فهرست مطالب

نامه مفید - پیاپی 87 (زمستان 1390)

مجله نامه مفید
پیاپی 87 (زمستان 1390)

  • سیاست های اقتصادی
  • 180 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1391/02/10
  • تعداد عناوین: 8
|
  • علیرضا کازرونی، سیاوش محمدپور، مجید فشاری صفحه 3
    هدف اصلی این مطالعه بررسی تاثیر تنزل ارزش پول ملی (افزایش نرخ موثر واقعی ارز) بر تراز تجاری ایران در چارچوب منحنی های J و S طی سال های (1386-1355) می باشد. در این راستا اثر منحنی J در بلندمدت به روش هم انباشتگی جوهانسن - جوسلیوس مورد بررسی قرار گرفته و از توابع عکس العمل آنی و منحنی S برای تبیین اثرات کوتاه مدت بین تغییرات نرخ موثر واقعی ارز و تراز تجاری استفاده شده است. نتایج حاصل از تخمین مدل، بیانگر این است که در بلندمدت نرخ موثر واقعی ارز تاثیر منفی و معنی دار بر تراز تجاری ایران داشته و تابع عکس العمل آنی نیز دلالت بر تاثیر منفی آن در کوتاه مدت دارد. همچنین نتایج هر دو رهیافت منحنی J و S نشان می دهد که در کوتاه مدت، با کاهش ارزش پول داخلی تراز تجاری بدتر شده و در بلندمدت نیز بهبود پیدا نمی کند.
    کلیدواژگان: کاهش ارزش پول ملی، تراز تجاری، منحنی های J و منحنی S
  • اکبر کمیجانی، علی باقرزاده صفحه 21
    امروزه یکی از مهم ترین شاخص های لازم برای تصمیم گیری به منظور سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) کشاورزی بین المللی مفهوم نرخ بازگشت سرمایه گذاری در آن است. به رغم اهمیت تحقیق و توسعه کشاورزی در انباشت دانش و ایجاد نوآوری در محصولات بخش کشاورزی در پژوهش حاضر با استفاده از رهیافت آلمون و با جمع آوری داده های پژوهش از طریق سایت ها و منابع آماری داخلی و خارجی نظیر جهاد کشاورزی، بانک مرکزی و سازمان فائو برای بازه زمانی (1387-1358)، به بررسی تاثیر تحقیق و توسعه کشاورزی بین المللی بر بهره وری کل عوامل تولید کشاورزی در ایران پرداخته شد.
    نتایج مطالعه نشان داد که اثر تحقیق و توسعه شرکای تجاری (بین المللی) در بهره وری کشاورزی مثبت و معنی دار بوده و بعد از گذشت چهار سال از سرمایه گذاری در آن، اثر خود را نمایان می کند و این اثر تا سه سال در بخش کشاورزی ادامه می یابد. بر اساس یافته های این تحقیق، میزان کشش بلند مدت تحقیقات کشاورزی بین المللی (شرکای تجاری) بر بهره وری کل این بخش در ایران 18/0 برآورد شده است. همچنین با استفاده از روش شناسی محاسبه IRR، میانگین نرخ بازگشت سرمایه گذاری تحقیق و توسعه کشاورزی بین المللی در طی دوره مورد مطالعه 38 درصد برای بخش کشاورزی کشور برآورد شد که در مقام مقایسه با میانگین آن برای کشورهای در حال توسعه یعنی رقم 52 درصد کمیت پایینی است. در نهایت می توان گفت علت پایین بودن نرخ بازگشت سرمایه تحقیقاتی شرکای تجاری در ایران برای بخش کشاورزی از یک طرف کم توجهی در انتخاب شرکای تجاری مناسب از نظر سرریز دانش کشاورزی و از طرف دیگر ارتباطات کم بخش کشاورزی کشور با مراکز تحقیقات کشاورزی معتبر جهانی است.
