر
  • نبی الله بیداروند، نادر کهنسال قدیم وند، داوود جهانی صفحه 45
    سازند آسماری به سن الیگومیوسن مهم ترین سنگ مخزن میادین نفتی جنوب غرب ایران است. میدان نفتی رگ سفید نیز یکی از میادین نفتی است که در فروافتادگی دزفول قرار دارد. با وجود مطالعات متعدد، هنوز اطلاعات جامعی از ریز رخساره های رسوبی و شرایط حاکم بر محیط ته نشست سازند آسماری میدان نفتی رگ سفید در دسترس نمی باشد. بنابراین بر اساس مطالعات پتروگرافی مقاطع نازک میکروسکوپی تهیه شده از مغزه ها و خرده های حفاری (2138 مقطع میکروسکوپی در 7 چاه) و مقایسه با میکروفاسیس های استاندارد رمپ کربناته فلوگل(2004) و کمربندهای رخساره ای باکستون و پدلی(1989)، 13 میکروفاسیس کربناته و 2 میکروفاسیس غیرکربناته در سازند آسماری میدان نفتی رگ سفید شناسایی گردید. این میکروفاسیس ها، در پنج گروه رخساره ای (زیرمحیط رسوبی) قرار دارند که شامل زیر محیط دریای باز(گروه O)، زیر محیط سد یا بار(گروهB)، زیر محیط لاگون(گروه L)، زیر محیط پهنه های بین جزرومدی(گروهI) و زیر محیط پهنه های بالای جزرومدی(گروهS) می باشند. این زیر محیط ها به محیط رسوبی رمپ کربناته نسبت داده می شوند.
    کلیدواژگان: رخساره رسوبی، کمربند رخساره ای، محیط رسوبی، رمپ کربناته، ریز رخساره
  • وحید رجعتی، محمد یزدی، مهرداد بهزادی، مهرداد موحدی صفحه 61
    منطقه مورد مطالعه در شمال شهر فیروزان نهاوند و در زون سنندج-سیرجان واقع شده است. سنگ های آتشفشانی کرتاسه شامل داسیت، آندزیت، کوارتز آندزیت و توف بخش اعظم رخنمون های سنگی منطقه را تشکیل می دهند. توده های نفوذی با جنس گرانیت و گرانودیوریت در این مجموعه نفوذ کرده اند. نتایج به دست آمده از پردازش داده های تجزیه شیمیائی نمونه های رسوبات آبراهه ای در منطقه نشان می دهدکه آنومالی های شناسایی شده عمدتا متعلق به عناصرAg، Au Zn، Pb، Fe، Sb، As، می باشد. عمده کانی های سنگین فلزی شناسایی شده شامل مگنتیت، هماتیت، لیمونیت، مارتیت، الیژیست، پیریت، پیریت اکسیدشده، گالن، اسفالریت، مس طبیعی، آزوریت، باریت، پیرولوزیت، ایلمنیت، اسفن، روتیل، آناتاز و لوکوکسن می باشد که عمدتا در ارتباط تنگاتنگ با مناطق آنومالی ژئوشیمیائی بودند. کنترل آنومالی های ژئوشیمیایی از طریق تجزیه 18 نمونه مینرالیزه برداشت شده از محدوده آنومالی ها انجام گرفت که نتایج آن برای عناصرFe، Zn، Pb، Cu، Ag، Au عیار قابل ملاحظه ای نشان داد. در نهایت، تلفیق کلی یافته های حاصل از تجزیه شیمیایی، مطالعات کانی سنگین و مینرالوگرافی منتهی به شناسایی دو محدوده آنومالی در غرب منطقه گردید.
