فهرست مطالب

اندیشه مدیریت راهبردی - سال پنجم شماره 2 (پیاپی 10، پاییز و زمستان 1390)

نشریه اندیشه مدیریت راهبردی
سال پنجم شماره 2 (پیاپی 10، پاییز و زمستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1391/03/23
  • تعداد عناوین: 7
|
  • حسن دانایی فرد صفحه 5
    برای اجرای جهت راهبردی ملی (جهاد اقتصادی) باید نوعی بسته مدیریتی طراحی شود. دستگاه مفهوم پردازی علمی-دانشگاهی کشور، وظیفه خطیر مدل سازی نظری فرآیند اجرای جهاد اقتصادی را بر عهده دارد. عملیاتی سازی این جهت راهبردی ملی در دستان مدیریت دولتی و در پیوندی تنگاتنگ با سیاستگذاران ایران اسلامی قرار دارد. این مقاله، مدل مفهومی مسیر تحقق جهاد اقتصادی را عرضه می کند تا فهم ملی بازیگران اصلی هرم حکمرانی ملی و نیز جامعه علمی و شهروندان فاضل کشور، ارتقا یابد. محوریت این مسیر در مفهوم «یکپارچگی سیاستی» یا «انسجام درون و بین سیاستی» متجلی می شود. نویسنده در طی این مقاله تلاش می کند با تشریح مدل، نحوه اجرای جهاد اقتصادی و چالش های فرارو را به زبانی علمی ولی آسان فهم تبیین کند.
    کلیدواژگان: جهاد اقتصادی، جهت راهبردی ملی، هرم حکمرانی ملی، انسجام سیاستی، الزامات مدیریتی
  • میثم لطیفی صفحه 25
    مطالعات میان رشته ای با تاکید بر علوم اسلامی، عرصه ای است که طی سال های گذشته، توجه بسیاری از دانشمندان و محققان را جلب کرده است. البته، یکی از مسائل عمده برای محققانی که وارد این عرصه شده اند، روش و فرایند پژوهش است. معرفی و تبیین روشی متقن و اتکاپذیر در پژوهش های میان رشته ای مدیریت اسلامی با تاکید بر منبع غنی و ارزشمند قرآن کریم، هدف اصلی این پژوهش است. بدین منظور، ضمن بررسی اجمالی مفاهیم تدبر و تفسیر قرآن و روش ها و گرایش های عمده تفسیری در علوم قرآنی، مطالعات میان رشته ای مدیریتی با صبغه قرآنی طی دهه اخیر، بررسی و راهبردهای پژوهش تدبر در قرآن، با تاکید بر پژوهش های مدیریتی تبیین شد. راهبردهای پژوهش تدبر در قرآن شامل راهبرد آیه محور، راهبرد سیاق محور، راهبرد سوره محور، راهبرد داستان محور و راهبرد مسئله محور است که به نحو استقرایی از دل پژوهش های مدیریت اسلامی دهه گذشته، استخراج شده اند. هر یک از راهبردهای مذکور، کارکردها، فرایند و نقاط قوت و ضعفی دارد که در این مقاله، بدان ها توجه شده است. بدین ترتیب، می توان ادعا کرد که راهبرد تدبر در قرآن، فرآیند واحدی ندارد بلکه بر اساس هدف و مسئله پژوهش، تسلط و مهارت و زمان در اختیار پژوهشگر می توان راهبردهای متمایزی را استخدام کرد. نهایتا اینکه اعتبار پژوهش های تدبر در قرآن، موضوعی است که در این مقاله با تاکید بر دو محور اتقان و افاده و سوالات متناظر و روش های ارزیابی آنها، بررسی شده است.
