فهرست مطالب
نشریه پژوهش سیاست نظری
پیاپی 8 (تابستان و پاییز 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/10/11
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 1غالب آثاری که در حوزه اندیشه سیاسی غرب در ایران نگاشته شده اند، در میانه دو رویکرد تاریخ نگارانه و ایدئولوژ ی پردازانه قرار می گیرند. منظور از رویکرد تاریخ نگارانه، رویکردی است که با محور قرار دادن و شرح و بسط مقومات تاریخی شکل گیری یک اندیشه و حواشی وقایع نگارانه آن، از پرداختن به بعد ماهوی بحث یعنی تحلیل، نقد و ارزیابی اندیشه سیاسی غرب باز می ماند. در این راستا، تاریخ نگار اندیشه سیاسی راوی سخنان و نقل قول هایی است که با محور قرار دادن بیوگرافی اندیشمندان، تقویم روزشمار حوادث زندگی وی و تمرکز بر گردآوری داده ها، کم تر از منطق تحلیلی و نقادانه در نوشتار خود بهره می گیرد.
سنخ دوم نوشتارهای موجود در حوزه اندیشه سیاسی غرب، واجد خصائلی است که بیش تر آنها را در زمره آثار ایدئولوژی پردازانه قرار می دهد. این دسته از آثار با محور قرار دادن اندیشه ای خاص به ارائه رویکردی بسیط، جهت دار و تجهیزی از آن می پردازند. نویسندگان این قسم آثار در حوزه اندیشه سیاسی، بدون توجه به ضرورت های تبیینی و تحلیلی بحث در صدد القای ایدئولوژی خاصی بر می آیند. در این مقاله ضمن بررسی مبانی، مولفه ها و پیامدهای این دو دیدگاه در آثار موجود پیرامون اندیشه سیاسی غرب در ایران، تلاش می شود ضرورت پرداختن به اندیشه سیاسی از چشم انداز جامعه شناسی اندیشه مورد توجه قرار گیرد. جامعه شناسی اندیشه با نگاهی عمیق و همه جانبه در صدد فهم دقیق ابعاد تاریخی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ایدئولوژیک اندیشه سیاسی و مهم تر از همه نگرش بازتابی از آن برمی آید. از آن جایی که در نگرش بازتابی به فهم و نقادی برآمده از اقتضائات زمینه ای، ماهیت سوبژکتیو شناخت، و برساخته های فرهنگی- هویتی جایگاه والایی داده می شود، می تواند بیش از هر الگوی دیگری ما را در رهایی از چرخه تقلید و تکرار، و تولید اندیشه بومی یاری دهد.
کلیدواژگان: اندیشه سیاسی، ایدئولوژی پردازی، تاریخ نگاری، بومی گرایی، جامعه شناسی اندیشه -
صفحه 23دو دیدگاه کلی در باب اثر گذاری تکنولوژی بر دموکراسی وجود دارد: دیدگاه نخست، تکنولوژی و یا مصادیقی از آن را برای دموکراسی تهدیدآمیز می داند و دیدگاه دوم، آن را زمینه و بستر مناسب تری برای دموکراسی تلقی می کند. هدف از این نوشتار، بررسی پیامد های اثر تکنولوژی بر دموکراسی است. در این نوشتار، اثرگذاری تکنولوژی، با نگرشی تکنولوژیستی و فرهنگی، بر چهار مولفه مقوم مفهوم دموکراسی به مثابه روش حکومت یعنی رویه تصمیم گیری، آدمیان به مثابه عناصر تصمیم گیرنده، جامعه دربردارنده افراد، و مفهوم تعین سرنوشت بررسی شده و استدلال می شود که در عصر تکنولوژیکی نوین، تکنولوژی به بخش جدایی ناپذیری از قوام مفهوم دموکراسی بدل شده است؛ به گونه ای که طرح برساخته «دموکراسی تکنولوژیکی» را ایجاب می نماید. این مفهوم، پرسش از تهدیدآمیز یا سودمندبودن تکنولوژی برای دموکراسی را تحت الشعاع قرار می دهد؛ بر این مبنا، طرح پرسش فوق هنگامی ارزشمند است که در جهت سازگار نمودن بیش تر تکنولوژی با دموکراسی باشد.