    کلیدواژگان: اکتشافات ژئوشیمیایی، رسوبات آبراهه ای، کانی سنگین، فیروزان، سنندج، سیرجان
  • طوبی امیرعضدی صفحه 69
    شهرستان کازرون در برگیرنده یکی از باارزش ترین و زیباترین منطقه طبیعی استان فارس می باشد. منطقه حفاظت شده پریشان که بخشی از آن در شرق کازرون قرار دارد، به ترتیب در بخش های کوهمره نودان و جره واقع شده است. دریاچه پریشان، فامور هم نامیده می شود. این نام از چشمه ای گرفته شده که منبع اصلی تامین آب دریاچه است. جلوه های بهاری و پاییزی این دریاچه جذاب و دیدنی بود، مراتع و گلزارهای حاشیه دریاچه و پرندگان وحشی آن، گردشگاه طبیعی جالب توجهی را به وجود می آورد. این دریاچه در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین المللی ثبت گردیده است و در تقسیم بندی مناطق جزء منطقه حفاظت شده محسوب می گردد. اما متاسفانه در سال های اخیر دستخوش تغییرات ناخوشایندی شده است. در این مقاله شرح مختصری از مشخصات جانوری و گیاهی و چشم انداز کمیاب دریاچه پریشان قبل از آتش سوزی و بالاخره عوامل موثر در تخریب آن ارائه خواهد شد.
    کلیدواژگان: دریاچه پریشان، اکوسیستم، پتروشیمی، کنوانسیون رامسر
  • معصومه سهرابی ملایوسفی، سید حمید وزیری، مریم صهبا، سارا اسکندری، سمیه رحیمی فرد صفحه 75
    یکی از مهم ترین جزایر خلیج فارس جزیره مرجانی کیش می باشد که حاصل تجمع رسوبات بیوشیمیایی کربنات کلسیم است. جزیره کیش در فاصله 18 کیلومتری از سواحل جنوبی ایران واقع شده وطبق تقسیم بندی اشتوکلین جزء منطقه زاگرس چین خورده محسوب می شود. جنس سنگ های تشکیل دهنده جزیره کیش از آهک های خارک با سن پلیوسن پایانی است.در این پژوهش مطالعه و معرفی روزن داران و شرایط زندگی آن ها در دو بخش سطحی و رسوبات عمقی مورد نظر بوده است که بطور کلی 33 نمونه در حد گونه و 7 نمونه فقط در حد جنس شناسایی شده و بیشترین فراوانی در رسوبات سطحی مربوط به گونه Ammonia beccarii می باشد. در رسوبات عمقی 7 نمونه مورد شناسایی واقع شده که 5 نمونه در حد گونه و فقط دو نمونه در حد گونه معرفی شده اند.نکته قابل توجه اینکه روزن داران با پوسته آگلوتین در رسوبات عمقی مشاهده نشده اند که خود حاکی از تغییرات بوم شناختی در خلیج فارس می باشد.
    کلیدواژگان: توده های مرجانی، مغزه، آهک های خارک، خلیج فارس
  • علی پناهی، بهلول علیجانی حسین محمدی صفحه 89
    همه ساله در اثر نفوذ توده هواهای مختلف و همچنین شرایط محلی پدیده سیل خسارات هنگفتی به منابع طبیعی و اقتصادی وارد می کند. گاهی در اثر موج سیلاب و یا غلظت زیاد مواد رسوبی برخی از ایستگاه های آبسنجی تخریب می گردد و داده های ثبت شده با مقادیر واقعی آن مطابقت ندارد، همچنین با توجه به اینکه اکثر حوضه های آبخیز کوچک در کشور ما فاقد ایستگاه هیدرومتری می باشند لذا برای برآورد رواناب نیاز به روش مناسبی است تا با استفاده از آن در این حوضه ها، رواناب را محاسبه نموده و در برنامه ریزی های مدیریتی و حفاظتی برای کنترل سیلاب و فرسایش از آنها استفاده کرد. برای برآورد رواناب و حجم سیلاب ها در این مقاله از روش تجربی CN استفاده شده است. در این مطالعه اصول روش کار استفاده از داده های آماری(سال های آماری 86-56 ایستگاه های هواشناسی، رباط قره بیل، چشمه خان، حق الخواجه، دشت، دشت شاد، تنگراه، قوجمز، تیل آباد، پیشکمر، گالیکش و ایستگاه هیدرومتری تنگراه)، تحلیل داده های مکانی و همچنین استفاده از تصاویر ماهواره ای جهت تهیه نقشه شماره منحنی در مدلSCS با تکنیک GIS می باشد که در مرحله بعد با بکارگیری معادلات روش SCS و نقشه CN و لایه بارش، پهنه هایی که پتانسیل ایجاد رواناب مشابهی دارند تعیین گردید. همچنین جهت ارزیابی روشCN چند سیلاب مخرب انتخاب گردید که نشان از همبستگی زیاد نتایج محاسبه از روش شماره منحنی با رواناب مشاهده شده می باشد و همچنین این نتیجه فراهم شد که استفاده از مدل وزنی در محاسبه شماره منحنی این امکان را فراهم می سازد که تمام عوامل موثر در تولید رواناب در نظر گرفته شود و در نتیجه تخمین درست تری از رواناب ناشی از بارندگی بدست آید.