    کلیدواژگان: تحقق و توسعه کشاورزی بین المللی، بهره وری کل عوامل تولید، وقفه دو جمله ای آلمون، نرخ بازگشت سرمایه گذاری در تحقیقات کشاورزی شرکای تجاری (IRR)
  • علی اصغر اسفندیاری، نجمه سادات موسوی صفحه 41
    مطالعه حاضر به بررسی سیکل های تجاری در اقتصاد ایران و تجزیه و تحلیل علل آن ها می پردازد. در این مطالعه از سری زمانی متغیرهای تشکیل دهنده درآمد ملی و سایر متغیرهای تاثیرگذار در ایجاد سیکل های تجاری، استفاده شده است و کلیه داده ها با بسامد سالانه، به صورت لگاریتمی و به قیمت ثابت سال 1376، در نظر گرفته شده اند. دوره زمانی مورد بررسی، سال های بین 1350 تا 1386 می باشد. به منظور استخراج سیکل های تجاری، از روش آماری فیلتر هادریک - پرسکات (HP) استفاده شده است و استفاده از شاخص های سیکل های تجاری نیز منجر به شناخت متغیرهای همزمان، پیشرو و پسرو و خصوصا کشف علل سیکل های تجاری در اقتصاد ایران گردید. پس از آن متغیرهای پیشرو، تحت مدل رگرسیون خطی سیکل های تجاری و با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و سهم هر یک از متغیرهای ذکر شده در ایجاد نوسانات تولید ناخالص داخلی حقیقی تعیین گردید. ضرایب برآورد شده حاکی از آن است که متغیر صادرات نفت و گاز تاثیری مثبت و متغیر قیمت نفت خام، تاثیر منفی بر سیکل های تجاری در اقتصاد ایران بر جای گذاشته است.
    کلیدواژگان: سیکل های تجاری، فیلتر هادریک پرسکات (HP)، شاخص های سیکل های تجاری، روش های گشتاورهای تعمیم یافته (GMM)
  • حسین میرشجاعیان حسینی، فرهاد رهبر صفحه 67
    ساکس و وارنر (1995) با ارائه نظریه «نفرین منابع طبیعی» این ایده را مطرح کردند که کشورهای دارای منابع طبیعی غنی از رشد کمتری نسبت به کشورهای صاحب منابع کم برخوردارند. الگوهای متفاوتی از جمله تفاسیر مبتنی بر مدل های بیماری هلندی، الگوهای رانت جویانه، مدل های حمایت و تفاسیر نهادی برای توجیه و یا توضیح پدیده نفرین منابع طبیعی طراحی گشته اند. آنچه امروزه به عنوان یک اجماع مورد پذیرش قرار گرفته آن است که میزان منابع طبیعی یک کشور نمی تواند نشان دهنده ظهور و یا وجود پدیده نفرین منابع طبیعی باشد و آنچه این پدیده را به وجود می آورد، نهادهای ناکارآمد و حکمرانی بد در کشورهای صاحب منابع غنی طبیعی است. مقاله حاضر تلاش می کند تا با بررسی مفهوم و ابعاد توسعه نهادی، نحوه اثرگذاری مولفه های حکمرانی خوب بر یکدیگر را در کشورهایی که در مخاطره نفرین منابع طبیعی قرار دارند شناسایی نماید و از این مسیر، پیشنهادهایی برای بهبود کیفیت نهادی در این کشورها ارائه دهد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که در کنار روابط وسیع علی میان مولفه های حکمرانی خوب، دو شاخص کنترل فساد و کیفیت قوانین و مقررات دارای اولویت های نخست در افزایش کیفیت نهادی کشورهای در مخاطره منابع طبیعی هستند. این بدان دلیل است که دو مولفه فوق بیشترین اثر علی را بر دیگر مولفه های حکمرانی خوب می گذارند، در حالی که کمترین تاثیر را از آن ها می پذیرند.
    کلیدواژگان: نفرین منابع طبیعی، حکمرانی خوب، آزمون علیت گرنجر
  • جعفر عبادی، محمود متوسلی، علی نیکونسبتی صفحه 87
    این مسئله که آیا توسعه تاثیری بر دموکراسی دارد یکی از مباحث بحث برانگیز سال های اخیر بوده است. ما دراین مقاله با استفاده از روش تحلیل مقایسه ای به بررسی و نقد نظر موافقان و مخالفان تاثیر توسعه بر دموکراسی می پردازیم و تمرکز خود را بر مباحث اخیر آسم اوغلو و همکارانش و انگلهارات و ولزل متمرکز می نماییم که دو نظر متضاد در این باره ارائه نموده اند. در این مقاله ما بر مفهوم دموکراسی کارآمد که در آن به حق انتخاب مستقل واقعی و پیروی عملی نخبگان از هنجارهای قانونی یا همان درستکاری نخبگان توجه می شود در برابر دموکراسی انتخاباتی که تنها معیار آن برگزاری انتخابات است، تاکید می کنیم.
