فهرست مطالب

اقتصاد کشاورزی و توسعه - پیاپی 41-42 (بهار و تابستان 1382)

فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه
پیاپی 41-42 (بهار و تابستان 1382)

  • تاریخ انتشار: 1382/05/07
  • تعداد عناوین: 10
|
  • محمد عبداللهی عزت آبادی، بهاءالدین نجفی صفحه 1
    در مطالعه حاضر پس از اندازه گیری نوسان های تصادفی و غیر تصادفی قیمت پسته در ایران، امکان استفاده از بازارهای آتی واختیار معامله در کاهش این نوسانها بررسی شد. نتایج نشان داد که نزدیک به 50 در صد از نوسانهای قیمت پسته در سطح تولید کننده تصادفی و پیش بینی نشدنی است و به ابزاری مناسب جهت کاهش این نوسان ها نیاز است. پس از محاسبه قیمتهای آتی، قیمت انقضا و حق معامله، در بازارهای آتی و اختیار معامله، نسبت تامین، اندازه قرارداد و...، بررسی های اولیه نشان داد که محصول پسته از تمامی جهات برای معامله در بازارهای آتی و اختیار معامله مناسب است. به این نکته نیز می باید توجه کرد که نتیجه گیری فوق بدون در نظر گرفتن دیدگاه های ریسکی پسته کاران است و برای اظهار نظر نهایی باید در مطالعات آینده به این مسئله توجه شود.
    کلیدواژگان: نوسانهای قیمتی، بازار آتی، بازار اختیار معامله، نسبت تامین، پسته
  • علی اصغر بانویی، ملیکا محمدپور، سارا اکبری مهربانی صفحه 27
    در مطالعه حاضر پس از اندازه گیری نوسان های تصادفی و غیر تصادفی قیمت پسته در ایران، امکان استفاده از بازارهای آتی واختیار معامله در کاهش این نوسانها بررسی شد. نتایج نشان داد که نزدیک به 50 در صد از نوسانهای قیمت پسته در سطح تولید کننده تصادفی و پیش بینی نشدنی است و به ابزاری مناسب جهت کاهش این نوسان ها نیاز است. پس از محاسبه قیمتهای آتی، قیمت انقضا و حق معامله، در بازارهای آتی و اختیار معامله، نسبت تامین، اندازه قرارداد و...، بررسی های اولیه نشان داد که محصول پسته از تمامی جهات برای معامله در بازارهای آتی و اختیار معامله مناسب است. به این نکته نیز می باید توجه کرد که نتیجه گیری فوق بدون در نظر گرفتن دیدگاه های ریسکی پسته کاران است و برای اظهار نظر نهایی باید در مطالعات آینده به این مسئله توجه شود.
    کلیدواژگان: ماتریس حسابداری اجتماعی، داده و ستانده، ماتریس ضرایب فزاینده
  • کاظم یاوری، نادر مهرگان صفحه 53
    یکی از مشکلات ساختاری بخش کشاورزی در اقتصاد ایران، جریان سرمایه از این بخش به بخشهای دیگر اقتصادی است که سیاستهای حمایتی دولت از این بخش تا کنون در کاهش این جریان چندان موثر نبوده است. در مقاله حاضر با ارایه تفسیری از نظریه درآمد دایمی، عوامل موثر بر جریان سرمایه از بخش کشاورزی به بخشهای دیگر تجزیه و تحلیل می شود. نتایج تجربی مقاله نشان می دهد که افزایش درآمد دایمی در بخش کشاورزی و صنعت بر تشکیل سرمایه در بخش کشاورزی اثر مثبت خواهد داشت. ولی افزایش درآمد دایمی بخش خدمات بر تشکیل سرمایه در بخش کشاورزی اثر منفی دارد و باعث خروج سرمایه از این بخش می شود.
    کلیدواژگان: بخش کشاورزی، رابطه بین بخشی، تشکیل سرمایه، درآمد دائمی
  • محمود حاجی رحیمی، جواد ترکمانی صفحه 71
    با توجه به نقش اساسی بخش کشاورزی در اقتصاد ایران، بررسی عوامل موثر بر رشد این بخش و تاثیر این بخش بر رشد عمومی اقتصاد از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین منظور مطالعه حاضر در چارچوب الگوی تحلیل مسیر انجام گرفته است.
    نتایج این مطالعه نشان می دهد که ارزش افزوده بخش خدمات، سرمایه گذاری بخش خصوصی در کشاورزی، سرمایه گذاری دولت در کشاورزی، ارزش افزوده بخش نفت و گسترش فناوری دارای اثر مثبت و معنی دار، و رابطه مبادله یا نسبت شاخص قیمت محصولات کشاورزی به شاخص قیمت کل اثر منفی و معنی دار بر ارزش افزوده بخش کشاورزی داشته است. همچنین ارزش افزوده بخش کشاورزی دارای بیشترین اثر مثبت بر ارزش افزوده کل بوده است.