    کلیدواژگان: بارندگی، رواناب، شماره منحنی(CN)، سیستم اطلاعات جغرافیایی، حوضه مادر سو
|
  • Farhad Pirmohammadi, Ali Ameri, Ahmad Jahangiri, Mansoor Mojtahedi, Mahmat Keskin Page 1
    Southeast Tabriz, Sahand volcanic rocks with Plio-Quaternery age located in the northwest part of Central Iran. These rocks are mainly composed of pyroclastics (tuff and ignimberite) and lava flows (rhyolite, rhyodacite, dacite and andesite) that unconformably cover the Miocene sedimentary formations. The major constituent minerals include plagioclase and hornblende which is surrounded by a matrix of fine grained and glassy.Their texture are porphyritic. Heterogenous mineralogy, field and textural evidences such as sieve texture in plagioclase, resorption rims in crystals, oscillatory zoning in plagioclase, high normative quartz and rounded enclaves suggest that the primary magma undergone magmatic evolution including fractional crystallization, fractionation, contamination and magma mixing during ascending. There are mineralogical as well as geochemical evidences that AFC-type processes were involved in the evolution of the Sahand volcanic rocks. The chemistry of the felsic- intermediate volcanic rocks indicates that the parent magmas are medium-K calc-alkaline and metaluminous in nature. The volcanic rocks display highly fractionated REE patterns, with no negative Eu anomaly. Their geotectonic environment is post-collision and continental margin arcs.
  • Nadie Mohammadi, Hamid Ahmadipour, Sima Peighambari Page 19
    Baft coloured mélange with approximate area 617 km2, is located along Baft and Shahr-e-Babak major faults in south of Kerman province. Field and microscopic studies on peridotites, chromitites and related dunites in this area indicate that they are formed in mantle environment. Because peridotites in this mélange have been deeply altered (serpentinized), primary minerals such as olivine and pyroxene have been changed into secondary minerals, spinels are only resistant primary minerals against alteration in these rocks that has been survived in completely serpentinized rocks. In this study, chemical compositions of spinel's unaltered cores have been used for the petrogenesis and tectonic setting of the studied peridotites and chromitites. Based on evidences, the studied lithologies can be divided into two groups. The first group is peridotites include harzburgite, dunite and lherzolite that belong to Alpian type peridotites and the harzburgites, probably resulted from 15-20 percent partial melting of a fertile lhrzolitic mantle. Second groups are chromitites for which a magmatic genesis could be assumed. The studied chromitites are podiform and their parental magma is boninite. The chromites with average Cr2O3=62.8% and Cr#=0.83 are classified as Cr-rich chromitites or as the first grade type chromites in the world. Cr# and Mg# values indicate that the studied chromitites have been crystallized from boninite magmas, probably in suprasubduction zone setting in a back arc environment.
  • Homayoun Khoshravan, Somayeh Rouhanizadeh Page 31
    The reconstruction of the Caspian Sea water level fluctuations in the Quaternary period is the main objectives of this research. Thus, with the study of biofacies on 254 cores samples associate to exploration wells (Mazandaran 1 and Gorgan 3 - A) and 150 sediment samples which have been collected from depths of 10 to 800 meters from the sea bed of the Caspian Sea bioindicators and sedimentary indexes were identified. The results of studies of the Quaternary sediments showed that gastropod species are the most important biological evidence for the reconstruction of sea level changing of the Caspian Sea. Also there are alternatively fluctuations in this region that were affected by global climatology impact.