کلیدواژگان: تکنولوژی، دموکراسی، دموکراسی تکنولوژیکی، رویکرد تکنولوژیستی، تصمیم گیری -
صفحه 51چین کنونی چنان در مسیر تحول و دگرگونی قرار دارد که توجه ناظران و پژوهشگران بسیاری را به خود جلب کرده است. یکی از تحولات دهه اخیر چین، جهت گیری رهبران و نظام این کشور برای ساختن جامعه هماهنگ و همگن است؛ جامعه ای که دربردارنده انسجام و همبستگی بیش تر اعضای جامعه انسانی و متضمن هماهنگی بیش تر با طبیعت است. تحلیل چنین جامعه ای، بر اساس اهداف توسعه، نظریه های گذار به دموکراسی، سازش مدرنیسم، سوسیالیسم و سنت، روند اتوپیا گرایی و ایدئولوژی پردازی و کارکردهای نظام سیاسی، می تواند تا حدود زیادی، وجوه پیچیده آن را بازنمایاند. ایده اصلی مقاله این است که رویه پراگماتیستی رهبران چین امروز، بیش از سایر عوامل، در طرح و پیش برد جامعه هماهنگ و همگن نقش داشته و چگونگی تاثیر دیگر عوامل، اتفاقا در کنش و واکنش با آن، قابل ارزیابی است.
کلیدواژگان: جامعه هماهنگ و همگن، پراگماتیسم، دموکراسی، سوسیالیسم، توسعه، اتوپیا، چین -
صفحه 75ابن فراء حنبلی از فقهای بزرگ اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری است که نقش مهمی در گسترش مکتب فقهی حنبلی داشته است. آنچه از او به جای مانده او را یک متشرع سنی مذهب متعصب نشان می دهد. ابن فراء در الاحکام السلطانیه که کتابی فقهی سیاسی به شمار می رود، می کوشد تا به توجیه فقهی نظریه استیلاء در سیاست بپردازد و در این راه از هیچ کوششی فروگذار نمی کند. به راستی او را می توان یکی از مهم ترین اندیشمندان نظریه تغلب و استیلا در میان اهل سنت دانست. با این حال هیچ نگاشته ای از وی به فارسی ترجمه نشده و کار مستقلی نیز در مورد او وجود ندارد. مقاله حاضر می کوشد با بررسی وجوه مختلف تفکرات ابن فراء، تصویری اجمالی از اندیشه سیاسی وی ارائه دهد.
کلیدواژگان: فقه سیاسی، ابن فراء، سلطان، امیر، امارت استکفاء، امارت استیلاء، ولایت -
صفحه 99یافتن راه حلی برای رفع تناقض میان آزادی و برابری، از مسائل اساسی، پیچیده و بغرنج فلسفه سیاسی معاصر است. متفکرین سنت های فکری مختلف، از لیبرال تا چندفرهنگ گرا، تلاش نموده اند به نحوی این معضل را حل نمایند. یکی از برجسته ترین راه حل های مدرن برای مسئله آزادی و برابری، نظریه عدالت سیاسی جان رالز است. رالز تلاش می کند درون چارچوب فکری لیبرال این مسئله را حل نماید. مقاله حاضر ضمن بررسی راه حل رالز برای مسئله آزادی و برابری بر آن است که از منظر انتقادی نقاط قوت و کاستی های آن را نشان می دهد. چارچوب نظری مقاله حاضر، الگوی تحلیلی اصل موضوعی و روش تحقیق نیز تحلیل محتوای کیفی است. بر همین اساس با تحلیل محتوای نوشتارهای اصلی رالز ابتدا تلاش می شود مبانی و اصول نظریه رالز آشکار گردد، سپس سازگاری و ناسازگاری این اصول و مبانی با نتایج آن سنجیده می شود و در نهایت بسندگی یا نابسندگی این نظریه برای حل مسئله آزادی و برابری بررسی می گردد.
کلیدواژگان: جان رالز، عدالت سیاسی، لیبرالیسم، برابری و آزادی -
صفحه 127عادل ضاهر یکی از متفکران برجسته عرب و از نام های ناآشنا در ایران است. او مانند سایر فیلسوفان مدرن عقل را بر هر منبع دیگری مقدم می انگارد ضاهر با تقسیم عقل به دو بخش نظری و عملی کار آن را علاوه بر تعیین ابزار، تعیین غایات نیز می داند. به عبارت دیگر وی هم به عقلانیت معطوف به هدف و هم به عقلانیت معطوف به ارزش اعتقاد دارد.