    کلیدواژگان: روش شناسی، روش تدبر در قرآن، روش تفسیر قرآن، مطالعات میان رشته ای، راهبرد پژوهش، طرح پژوهشی، مدیریت اسلامی، روایی
  • مصباح الهدی باقری، حسن سعدآبادی صفحه 57
    موضوع «رهبری معنوی» در ادبیات رایج مدیریت، موضوعی فوق العاده مهم و در عین حال، تک بعدی و نگاه به آن، عموما ابزاری و عینی است. نگاهی کوتاه به مقالات این زمینه نشان می دهد که مقصود از ویژگی های معنوی رهبران و رهبری معنوی در ادبیات علمی موجود، رهبری بر اساس معنویت منهای دین است. با توجه به غنای وافر تعالیم وحیانی و اسلامی صادر در این موضوع از یک طرف و محتوای پربار تاریخی آن (از صدر اسلام تا وقایع انقلاب اسلامی و دفاع مقدس) از طرف دیگر، می توان به ترسیم چارچوبی چندبعدی، نو و متمایز دست یافت. بنابراین، در این مقاله با مداقه و غور در طریقت و مشی فکری، عملی و مباشر یکی از سرداران دوران دفاع مقدس، سرلشکر پاسدار شهید احمد کاظمی تلاش می شود الگویی نظام مند از رهبری معنوی که بر اساس ارزش های معنوی اسلامی نهادینه شده و به معنای خدامحوری و خداباوری در همه امور و حرکت در جهت کسب مقام خلافت اللهی است، عرضه شود. در این تحقیق، با استفاده از نظریه داده بنیاد، مضامین و کدهای متعددی از 13 مصاحبه دوستان و نزدیکان شهید کاظمی استخراج شد و سرانجام به مدلی برای تبیین الگوی شکل گیری وجوه مختلف رهبران معنوی و روابطشان با پیروان دست یافت. در این مدل، عواملی همچون محیط رشد، پیش زمینه های موثر در مسیر رشد افراد، معرفت و خودسازی و ویژگی ها و رفتار های فرمانده منجر به ایجاد تولی روحی، فکری و رفتاری در نیروها می شود و فرآیند نفوذ اتفاق می افتد.
    کلیدواژگان: رهبری، دین و معنویت، رهبری معنوی، ارزش های اسلامی، احمد کاظمی، دفاع مقدس
  • نونا مومنی، احمدعلی خائف الهی، رضا اکبریان، حسن دانایی فرد صفحه 123
    رویکرد اخیر غرب به رهبری، عامل اساسی موفقیت رهبر را رشد و تعالی فردی او در شناخت خود و مدیریت استعدادها و توانمندی های درونی وی می داند که در قالب فرآیند توسعه فردی تبیین می شود. نقطه اوج و تعالی این رویکرد، نظریه رهبری اصیل است که با پشتوانه پژوهش های تجربی می گوید که رشد و تعالی فرآیند توسعه فردی رهبر، نه تنها بر عملکرد و رفتار رهبر، بلکه بر رشد و تعالی فرآیند توسعه فردی پیروان و متعاقب آن، بر عملکرد و رفتار آنها و در نهایت عملکرد جامعه، تیم و یا سازمان تاثیر می گذارد. این مقاله بر آن است تا با بهره گیری از مبانی فکری استاد علامه طباطبایی به مسائلی که مبانی و اصول نظریه رهبری اصیل -به عنوان آخرین نظریه مطرح در غرب- با آن روبه رو است پاسخ گوید. بنا بر اعتقاد استاد علامه طباطبایی، علوم تجربی نمی تواند به علم لازم و کافی درباره فرآیند توسعه فردی منتهی شود. همچنین، اخلاق، پشتوانه کافی برای رهبر نیست و رهبر به اصول و مبانی فراتری از اخلاق نیاز دارد؛ و در نهایت و از همه مهم تر اینکه، شایستگی و برتری های علمی و اخلاقی رهبر -به عنوان شرط لازم و کافی از منظر آوولیو و گاردنر- برای تابعیت افراد از رهبر کفایت نمی کند و علامه با پشتوانه استدلال های منطقی و فلسفی درباره بحث «اصالت و وحدت وجود» و تبیین «کمال معرفت نفس: توحید افعالی، توحید صفاتی و توحید ذاتی»، تعریفی متمایز را از تابعیت افراد از رهبر جامعه عرضه می کند که در تعالیم دینی با عنوان ولایت شناخته می شود.
    کلیدواژگان: رهبری، فرآیند توسعه فردی، ولایت، حکمت، وحی و شهود، هدایت تشریعی
  • حسن عابدی جعفری، محمدسعید تسلیمی، ابوالحسن فقیهی، محمد شیخ زاده صفحه 151
    یکی از فنون تحلیلی مناسب در تحقیقات کیفی، تحلیل مضمون است که به طور گسترده ای استفاده می شود، اما به ندرت معرفی شده است. از تحلیل مضمون می توان به خوبی برای شناخت الگوهای موجود در داده های کیفی استفاده کرد. تحلیل قالب مضامین و تحلیل شبکه مضامین نیز از ابزارهایی هستند که معمولا در تحلیل مضمون به کار می روند. قالب مضامین، فهرستی از مضامین را به صورت سلسله مراتبی نشان می دهد. شبکه مضامین نیز ارتباط میان مضامین را در نگاره هایی شبیه تارنما نشان می دهد.
