فهرست مطالب

زیست شناسی ایران - سال بیست و چهارم شماره 5 (آذر و دی 1390)

مجله زیست شناسی ایران
سال بیست و چهارم شماره 5 (آذر و دی 1390)

  • تاریخ انتشار: 1391/01/28
  • تعداد عناوین: 15
|
  • راضیه نظری، نوشین داودی صفحه 632
    پروتئین فعال کننده پلاسمینو‍‍ژن (tPA) به عنوان عامل ترومبولیتیک برتر جهت درمان بیماری هایی نظیر انفارکتوس میوکارد حاد شناخته شده و امروزه بهبود ویژگی های فارماکوکینتیک آن مورد توجه قرار گرفته است. Reteplase(K2S) مشتقی از مولکول tPA می باشد که نیمه عمر و مقاومت آن به مهارکننده نسبت به مولکول tPA طبیعی افزایش چشمگیری را نشان می دهد. در این تحقیق هدف اصلی کلونینگ و بیان فرم K2S ژن tPA در سیستم یوکاریوتیک Leishmania tarentolae می باشد که جدیدا به عنوان میزبان مناسب جهت کلونینگ و بیان ژنهای یوکاریوتیک معرفی شده است. کاست بیانی واجد فرم K2S از پروتئین tPA همراه با توالی signal sequence حاصل از اسید فسفاتاز ترشحی لیشمانیا و دو قطعه از لوکوس زیرواحد کوچک ریبوزومی rRNA که در نوترکیبی همولوگ مورد نیاز است طی پروسه الکتروپوریشن به داخل سلولهای L. tarentolae وارد گردید. تست PCR تشخیصی ادغام کاست بیانی K2S در سایت 18srRNA را نشان داد. تست زیموگرافی روی سوپرناتانت کشت سلولهای ترانسفکت L. tarentolae نشان داد که این سلولها قادر به تولید پروتئین نوترکیب K2S به صورت خارج سلولی با فعالیت سرین پروتئازی مناسب خود می باشند و بنابراین مشخص شد که پروتئین rK2S تولید شده در سلولهای L. tarentolae از لحاظ بیولوژیکی فعال بوده و در این سیستم فولدینگ مناسب خود را یافته اند. با توجه به این که محیطهای کشت این سیستم بیانی یوکاریوتیک ساده و ارزان قیمت می باشد و همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که L. tarentolae می تواند به عنوان یک سیستم مناسب جهت تولید rK2S مورد استفاده قرار گیرد، لذا می توان امید داشت که با تولید و بهینه سازی بیان rK2S در این سیستم بتوان هزینه تولید این دارو را به حداقل رساند.
  • مرضیه وفا، باقر یخچالی، علی حق نظری، فردوس رستگارجزی، علی اصغر کارخانه، حورا احمدی دانش صفحه 640
    لیپاز (Triacylglycerol acylhydrolase EC 3.1.1.3)، هیدرولیز تری آسیل گلیسرول به گلیسرول و اسیدهای چرب را در حد فاصل لایه چربی و آب کاتالیز می کند. لیپازها در فرمولاسیون شوینده ها، تهیه بیوسورفکتانتها، صنایع روغن، غذایی، کشاورزی، چوب و کاغذ، پزشکی و دارویی کاربرد دارند. مهم ترین کاربرد این آنزیم در صنایع شوینده است. در این تحقیق، پس از استخراج DNA ژنومی باکتری باسیلوس ترموکاتنولاتوس) Bacillus thermocatenulatus (مولد لیپاز، ژن لیپاز btl2 (همراه با توالی نشانه و بدون توالی نشانه) با روش PCR تکثیر و در حامل بیانی pPIC9 تحت کنترل پروموتر الکل اکسیداز کلون شد pYV128) و (pYV129 پس از تایید صحت کلونینگ توسط PCR و برش آنزیمی، پلاسمیدهای نوترکیب فوق با آنزیم Bgl II خطی شده و با روش الکتروپوریشن به میزبان پیکیا پاستوریس (Pichia pastories) انتقال داده شدند. مخمر پیکیا پاستوریس نوترکیب در محیط BMGY کشت داده شد و با متانول بیان آنزیم لیپاز القاء شد. وجود آنزیم در محیط کشت با آزمون پارانیتروفنیل پالمیتات (pNPP) و روش ایمونوبلات تایید شد. خالص سازی لیپاز نوترکیب به روش تعویض یونی انجام و فعالیت ویژه آنزیم به روش pH- stat تعیین شد. نتایج تولید U/L 18000 لیپاز نوترکیب در کشت فلاسک و کسب U/L12000 آنزیم نوترکیب خالص (راندمان خالص سازی 66 درصد) با فعالیت ویژه /mgμ 5728 را نشان داد.