  • Nabi Allah Bidarvand, Nader Kohansal Ghadimvand, Davood Jahani Page 45
    Asmari Formation (oligo-Miocene) is the most important reservoir unit in south west of Iran oil Fields. The Rag-e-Safid oil field is one of them. This field is located in Dezful Embayment. In several studies, there are still some uncertainty about microfacieses and depositional environment of the Asmari formation in Rag-e-safid oil field. There for according to petrographical study of thin sections supplied of cores and cutting samples (2138 thin sections with 7 wells) and comparison of associated constituent facieses with standard microfacies types of carbonate ramps of Flugel (Flugel, 2004) and facies belts of Buxton and Pedley (Buxton and Pedley, 1989), 13 carbonate microfacieses and 2 non carbonate microfacieses is investigated. The microfacieses are in five group facieses (depositional sub environment) that consist of open marine (group O), shoal or bar (group B), lagoon (group L), intertidal (group I) and supratidal (group S). The sub environment ascribed to a carbonate platform ramp.
  • Vahid Rajati, Mohammad Yazdi, Mehrdad Behzadi, Mehrdad Movahedi Page 61
    The studied area is located in the north of Nahavand’s Firozan, Sanandaj-Sirjan geological zone. The Cretaceous dacite, andesite, quartz-andesite and tuff are dominated rocks in the area.Granite and granodiorite intrusive rocks have been intruded to this complex. The geochemical analysis shows anomalies of Au, Ag, As, Sb, Fe, Pb and Zn. The heavy minerals are magnetite, hematite, limonite, martite, oligist, pyrite, oxidized pyrite, galena, sphalerite, native copper, azurite, barite, pyrolusite, ilmenite, rutile, anataz and leucoxene that they are principally affiliated with anomalous zones. Also, 18 sample from mineralized zone show that noticeable geochemical anomaly for Au, Ag, Cu, Pb, Zn and Fe. Finally, field study, mineralography, stream sediments and heavy minerals analysis show that anomalous zone in western part of the area.
  • Toba Amirazodi Page 69
    Kazerun covers one of the most precious and beautiful natural regions of Fars Province. Parishan Conservative, part ofwhich is on the east of Kazerun, is located in Kouhmareh, Nodan and Gerearea. Parishan Lake is also called Famour. This comes from the name of the spring which is the Lakes main source of water. The scenery during spring and fall is very attractive, and the green and flower fields around the lake and presence of wild birds make a very astonishing natural resort. This lake has been registered as an international pond in Ramsar Convention (1971) and as a conservative region in the classification of regions. In this article, a brief study of the animals and plants specifications of Parishan Lake before fire and also the effective factors on its destruction are presented. At the end, there is report on the current conditions of the lake after the fire. The Methodology includes documentary as well as field study.
  • Masoomeh Sohrabi-Mollayousefy, Seiyd-Hamid Vaziri, Maryam Sahba, Sara Eskandary, Somaye Rahimi-Fard Page 75
    Kish coralline Island is the most important ones in Persian Gulf and form of carbonate biochemical deposits. Kish Island is located 18 km of Iranian main land and part of folded Zagross. Island’s rocks made from Pleistocene Khark limestone. In this research introduce of foraminifera have done in 2 parts: surface and core samples. In surface studies of Foraminifera, 7 genera and 33 species were identified that most abundance of them is Ammonia beccarii. But in core samples studies of Foraminifera, 5 genera and 2 species were identified. According to core samples studies any foraminifera with agglutinate test didn’t identify.
  • Ali Panahi, Bohloul Alijani, Hosein Mohammadi Page 89
    Every year, due to the penetration of cyclone and different air masses and also local conditions, the resulting flood phenomena causes extreme damage to the natural and economical resources. Sometimes, due to the flood waves or high density of residual materials, hydrometric stations are damaged and consequently the recorded data do not match to real data. Considering the lack of hydrometrical stations in most of the small watersheds, determination of runoff and maximum flood discharge requires a suitable method to estimate runoff and peak flow which to be used in flood and erosion control management plans. In this study empirical CN method is used. In this study, a principle of work method is applying of statistical data ( statistics year of climatology stations Robate, Ghare bil, Cheshmekhan, Hagholkhaje, Dasht, Dashte shad, tangrah,Ghojmaz,Til abad, pishkamar, Galikesh and station hydrometric Tnagrah). Spatial data analysis and also using of satellite images for gaining CN map in SCS model with GIS, in the next stage recognized applying the SCS equation, CN map and precipitation layer which zones have the potential for creating of similar runoff. In this study, also due to assessment curve number CN choice several flood danger that the results shows the high correlation between curve number calculated and curve number observed and also resulted that use of weight model in curve number calculate provided to consider all of effective factors in runoff existing and at the result attain reliable estimate of runoff resulting the rainfall