    هدف این مقاله، معرفی تحلیل مضمون و فنون مرتبط با آن به صورت خلاصه و کاربردی است. از این رو، نخست، جایگاه تحلیل مضمون در تحقیقات کیفی بررسی می شود. سپس برخی مفاهیم، فنون و تصمیم های مهم در تحلیل مضمون، به طور خلاصه، توضیح داده می شود. در ادامه، با جمع بندی روش های مختلف تحلیل مضمون، فرایند گام به گامی جهت اجرای تحلیل مضمون، معرفی و به برخی دام های بالقوه این فرایند، اشاره می شود.
    در بخش پایانی مقاله، معیارهای ارزیابی روایی و پایایی تحلیل مضمون توضیح داده می شود و با ذکر مزایا و معایب این روش، پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی، عرضه می شود. همچنین، در بخش هایی از مقاله، برای درک بهتر مطالب، مثال هایی از تحقیقی که با استفاده از این روش و به کمک نرم افزار رایانه ای تحقیق کیفی انجام شده است عرضه می شود.
    کلیدواژگان: تحقیق کیفی، مضمون، تحلیل مضمون، شبکه مضمون، داده های متنی، الگو
  • اسدالله گنجعلی، احمد پارسازاده صفحه 199
    مسئله جدی و بنیادین در مطالعات علوم انسانی، خصوصا مطالعات تلفیقی، مشخص و منقح نبودن مدل روش شناختی جامع است، به طوری که بتوان با آن، نظریه های منفرد حوزه های تلفیق را به مثابه ساختار منتظمی، مرتبط و منسجم کرد.
    در این مقاله با تبیین مانع روش شناختی -به عنوان مهم ترین مانع در توسعه علوم انسانی- مطالعات میان رشته ای خصوصا در علوم انسانی، آسیب شناسی می شود و با بیان اینکه مهم ترین آسیب، «حصر گرایی روش شناختی» است، «کثرت گرایی روش شناختی» در چارچوب مطالعات میان رشته ای، به عنوان راه حل برون رفت از این مشکل، عرضه می شود. نتیجه این راه حل یابی، طراحی مدل مفهومی تلفیقی به روش کتابخانه ای است. مدل تلفیقی لاکاتوش-کوهن به مثابه مدلی روش شناختی، کمک می کند که تناسب و ترابط حوزه مطالعات اسلامی و حوزه مدیریت رایج، بهتر درک شود و زمینه نظریه پردازی در مطالعات میان رشته ای مدیریت اسلامی فراهم آید.
    فرضیه اصلی این مقاله، به منظور تبیین مدل مفهومی تلفیقی عرضه شده، این است که عموم مطالعات مدیریت اسلامی، جزء گرایانه و بدون برنامه پژوهشی، انجام شده است. در واقع، در دو پارادایم اسلامی و مدیریت رایج، صرفا خرده نظریه ها، عاری از ترابط و تناسبشان تطبیق و تلفیق شده است. این فرضیه با استفاده از روش تحلیل محتوا در پیشینه نظری و آثار برگزیده مدیریت اسلامی در ایران در دهه های 60 تا 80، بررسی و تایید شده است.
    کلیدواژگان: مطالعات رشته ای، حصر گرایی روش شناختی، مطالعات میان رشته ای، کثرت گرایی روش شناختی، برنامه پژوهشی لاکاتوش، پارادایم، مدیریت اسلامی، تحلیل محتوا
  • میراحمد امیرشاهی، ناصر نقویان، سیدعلی علوی، مرجان پرورش محسنی صفحه 221
    دین مقدس اسلام درباره تمام شئون زندگی -از جمله فعالیت های تجاری و اقتصادی- قوانین و مقرراتی، تعیین کرده و مدعی است که به عنوان آخرین دین الهی، برای همه مشکلات بشر، در همه دوره ها و اعصار، راهکار دارد (اعراف، 158)؛ و وجه مشترک همه راهکارهای مزبور، رسیدن به قرب الهی است. این پژوهش از نوع بنیادی است، و در آن تلاش شده است با روشی علمی، اصولی که رهنمودهای اسلامی، رعایت آن را برای فعالان بخش بازاریابی لازم دانسته، شناخته شود؛ و با توجه به آن اصول، تعریفی از بازاریابی اسلامی، عرضه و مدل مفهومی اولیه ای از بازاریابی اسلامی طراحی شود. برای رسیدن به نتایج فوق باید به دو سوال اصلی زیر پاسخ داد.