    کلیدواژگان: باسیلوس ترموکاتنولاتوس، پیکیا پاستوریس، لیپازنوترکیب، بیان ترشحی
  • محمدحسین ابراهیمی، محمدرضا ایمانپور، محمدنبی عدلو صفحه 648
    گورامی عظیم الجثه (Osphronemus goramy) از جمله ماهیانی می باشد که به خصوص در کشورهای جنوب شرقی آسیا از نظر پرورش گوشتی و کشت توام دارای اهمیت است. با توجه به عدم وجود داده های دقیقی در مورد دمای پرورش این گونه، اقدام به طراحی سه تیمار با دماهای 28، 30و 32 درجه و بررسی تاثیر این فاکتور روی بازماندگی، خصوصیات رشد و بعضی فاکتورهای خونی این ماهی گشت. در این بین درصد بازماندگی، وزن به دست آمده، ضریب رشد وی‍‍‍ژه وزنی، ضریب تبدیل غذایی و شاخص رشد روزانه نیز به ترتیب در تیمارهای دمایی ذکرشده محاسبه گردید. مقایسه نتایج نشان داد که بین شاخصهای رشد و بازماندگی و فاکتورهای خونی در درجه حرارتهای ذکرشده اختلاف معنی داری وجود نداشت (05/0
    کلیدواژگان: گورامی عظیم الجثه، دما، شاخصهای رشد
  • سید مهدی امینی نسب، بهروز بهروزی راد صفحه 655
    این مطالعه از اردیبهشت تا شهریور ماه 1382 در آب بندان دائمی زرین کلای استان مازندران انجام شد. فنولوژی تولید مثل سسک تالابی بزرگAcrocephalus arundinaceus از 8 خرداد با رفتار آشیانه سازی آغاز شده و تا 20 تیر جوجه ها به سن پرواز رسیده و در مرداد ماه منطقه را ترک می کنند. براساس روش شمارش مستقیم آشیانه ها، 280 آشیانه سسک تالابی بزرگ در این آب بندان بین پوششهای نیزاری Phragmites australis مشاهده گردید. 30 نمونه از آشیانه ها مورد مطالعه قرار گرفت که در 60 درصد آنها 5 تخم،30 درصد آنها 4 تخم، 10 درصد آنها 3 تخم وجود داشته است و به طور متوسط 5/4 تخم در هر آشیانه مشاهده شد. اندازه گروه های همزاد بین 1 تا 5 جوجه بود که بیشترین اندازه، 1 جوجه (13 گروه همزاد) و کمترین آن 5 جوجه (2 گروه همزاد) بوده است. 55/75 درصد تخمهای اولیه تفریخ شده و 15/68 درصد این تخمها به سن پرواز رسیدند. میزان موفقیت زادآوری 10/71 درصد محاسبه گردید. اختلاف معنی داری در میزان موفقیت زادآوری بین دستجات تخم و گروه های همزاد مشاهده نگردید (05/0< P). اختلاف بین میزان تلفات در هر مرحله تولید مثلی معنی دار بود (05/0 >P) که بیشترین تلفات در مرحله قبل از تفریخ تخم (45/24 درصد) و بر اثر عوامل غیر انسانی بوده است. همبستگی معنی داری بین اندازه آشیانه، ارتفاع آشیانه از سطح آب، عمق آب و نزدیکی به آشیانه مجاور با موفقیت زادآوری مشاهده نشد (05/0
    کلیدواژگان: فنولوژی، تولید مثل، زادآوری، سسک تالابی بزرگ، آب بندان، زرین کلا، مازندران
  • محمود بهمنی، ایوب یوسفی جوردهی صفحه 669
    این مطالعه به منظور بررسی قابلیت سازگاری لاروهای 20 روزه تاسماهی ایرانی در شوری های مختلف جهت بررسی امکان رهاسازی آنها به دریای خزر در پیش بینی بروز بحران خشکسالی و کمبود آب ناشی از آن به انجام رسید. طی این تحقیق در خرداد ماه 1387، تعداد 7000 عدد از لاروهای20 روزه (150 – 100 میلی گرمی با طول متوسط 14/0 ± 6/9 میلی متر) تاسماهی ایرانی در مجاورت شوری های مختلف 1، 3، 5، 7، 8 و 12 در هزار (آب لب شور دریای خزر) و نیز آب شیرین با شوری 07/0 ± 8/0 در هزار، به عنوان شاهد، در مخازن فایبرگلاس با گنجایش 2 تن قرار داده شدند. ضمن بررسی امکان و نحوه سازگاری لاروها با درجات مختلف شوری، شاخص (درصد) بقاء، میزان اسمولاریته آب محیط و نیز آب میان بافتی لاروها