فهرست مطالب

علوم و فنون دریایی - سال نهم شماره 1 (بهار 1389)

مجله علوم و فنون دریایی
سال نهم شماره 1 (بهار 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/02/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • احسان رومیانی، رحیم عبدی، حسین ذوالقرنین، حسن مروتی، احمد سواری، سعید کشتکار صفحه 4
    در این مطالعه سعی شده است تا علاوه بر بافت شناسی لوله های کلیوی بخش دفعی کلیه بچه ماهی هامور به عنوان یک ماهی استخوانی یوری هالین، محل حضور آنزیم Na+- K+ ATPaseدر سلول های یونوسیت این لوله ها با استفاده از روش مکان یابی ایمنیایی این آنزیم تعیین گردد. برای این منظور، نمونه های مورد نظر پس از تهیه در فیکساتیو بوئن فیکس شده و بعد از آبگیری در اتانول، پارافینه شدند. در مرحله بعدی از بلوک ها، برش هایی به ضخامت 5 میکرون تهیه شد و برای بافت شناسی از رنگ آمیزی های H&E و PAS استفاده شد. برای مطالعات ایمونوهیستوشیمی از آنتی بادی های اولیه (IgG 5) و ثانویه (FITC) پس از انجام مراحل آماده سازی استفاده شد. به منظور مشاهده سلول های یونوسیت از میکروسکپ نوری فلوئورسانت با فیلتر های 490- 450 نانومتر استفاده شد. نتایج بافت شناسی نشان داد که نفرون ها متشکل از گلومرول، لوله های ادراری نزدیک، لوله های ادراری دور و لوله های جمع کننده می باشند. لوله های ادراری نزدیک بواسطه داشتن حاشیه مسواکی (Brush Border) از سایر لوله ها قابل تمیز هستند. در مطالعات ایمونوهیستوشیمی، سلول های یونوسیت بواسطه داشتن مقادیر زیادی از آنزیم Na+- K+ ATPase در غشاء قاعده ای- جانبی خود قابل شناسایی هستند. نتایج این مطالعه نشان داد که آنزیم Na+- K+ ATPase در بخش قاعده ای- جانبی غشاء سلولی یونوسیت های نفرون ها، بجز در گلومرول، حضور دارد. بنابراین در کلیه ماهی هامور معمولی (E. coioides)، سلول های یونوسیت و به تبع آنها آنزیم Na+- K+ ATPase را می توان به روش ایمنیایی مکان یابی کرد.
    کلیدواژگان: Epinephelus coioides، بافت شناسی، لوله های کلیوی، سلول های یونوسیت، آنزیم Na+، K+، ATPase، مکان یابی ایمنیایی
  • محمد تقی رونق، احمد سواری، فروغ پاپهن، یدالله نیک پور، حسین ذوالقرنین، علیرضا صفاهیه، محمد علی سالاری علی آبادی صفحه 13
    هدف از انجام این تحقیق سنجش میزان غلظت فلزات سنگین کادمیم، سرب و نیکل در رسوبات و بافت های آبشش، کبد و عضله کفشک ماهی در سواحل استان خوزستان و بوشهر (بنادر هندیجان و دیلم) بود. این بررسی در چهار فصل بر روی سه گروه طولی متفاوت (20-15 سانتیمتر، 25-20 سانتیمتر و بیش از 25 سانتیمتر) از این گونه انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که میزان غلظت عناصر کادمیوم و نیکل در رسوبات هر دو منطقه نسبت به استاندارد های جهانی بالاتر است. اندازه گیری میزان فلزات سنگین در بافت های مختلف ماهی در گروه های طولی متفاوت و در فصول مختلف در هر دو منطقه بیانگر غلظت بیشتر فلز کادمیوم در بافت کبد و فلزات سرب و نیکل در بافت آبشش در مقایسه با بافت عضله بود. در بین این فلزات سنگین میزان غلظت کادمیوم و سرب در بافت عضله ماهی که از نظر مصرف برای انسان حائز اهمیت می باشد نسبت به بعضی استاندارد های جهانی مانند WHO، ITS و NHMCR بالاتر بود. میزان غلظت فلزات سنگین در گروه طولی بزرگتر از 25 سانتی متر بیش از سایر گروه ها و در فصل تابستان بیش از سایر فصول بوده و اختلاف معنی داری می باشد (P<0.05). به طور کلی، بندر هندیجان (بحرکان) در مقایسه با بندر دیلم به دلیل عوامل تاثیر گذار، غلظت بیشتری از فلزات سنگین را دارا می باشد.
