فهرست مطالب
نشریه جاویدان خرد
سال هفتم شماره 3 (پیاپی 16، پاییز 1389)
- بهای روی جلد: 20,000ريال
- تاریخ انتشار: 1389/08/25
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 5شهاب الدین سهروردی با تاسیس حکمت اشراقی تحولی عظیم در تاریخ اندیشهٴ ایرانی ایجاد کرد. حکمت اشراقی نگرش نوینی فراهم آورد که بر وجوه مختلف حیات فکری ایرانیان، و از جمله اندیشهٴ سیاسی ایرانی، تاثیری جدی و تعیین کننده برجای گذاشت. نظام وجودی و معرفتی اشراقی میدان فلسفی و فضای نوینی فراهم آورد که در ذیل آن شرایط امکان پیدایش افقی نو در تاریخ اندیشهٴ سیاسی ایرانی فراهم گشت. از آنجا که مهم ترین پرسش در فلسفهٴ سیاسی اسلامی به حاکم آرمانی و خصوصیات او مربوط می شود، شیخ اشراق با عرضهٴ پاسخی جدید به این پرسش تحولی در تاریخ اندیشهٴ سیاسی فراهم آورد. تا پیش از سهروردی، نظریهٴ حکومت فیلسوف، که به ویژه به دست فارابی و حکمای سیاسی مشایی بسط داده شد، نظریهٴ غالب در فلسفهٴ سیاسی اسلامی بود؛ اما، شیخ اشراق برای نخستین بار به طرح لزوم حکومت «قطب» که همان انسان کامل عرفانی است، پرداخت و اعتقاد داشت تنها درصورت حکومت چنین فردی نظام سیاسی هماهنگ با سامان عالم و تحت تدبیر الهی قرار خواهد گرفت. عنایت سهروردی به لزوم حکومت چنین فردی بر مبانی وجودشناختی و معرفت شناختی مبتنی است که در علم الانوار اشراقی تدوین گشته اند و همان گونه که هانری کربن (1903-1979)، سهروردی شناس برجستهٴ معاصر، توضیح داده است، «عالم خیال» را باید یکی از مهم ترین عناصر آن دانست. در پژوهش حاضر می کوشیم ضمن تبیین اندیشهٴ سیاسی سهروردی و بازسازی نگرش وی به مسئلهٴ حاکم آرمانی و ویژگی های وی، نسبت میان عالم خیال، به مثابهٴ عالمی مابین عوالم معقول و محسوس که پشتوانهٴ وجودی شهود اشراقی است، با بحث حاکم آرمانی و مشروعیت سیاسی او در آیین سیاسی اشراقی پیوند برقرار کنیم و نشان دهیم در اندیشهٴ سیاسی اشراقی مهم ترین ویژگی حاکم آرمانی را باید در ارتباط وی با عالم خیال، به مثابهٴ دریچه ای بر عوالم برتر و واسطه ای برای تحقق تدبیر الهی بر روی زمین جستجو کرد.
کلیدواژگان: عالم خیال، حاکم آرمانی، حکمهالاشراق، عرفان اسلامی، اندیشه سیاسی اسلامی -
صفحه 33به گفتهٴ تیتوس بورکهارت، هنر اساسا «صورت» است. این سخن به ویژه دربارهٴ «هنردینی» مصداق دارد. زیرا «هنر دینی»، به گفتهٴ وی، به هنری گفته می شود که نه تنها «موضوع» آن، بلکه «صورت» آن نیز دینی است. برای همین، میان «صورت» و «معنی» یا «صورت» و «موضوع» در هنر دینی پیوندی ناگسستنی وجود دارد. داوری دربارهٴ دینی بودن یا نبودن یک اثر هنری نیز بر اساس همین پیوند، ممکن است. بنابراین، در این مقاله نخست به «جایگاه صورت در هنر دینی» و سپس به مسئلهٴ «بحران صورت در هنر دینی معاصر ایران» می پردازیم.
کلیدواژگان: هنر، هنر دینی، حکمت، صورت، سنت -
صفحه 49سهروردی بر این باور است که در میان محصوره ها، سالبه ها، نیز، مانند موجبه ها، بر وجود موضوع دلالت دارند و از این رو، میتوان سالبه های محصوره را به موجبه ها برگرداند و تعداد قیاسها و قواعد منطقی را کاهش داد. این نظریه را «ایجاب بتی» مینامیم. این نظریه (برخلاف نظریهٴ «ضرورت بتاته» که ممکنه ها را به ضروریه برمیگرداند) از استحکام کافی برخوردار نیست؛ زیرا نه دلایل اقامه شده بر آن قانع کننده است نه پیامدهای آن پذیرفتنی. از سخنان سهروردی چهار دلیل برای نظریهٴ یادشده استنباط میشود: 1. «در سالبه ها، عقدالوضع ایجابی است و بنا به قاعدهٴ فرعیه، بر وجود موضوع دلالت دارد»؛ این دلیل تنها در صورت عطفی بودن رابطه عقدالوضع و عقدالحمل پذیرفتنی است و به قضایای کلیه که رابطهٴ عقدین در آنها شرطی است، تعمیم پذیر نیست. 2. «سلب جزء قضیه است و اجزای قضیه را میتوان جزء محمول قرار داد». این دلیل، نیز، به دلیل کذب، کبرای آن پذیرفتنی نیست. 3. «سلب ضروری همان ایجاب امتناع است» و 4. «سلب و ایجاب در ممکن مساوی هستند»، این دو دلیل نیز به خلط «سلب جهت» و «جهت سلب» دچار هستند. این از نادرستی ادله؛ اما، از پیامدهای نادرست نظریهٴ «ایجاب بتی»، نیز، میتوان به ناسازگاری آن با برخی از قوانین مسلم منطقی، مانند قانون تناقض میان محصورات، اشاره کرد.