و شاخصهای فیزیکوشیمیایی آب در طی مدت 72 ساعت مورد سنجش و مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل، حداقل تلفات و حداکثر میزان بقاء در تیمار شاهد و شوری های 1،3 و 5 در هزار مشاهده گردید که به ترتیب معادل صفر و 100 درصد بود. حداکثر میزان تلفات و حداقل درصد بازماندگی نیز در تیمار با شوری 12 در هزار (آب لب شور دریای خزر) مشاهده گردید که مقادیر آن به ترتیب معادل 03/0 ± 2/0 و 04/0 ± 8/99 درصد بود. در هنگام تلفات، لاروها اندکی پس از معرفی به محیط، دچار بی حالی و سستی گردیده و در حاشیه مخازن آب تجمع نموده و نسبت به تغذیه و محرکهای محیطی عکس العملی نشان ندادند، ولی پس از گذشت 24 ساعت ضمن احراز شرایط سازگاری به حالت طبیعی بازگشتند. اسمولاریته آب محیط و آب میان بافتی لاروها در شوری های مختلف نیز پس از 48 ساعت متفاوت بود که حداقل آن در آب شیرین با شوری 8/0 در هزار به ترتیب 7/0 ± 43 و 5/2 ± 252 میلی اسمول در لیتر و حداکثر آن در شوریppt 12 مشاهده گردید که اسمولاریته آب محیط و آب میان بافتی به ترتیب معادل 1/1 ± 359 و7 ± 407 میلی اسمول در لیتر بود (0.05 < P). به نظر می رسد لاروهای تاسماهی ایرانی احتمالا قابلیت تحمل شوری های مختلف (1، 3، 5، 7، 8 و 12 در هزار) را از طریق توانایی تنظیم اسمزی و حفظ تعادل الکترولیتها در محیطهای هایپراسموتیک دارا می باشند، لذا توصیه می شود که با انجام مطالعات تکمیلی از این مزیت جهت امکان تعیین زمان دقیق تکامل عملی سیستم تنظیم اسمزی تاسماهیان ایرانی به منظور دستیابی به زمان سازگاری زیستی لاروها در محیط طبیعی و در نتیجه امکان ارائه الگویی نوین در شرایط پرورشی به منظور افزایش بهره وری در بازسازی ذخایر آنها بهره برداری نمود.
    کلیدواژگان: لارو تاسماهی ایرانی، Acipenser persicus، اسمولاریته، سازگاری فیزیولو~ژیک، شوری، دریای خزر
  • ایران پورابولی، بنفشه رنجبر صفحه 679
    با توجه به خواص آنتی اکسیدانی دانه های هویج (Daucus carota) و اثر بخشی آنتی اکسیدانها در بهبود دیابت ملیتوس، در این مطالعه اثر عصاره دانه های این گیاه بر سطح سرمی گلوکز، لیپیدها و لیپوپروتئینها در موشهای صحرایی نر دیابتی شده با استرپتوزوتوسین (STZ) بررسی شد. با تزریق STZ به میزانmg/kg، i.p 70 در موشهای صحرایی نر، دیابت نوع I القاء شد. قبل از تزریق و همچنین 5 روز بعد از تزریق STZ خون گیری انجام و موشهایی که سطح سرمی گلوکز آنها بیش از mg/dL 250 بود، دیابتی محسوب و به 5 گروه تقسیم شدند که عصاره الکلی D. carota با دوزmg/kg/day 300، 200، 100، گلایبن کلامید با دوز 600 میکروگرم بر کیلوگرم و 5/0 میلی لیتر آب مقطر(حلال عصاره) را به طور جداگانه به مدت 3 روز به صورت خوراکی دریافت کردند. بعد از 3 روز، در شرایط ناشتا خون گیری از موشها انجام و سطح سرمی گلوکز، تری گلیسریدها، کلسترول و HDL با کیتهای مربوط به روش اسپکتروفتومتری تعیین شد. نتایج نشان داد که تجویز عصاره با دوز mg/kg300 به مدت 3 روز سطح سرمی گلوکز را به طور معنی داری کاهش داد (05/0 p<). ضمنا دوزهای مختلف عصاره (3 روزه)، سبب کاهش سطح سرمی تری گلیسرید و دوزهای mg/kg 200،300 سطح سرمی کلسترول و دوز mg/kg 200 عصاره (3 روزه) سطح سرمی VLDL و LDL را کاهش داد (05/0(p<. بنابراین عصاره دانه های هویج)D. carota) دارای خاصیت هیپوگلیسمیک و به ویژه اثر بارز کاهنده بر سطح لیپیدهای سرم در موشهای دیابتی می باشد.