    کلیدواژگان: فلزات سنگین، ماهی کفشک، رسوب، هندیجان، دیلم
  • مهسا محمودی خوش دره گی، امیدوار فرهادیان*، عیسی ابراهیمی درچه، نصرالله محبوبی صوفیانی صفحه 27

    از موجودات مهم در تالابها زئوپلانکتونها هستند که فاکتورهای فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی گوناگون روی فراوانی و پراکنش آنها تاثیر می گذارند. در این تحقیق، ارتباط بین زیست توده خشک و فراوانی زئوپلانکتونها با مهمترین پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب (از تابستان 1386 تا بهار 1387) در تالاب حنا واقع در شرق استان اصفهان بررسی گردید. نمونه برداری از سه منطقه بطور عمودی با استفاده از تورپلانکتون گیری (چشمه140 میکرون، قطر 25 سا نتی متر) انجام شد. نتایج نشان داد که متوسط زیست توده خشک و فراوانی زئوپلانکتونها در فصول مختلف اختلاف معنی داری دارد (05/0(P<. زیست توده خشک زئوپلانکتونها در بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب 0/26، 6/8، 9/20 و2/6 میلی گرم در مترمکعب برآورد شد در حالیکه فراوانی زئوپلانکتونها به ترتیب 9/99، 1/54، 6/149 و 9/23 فرد در لیتر بود. از سویی دیگر پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب اختلاف معنی داری را در فصول گوناگون نشان داد (05/0(P<. دامنه تغییرات دمای آب، اکسیژن محلول، pH، عمق سکشی دیسک، غلظت نیترات و فسفات به ترتیب 3/5-7/20 درجه سانتیگراد، 5/7-7/9 میلی گرم در لیتر، 07/8-2/8، 9/96-9/118سانتیمتر، 2/1-3/5 میلی گرم در لیتر و 03/0-2/ 1میلی گرم در لیتر بود. نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون در طی فصول متفاوت نشان داد که میزان زیست توده خشک زئوپلانکتونهای تالاب حنا همبستگی معنی داری با دمای آب (01/0 P<، 78/0r=)، pH (05/0 P<، 60/0r=) و فسفات (01/0 P<، 84/0r=)، دارد. علاوه بر این، فراوانی زئوپلانکتونها در فصول متفاوت با عمق رویت (05/0 P<، 64/0r=) و نیترات (05/0 P<، 67/0-r=) همبستگی معنی داری را نشان داد.