    بررسی ما نشان می دهد که مفهوم دموکراسی کارآمد می تواند به بسیاری از اختلاف نظرها در این زمینه پایان دهد و دستیابی به آن نیازمند دستیابی به یک سطح حداقلی از توسعه است. بنابراین یافته های ما این نظریه آسم اوغلو و همکارانش و همچنین سایر نظریه پردازانی که معتقد هستند توسعه بر پدید آمدن دموکراسی تاثیر ندارد را رد می کند اما در عین حال باید گفت برخلاف نظریه انگلهارات و ولزل رابطه میان توسعه و دموکراسی خطی نیست و همچنان مسائل حل نشده فراوانی در این زمینه وجود دارد.
    کلیدواژگان: توسعه، دموکراسی، دموکراسی انتخاباتی، دموکراسی کارآمد، مدرنیزاسیون
  • محسن پورعبادالهان کویچ، حسین اصغرپور، فیروز فلاحی، حسن عبدی صفحه 111
    با توجه به اهمیت و سهم عمده صادرات کالاهای صنعتی در سبد صادرات غیرنفتی و تاثیر آن ها بر رشد اقتصادی متوازن کشور، بررسی اثر سرمایه انسانی بر صادرات کالاهای صنعتی به منظور توسعه این بخش ضروری به نظر می رسد. هدف این مطالعه، بررسی تاثیر سرمایه انسانی و دیگر متغیرهای تاثیرگذار بر صادرات کالاهای صنعتی در سطح استان های کشور با استفاده از داده های تابلویی طی دوره (1386-1379) است.
    یافته های تجربی تحقیق نشان می دهد که طی دوره مورد بررسی، سرمایه انسانی در کنار ارزش افزوده صنعتی و نرخ ارز اسمی تاثیر مثبت و معنی دار بر صادرات صنعتی استان های کشور داشته است. همچنین، تاثیر تقاضای داخلی کالاهای صنعتی و متغیر رابطه مبادله نیز بر صادرات صنعتی استان های کشور منفی و معنی دار بوده است. توصیه مهم سیاستی این مطالعه آن است که دولت برای توسعه صادرات صنعتی کشور باید توسعه کمی و کیفی سرمایه انسانی را در اولویت برنامه های توسعه خود قرار داده و با برنامه ریزی مناسب آموزش نیروی کار را بهبود و گسترش دهد.
    کلیدواژگان: سرمایه انسانی، صادرات کالاهای صنعتی، داده های تابلویی، استان های ایران
  • غلامرضا کشاورز حداد، منیره امیرخانلو صفحه 131
    در این نوشتار، وجود اطلاعات نامتقارن شامل کژگزینی یا کژمنشی در صنعت بیمه اتومبیل ایران آزمون می شود. فرضیه های تحقیق، با استفاده از روش های آماری مختلف پارامتری و ناپارامتری، شامل استقلال شرطی، پروبیت دوگانه، دو آزمون ارائه شده در چیاپوری و سلنی (2000) و آزمون ناپارامتری پیشنهاد شده در چیاپوری و همکاران (2006) آزمون می گردد. داده های مورد استفاده از اطلاعات پرونده های 69553 بیمه گزار بیمه بدنه اتومبیل شرکت بیمه ایران برگرفته می شود زیرا که استفاده از پوشش های انتخابی بیمه بدنه به عنوان یک بیمه اختیاری که انتخاب و ترجیحات افراد را بهتر از پوشش انتخابی بیمه اجباری شخص ثالث نشان می دهد. تحلیل رفتار مشتریان تکراری بیمه، تاکید بر اهمیت فرض عمومی بودن درجه ریسک گریزی افراد در برقراری نتایج و استفاده از متغیرهای سن و جنس برای این شرط، آزمون برقراری فرضیه انتظارات واقعی و سپس آزمون همبستگی مثبت با استفاده از آزمون های ناپارامتری چیاپوری و همکاران؛ و استفاده از تعداد زیادی از متغیر توضیحی شامل سن، جنس، تحصیلات و درآمد و استفاده از آمار بیمه گزاران از پیشبرهای تجربی این نوشتار در ادبیات شکل گرفته درباره اقتصاد بیمه در ایران است. نتایج به دست آمده، نشان می دهد که انتظارات واقعی و همبستگی مثبت بین ریسک و پوشش بیمه برقرار بوده و در نتیجه، وجود کژمنشی یا کژگزینی در صنعت بیمه اتومبیل ایران تایید می گردد. این یافته، بیانگر ناکارآیی صنعت بیمه می باشد.