    کلیدواژگان: دیابت ملیتوس، دانه هویج، گلوکز، لیپیدها، لیپوپروتئینها
  • فاطمه توده دهقان، محمدحسن متدین صفحه 688
    به منظور شناسایی موش آزمایشگاهی مناسب برای دستیابی به تعداد رویان بیشتر،4 نژاد متداول موش کوچک آزمایشگاهیNIH، NMRI، Balb/c و (Balb/c × NMRI) F1 مورد آزمایش قرار گرفتند. تعداد 105 سر موش 8-7 هفته ای از 4 نژاد به طور تصادفی انتخاب و به 12 گروه تقسیم شدند. به 4 گروه از آنها (گروه های 2، 5، 8 و11) دز 5 واحد و به 4 گروه دیگر (گروه های 3، 6، 9 و 12) دز 10 واحد از هورمونهایPMSG و HCG به صورت داخل صفاقی تزریق گردید، 4 گروه (گروه های 1، 4، 7 و 10) کنترل بودند. موشها بعد از تزریق هورمون، با 35 سر موش نر هم نژاد خود به صورت تری گامی جفت اندازی شدند. نتایج به دست آمده نشان دادند، در گروه های 2 (NIH)، 5 (NMRI)، 8 (Balb/c)و 11 (F1) که 5 واحد هورمون دریافت کرده بودند به ترتیب 5/9، 8/9، 6/38 و 8/34 و در گروه های 3 (NIH)، 6 (NMRI)، 9 (Balb/c)و 12 (F1) که 10 واحد هورمون گرفته بودند به ترتیب 3/7، 4/11، 7/39 و 3/37 رویان/ حیوان به دست آمد، که از نظر آماری، در نژاد بالب سی گروه های 8 (دز 5 واحد) و 9 (دز 10 واحد) باگروه 7 (کنترل) (P<0.001) و در نژاد F1، گروه 11(دز 5 واحد) و 12)دز 10 واحد) با گروه 10 (کنترل) (P<0.05) اختلاف معنی دار نشان دادند. در مقایسه بین گروهی، گروه های2)دز 5 (NIH و 5)دز 5 (NMRI با گروه های 8)دز 5 (Balb/c و 11)دز 5 (F1، و همچنین گروه 9)دز 10 (Balb/c با گروه های 3)دز 10 (NIH و 6)دز 10 (NMRI اختلاف معنی داری را در مقادیر مختلف نشان دادند. بدین ترتیب نژاد NIH و NMRI جزء موشهای درجه پایین تخمک گذار و Balb/c و F1به عنوان موشهای درجه بالای تخمک گذار قرار می گیرند علاوه بر آن، واضح ترین پیش هسته ها در رویان موشهای F1 مشاهده گردید. به طور کلی نژاد Balb/c، مناسب ترین حیوان برای تولید رویان بیشتر، در بین این چهار نژاد پیشنهاد می گردد.