    کلیدواژگان: پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب، زیست توده خشک، فراوانی، زئوپلانکتونها، تالاب حنا
  • آریا باباخانی، مسعود رضایی، هدایت حسینی، نادر بهرامی فر صفحه 39
    در این مطالعه ترکیبات شیمیایی بدن و اسیدهای چرب ماهی سفید خام، کباب شده و سرخ شده مورد بررسی قرار گرفت. ترکیبات شیمیایی بدن (پروتئین، چربی، خاکستر، رطوبت) با روش استاندارد و ترکیب اسیدهای چرب نمونه های ماهی پس از استخراج و استری کردن چربی نمونه ها با دستگاه گاز کروماتوگراف (GC) تعیین شد. براساس نتایج، سرخ کردن نسبت به دو تیمار دیگر باعث افزایش معناداری در میزان چربی کل گردید (05/0P<). رطوبت در ماهیان پخته شده کاهش معنادار و پروتئین افزایش معناداری نشان داد (05/0P<). در هیچ یک از نمونه ها تفاوت معناداری از نظر خاکستر مشاهده نشد (05/0P>). ترکیب اسیدهای چرب غیراشباع در هر دو روش پخت دچار تغییر شد، ولی این میزان در ماهی کباب شده کمتر بود. بین مقدار اسید لینولئیک (2: 18C) نمونه-های خام و کباب شده اختلاف معناداری مشاهده نشد (05/0P>). ولی این اسید چرب در نمونه های سرخ شده (gr w.d.100gr/680/2) به طور معناداری بیشتر از دو تیمار دیگر بود (05/0>P). میزان اسیدهای چرب غیراشباع با زنجیره بلند (PUFA) در نمونه های سرخ شده به شکل معناداری افزایش یافت (05/0>P). نسبت 6/n3n در ماهی خام (892/3) بیشتر از ماهی کباب شده (893/1) و ماهی سرخ شده (437/0) بود. بیشترین میزان مجموع EPA وDHA در ماهی خام (gr w.d.100gr/ 512/2) و در بین نمونه های پخته شده، کمترین میزان در نمونه های سرخ شده (gr w.d. 100gr/ 202/1) مشاهده شد. با توجه به اهمیت بالای EPA وDHA و نسبت 6/n3n و بالاتربودن این مقادیر در نمونه های کباب شده، روش پخت کباب کردن ماهی سفید نسبت به سرخ کردن از ارجحیت بیشتری برخوردار است.
    کلیدواژگان: ماهی سفید دریای خزر، اسیدهای چرب غیراشباع با زنجیره بلند (PUFA)، نسبت 6، n3n، EPAو DHA ترکیبات بدن، گازکروماتوگرافی (GC)
  • حسین مددی، محمدرضا اشرف زاده صفحه 51
    تالاب بامدژ از جمله تالاب های رودخانه ای و مهم استان خوزستان است که نقش مهمی را در تامین نیازهای زیستگاهی پرندگان ایفا می کند. عملکرد حفاظتی این تالاب با توجه به الگوهای مکانی کاربری های مجاور آن از یک سو و عدم استفاده منطقی از سرزمین از سوی دیگر در طی زمان به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است. هدف از این پژوهش بررسی تغییرات صورت گرفته در ساختار سیمای سرزمین در تالاب بامدژ و اراضی اطراف آن می باشد. در این پژوهش از تصاویر ماهواره ای سالهای 1368 و 1387 جهت تهیه نقشه پوشش اراضی منطقه استفاده گردید. به منظور تحلیل تغییرات صورت گرفته در الگوهای سرزمین از متریک های مساحت طبقه، تعداد لکه، درصد مساحت طبقه، نمایه بزرگترین لکه، میانگین اندازه لکه، نمایه شکل سیمای سرزمین و نمایه پراکندگی و مجاورت استفاده گردید. بر اساس نتایج بدست آمده ساختار سیمای سرزمین در محدوده مطالعاتی بر اثر تجزیه الگوهای پوشش سرزمین پیجیده تر و نامنظم تر گردیده است. دو کلاس منابع آبی و بیشه زارها به عنوان زیستگاه های با ارزش و برجسته بوم شناختی در منطقه به ترتیب با کاهش 4/35 و 1/30 درصدی در سطح کلاس، از شرایط مطلوبی برخوردار نبوده و درنتیجه باعث افت شرایط مطلوب زیستگاهی در منطقه شده است. همچنین افزایش 8/58٪ زمین های بایر نشان دهنده جایگزینی اراضی نامطلوب به جای اراضی مطلوب و ارزشمند (تالاب بامدژ و بیشه زارها و زمین های کشاورزی) می باشد.