    کلیدواژگان: بیمه اتومبیل، تئوری قراردادها، اطلاعات نامتقارن، کژگزینی، کژمنشی، آزمون های ناپارامتری
  • حسین صادقی، مهدی ذوالفقاری، رحمان آرام صفحه 159
    آب به عنوان یکی از مهم ترین منابع تامین نیاز بشر در زندگی روزمره نقش حیاتی ایفا می کند. لذا آگاهی از میزان تقاضای مورد نیاز آب جهت اعمال سیاست گذاری های لازم در راستای مدیریت تقاضا، از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. در این مقاله، تقاضای روزانه آب شهر تهران برای یک دوره هفت ساله با استفاده از روش های غیرخطی شبکه عصبی مصنوعی و فرایند خطی ARMA مدل سازی گردید و در ادامه تقاضای روزانه آب شهری برای ده روز آینده پیش بینی گردید. در طراحی شبکه عصبی مصنوعی، عوامل موثر بر تقاضای روزانه آب شهری، دمای هوا(حداقل، حداکثر و متوسط)، روزهای هفته، ایام تعطیلات و روزهای خاص در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از بکارگیری معیارهای ارزیابی دقت پیش بینی، نشان می دهد که شبکه عصبی مصنوعی در پیش بینی تقاضای روزانه آب شهر تهران نسبت به مدل ARMA از قدرت بالاتری برخوردار می باشد.
    کلیدواژگان: تقاضای آب، پیش بینی، شبکه های عصبی مصنوعی، ARMA
|
  • Alireza Kazerooni, Siavash Mohammadpoor, Majid Feshari Page 3
    The main objective of this paper is to investigate the effect of currency devaluation on the trade balance of Iran by using J and S curve approaches over the period of 1976-2007.For this purpose, we used the Johansen’s co-integration approach and impulse response function for the long run and short run analysis, respectively. The empirical results reveal that currency devaluation has a negative effect on the Iranian trade balance in long run as well as short run and reject the J and S curves hypothesis for Iran. Overall the empirical findings of the J and S suggest that the trade balance of Iran does not improve as a result of currency devaluation.
    Keywords: Trade Balance, Currency Devaluation, J, S Curves
  • Akbar Komijani, Ali Bagherzadeh Page 21
    Agricultural economists have indicated that the rate of return of expenditures on agricultural R&D is relatively favourable. Alston and Evenson (2007) say that the R&D expenditure is the core variable for the productivity factor. In this study, at first the impact of international agricultural research and human capital was estimated on productivity by Almon lag model and in the next step the rate of return international agricultural R&D on the agricultural sector of Iran was calculated. The result showed that the international R&D in agricultural sector affects on productivity after 4 years and this effect will last for 3 years. The long term coefficient of international agricultural R&D is 0.18 and the internal rate of return (IRR) was calculated up to 38% in productivity models of Iran during the period of 1979- 2008 (1358-1387) which is lower than the average rate in developing countries.
    Keywords: TFP, Divisia Index, International Agricultural R, D, Almon Model, IRR
  • Ali Asghar Esfandiary, Najmeh Sadat Mousavi Page 41
    This study deals with Iranian business cycles and analysis of their causes. In this study the time series of variables consisting national income and the other influential variables in creating business cycles have been used and all the data with annual frequency are considered as logarithmic and the fixed price of 1997. The period of study is between 1971 and 2007. In other to extract the business cycles, the statistic at method of Hodrick-Prescott Filter (HP) was used and the Business Cycles Indicators of lag. Lead and coincident variables were recognized. After wards, the lead variable were analyzed based on linear regression model of business cycles and also on the advanced econometric method called Generalized Method of Moment (GMM), and the contribution of each above variables were determined in creating fluctuations of real gross domestic product (GDP). The estimated coefficients showed that the oil & gas export variables have a positive impact and the oil price variable has had negative impact on business cycles in Iran.