    الف- بازاریابی و فعالیت های حرفه بازاریابی شامل چه اجزا و بخش هایی است؟
    ب- نگرش اسلام درباره اجزای بازاریابی و فعالیت های حرفه بازاریابی چیست؟
    در این پژوهش، ضمن تلاش برای پاسخگویی به دو سوال فوق، مفاهیم مرتبط با فعالیت های بازاریابی از قرآن و منابع معتبر احادیث اسلامی، گردآوری و در قالب مدل کلاسیک مدیریت بازاریابی کاتلر، بازتنظیم شده است. آن گاه، با استفاده از ادبیات تحقیق، مبانی تفکری و فعالیت های مرتبط با هر کدام از مولفه های فرآیند بازاریابی، طبقه بندی شد. سپس، دیدگاه اسلام درباره هر یک از اجزای اصلی و فرعی بازاریابی شناخته شد و بدین ترتیب، بازاریابی اسلامی مورد تحلیل قرار گرفت و مدل مفهومی اولیه ای از بازاریابی اسلامی و نیز تعریفی از بازاریابی از دیدگاه اسلام، عرضه شد.
    کلیدواژگان: اسلام، مبانی بازاریابی، مدل مفهومی بازاریابی، بازاریابی اسلامی
|
  • Hasan Danaeefard Page 5
    The implementation of our national strategic direction (jihad-e-eghtesadi) depends on a managerial package. The core function of academic community is modeling the process of jihad-e-eghtesadi implementation. Operationalization of this national strategic direction is based on interactions between public managers and policy makers. The purpose of this paper is increasing the understanding of major actors of national governance by providing the conceptual model of implementation of jihad-e- eghtesadi. The policy coherence is the explanatory variable of this model. How we can model the implementation of jihad-e- eghtesadi and what our challenges are is what we address in this paper.
  • Meisam Latifi Page 25
    Interdisciplinary studies, especially in the Islamic domain, have been attractive to researchers in recent years. Research methodology, however, remains one of the main issues in this aspect. Introducing and explaining a reliable and valid method for Islamic management research as depicted by the Holy Quran is the main purpose of this paper. To this end, the concept of Quranic contemplation and interpretation, and related interpretive methods and approaches are briefly discussed, and interdisciplinary management studies derived from the Holy Quran in recent decades are explained and those studies that have used these methods are categorized. Inductively, five strategies for Quranic contemplation methodology have been identified; sign-(Ayah) oriented, context-(siagh) oriented, sura-oriented, story-oriented and problem-oriented strategies. Each strategy has its own functions, process, strengths and weaknesses that are mentioned here. It can be claimed that there is not a unique form of Quranic contemplation methodology but there are other ways that can be employed according to purpose, subject, researche’r skills, time and etc. At the end of this paper there are two subjects that should be considered for internal and external validation: Itghan (internal) and Ifadah (external) validity and their indexes.
  • Mesbaholhoda Bagheri, Hasan Saadabadi Page 57
    The issue of "spiritual leadership" in the current management literature, is something extraordinary, but all its dimensions have not been investigated yet and it is viewed as a tool.A quick look at the related papers shows that by "spiritual characteristics of leaders" and "spiritual leadership" in the existing scientific literature, it is meant a leadership based on spirituality without religion.Therefore, this paper, by examining the thoughts and behavior of one of the commanders of the Holy Defense, Major General Shahid Ahmad Kazemi, tries to institutionalize a systematic pattern of spiritual leadership based on Islamic values in which God has a pivotal place.In this research, by using the grounded theory, themes and various codes were extracted from 13 sets of interviews with Shahid Kazemi’s friends and relatives.Finally, we achieved a model to explain the formation of a pattern based on various aspects of spiritual leaders and their relations with their followers.In this model, several factors such as the growth environment, effective backgrounds to the individual’s development, knowledge and self-discipline and the commander’s characteristics and behaviors leading to the establishment of emotional, intellectual and behavioral influence on subordinate are involved.