    کلیدواژگان: موش آزمایشگاهی، رویان، NIH، NMRI، Balb، c PMSG، HCG، F1
  • مصطفی راشکی کمک، علی گل، شهریار دبیری، عبدالرضا جوادی صفحه 694
    از آنجا که تمامی تحقیقات صورت گرفته بر روی خواص مفید سیر بر بهبود آسیبهای کلیوی ناشی از دیابت همگی پس از ایجاد دیابت انجام گرفته است لذا مطالعه روی خواص پیش گیرانه سیر بر عوارض کلیوی ناشی از القاء دیابت توسط استرپتوزوتوسین ضروری به نظر می رسد. چهل سر موش صحرایی نر از نژاد ویستار (20±250) به 5 گروه تقسیم شدند: 1- گروه نرمال (N) 2- گروه نرمال+سیر (N+G) که به مدت 6 هفته افشره سیر دریافت کردند 3- گروه دیابتی(D)، تزریق STZ با دز 60 mg/kg BW /i.p. 4- گروه دیابتی+ سیرقبل (D+Gb) (دریافت افشره سیر به مدت سه هفته قبل از تزریق STZ و ادامه به مدت 3 هفته دیگر) 5- گروه دیابتی+ سیر بعد (D+Ga) (دریافت افشره سیر بعد از تزریق STZ به مدت 3هفته). افشره سیر با دز 1 میلی لیتر به ازاء هر صد گرم وزن بدن توسط گاواژ به موشهای صحرایی خورانده شد. دیابت باعث تخریب بافت کلیه (هیپرتروفی گلومرولها و توبول پروگزیمال و آتروفی سلولهای پوششی توبول دیستال) شد. همچنین سبب کاهش وزن شدیدی در کلیه گردید. سیر موجب بهبود تغییرات ایجاد شده در دیابت شد. نکته قابل توجه در این مطالعه این بود که گروهی که سیر را قبل از دیابتی شدن دریافت کرده بودند بهبودی بیشتری نسبت به گروهی که آن را بعد از دیابتی شدن دریافت کردند نشان دادند. در این مطالعه برای اولین بار نشان داده شد که مصرف افشره سیر می تواند هر دو اثر پیش گیرانه و درمانی را در آسیبهای کلیوی ناشی از دیابت دارا باشد.
    کلیدواژگان: دیابت ملیتوس، سیر (Allium sativum)، آسیبهای کلیوی
  • ملیحه سنجرانی صفحه 707
    این تحقیق به منظور پراکنش و تعیین تنوع جمعیت مژه داران دریایی (Tintinnids) دریای عمان، از تنگه هرمز تا پسابندر چابهار در سال 1386 و در 40 ایستگاه انجام پذیرفت. نمونه برداری در دو فصل قبل و بعد از مانسون انجام شد. نمونه برداری از سطح آب (از عمق 20 متری تا سطح) و ستون آب (50-20 متر) انجام شد. در کل نمونه برداری ها مجموعا 16 جنس از 10 خانواده از تین تینیدها شناسایی گردید. از جنسهای شناسایی شده 4 جنس متعلق به خانواده Tintinnidae، و خانواده های Xystonellidae، Ptychocylidae و Rhabdonellidae هر کدام با 2 جنس و خانواده های Tintinnidiidae، Codonellidae، Epiplocylididae، Dictyocystidae، Metacylididae و Ascampbeliellidae هر کدام با 1 جنس شناسایی گردیدند. جنس Tintinnopsis با 54 درصد بیشترین فراوانی و جنس Dadayiella با 005/0 درصد کمترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند. در مجموع ترانسکتهای نمونه برداری شده، ترانسکت 1 در قبل و بعد از مانسون کمترین فراوانی و ترانسکت 2 قبل از مانسون و ترانسکت 8 بعد از مانسون بیشترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. به منظور بررسی تنوع تین تینیدها شاخص شانون، تراز زیستی و غنای گونه ای در قبل و بعد از مانسون در ایستگاه های نمونه برداری انجام گردید. شاخصهای تنوع می تواند پیچیدگی یک اکوسیستم را تعیین نماید، در الگوی پراکندگی و تنوع تین تینیدها در دریای عمان چنین به نظر می رسد که این منطقه تحت تاثیر جریانهای حاصل از طوفانهای مانسون قرار گرفته و باعث ایجاد تغییرات در موجودات شده است. آنالیز خوشه ایترانسکتهای نمونه برداری در قبل از مانسون بر اساس فراوانی تین تینیدها، ترانسکت 10 را در دسته ای جداگانه از سایر ترانسکتها قرار داد و در بعد از مانسون ترانسکت 8 و 2 جدا از سایرین بودند.