    Keywords: Business Cycles, Hodrick, Prescott Filter (HP), Business Cycles Indicators, Generalized Method of Moments (GMM)
  • Jafar Ebadi, Mahmood Motevasseli, Ali Nikoo Nesbati Page 87
    In recent years many scholars have discussed the impact of development on democracy. In this article, by using a comparative study approach, we review the literature of the effect of development on democracy. We also, focus on recent debates, provided by Acemoglu (2001-2009) and his colleagues and Ingelhare and Welzel (2001-2009) who have offered two opposite views regarding the matter. Our aim is to compare the effective democracy with electoral democracy. While electoral democracy includes just the elections, Effective democracy includes genuine autonomous choice and the extent to which elites actually follow legal norms or elite integrity.This article shows that effective democracy will put an end to dispute about the effect of development on democracy and a minimum level of development is required for reaching to effective democracy. Therefore our findings theoretically reject Acemoglu and his colleagues’ view that development does not have any effect on democracy. Also, in this article it is shown that contrary to Ingelhare and Welzel’s theory there is not a linear relation between development and democracy and still many unsolved problems prevail.
    Keywords: Development, Democracy, Electoral Democracy, Effective Democracy, Modernization
  • Mohsen Pour Ebadollahan Covich, Hossein Asgharpur, Firouz Fallahi, Hassan Abdi Page 111
    With regard to the significance and high proportion of Iranian manufacturing industrie's export in non_oil export basket and their impact on balanced economic growth in Iran, it is essential that effective factors on the manufacturing industrie's export be investigated. This paper investigates the impact of human capital on the export of Iranian industries, using a panel data set of 2-digit ISIC manufacturing industries at Iranian provinces level, over the period 2000-2007. For that purpose, we use the number of workers with higher education degree (as a proxy for human capital) to examine the effect of human capital on the export of the manufacturing industries. The results show that human capital, manufacturing value added and nominal exchange rate have positive and significant effects on the export of the manufacturing industries. In addition, the domestic demand of manufacturing goods and terms of trade have significant negative effects on these industries export. Therefore, any effort to expand the higher education is highly recommended.
    Keywords: Human Capital, Manufacturing Industrie's Export, Panel Data, Iranian Provinces
  • Gholamreza Keshavarz Haddad, Monireh Amirkhanloo Page 131
    Classical theory of asymmetric information predicts a positive correlation between risk and insurance coverage. Using a sample of 69553 policyholders in Iran Insurance Company with optional items in the car’s body insurance contract, which provides significant and relevant information on the preferences of costumers, this research intends to test the prediction. Statistical tests have been conducted by the conditional independence Bivariate Probit model and Nonparametric Statistics which have been pioneered in Chiappori and Salanie (2000) and Chiappori et al (2006).The distinctive feature of the research is the use of individual data of policyholders in the oligopolistic Iran’s Insurance market. Our findings confirm realistic expectation and positive correlation in Iran’s Automobile Insurance Market (IAIM), which indicates a strict evidence of Adverse Selection or Moral Hazard in the market. These results imply inefficiency in IAIM and the existence of informationally inconsistent insurance contracts in the insurance industry of Iran.
    Keywords: Automobile Insurance, Contract Theory, Asymmetric Information, Adverse Selection, Moral Hazard, Nonparametric Inference
  • Hossein Sadeghi, Mahdi Zolfaghari, Rahman Aram Page 159
    Water is one of the most importance sources for provision of the human needs that plays a vital role in current life. Therefore awareness about water demand is important for necessary policy making for demand management. In this paper we modeled Tehran water daily demand by nonlinear Artificial Neural Network and linear process of ARMA for a 7 years period and forecasted the urban water daily demand for 10 days. The effective factors on urban water daily demand in designing of neural network are temperature (minimum, average, maximum), week days, holidays and special days. Results present that artificial neural network have higher power than ARMA in forecasting the Tehran city water daily demand on the basis of indicators of forecast accuracy valuation.
    Keywords: Demand Water, Forecasting, Artificial Neural Networks, ARMA