فهرست مطالب
نشریه متافیزیک
سال دوم شماره 2 (پیاپی 8، پاییز و زمستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/08/25
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 1شهاب الدین سهروردی (587-549 ه.ق) در کتاب مهم خود، حکمه الاشراق، ادعا می کند که نظریه قیاسات ارسطو را با کاهش تعداد قواعد آن ساده کرده است، به گونه ای که با همین تعداد اندک قواعد، اعتبار تمام ضرب ها قابل اثبات است. این کار (ساده سازی نظریه قیاسات ارسطو) با تحویل تمام قضایای سالب حملی و جزئی به قضایای موجب کلی و ارائه دو قاعده فرازبانی، یکی برای شکل دوم و دیگری برای شکل سوم قیاس صورت گرفته است. این مقاله به شرح بخش غیرموجه نظریه قیاس سهروردی پرداخته است و ادعای او را در مورد ساده کردن نظریه قیاس ارسطو بررسی می کند.
کلیدواژگان: شهاب الدین سهروردی، نظریه قیاس غیرموجه ارسطویی، عکس -
صفحه 11در این مقاله امکان نقد قوه حکم به مثابه یک کل را بر اساس نظریه قوای ذهن و متناظر با آن قوای شناختی و تقسیم بندی فلسفه توضیح خواهیم داد و ضرورت آن را بر اساس نظریه گذار و ماهیت ذهنی آن، بدون در نظر گرفتن اقتضائات و نتایج اخلاقی آن، بررسی خواهیم نمود و ملاحظه خواهیم کرد که تحقق گذار فقط از رهگذر کارکرد تاملی قوه حکم امکان پذیر است. بنابراین مبنای ضرورت نقد قوه حکم، کارکرد تاملی قوه حکم خواهد بود. اما در خصوص مبنای امکان نقد قوه حکم، تامل صرف را که کارکرد خاصی از قوه حکم تاملی است به عنوان مبنای امکان احکام زیباشناختی یا نقد قوه حکم در نظر خواهیم گرفت و کارکرد تاملی قوه حکم را به عنوان مبنای امکان احکام غایت شناختی، تا تصویر کاملی از مبنای امکان و ضرورت نقد قوه حکم به مثابه یک کل، ارائه دهیم.
کلیدواژگان: گذار، کارکرد تعینی، کارکرد تاملی، تامل، تامل صرف یا زیباشناختی -
صفحه 31ارسطو در کتاب ارغنون (Aristotle،1949:9،30a،15-19) به صراحت بیان می کند که در یک قیاس حملی، اگر صغری مطلقه (عاری از جهت) و کبری ضروری باشد، نتیجه قیاس نیز ضروری است. این نظر ارسطو که در واقع تخطی از قاعده منطقی مشهور تئوفراستس(تبعیت نتیجه از اخس مقدمتین) محسوب می شود، منشا منازعات و مشاجرات فراوانی در طول تاریخ منطق گردیده است. منطق دانان و مورخان مشهور منطق در قرن بیستم همانند «نیکولاس رشر» و «بکر» بر این نظرند که این دیدگاه ارسطو تنها در صورتی قابل توجیه و قابل دفاع است (لااقل در شکل اول قیاس) که جهت ضرورت در کبری، جهت محمول تلقی شود که خود نوعی جهت شیء (modality de re) است. امروزه به خوبی می دانیم که جهت محمول (عقدالحمل) پیوند و ارتباط استوار و تنگاتنگی با جهت فلسفی و متافیزیکی دارد بنابراین دیدگاه ارسطو دایر بر اعتبار چنین قیاساتی، تفسیر وجودی و فلسفی جهات را در دستگاه منطقی وی آشکار می سازد.
شیخ شهاب الدین سهروردی (شیخ اشراق) در نظریه «ضرورت بتاته» با پایه قرار دادن همین جهت فلسفی و متافیزیکی، جهت ضرورت، امکان و امتناع را در بدو امر وصف محمول تلقی می کند و در مرحله بعد جهت حمل (جهت نسبت) را تنها در جهت ضرورت منحصر می داند. انحصار وصف ضرورت برای جهت حمل و نسبت (با شرط وجود جهتی در محمول) همان است که به آن «ضرورت بتاته» می گویند. نظریه وی را در باب جهت امکان محمولی که مهم ترین بخش این نظریه است به صورت زیر می توان در منطق موجهات جدید صورت بندی کرد.