    کلیدواژگان: تنوع، مژه داران پلانکتونیک، مانسون، دریای عمان
  • نسرین کیوانفر، روح الله سیاه سروی، جمشید درویش صفحه 717
    تاکنون سه گونه رت قهوه ای Rattus norvegicus (Berkenhout، 1969) رت سیاه Rattus rattus;(Linnaeus، 1758) و رت هیمالیایی Rattus pyctoris (Hodgson، 1845) در ایران شناسایی شده است. لیکن تاکنون برای تشخیص تاکسونومیکی این سه گونه از هم مطالعه مقایسه ایی صورت نگرفته است حال آنکه این قبیل مطالعات از نظر کاربردی برای شناسایی و تشخیص آنها در محیطهای شهری و حاشیه شهری ایران دارای اهمیت زیادی می باشد. در این مطالعه تعداد 27 نمونه رت از شهر های مشهد، شیراز، شهر ری، تهران و میناب نمونه برداری شده و بر اساس مطالعات ریخت شناختی، ریخت سنجی و کروموزومی با هم مقایسه شده و صفات شاخص هر یک مشخص گردید. این بررسی نشان می دهد که بر خلاف نظر کوربت 1978 صفت وضعیت شکافهای کامی بزرگ آرواره بالا فاقد اعتبار کلیدی بوده و فقط می تواند 64 درصد گونه ها را از هم تفکیک کند. همچنین این مطالعه نشان می دهد که بر خلاف گزارشهای موجود کاریوتایپ رت قهوه ای مشهد به جای 62 = NFa، دارای 58= NFa می باشد. بر اساس این تحقیق رت هیمالیایی شمال شرق ایران از نظر تاکسونومیک و دیرین جانور شناسی بسیار قابل توجه است.
    کلیدواژگان: رت سیاه، رت قهوه ای و رت هیمالیایی، ریخت سنجی، ریخت شناسی و کاریولوژی، ایران
  • فاطمه احمدلو، مسعود طبری، بهزاد بهتری صفحه 728
    به منظور بررسی اثرات تنش آبی بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی بذر (درصد جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، قدرت جوانه زنی و شاخص بنیه بذر)، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی با 5 تیمار رطوبتی و 2 تیمار بذر گونه درختی انجام گرفت. برای این مقصود، پتانسیل رطوبتی مواد برای جوانه زنی (0، 2-، 4-، 6- و 8- بار) با استفاده از محلول پلی اتیلن گلایکول 6000 (PEG-6000) بر روی بذر کاج بروسیاTen.) Pinus brutia) و کاج حلبMill.) P. halepensis) اعمال شد. بذور به مدت 37 روز در ژرمیناتور (16 ساعت روشنایی با شدت 1000 لوکس نوری و دمای 5±20 درجه سانتی گراد) نگهداری شدند. نتایج نشان داد که تنش آبی بر خصوصیات فیزیولوژیکی بذر هر دو گونه اثر گذاشت و در هر دو گونه با کاهش توان جذب آب (از صفر تا 8- بار)، کاهش معنی داری در درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، قدرت جوانه زنی و شاخص بنیه بذر ایجاد شد. در مقایسه بین دو گونه بذر P. halepensis نسبت به بذر P. brutia حساس تر به شرایط کم آبی بود.
