فهرست مطالب

نشریه مطالعات کتابداری و علم اطلاعات
سال دوم شماره 2 (پیاپی 7، پاییز و زمستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/11/12
  • تعداد عناوین: 9
|
  • سخن آغازین: کیفیت بروندادهای علمی و تاثیر تغییردر الگوهای همنویسندگی برآنها
    فریده عصاره صفحه 0
    مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی میزان گرایش، دسترسی و استفاده دانش آموزان دبیرستان های شهر شیراز از منابع چاپی و الکترونیکی
    مرتضی کوکبی، الهام کرمی زاده صفحه 1
    هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی میزان گرایش، دسترسی و استفاده دانش آموزان دبیرستان های شهر شیراز از منابع چاپی و الکترونیکی بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی دانش آموزان سال های اول، دوم و سوم دبیرستان های نواحی چهارگانه شهر شیراز تشکیل می داد، که از میان آنها 804 دانش آموز دختر و پسر با روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای به عنوان نمونه تحقیق انتخاب گردیدند. روش تحقیق پیمایشی – توصیفی و ابزار تحقیق عبارت از پرسشنامه ای محقق ساخته بر مبنای طیف 5 گزینه ای لیکرت بود. نتایج تحقیق نشان داد که درصد بالایی از دانش آموزان دسترسی کمی به کامپیوتر و اینترنت دارند. از 5/40 درصد منابع الکترونیکی و 8/80 درصد منابع چاپی موجود در کتابخانه های مدارس، تنها 6/19 درصد منابع الکترونیکی و 9/40 درصد منابع چاپی موجود مناسب نیازهای دانش آموزان می باشد. در مجموع دانش آموزان به منابع چاپی دسترسی بیشتری داشته و به استفاده از آن ها گرایش بیشتری دارند. دانش آموزان دختر نسبت به دانش آموزان پسر از منابع چاپی و الکترونیکی بیشتری بهره می گیرند. بین مدارس مقطع متوسطه نواحی چهارگانه شهر شیراز در گرایش، دسترسی و استفاده از منابع چاپی و الکترونیکی اختلاف معنی داری وجود دارد. گرایش و دسترسی ناحیه یک کمتر از نواحی دیگر است. گستردگی و ناهمگنی ناحیه یک نسبت به سه ناحیه دیگر، عدم توزیع امکانات یکسان، تفاوت شرایط محیطی، امکانات رفاهی، سطح اقتصادی، فرهنگی و تحصیلی خانواده ها را می توان از عوامل گرایش و دسترسی کمتر دانش آموزان این ناحیه ذکر کرد
    کلیدواژگان: منابع چاپی، منابع الکترونیکی، استفاده، دانش آموزان، متوسطه، شیراز
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی تحلیلی و ترسیم نقشه علمی حوزه هوش مصنوعی در سال های 1988 تا 2008 در وب گاه علوم
    آمنه سادات طاهریان، فریده عصاره صفحه 31
    پژوهش حاضر به منظور تعیین عناصر علمی برتر در حوزه هوش مصنوعی و ترسیم نقشه علمی آن، انتشارات علمی این حوزه طی سال های 1988 تا 2008 در وب گاه علوم را با استفاده از روش علم سنجی و رهیافت کتاب شناختی مورد تحلیل استنادی قرار داده است. تحلیل 8301 مدرک پیرامون این حوزه با استفاده از نرم افزار هیست سایت نشان داد که این مدارک توسط 656،15 رخداد نام نویسنده تالیف شده، در 2406 مجله انتشار یافته و جمعا 178885 منبع را مورد استناد قرار داده اند. به علاوه بیشترین مدارک در سال 2006 انتشار یافته اند و متوسط نرخ رشد کل مدارک طی 21 سال مورد بررسی، 3/4 درصد می باشد. در نهایت مدارک مورد بررسی، در 18 نوع قالب انتشاراتی، به 21 زبان دنیا، و توسط 94 کشور و 4029 موسسه در دنیا منتشر شده اند. در یک برآورد کلی کشور آمریکا در مجموعه عناصر فوق حائز برتری بود. ترسیم نقشه علمی حوزه هوش مصنوعی بر مبنای شاخص امتیاز استناد محلی (ال سی اس) تشکیل پنج خوشه علمی را بر مبنای این شاخص نشان داد، لیکن با ترسیم نقشه علمی این حوزه بر مبنای امتیاز استناد جهانی (جی سی اس) تنها یک خوشه علمی منسجم مشاهده گردید.