(«x) (àAx É à Bx) o (»x) □ (àAx É à Bx)در مقاله حاضر پس از مروری بر سیر تاریخی بحث، ضمن تاکید بر نقش جهت محمول در محاسبات منطق ارسطویی- سینوی نشان داده می شود که نظریه ضرورت بتاته سهروردی اولا: به لحاظ نحوی در نظام QS5 قابل اثبات و ثانیا: به لحاظ معنایی در مدل متناظر این نظام (مدل تعادلی-تجانسی جهان های ممکن) قابل توجیه و تبیین است.
کلیدواژگان: جهت محمول، جهت فلسفی و متافیزیکی، نظریه ضرورت بتاته، مدل تعادلی - تجانسی جهان های ممکن -
صفحه 43مفهوم مجموع، به عنوان گروهی از اشیایی که هیچ گونه ترکیب حقیقی میان آنها محقق نیست و از اجتماع آنان نیز هیئت و وضعی جدید حاصل نمی شود، یکی از عناصر بنیادین بخشی از مسائل فلسفی را تشکیل می دهد. به همین سبب نحوه وجود مجموع می تواند تاثیر مستقیمی بر مباحث مختلف فلسفی بگذارد. در این میان، گروهی از فیلسوفان مسلمان برای مجموع، وجودی حقیقی در نظر می گیرند و در مقابل عده ای نیز وجود مجموع را امری اعتباری محسوب می کنند. اکثر حکمای مسلمان عدد را موجودی حقیقی می پندارند که بر اشیای خارجی عارض می گردد. پذیرش این نظریه از مجرای باور به وجود حقیقی مجموع می گذرد. از طرفی دیگر بخشی از برهان های ابطال تسلسل همچون برهان مبتنی بر مجموع و برهان وسط و طرف نیز وجود حقیقی مجموع را به عنوان یکی از مقدمات مستور خود پذیرفته اند. در این مقاله پس از ایضاح صورت مسئله دیدگاه مخالفان وجود حقیقی مجموع با نظر به استدلال های آنان بررسی می گردد. در مرحله بعد با معرفی پارادوکس راسل ارتباط آن را با بحث نحوه وجود مجموع روشن ساخته، نشان می دهیم که پذیرش وجود حقیقی برای مجموع نتایج مسئله برانگیزی دارد که سبب می شود به کارگیری اصطلاحاتی همچون «مجموع موجودات عالم» نادرست گردد.
کلیدواژگان: مجموع، عدد، تسلسل، ابن سینا، ملاصدرا، پارادوکس راسل -
صفحه 63اصطلاح «ضد واقع گرایی» نخستین بار توسط مایکل دامت، فیلسوف معاصر تحلیلی، معرفی شد. اما بحث وی نه در باب وجود یا عدم وجود طبقه ای خاص از اشیاء، بلکه پیرامون احکام و تصدیقات زبانی است. در نگاه او، برای حل منازعات متافیزیکی، به ویژه مناقشه میان واقع گرایی و ضد واقع گرایی، ابتدا باید نظریه معنایی باکفایت در باب معانی احکام، و نیز مفهوم مناسبی از صدق را انتخاب کرد. در این صورت، می توان نزاع میان این دو رهیافت را به منازعه ای در باب معنای احکام مذکور تبدیل کرد. دامت با انتقاد از موضع واقع گرایان معتقد است که نمی توان در باب معنا و نیز صدق و کذب احکام زبانی قضاوتی داشت مگر آنکه پیشاپیش، شواهد مناسبی برای این کار در دست داشته باشیم. فهم یک جمله، در نظر دامت، عبارت است از ظرفیت و توانایی تشخیص اینکه چه چیزی شاهدی له یا علیه آن جمله محسوب می شود. به همین دلیل، در رهیافت ضد واقع گرایانه، هیچ تضمینی وجود ندارد که هر جمله ای، به طور متعین، صادق یا کاذب باشد. به عبارتی، نمی توان تایید کرد که هر حکمی، مستقل از معرفت و توانایی های انسانی در وارسی شواهد، لزوما یا صادق است یا کاذب، ادعایی که مدافعان واقع گرایی بر آن تاکید می کنند. در نگاه واقع گرایان، جهان یا به گونه ای است که حکمی مفروض بر آن اساس صادق است و یا نه، که در این صورت حکم مذکور کاذب خواهد بود، و این صادق یا کاذب بودن مستقل از معارف ما در این باره است. در این نوشته، پس از معرفی دو رهیافت واقع گرایی و نا-واقع گرایی، و نیز طرح موضع ضد واقع گرایانه دامت، رابطه آن را با نظریه معنای مورد نظر وی بررسی و تبیین خواهیم کرد.