کلیدواژگان: سهروردی، ایجاب بتی، موجبه، سالبه، تعهد وجودی -
صفحه 73قونوی در رسالهٴ مستقلی با عنوان الرساله المفصحه عن منتهی الافکار و سبب اختلاف الامم و نیز در برخی دیگر از آثار خود به بررسی مسئلهٴ اختلاف عقاید و ادیان و پی جویی از علت یا علل آن پرداخته است. او هر چند در وهلهٴ نخست از این اختلاف تبیینی معرفت شناختی به دست می دهد و تلقیات و برداشت های گوناگون یا دلایل و براهین مختلف در قبول و رد عقاید را علت اختلاف آنها قلمداد می کند، در این مرحله متوقف نمی ماند و با ارجاع اختلاف های معرفت شناختی به امور هستی شناختی در نهایت این اختلاف ها را معلول توجهات ادراک کنندگان و آنها را نیز تابع مقاصد و اهداف آنان و مقاصد و اهداف را نیز تابع اختلاف مزاج ها و روحیات افراد و محصول تفاعلات بین روح و جسم، و آنها را نیز در غایت امر معلول یا محصول اختلاف در آثار تجلیات اسمایی متعین و متعدد در مرتبهٴ قابل ها و به تناسب استعداد آنها می داند و بدین ترتیب، اختلاف عقیده در مرتبهٴ عقل نظری در خصوص امری واحد را مسئله ای طبیعی دانسته، به تبع آن اختلاف ادیان و عقاید دینی را نیز امری ناگزیر و لازمهٴ تجلیات اسمای الهی قلمداد می کند.
کلیدواژگان: عقاید، مقاصد، توجهات، تجلیات اسمائی، قوابل -
صفحه 87
- مقالات به زبان انگلیسی
-
صفحه 5شهابالدین سهروردی در کتاب معروف خود حکمهالاشراق بر آن است که نظریهٴ قیاس ارسطویی را بر مبانی آسانتری پایهگذاری کند و صحت ضربهای منتج را با قاعده های کمتر و سادهتر نشان دهد. روش سهروردی در این کار تبدیل قضیه های سالبه به موجبه و جزئی به کلی و معرفی دو قاعدهٴ جدید برای شکلهای دوم و سوم قیاس است. در این مقاله به معرفی بخش غیرموجه نظریهٴ قیاس سهروردی میپردازیم و ادعای سادهتر بودن روش او را ارزیابی میکنیم.
کلیدواژگان: منطق ارسطویی، نظریهٴ قیاس غیرموجه، شهابالدین سهروردی، عکس مستوی -
صفحه 19بهطور سنتی تصور می شود که بنا بر نظر ابن سینا در باب نفس، حدوث نفس، بهمعنایی، (مقارن یا) بعد از حدوث بدن انسان است. در این مقاله، علیه این تفسیر از ابن سینا استدلال خواهم کرد. در بخش اول، فلسفه مشائی در باب نفس را به اجمال مرور خواهم کرد. در قست بعدی، به مسئلهای مهم برای این دیدگاه خواهم پرداخت. در بخش پایانی، سعی خواهم کرد تا تفسیری بدیل از نظر ابن سینا در باب حدوث نفس عرضه کنم.
کلیدواژگان: نفس، ابن سینا، فلسفه مشاء
-
Page 5In this paper, I focus on the political aspects of philosophy of Illumination that played a crucial role in the Iranian intellectual history. Before Suhrawardì, the theory of philosopher-king was the common political doctrine of Muslim peripatetic philosophers (especially Fåråbi), but, Suhrawardì, posed the necessity of the Pole’s government for the first time (he’s the mystic “Qotb” or the perfect human being). This political theory is based on the ontological or metaphysical foundations explained in detail in the Suhrawardì’s “Science of light” (‘ilm- ul- anwår) and as Henry Corbin (1903-1979) mentioned, the Imaginal World is the most important element of this philosophical system. In this paper I will explain the relationship between the Imaginal World (as an ontological area between the intelligible world and the sensible one) and the political idealism in the philosophy of Illumination. Discussing the basis of political idealism, the present paper aims to show that the Illuminationist Ideal Politics implies the realization of “divine kingdom” and therefore, the ideal ruler must be connected to the Imaginal World that provides a perfect model for ontological coherency of the whole Cosmos.Keywords: Islamic Philosophy, Political Thought, Philosophy of Illumination, Illuminationist Political Doctrine, Imaginal World.