    کلیدواژگان: تالاب بامدژ، بوم شناسی سیمای سرزمین، تغییر کاربری، شاخص، تجزیه شدگی
  • ایمان سوری نژاد، محمدرضا کلباسی، مسعود رضایی، صابر خدابنده صفحه 62
    القاء تریپلوییدی در بسیاری از ماهیان تمام ماده به علت افزایش رشد و کیفیت بالاتر گوشت، واجد کاربرد اقتصادی است. در این ماهیان کاهش یا توقف روند تکامل گناد به واسطه عقیم شدن ماهیان و عدم ترشح هورمونهای جنسی باعث اثرات مثبت بر شاخصهای کیفی گوشت می گردد. در مطالعه حاضر، آنالیز تقریبی گوشت ماهیان تمام ماده تریپلوئید و دیپلوئید قزل آلای رنگین کمان در سال دوم پرورش با سنجش مقادیر رطوبت، ماده خشک، چربی، پروتئین، خاکستر و انرژی با استفاده از روش استاندارد AOAC، 2000 مورد مقایسه قرار گرفت. همچنین شاخص رشد احشایی این ماهیان تعیین گردید. نتایج بررسی حاضر بیانگر تفاوت آنالیز تقریبی گوشت ماهیان تریپلوئید تمام ماده در ماه های آخر منتهی به بلوغ جنسی به واسطه عدم تکامل کامل گناد در این ماهیان نسبت به تیمار در حال بلوغ دیپلوئید در سال دوم پرورش بود. در انتهای دوره نمونه برداری میزان رطوبت در تیمار تریپلوئید به طور معنی داری کمتر و مقادیر پروتئین، چربی، انرژی، خاکستر و ماده خشک با توجه به مصرف آنها برای فرایندهای مرتبط با بلوغ در تیمار دیپلوئید به طور معنی داری کمتر بود(05/0> P). در نتیجه گیری کلی، برای پرورش دهند گانی که قصد ادامه پرورش این ماهی در اوزان بالاتر از سن بلوغ و عرضه ماهیان بزرگتر به بازار مصرف را دارند، پرورش ماهیان تریپلوئید تمام ماده نظر به عدم صرف مقادیر چربی و پروتئین ماهیچه برای فعالیت های مرتبط با بلوغ و در نتیجه ثابت ماندن کیفیت گوشت قابل توصیه می باشد.
    کلیدواژگان: القاء تریپلوئیدی، آنالیز تقریبی، کیفیت گوشت، قزل آلای رنگین کمان
  • افشین محسنی آراسته، مسعود ترابی آزاد، سعیده اخکان صفحه 75
    نور مرئی بخش کوچکی از طیف گسترده امواج الکترومغناطیس را تشکیل می دهد. برای بررسی انتشار نور در محیط های مختلف، دو راه کلی وجود دارد که یکی از آنها مطالعه خواص فیزیکی نور و تغییرات آن در محیط مورد نظر است و دیگری حل معادلات منسوب به نور می باشد. در تحقیق حاضر برای بررسی انتشار نور در آب، راه دوم برگزیده شده است. برای این منظور، معادلات ماکسول که معادلات حاکم برکل امواج الکترومغناطیس هستند به کار گرفته شده اند. در این تحقیق یک باریکه نوری که فقط در یک راستا (راستای عمود بر آب) در آب دریا منتشر می شود، در نظر گرفته شده است. طول موج این تابه نوری 6000 آنگستروم می باشد. معادلات، به روش تفاضل محدود حل شده اند. برای این حل، یک برنامه کامپیوتری به زبان فرترن نوشته شده است.
    خروجی این برنامه، میدان الکتریکی می باشد. با داشتن میدان الکتریکی و با استفاده از رابطه می توان شدت موج (بردار پوئین تینگ) را محاسبه نمود. نمودار تغییرات شدت موج بر حسب y نشان می دهد که شدت یک باریکه نوری در آب بسیار ناچیز است و به سرعت نیز صفر می شود.