از ویژگی های مهم این اندیشمند آن است که وی تفکر فلسفی را جدا از اجتماع انسانی و به عنوان یک حرفه تلقی نمی کند. بلکه برای آن رسالت نقد و تغییر حیات جمعی قائل است. او معتقد است اگر هسته اصلی دین به درستی درک شود، صحت عقیده کسانی که به رابطه ضروری و منطقی میان دین و حیات دنیا باور دارند مشخص می گردد.
در این مقاله بر اساس روش متاتئوری چارچوب های اصلی تفکر این نویسنده لبنانی مورد بررسی قرار گرفته است.
کلیدواژگان: عقل، معرفت، اخلاق، سیاست، دین -
صفحه 141یکی از ویژگی های دنیای امروز، پدیده جهانی شدن است. از سوی دیگر، قومیت نیز تحت شرایطی یکی از علل تنش های سیاسی عصر حاضر محسوب می شود. در ارتباط با تاثیر پدیده جهانی شدن بر مسئله قومیت، نظریات مختلفی ارائه شده است. برخی بر این باورند که با توجه به رشد روزافزون این پدیده، هویت های خرد قومی ناگزیر در فرهنگ مسلط ملی و این فرهنگ نیز به نوبه خود در فرهنگ مسلط جهانی استحاله خواهند یافت. اما گروهی دیگر معتقدند که جهانی شدن موجبات رشد خودآگاهی قومی را فراهم آورده و منجر به سیاسی شدن این موضوع می شود. جمع بندی دیدگاه های مختلف گواه بر این است که هویت قومی یک برساخته اجتماعی است که سیاسی شدن آن بستگی به عوامل داخلی و بین المللی دارد و وضعیت آن، از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. در این مقاله با استفاده از پرسش نامه و مطالعه میدانی، ابعاد سیاسی و اجتماعی چهار قوم ایرانی کرد، بلوچ، آذری و عرب مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه کلی حاصل از مطالعه میدانی حاضر که صرفا دیدگاه دانشجویان منتخب اقوام مزبور را نشان می دهد، این است که جهانی شدن در ابعاد فرهنگی تا حدودی سبب به حاشیه راندن تعصبات و شاخصه های فرهنگی، غیر از زبان، در میان اقوام مورد بررسی گردیده است؛ اما از جهت سیاسی منجر به افزایش آگاهی و افزایش مطالبات آنها از دولت مرکزی شده و از این رو، توجه مقتضی دولت جهت مدیریت این مطالبات را لازم می سازد. در این جهت، اشاعه دموکراتیزاسیون، فرصت برابر برای مشارکت سیاسی و اقتصادی، کاهش شکاف مرکز-پیرامون از طریق بودجه ریزی منصفانه و جهاد ملی برای محرومیت زدایی و اشتغال زایی از جمله راه کارهای مناسب محسوب می شود.
کلیدواژگان: جهانی شدن، قومیت، کرد، عرب، بلوچ، آذری، فرهنگ، سیاست
-
Page 1Most of the works on western political thought written in Iran, fall in an intermediary position between the two approaches of historiographical and ideological types. By historiography I mean an approach that, giving centrality to discussing elaborately the historical chronology of formation of a political thought, and biographies of the scholars in the field, neglects to analyze, criticize, and evaluate it. The second type of the works on western political thought is of ideological quality that giving centrality to a particular thought follows a biased approach to it. Such works try to promote an ideology regardless of the explanatory and analytical requirement for an argument.The present article, studying features and consequences of the two approaches in Iranian works on western political thought, attempts to show the necessity for studying it with the sociological approach to thought, whose comprehensive and deep look at a political thought helps to closely understand it in its historical, cultural, political, economical, ideological aspects, and above all, its reflective view. Since a reflective view gives especial importance to the understanding and the criticism resulting from background conditions, subjective nature of cognition, and identity- cultural structures, it can help us with getting rid of the circle of imitation and repetition, and publicizing indigenous thought, more than any other models.