کلیدواژگان: مایکل دامت، واقع گرایی، ضد واقع گرایی، شهودگرایی، نظریه معنای تحقیق گرایانه -
صفحه 79آزادی یک مفهوم اساسی در فلسفه کانت است که در هر دو بخش نظری و عملی فلسفه او نقش دارد هر چند نقش آن در فلسفه عملی بسیار مهم تر است. کانت در فلسفه اخلاق خود آزادی را مبنای استدلال بر اخلاق قرار داده است و برای رفع این نگرانی که شاید اخلاق چیزی جز توهم نباشد چنین استدلال می کند که اگر ما دارای اراده ای آزاد باشیم در آن صورت اخلاق واقعی است و قانون اخلاق برای همه ما معتبر است. در این مقاله به بررسی نقش آزادی در فلسفه اخلاق کانت مخصوصا با توجه به دو کتاب مهم وی در زمینه فلسفه اخلاق، بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق و نقد عقل عملی پرداخته ایم.
کلیدواژگان: کانت، فلسفه اخلاق، آزادی، اراده، خودآیینی، عقل عملی -
صفحه 93مقاله حاضر نحوه نگرش دو متفکر اسلام و مسیحیت یعنی توماس آکوئینی و ملاصدرای شیرازی را نسبت به مسئله حدوث و قدم عالم بررسی می کند. توماس آکوئینی با دو اندیشه متفاوت روبروست: یکی قدم عالم که مبتنی بر نظریه ارسطو و پیروان اوست؛ و دیگری حدوث زمانی عالم که برگرفته از متون مقدس مسیحی است. وی دلایل مطرح شده بر اثبات قدم زمانی عالم را قانع کننده نمی داند و مورد نقد قرار می دهد. آکوئینی اگرچه حدوث زمانی عالم را می پذیرد ولی تنها نگاه تعبدی به آن دارد و در پایان، مسئله حدوث و قدم عالم را جدلی الطرفین می داند. در مقابل، صدرالدین شیرازی ضمن پذیرش حدوث زمانی عالم، نقطه آغازی برای آن قائل نمی شود و آن را از دریچه بدیع حرکت جوهری اثبات می کند؛ بنابراین با رویکردی عقلانی جدای از تعبد در جایگاهی رفیع نسبت به توماس آکوئینی قرار می گیرد.
کلیدواژگان: حدوث، قدم، عالم، عقلانیت، ایمان، ملاصدرا، توماس آکوئینی
-
Page 1Shihāb al-Dīn al-Suhrawardī (d. 1194), in his most important book, Hikmat al-Ishrāq, claims that he has simplified the Aristotelian theory of syllogism by reducing its many rules to a few by which the validity of all moods can be proven. This is done by reducing all negative and particular categorical propositions to universal affirmative propositions and introducing two meta-language rules, one for the second and the other for the third figure. This article is an exposition of the non-modal part of his syllogism and an examination of his claim to simplifying the Aristotelian theory of syllogism.Keywords: Shihab, al, Din Suhrawardi, Aristotelian non, modal syllogism, conversion
-
Page 11The present article deals with two distinct subjects: 1) possibility and necessity of Kant’s third critique, 2) groundwork of this possibility and necessity. With regard to the first subject we will investigate fundamental role of theory of faculties of mind, cognitive faculties and division of philosophy in relation with mere possibility of third critique and then study its necessity according to the theory of transition. Eventually about second subject we examine important and basic role of two factors, namely reflective function and mere reflection, in order to show a complete picture of groundwork of possibility and necessity of third critique as a whole.Keywords: transition, determinative function, reflective function, reflecting, mere reflection (aesthetic reflection)
-
Page 31Aristotle in the Organon (1949: 9,30 a, 15-19) explicitly states that in a categorical syllogism when the minor premise is absolute (without modality operator) and the major is necessary, the conclusion will be necessary too. This Aristotle's view has been the source of many conflicts and disputes in the history of logic. The famous logicians and historians of logic in the twentieth century as "Nicholas Rescher" and "Becker" believe that Aristotle's view is justifiable and defensible (at least compared to the first figure) only if, the modality of major premise is considered as the property of predicate (modality de re). Today, we know very well that the modality of predicate is closely linked to Metaphysical and philosophical Modality. “Shihab al-Din al- Suhrawardi” in the theory of "Decisive (Battateh) Necessity” by accepting this base, explicitly states that, in the beginning, the modality must be mentioned as a part of the predicate and then the modality of relation or copula is summarized and reduced to necessity. The modern formalization of the most important part of this theory is as follows: ("x) (àAx É à Bx) º ("x) □ (àAx É à Bx) This paper discusses the historical overview of the metaphysical modality firstly and then shows that the theory of "Decisive Necessity” is true and justified in a model of modal logic with equivalent accessibility relation and homogeneous possible world view (fixed domain).Keywords: modality of predicate, metaphysical modality, theory of decisive necessity, equivalent, homogeneous model of possible worlds
-