    کلیدواژگان: رشد اقتصادی در ایران، رشد بخش کشاورزی، الگوی تحلیل مسیر
  • مجید صباغ کرمانی، میرعبدالله حسینی صفحه 91
    هدف اصلی نگارش این مقاله بررسی و امکان چگونگی شکل گیری بورس منطقه ای تخصصی منتخبی از محصولات کشاورزی و تاثیر آن بر توسعه کشاورزی کشور است. بدین منظور ابتدا مشخصه های مهم و تعریف بورس کالایی و سپس مبانی نظری آن و چارچوب قراردادهای آتی ارایه می شود. در قسمت بعد آثار بورس کالایی از حیث اصلاح ساختار، توسعه فعالیتها و بهبود توان صادراتی ارزیابی می گردد. سپس ضمن ارایه مزایای شکل گیری بورس کالایی با ارایه تصویری از ساختار بازار محصولات کشاورزی ایران به انتخاب و معرفی برخی از کالاهای دارای پتانسیل مناسب بری تشکیل بورس کالای تخصصی منطقه ای محصولات کشاورزی پرداخته و در پایان نیز جمع بندی و نظرات ارایه می شود. به طور کلی برای راه اندازی و توسعه بورسهای تخصصی کالا در کشور سه مزیت اصلی اصلاح ساختار اقتصاد، رشد فعالیتهای مرتبط و بهبود توان صادراتی را می توان بر شمرد. یکی از مسایل مهم اقتصاد ایران، گسترش اقتصاد غیر رسمی و یا زیرزمینی است. شکل گیری بورس کالا و اصلاح این ساختار موجب می شود شبکه غیر رسمی خرید و فروش محصولات کشاورزی به شبکه رسمی کشور تبدیل شود و نظام مالی پایداری شکل گیرد. بدین ترتیب وجود بازار سیال و نقد تنگناهای توسعه تولید بخش کشاورزی تا آنجا که مربوط به کمبود عوامل و منابع مالی است برطرف می شود. بورس کالا همچنین می تواند با توجه به فرایندهای حاکم بر نظام تجارت بین الملل، زمینه ای فراهم سازد تا از آن طریق کیفیت کالا و استاندارد شدن مشخصات محصولات ارتقا یابد.
    از مزایای شکل گیری بورسهای تخصصی کالا همچنین به مواردی مانند محدود شدن حجم مبادلات غیر رسمی، حاکم شدن و رسمیت یافتن ساز و کار نظام عرضه و تقاضا، گرایش سرمایه گذاری ها از بخش غیر مولد، تخصیص بهینه بین زمانی منابع، کاهش هزینه های مبادلاتی در فرایند بازار رسانی و... اشاره خواهد شد.
    کلیدواژگان: بازاربورس‎کالایی، بخش‎کشاورزی، ‎بهبودصادرات، اصلاح‎ساختاری، اقتصادزیرزمینی، ایران
  • حمید بلالی، صادق خلیلیان صفحه 117
    محدودیت عامل سرمایه و وضعیت اقتصادی کشور، این تفکر را القا می کند که سرمایه گذاری باید در فعالیتهای مهم محرک اشتغال و با ضریب اشتغال زایی بالا صورت گیرد. در بخشهای گوناگون اقتصادی و در دوره های مختلف، به سبب متفاوت بودن ساختار و ترکیب فن آوری بکار رفته، اثر سرمایه گذاری در ایجاد فرصتهای شغلی متفاوت بوده است. لذا به منظور هدایت مطلوب سرمایه گذاری و پیش بینی میزان فرصتهای شغلی حاصل از این عامل و استفاده از آن در برنامه ریزی ها باید نحوه تاثیر گذاری سرمایه بر ایجاد اشتغال در بخشها و فعالیتهای مختلف معین و مشخص باشد. هدف از این تحقیق تعیین تاثیر سرمایه گذاری بر ایجاد اشتغال در بخش کشاورزی بوده است. تحقیق حاضر بر اساس "رهیافت تقاضای نیروی کار " انجام گرفته و در آن فرض شده است که اشتغال به سبب نامحدود بودن عرضه نیروی کار، معادل با تقاضای نیروی کار است. همچنین در الگوی تجربی تعیین شده، متغیر اشتغال تابعی از سرمایه گذاری، ارزش افزوده و دستمزد نیروی کار در نظر گرفته شده است. برای انجام این تحقیق از تحلیل سری های زمانی استفاده شده و بررسی پایانی متغیرها از طریق متغیرها از طریق آزمونهای ریشه واحد و شکست ساختاری و همچنین بررسی همگرایی متغیرها از روش آزمون همگرایی یوهانسن صورت پذیرفته است. نتایج حاصل نشان می دهد که متغیرها دارای شرایط آزمون همگرایی هستند و در بین آنها یک بردار همگرایی یا رابطه تعادلی دراز مدت وجود دارد. برای بررسی پویایی های کوتاه مدت و ارتباط آن با روابط درازمدت از الگوی تصحیح خطای برداری (VEC) استفاده شده که نتایج آن رابطه ای مثبت بین سرمایه گذاری و اشتغال را در بخش کشاورزی نشان می دهد.