-
Page 23There are two general views on the impact of technology on democracy: a) technology is a threat to democracy, b) technology provides proper grounds for democracy. The aim of this article is to study the consequences of the influence of technology on democracy. Taking technologistic and cultural approaches, this paper studies the influence of technology on the four components of democracy as a government system- decision making policy, human beings as decision makers, community as consisting of individuals, and procedures of determining destiny- and argues that technology is an integral part of democracy in modern technological era to the extent that it entails making the new term as «technological democracy. This term overshadows the question of whether technology is a threat or opportunity to democracy. The question would be significant, when its purpose is to reconcile democracy and technology.
-
Page 51China, experiencing fundamental changes and transformations, has attracted many attentions, today. One of the changes in the past decade was in its leaders’ orientations to constructing a homogeneous and harmonious society which entails solidarity among its human communities, and its adaptability with nature. Studying such a society in the light of objectives of development, theories on transition to democracy, adaptability of socialism, modernism and tradition, ideological and utopian processes, and functions of political systems can to a greet effect make its complex aspects clear. The main idea of the present paper is that pragmatism has functioned more effectively in China’s progress towards a homogeneous and harmonious society than any other factors, very function of which can be evaluated just considering their interactions with pragmatism.
-
Page 75Abu Yaala Mohammad Ibn Al-Hossain Ibn Mohammad Ibn Khalaf Ibn Mohammad known as “Ibn Farra” (990- 1066) is an Islamic Jurisprudent who played a great role in expansion of Hanbali school of Islam. His works portray him as a strict Sunni jurisconsult. In his book named “Al-Ahkam Al-Sultanniah” he attempts to provide a religious jurisprudential justification for political dominations of the rulers. He can be considered as one important figure of domination theory (Istiilla and Taqallub) among the Sunni. He has not been introduced or studied to and in Farsi. In this article we survey various aspects of his political views.
-
Page 99To find a solution to obviate the contradiction between equality and freedom is one challenging problem in political philosophy. All schools- from liberal to multiculturalist- have tried to solve the it. One important attempt is John Rawls’ theory of political philosophy where he puts forward political liberalism as a key concept. Taking a critical approach, the present article studies Rawls’ theory. In doing so, it employs an analytical framework, and the method of content analysis. Firs, it introduces the basic elements and principles of the theory, then it examines how compatible or contradictory they are with conclusions made, and finally discusses the (in)efficiency of the theory in obviating the problem of freedom and equality.
-
Page 127Adel Daher is one of the sophisticated Arab intellectuals who is unknown in Iran. Like any modern philosopher, he considers intellect as the first means of identification. Dividing intellect into two parts of theoretical and practical, he believes that besides identifying the means to attain goals (teleos), intellect also serves to determine the very goals. In other words, he believes in goal-oriented rationality as well as value-oriented rationality.He does not think of philosophical thought as a profession, detached from human community; rather, he considers it as bearing the task of criticizing and modification of social life. He believes that if the core of religion is truly understood, then it becomes clear that those who believe in the necessity of the relation between religion and worldly mundane life are false. The present paper studies the main theoretical framework of this Lebanese thinker’s views based on a metatheoretical approach.
-
Page 141Globalization is one characteristic of the world today. On the other hand, ethnicity, under some conditions, provides an excuse for political tensions. There are various views on the effects of globalization on ethnicity. Some theoreticians believe that as globalization grows, identity of ethnic minorities undergoes the assimilation of the values of the mainstream culture, which in turn is absorbed into the dominant global culture. However, others believe that globalization helps increase political self-awareness of ethnic groups. Overall study of these views show that political aspect of ethnicity is a function of different domestic and world factors, and is not of the same situation in all countries. In the present article, we study political and social situation of four Iranian ethnic minorities- Azeri, Arab, Baluch and Kurd. This is a field study. The data is gathered using questionnaires and interviews. Findings of the research show that while globalization, culturally, has led to a decrease in strictness of minorities over their cultural features- except language, it, politically, has resulted in a rise in their awareness and demands. Hence, to manage the demands, the government is expected to take felicity measures, including: promoting democratization, creating equal opportunities for political and economical participation of all groups, lowering the center-periphery distance through fair budget, and encouraging the national will for employment and removing deprivation.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.