    کلیدواژگان: مدل عددی، انتشار نور، دریا
|
  • E. Rumiani, R. Abdi, H. Zolgharnein, H. Morovati, A. Savar, S. Keshtkar Page 4
    In order to assess the position of ionocyte cells and Na+- K+ ATPase in kidney tubules of juveniles of Epinephelus coioides using immunolocalization method, a total of 7 specimens were prepared and fixed in the bouin’s solution for 24 h. After fixation, specimens were dehyderated through a graded ethanol series and embedded in paraffin. Then, the serial sections of 5 m were mounted onto glass slides. The slides were stained by applying H&E and PAS methods for histological examination. Primary)IgG 5(and secondary)FITC(antibodies were used for immunohistochemical staining. In this study, fluorescent microscope includes 450- 490 nm filters was used for observation of ionocytes cells.Histology of kidney tubules showed that nephrons consist of glomerules, proximal tubules, distal tubules and collective tubules. The proximal tubules were detectable with their brush border. Ionocyte cells were detectable with high frequency of Na+- K+ ATPase in their basolateral membrane, using immunohistochemical method. In the present study, Na+- K+ ATPase was identified in the basolateral membrane of ionocyte cells of nephrone’s tubules, but not observed in glomerules. As was mentioned, ionocyte cells and subsequently Na+- K+ ATPase could be localized in kidney tubules of E. coioides using immunohistochemical method. The results showed that this enzyme is observable in basolateral membrane of ionocyte cells. The presence of enzyme in the basolateral membrane of ionocyte cells, characterized the role of ionocyte cells in osmoregulation.
  • M. T. Ronagh, A. Savari, F. Papahn, Y. Nikpour, H. Zolgharnian, A. Safahieh, M.A. Salari-Aliabadi Page 13
    In this study, the concentrations of heavy metals, such as Pb, Cd and Ni were measured in the muscle, gill and liver of Euryglossa orientalis and in sediments, from Hendijan (Bahreghan) and Daylam fisheries port. The study was carried out on three different sizes of fish in four seasons. Concentrations of Ni and Cd in the sediments were higher than the Global standards. The results showed that concentration of Cd in the liver of fish was higher than in the other organs and the concentration of Ni and Pb in the gill of fish was higher than in muscle. In the fish muscle concentrations of Cd and Pb were higher in comparison to the standards, like WHO, ITS and NHMCR. In the summer, the concentration of heavy metals was higher in the larger size (>25cm) fish. The concentration of heavy metals in Hendijan (Bahreghan) was higher than Daylam Port.
  • Mahsa Mahmoudi Khoshdarehgy, Omidvar Farhadian, Esa Ebrahimi Dorche, Nasrollah Mahboobi Soofiani Page 27

    Zooplankton are important wetland organisms that their abundance and distribution are influenced by different physicochemical and biological factors. In this research, the relationship between biomass and abundance of zooplankton with the most important physicochemical water parameters (from summer 2007 to spring 2008) in Hanna Wetland located in eastern part of Isfahan province, were studied. The sampling from three sites in the Hanna Wetland was carried out by vertical haul using a plankton net (140 μm, diameter of 25 cm) in the mid-season for one year. Results showed that the zooplankton biomass and abundance significantly varied in different seasons (P<0.05). The zooplankton biomass in the spring, summer, autumn and winter was estimated to be 26.0, 8.6, 20.9 and 6.2 mg/m3, respectively while the abundance was 99.9, 54.1, 23.9 and 149.6 individuals/L, respectively. Physicochemical water parameters showed significant differences in different seasons (P<0.05). Water temperature, dissolved oxygen, pH, depth of Secchi disk, nitrate and phosphate concentration ranged from 5.3 to 20.7 C◦, 7.5 to 9.7ppm, 8.07 to 8.2, 96.9 to 118.9 cm, 1.2 to 5.3 ppm and 0.03 to 1.2 ppm, respectively. The results obtained by Pearson’correlation showed that the zooplankton biomass in Hanna Wetland had significant correlations with water temperature (P<0.01, r=0.78), pH (P<0.05, r=0.60) and phosphate (P<0.01, r=0.84). In addition, zooplankton abundance correlated significantly with Secchi depth (P<0.05, r=0.64) and nitrate (P<0.05, r=-0.67).