    کلیدواژگان: سرمایه‎گذاری، اشتغال، بخش کشاورزی، تحلیل سریهای زمانی، الگوی خودتوضیح برداری، الگوی تصحیح خطای برداری
  • نعمت الله اکبری، مرتضی سامتی، ولی الله هادیان صفحه 137
    یکی از مهمترین بخشهای اقتصاد ایران بخش کشاورزی به شمار می آید که حدود 23 درصد تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است. از طرف دیگر چون تامین غذای مورد نیاز مردم و امنیت غذایی از وظایف عمده و مهم دولت است، رشد و توسعه بخش کشاورزی همواره مدنظر مقامات سیاسی و اقتصادی کشور بوده است. در این راستا دولت هر ساله اقدام به برنامه ریزی و صرف مخارجی جهت توسعه این بخش می کند. بدین لحاظ در این مقاله سعی می شود با بررسی تاثیر هزینه های دولت بر ارزش افزوده این بخش، نقش هر یک از این هزینه ها در بخش کشاورزی تعیین شود. برای بررسی تاثیر هزینه های دولت بر ارزش افزوده بخش کشاورزی طی دوره 1350-1378، ابتدا به معرفی مدل مورد نظر و سپس به براورد این مدل با استفاده از روش 3SLS اقدام می شود. این مدل بر اساس سیستم معادلات همزمان و تاثیر متقابل متغیرها بر روی یکدیگر طراحی شده است.
    در نهایت، با استناد به این مدل و ضرایب محاسبه شده، این نتیجه به دست می آید که موثرترین متغیر تاثیر گذار بر ارزش افزوده بخش کشاورزی، هزینه های تحقیقات و آموزش دولت در این بخش است که بعد از آن هزینه های عمرانی دولت قرار دارد. هزینه های جاری دولت و یارانه های پرداختی دولت به تولید کنندگان دراین بخش از لحاظ آماری تاثیر معنی داری بر ارزش افزوده، بخش کشاورزی ندارد. با توجه به ناایج این تحقیق پیشنهاد می شود که دولت برای توسعه بخش کشاورزی اقدام به صرف هزینه های بیشتری در امر تحقیق و آموزش در بخش کشاورزی کند.
    کلیدواژگان: ارزش‎افزوده بخش کشاورزی، هزینه های عمرانی دولت، هزینه های جاری دولت، هزینه های تحقیقات و آموزش دولت
  • علیرضا کرباسی، نجمه کامبوزیا صفحه 167
    ناپایداری و مخاطره آمیز بودن شرایط تولید در کشاورزی سبب شده است که تولید این بخش به عنوان فعالیتی توام با ریسک تلقی شود. از این رو به کارگیری ابزاری دقیق و موثر برای حمایت و تامین امنیت اقتصادی جمعیت فعال در بخش کشاورزی و افزایش قدرت تولید و بالا بردن سطح زندگی آنان مثمر ثمر خواهد بود. در این راستا بیمه محصولات کشاورزی می تواند یکی از این ابزارها به حساب آید. لذا در تحقیق حاضر با جمع آوری آمار و اطلاعات مقطعی و سری زمانی مربوط به استان سیستان و بلوچستان، کارکرد بیمه محصولات کشاورزی در سطح استان ضمن بررسی خصوصیات اجتماعی و اقتصادی کشاورزی مورد مطالعه قرار گرفته است. در این تحقیق به منظور تحلیل عوامل موثر بر تقاضا و نگرش کشاورزان نسبت به بیمه از مدل لوجیت استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که خدمات رسانی بیمه محصولات کشاورزی در سالهای اخیر با فراز و نشیبهایی همراه بوده و عوامل اقتصادی و اجتماعی متعددی بر پذیرش و تقاضای بیمه از سوی کشاورزان تاثیر گذاشته است. لذا تغییرات ساختاری در بخش کشاورزی و سیاستگذاری مناسب از سوی دولت می تواند در گسترش بیمه محصولات کشاورزی بسیار مفید باشد.
    کلیدواژگان: بیمه محصولات کشاورزی، مدل لوجیت، تقاضا، سیستان و بلوچستان
  • صفحه 187
  • صفحه 199