  • Nona Momeni, Ahmadali Khaef Elahi, Reza Akbarian, Hasan Danaeefard Page 123
    Recent leadership approach in the West affirms that the main factor for an effective leader is his personal exaltation and achievements called personal development process (PDP). Authentic leadership theory (AUT) is the main theory discussing PDP. PDP is the main factor affecting the behavior and actions of the leader and his followers. This process leads to successful leadership and productivity in our changeable world.This article aims to seek an answer to the challenges of authentic leadership theory from the perspective of Allameh Tabatabai. According to Allameh Tabatabai, empirical science is not enough to acquire knowledge about personal development. Also, moral/ethical foundations are not the only resources of the development process. Hence, these factors can not lead to successful leadership and subordinate's obedience. Allameh Tabatabai suggests a different definition of leadership and obedience through a logical explanation.
  • Hasan Abedi Jafari, Mohammadsaeed Taslimi, Abolhasan Faghihi, Mohammad Shekhzadeh Page 151
    Thematic analysis is one of the most appropriate analytical techniques in qualitative research, which is widely used, but has rarely been introduced. Thematic analysis can be used effectively to identify patterns in qualitative data. Template analysis and thematic networks are analysis tools that are commonly used in thematic analysis. Template analysis provides a list of themes in a hierarchical table. Thematic networks are web-like illustrations that summarize the relationship between themes.This paper aims to introduce the thematic analysis and related techniques briefly and in a practical way. First, the thematic analysis position in qualitative research is addressed. Then some concepts, techniques and important decisions in the thematic analysis are briefly described. By synthesizing different methods of thematic analysis, a step by step process for implementing this method is introduced. Also, some potential pitfalls in conducting thematic analysis are considered. Finally, the paper offers some validity and reliability criteria for thematic analysis and outlines the disadvantages and advantages of it and provides some suggestions for further research. In addition, in order to have a better understanding of the method, some parts of the paper offer examples of a study that has been conducted with this method and with computer aided qualitative data analysis software (CAQDAS). jointly.
  • Asadollah Ganjali, Ahmad Parsazadeh Page 199
    The basic and serious problem in humanities and in particular syncretistic studies is the lack of a specific and comprehensive methodological model, in a way that one can separate different theories coming from related fields as a regular, orderly, relative and cohesive structure. In this paper, we deal with the pathology of interdisciplinary studies as the most important barrier in humanities development. After introducing "methodological exclusivism” as the most important problem, we pose "methodological pluralism" as a solution to this problem in interdisciplinary studies. The result of this problem solving is a conceptual syncretistic model based on documental studies. The Lakatos-Kuhn syncretistic model, as a methodological model, helps to understand proportion and cohesiveness between Islamic management studies and current managerial issues and theorize interdisciplinary studies of Islamic management.The basic hypothesis of this paper directed to explain the developed syncretistic model is that Islamic management studies in general are non-holistic and done without any specific research plan. In fact, the two paradigms of Islamic and current management studies are adapted and compiled with each other without considering their proportion and cohesiveness. This hypothesis is tested by using the content analysis approach based on the theoretical history of Islamic management and selected studies related to this field since 1980s in Iran.
  • Mirahmad Amirshahi, Naser Naghavian, Seyed Ali Alavi, Marjan Parvaresh Mohseni Page 221
    The holy religion of Islam has set rules and regulations for every aspect of life including business and economic activities. Although it seems that Islamic rules and regulations have not created a specific business or economic system on their own, they require particular principles to be observed to reach the ultimate goal of creation.The current research is of fundamental type and has attempted to recognize principles required to be observed by activists in marketing section according to Islamic guidelines and present a definition regarding the aforementioned principles and design a basic conceptual model of Islamic marketing. In order to achieve the above results, the two main following questions must be answered:What parts and elements are included in marketing and professional activities of marketing?What is Islam’s perspective regarding the elements of marketing and marketing activity?The current study attempts to answer the above questions and collect related concepts of marketing from the Quran and authentic Hadith sources and provide a framework based on classic marketing model of Kotler. Then, we classified the contemplative foundation and associated activities with any elements of marketing process using research literature. Subsequently, the Islamic perspective regarding major and minor elements of marketing were recognized and thus Islamic marketing was analyzed and a basic conceptual model of Islamic marketing as well as a definition of Islamic marketing were presented.