  • Aria Babakhani, Masoud Rezaei, Hedayat Hosseini, Nader Bahramifar Page 39
    In this study, proximate composition and fatty acid profile of raw, baked and fried kutum fillet (Rutilus frisii kutum) were analyzed. Proximate composition (lipid, protein, moisture, ash) was analyzed by standard methods and fatty acids profile was analyzed after extraction and estrification, by gas chromatography. Results showed that lipid content of fried fish significantly increased compared to other treatments (P<0.05). In the case of cooking effect, moisture content reduced while protein content increased significantly (P<0.05). Ash did not change in any of the treatments. Both cooking methods changed unsaturated fatty acid component significantly (P<0.05). Linoleic acid (C18:2) in fried fish increased compared to other treatments (P<0.05). Frying significantly increased the polyunsaturated fatty acids (PUFA) content (P<0.05). The n-3/n-6 ratio in raw fish (3.892) was higher than baked (1.893) and fried fish (0.437). In raw fish (2.512), EPA+DHA content was highest but was the lowest in fried fish (1.202 gr/100gr w.d). Baked kutum appeared to be a more valuable fish dish for obtaining the officially recommended appropriate daily intake of EPA+DHA and higher n3/n6 ratio for human consumption.
  • Hossein Madadi, Mohammad Reza Ashrafzadeh Page 51
    Bamdej wetland is a riverine wetland in Khouzestan province, Iran and it provides suitable habitats for many bird species. Conservation work of this wetland was affected by land cover spatial pattern and unconscionable land use. Aim of this study was to investigate the changes in landscape spatial pattern in Bamdej wetland and its neighbouring areas. Land cover maps were obtained from 1989 and 2008 Satellite images. For analysis of changes in spatial patterns the parameters used were NP (Number of Patches), CA (Total (Class) Area), PLAND (Percentage of Landscape), LSI (Landscape Shape Index), IJI (Interspersion and Juxtaposition Index), MPS (Mean Patch Shape) and LPI (Largest Patch Index) landscape metrics. The results showed that, spatial landscape in the study area was fragmented, and more complexity and more irregular occurred. Results of metrics analysis showed water and brushwood classes as ecological and valuable habitats 4% and 6% losses respectively. Also 9% increase in bareland indicated signs of replacement of ecological and economical land with unvalued lands.
  • Iman Sourinezhad, Mohammad Reza Kalbassi, Masoud Rezaei, Saber Khodabandeh Page 62
    Induction of triploidy in many all female fishes has economic application as it leads to increased growth and better flesh quality. Decrease or suppression of gonad development which is the result of fish sterilization and absence of secretion of sexual hormones causes positive effects on flesh quality indices. In the present study, flesh quality of all female triploid and diploid rainbow trout were compared by determining amounts of moisture, dry matter, total fat, protein, ash and energy using standard method of AOAC. In addition, viscera somatic index was determined. The results revealed that flesh proximate analyses of all female triploids were different compared to maturing diploid fish in the last months leading to sexual maturity in the second year of culture that is related to undeveloped gonads. At the end of sampling period, amount of moisture was significantly lower in triploids, but protein, lipid, energy, ash and dry matter were significantly lower in diploids due to their consumption for maturation (P>0.05). In conclusion, culture of al female triploid rainbow trout could be recommended for fish culturists who wish to continue the fish culture operations over maturation age and supply bigger fish to the market. Moreover, flesh total lipid and protein are retained as they are not utilized for maturation and therefore stable flesh quality could be ensured.
  • Afshin Mohseni. Arasteh, Masoud Torabi Azad, Saiideh Akhkan Page 75
    Visible light has a narrow part of electromagnetic wave spectrum. There are two ways for studying light propagation in different media. One is the study of physical properties of light and its variations in a medium and the other is solving its equations. In the present the second method was chosen and Maxwell’s equations which describe electromagnetic waves nature were used to study the light propagationin different media. We applied a light beam normal to water and propagate straightforward which has a wave length about 6000 A. A Fortran program was used to solve the equations by finite difference method and the wave intensity was calculated using. Wave intensity profile showed that light beam intensity in water is very low and decays rapidly.