    کلیدواژگان: پلی اتیلن گلایکول6000، تنش رطوبتی، بذر کاج، جوانه زنی، شاخص بنیه بذر
  • محمدرضا امیرجانی صفحه 737
    قطعات برگی گیاه گندم (Triticum aestivum L.) که 8 روز در تاریکی رشد کرده بودند در معرض تنش شوری (600 میلی مولار) قرار گرفتند. آرایش طبیعی رنگدانه ها و نیز فراساختمان پلاستیدها با استفاده از اسپکتروفلورومتری در دمای پایین و میکروسکپی الکترونی گذاره مورد بررسی قرار گرفتند. پلاستیدهای برگهای گیاهان تیمار شده با نمک دارای پیش تیلاکوئیدها و اجسام پیش تیغه ای متورم اما منظم بودند. همچنین کاهش مختصری در فرم کوتاه موج پروتوکلروفیلید با قله نشری 633 نانومتر مشاهده شد. با این حال تاثیر عمده ای در فرم بلند موج پروتوکلروفیلید با قله نشری 656 نانومتر دیده نشد. بعد از تابانیدن نور تیلاکوئیدهای تازه تشکیل شده متورم به صورت متقاطع در استروما مشاهده شدند. از پراکندگی جسم پیش تیغه ای تا حدودی کاسته شده و ساختارهای الکترون – چگالی تشکیل شده بود که بعد از 8 ساعت روشنایی نیز باقی ماند. تفاوت در قله نشری کلروفیل در برگهای تحت تیمار شوری (681 نانومتر) و شاهد (683 نانومتر) محدودیت در تشکیل دستگاه فتوسنتزی را نشان داد. تولید کلی کلروفیل در روشنایی محدود شده بود. برگهای تحت تیمار شوری که بعد از 3 ساعت روشنایی دوباره به تاریکی منتقل شدند در مقایسه با شاهد بازتشکیل پروتوکلروفیلید و جسم پیش تیغه ای کمتری داشتند. اما اندازه ساختارهای الکترون – چگال افزایش نشان می داد. در این پژوهش متورم شدن پیش تیلاکوئیدها و آرایش عرضی تیغه های استرومایی تحت تاثیر شوری گزارش شده است. هر چند بعد از تنش شوری در تاریکی اجسام پیش تیغه ای و طیف نشری پروتوکلروفیلید تغییری نکرده بودند، نمو پلاستید به کلروپلاست در روشنایی به شدت محدود شده بود.
    کلیدواژگان: گندم، شوری، اتیوپلاست، طیف نشری فلورسنس، پروتوکلروفیلید
  • پروین صالحی شانجانی، محمدحسن عصاره، محسن کلاگری صفحه 752
    پیدایش چنگال بر روی تنه درخت مهم ترین نقص در کیفیت تنه درختان راش است. نقص چنگالی عامل مهمی در کاهش کیفیت چوب است. در برنامه های اصلاح درختان، شناخت دلایل پیدایش چنگالها و سهم ژنتیک در آن بسیار مهم است. تمایز ژنتیکی بذور درختان بدفرم (چنگالی) و خوش فرم در هفت توده طبیعی خالص و آمیخته راش در گستره جنگلهای خزری تشریح گردید. در هر توده بذور ده درخت بدفرم و خوش فرم، هر درخت 7 بذر (در کل 70 درخت، 700 بذر)، جمع آوری گردید. پس از آزمایش شش جایگاه وراثتی ریزماهواره ای (میکروساتلایتی) که در اصل برای گونه Fagus sylvatica L. طراحی شده بود، ژنوتیپ هر بذر در چهار جایگاه وراثتی میکروساتلایتی چندشکل مشخص شد. ساختار ژنتیکی جمعیتها براساس میانگین فاصله ژنتیکی بذور هر درخت مطالعه گردید. تمایز جمعیتی متوسط ولی معنی داری (Fst= 13/0-22/0) میان بذور درختان بدفرم و خوش فرم وجود داشت. اگرچه ساختار خویشاوندی متمایزی میان بذور ژنوتیپهای بدفرم و خوش فرم مشخص بود، نتایج این تحقیق نشان داد که ساختارهای ژنتیکی جمعیت تحت تاثیر عوامل غیرقابل پیش بینی مثل جهت باد در زمان گرده افشانی نیز قرار دارد که می تواند سال به سال متفاوت باشد. توصیه می شود که جمع آوری بذر با هدف حفاظت می بایست در یک ناحیه وسیع از تعداد زیادی درخت صورت بگیرد تا از کاهش تنوع ژنتیکی و به تبع آن کاهش پتانسیل نسل بعد ممانعت به عمل آید.