Page 43Concept of “collection” as a group of things that lack real composition and do not end in a new situation and configuration is one of the fundamental elements of some philosophical problems. So, the issue concerning the mode of existence of collection can make direct effect on different philosophical subjects. Some Muslim philosophers believe that the collection possesses a real existence and others consider it as an ideational entity. Most Muslim philosophers assume that numbers are real accidents of concrete things and this view seems to be dependent on their belief in the real existence of the collection. On the other hand, some parts of arguments for the impossibility of infinite regress such as the argument from collection and the argument from middle and side assume the real existence of the collection as one of their hidden premises. In this paper, after the exposition of the problem, views of the opponents of real existence of the collection and their arguments are examined. In the next step, the relation of Russell’s paradox and the mode of the existence of collection is explained. We conclude that acceptance of real existence for the collection has controversial results that make some expressions like “the collection of all existents” lack any reference.Keywords: collection, number, infinite regress, Mulla Sadra, Ibn Sina, Russell's paradox
-
Page 63Anti-realism was first introduced by Michael Dummett, the contemporary analytic philosopher. He has always preferred to discuss about statements and assertions (instead of entities), such as statements in the past tense, statements about the physical world, and so on. Based on his approach to metaphysical problems, we should initially choose an appropriate model of meaning and a proper conception of the notion of truth applicable to the statements. By doing so, the dispute between realism and anti-realism can be rendered to a disagreement on the kind of meaning the statements may have. After criticizing the realist approach, he goes on to claim that without having proper evidence, we cannot judge on meaning and truth or falsity of linguistic statements. To understand a sentence, Dummett says, is to have the capacity of recognizing what would be counted as evidence for or against it. Therefore, an anti-realist believes that there is no guarantee for every sentence to be certainly true (or false). Or, it cannot be approved for each statement to be necessarily true or false, independently of our knowledge and relevant abilities. An adherent of realism, by contrast, admits the principle of bivalence and acknowledges that sentences are true or false because of the reality existing independently of us. In this essay, after introducing Dummett’s anti-realist approach and his criticisms on realism, I am going to discuss about and explain the correlation between his desired theory of meaning and anti-realism.Keywords: Michael Dummett, realism, anti, realism, intuitionism, verificationist theory of meaning
-
Page 79Freedom is a fundamental concept in Kant's philosophy, including theoretical and practical philosophy, though its role in the latter is more significant. In his philosophy of ethics Kant considers freedom as the basis of his reasoning for ethics and in order to rule out the view that considers ethics as illusion he maintains that if we possess a free will, then ethics will turn out to be real and ethical laws will be valid for all. This article is an attempt to study the role of freedom in Kant's philosophy of ethics with special reference to his two main books on practical reason, namely, The Foundations of the Metaphysics of Ethics and Critique of Practical Reason.Keywords: Kant, philosophy of ethics, freedom, will, autonomy, practical reason
-
Page 93This paper investigates the attitudes of two Islamic and Christian thinkers, Saint Aquinas and Mulla Sadra Shirazi, about occurrence and eternity hypothesis issue. Aquinas faces two ideas. The first approach is eternity of the world based on Aristotle's theory and his followers; another approach is the world temporal occurrence derived from Christian scriptures. Aquinas believes that the reasons presented for proving the world's occurrence are not convincing and therefore criticizes them. Although he accepts the universe occurrence he has a worshiping view to it and finally regards the world's eternity and occurrence as an antinomical problem. In contrast, Mulla Sadra who has accepted the occurrence does not consider a starting point for the issue and in turn tries to prove it by Substantial Motion approach and therefore regardless of worship aspect of the issue and by employing a rational approach he gains a higher status than Aquinas.Keywords: occurrence, eternity, world, rationality, faith, Mulla Sadra, Aquinas
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.