-
Page 33“Art is essentialy form”, says Titus Burckhardt. This assertion concerns more particularly religious art which, to be called so, must have, according to the same author, not only a religious subject but also an adequate religious form. That is why, regarding religious art, there is an indefeasible relationship between form and meaning or form and subject. So, one can determine the religious character of a given kind of art by taking into account this relationship. In this article, we try to explain the place of form in religious art, then we envisage the crisis of the form in religious art in contemporary Iran.
-
Page 49Suhrawardì believes that among the quantified propositions, the negatives, as well as affirmatives, commit to existence of the subject; so, the negatives can be reduced to affirmatives and collapse the number of the logical rules and syllogisms. We name the Theory as “Batti Affirmation”. Unlike the theory of “Battatah Necessity” which reduces the possible propositions to necessary ones, the theory of “Batti Affirmation” is not firm enough; for neither are its alleged reasons convincing, nor its consequences acceptable. Four reasons can be gained from Suhravardì’s text: 1. The subject of negative proposition is affirmative, so by “Far‘iyyah Rule”, it implies its existence; the reason is acceptable only if the relation between the subject and the predicate is conjunctive and not conditional. 2. The parts of a proposition can be regarded as parts of its predicate, and negation is a part of the negative propositions. The reason suffers from the false major. 3. A necessary negation is the same as an affirmation of impossibility; 4. Affirmation and negation in possible propositions are the same. The last two reasons confuse the negation of modality and the modality of negation. So much the incorrectness of the reasons; as about the incorrect consequences of “Batti Affirmation” I can mention its inconsistency with some doubtless logical rules such as contradiction among quantified propositions.
-
Page 73Qunawi in one of his treatises (’l-risålat ’l-mufģaĕat ‘an muntahå ’l-’fkår wa sabab ikhtilåf ’l-’umam) and some other places has considered the issue of disagreement of people on their beliefs and religions and its possible causes. Although he begins his analysis with an epistemological explanation of such a disagreement and introduces factors like diversity of interpretations or different arguments for and against systems of beliefs as its causes, he does not stop at this level. He proceeds to see the ontological differences as the bases of epistemological ones. He takes the following route: people's disagreement on their beliefs is a result of their different attentions, and their different attentions is a result of their difference in purposes and goals, while the latter itself is a result of difference in people's tempers, manners, mentalities and various interactions between their souls and bodies. Interestingly, according to Qunawi, the last mentioned difference is a result of various effects of the manifestation of God's names on human receptacles which is in turn relevant to variety of their capacities. Consequently, Qunawi sees disagreement among people with regard to a single subject matter as a natural phenomenon at the level of the speculative reason. This means that disagreement about religious beliefs is an inevitable effect of God's names manifestation.
-
Page 87Risålat Fi Al-Arzågh is one of the Avicenna’s treatises which has been attributed to him in all Avicenna’s bibliographies. About twenty copies of this treatise have been identified and there is no doubt in the authenticity of attributing it to him. In the manuscripts marked by ص and ث, the treatise has been named by Risålat Fi Al-Arzågh, this title basically is derived from its topic related to the discussion of Arzågh. However, in the manuscript م, the treatise has been called Risålat Fi Al-Lutf Al-Khafi which has come from the first expression of the treatise as follows: “Several people who were not able to view the hidden aspect of subtitle Divine Wisdom…” the treatise also has been named Taghdìr Al-Arzågh and Risålat Fi Vujĩd Al-‘adl Fi Al-Makhlĩghåt. In any case, it is obvious that treatise title is not Avicenna’s one. Regarding motive for composing the treatise, it is described in the manuscript ص as the report of a conversation occurred between a theologian and Avicenna in the treatise. However, in the manuscript ث the treatise has been considered as Avicenna’s answer to Abu Said Abelkhayr’s request. If this is correct, it should be regarded as one of the conversation topics between the philosophy and the sufi. Therefore it would be like some other conversations which have gradually been posed as an independent treatise because of the importance of subject. The content of the treatise concerns some questions on Divine Justice and its relation to the human differences in enjoying it, a topic which still is discussed by philosophers and theologians based on their type of thinking.
-
Page 5Shihāb al- Dīn al-Suhrawardī (d. 1194), in his most important book, Hikmat al-Ishrāq, claims that he has simplified the Aristotelian theory of syllogisms by reducing its many rules to a few by which the validity of all moods can be proven. This is done by reducing all negative and particular categorical propositions to universal affirmative propositions and introducing two meta-language rules, one for the second and the other for the third figure. This is an exposition of the non-modal part of his syllogism and an examination of his claim to simplifying the Aristotelian theory of syllogism.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.