    کلیدواژگان: Fagus orientalis، میکروساتلایت، تمایز ژنتیکی، راش، ایران
  • حمید طالشی، مسلم اکبری نیا صفحه 766
    این پژوهش به منظور بررسی رابطه تنوع زیستی گونه های چوبی و علفی با عوامل محیطی در جنگلهای پایین بند شرق نوشهر انجام گرفت. روش نمونه برداری به صورت انتخابی و با تعداد 46 قطعه نمونه بود. سطح قطعات نمونه با استفاده از روش سطح حداقل تعیین شد. در منطقه مورد مطالعه تعداد 100 گونه متعلق به 92 جنس و 48 خانواده شناسایی گردید. برای محاسبه تنوع زیستی از شاخصهای تنوع شانون- وینر و سمپسون و شاخصهای غنای مارگارلف و منهنیک استفاده گردید. پوشش گیاهی و عوامل محیطی شامل فیزیوگرافی و خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک بر اساس رسته بندی DCA وCCA بررسی شد و پس از انجام رسته بندی، محورهای حاصله استخراج گردید. در مرحله بعد همبستگی شاخصهای تنوع زیستی با این محورها بررسی گردید و محورهایی که با شاخصهای تنوع زیستی همبستگی معنی دار داشتند، تعیین شدند. سپس همبستگی بین محورهای تعیین شده و عوامل محیطی بررسی شد و عوامل محیطی دارای همبستگی معنی دار مشخص شدند و در آخر همبستگی شاخصهای تنوع زیستی با عوامل محیطی مذکور تعیین گردید. نتایج نشان داد که هر چهار شاخص مذکور با درصد شیب و ارتفاع از سطح دریا همبستگی معنی دار مثبت و با درصد سیلت، درصد رس، پتاسیم و نیتروژن همبستگی معنی دار منفی دارند.
    کلیدواژگان: تنوع زیستی گونه های چوبی و علفی، شاخصهای تنوع، شاخصهای غنا، تحلیل تطبیقی قوس گیری شده، تحلیل تطبیقی متعارف، جنگلهای پایین بند شرق نوشهر
  • حسین میرزایی ندوشن صفحه 778
    محققین تلاش زیادی در شناسایی موتانهایی دارند که بتوانند آنها را در شناخت کامل مسیر بیوسنتز جیبرلین در گیاه کمک کنند. به همین منظور در این بررسی اثر غلظتهای مختلف سه ماده شیمیایی به نامهای یونیکانازل، ایزوکسابن و پروناماید بر رشد آرابیدوپسیس و نیز اثرات متقابل آنها بررسی شد تا با استفاده از مخازن ژنی متنوع موجود در آرابیدوپسیس، موتانهایی که توانایی لازم در جهت ادامه رشد در حضور این بازدارنده های رشد را دارند شناسایی شوند. ابتدا غلظت بحرانی مواد مذکور بر جوانه زنی بذر و رشد گیاه آرابیدوپسیس تعیین شد. اثر متقابل سطوح محدوده غلظت بحرانی این مواد که می تواند به شناسایی موتانهایی منجر شود که در برابر اثر بازدارندگی رشد این مواد مقاومت کنند تعیین شد. در قالب دو طرح آزمایشی جداگانه، اثر ترکیب غلظتهای متفاوتی از یونیکانازل با ایزوکسابن و ترکیب غلظتهای متفاوتی از یونیکانازل با پروناماید بر جوانه زنی و رشد گیاهچه آرابیدوپسیس بررسی گردید. ترکیبی که بیشترین اثر متقابل بر جوانه زنی و رشد را از خود نشان داد تعیین و در غربال کردن مخازن ژنی متنوعی از آرابیدوپسیس مورد استفاده قرار گرفت. بین بعضی از سطوح غلظت مورد بررسی مواد مورد نظر، اثرات متقابل معنی داری بر رشد آرابیدوپسیس مشاهده شد. در سطح بالای یونیکانازل (395 نانومولار) سطوح ایزوکسابن و پروناماید بیشتر از هیپوکتیل بر رشد ریشه تاثیر داشتند. سرعت تاثیر پروناماید بر کاهش رشد هیپوکتیل و ریشه بسیار بیشتر از ایزوکسابن بود. ترکیبهای مورد استفاده در ضخامت مریستم انتهایی ریشه اثر عکس داشتند و با افزایش غلظت اگرچه طول هیپوکتیل و ریشه کاهش پیدا کرد ولی ضخامت مریستم انتهایی با افزایش غلظت مواد افزایش یافت. مخازن ژنی مورد نظر در ترکیب انتخابی مواد کشت شدند و تعدادی از بذور سبز شده و به رشد خود ادامه دادند که در ادامه کار با مراقبت از این گیاهچه ها تعدادی گیاه تولید بذر نمودند که از آنها بذرگیری گردید و به عنوان موتانهای مقاوم به مواد مورد نظر به کار گرفته شدند.
    کلیدواژگان: آرابیدوپسیس، موتان، مقاومت، جیبرلین، یونیکانازل، پروناماید، ایزوکسابن