    کلیدواژگان: علم سنجی، انتشارات علمی، هوش مصنوعی، نقشه علمی، وب گاه علوم (WOS)، نرم افزار هیست سایت (HistCiteTM)
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • امکان سنجی برنامه های مجموعه سازی مشارکتی میان دانشگاه های دولتی شهر تهران از نگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی
    مهدی شقاقی، غلامرضا فدایی، فاطمه فهیم نیا صفحه 69
    هدف پژوهش حاضر، بررسی منابع اطلاعاتی مورد نیاز دانشجویان تحصیلات تکمیلی به منابع اطلاعات، راه های تامین این منابع توسط آن ها، ضرورت و اهمیت اجرای برنامه های مجموعه سازی مشارکتی میان کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر تهران، و موانع اجرای این برنامه ها از دید دانشجویان تحصیلات تکمیلی این دانشگاه ها است. پژوهش از نوع توصیفی است و از روش پیمایشی برای انجام پژوهش حاضر استفاده شده است. جامعه پژوهش حاضر را دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه های دولتی شهر تهران تشکیل می دهند. برای نمونه گیری از روش تصادفی طبقه ای استفاده شد بدین ترتیب که از 11 دانشگاه دولتی شهر تهران به سه طبقه جامع، نیمه جامع، و صنعتی تقسیم شد و از میان آنها طبقه ی دانشگاه های جامع به تصادف انتخاب شد و از چهار دانشگاه موجود در این طبقه، دو دانشگاه تهران و تربیت مدرس به تصادف انتخاب شدند. از دانشجویان تحصیلات تکمیلی این دو دانشگاه به روش طبقه بندی شده با تسهیم متناسب نمونه گیری شد و 375 دانشجو برای بررسی انتخاب شدند. برای انجام پژوهش، پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفت و برای تحلیل یافته ها نیز از نرم افزار اس. پی. اس. اس استفاده گردید و از آزمون های زد و کروسکال والیس برای تحلیل یافته ها استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد جمع معناداری از دانشجویان تحصیلات تکمیلی، منابع اطلاعاتی مورد نیاز خود را از کتابخانه های دانشگاهی خود بدست نمی آورند. کمبودهای اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی بیشتر در حوزه کتب و مجلات الکترونیکی لاتین است و حدود نیمی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی کمبودهای اطلاعاتی خود را از کتابخانه های دانشگاه نزدیک خود جستجو می‎کردند و اکثر آنها عضو طرح غدیر نبودند. از نظر دانشجویان عدم تمایل مسئولان عالی رتبه به ریسک، امکان عدم خدمات دهی مناسب به دانشجویان دانشگاه های دیگر، کمبود امکانات رایانه ای و شبکه ای، و نبود فرهنگ خدمت گزاری و خدمات دهی در کتابداران از مهمترین موانع شناخته شدند.
    کلیدواژگان: مجموعه سازی مشارکتی، کتابخانه های دانشگاهی، دانشجویان تحصیلات تکمیلی، طرح غدیر، کنسرسیوم، همکاری کتابخانه ها
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی مقایسه ای وضعیت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های جامع تحت نظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، بر مبنای «استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران»
    سید عابدین حسینی، عبدالحسین فرج پهلو صفحه 93
    هدف از پژوهش حاضر بررسی مقایسهای وضعیت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های جامع تحت نظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بر مبنای استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران است. جامعه ی پژوهش کلیه ی کتابخانه های مرکزی دانشگاه های مذکور هستند که در زمان تحقیق (1386) بالغ بر 30 کتابخانه می شوند. برای جمع آوری داده ها از سیاهه ی وارسی استفاده شده است. در مجموع، تعداد 19 سیاهه ی وارسی بازگردانده شد. نتایج نشان می دهد که تمامی کتابخانه های مرکزی دانشگاه های مورد بررسی زیر سطح استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران هستند و از نظر رویکرد کمی نیروی انسانی و مجموعه ی کتابخانه با این استانداردها فاصله ی قابل ملاحظه ای دارند. همچنین، نتایج حاصل ازT_test گروه های مستقل)کتابخانه های مرکزی واقع در تهران و شهرستانهای مورد بررسی) نشان می دهد فقط در استاندارد) 7 ساختمان و تجهیزات کتابخانه(تفاوت بین 2 گروه معنی دار است. (P<0/05 وt=2.29). کتابخانه های مرکزی دانشگاه های واقع در شهرستانهای مورد نظر از لحاظ استاندارد ساختمان و تجهیزات، وضعیت بهتری نسبت به تهران دارند.
    کلیدواژگان: کتابخانه های دانشگاهی، استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران، بررسی وضعیت
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تغییر نام و محتوای آموزشی حوزه کتابداری و علم اطلاعات بر اساس مفهوم هسته این حوزه و پارادایم غالب عصر حاضر: تدوین چارچوبی برای تفکر
    غلامرضا حیدری صفحه 135
    این پژوهش به بررسی موضوع تغییر نام در حوزه کتابداری و علم اطلاعات اختصاص دارد. در ابتدا ضرورتها، دلایل، موانع، مشکلات و عواقب تغییر نام به اختصار مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه اشاره شده که بحث تغییر نام نباید در تقابل و در تضاد با تغییر محتوا دیده شود، زیرا این دو اجزای یک نظام واحد هستند و از این رو قبل از هر چیز باید چارچوبی برای چگونگی تغییر و انتخاب نام و حتی محتوای آموزشی تدوین شود. در این راستا، اسامی مطرح شده از سوی یکی از اعضای کمیته برنامه ریزی کتابداری و علم اطلاعات به اختصار مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در جستجوی یک جایگزین مناسب برای عنوان فعلی این حوزه، به اختصار به تعدادی از مطالعات صورت گرفته در این زمینه اشاره شده و سپس عبارات علم اطلاعات) اطلاع شناسی یا دانش شناسی(، مدیریت اطلاعات و مدیریت دانش و ابعاد مثبت و منفی این جایگزینهای احتمالی مورد توجه قرار گرفته است. در ادامه بر اساس پارادایم غالب زمان و مفهوم هسته و پایه حوزه کتابداری و علم اطلاعات، یک چارچوب فکری یکپارچه به منظور تفکر درباره تغییر در نام و محتوای آموزشی این حوزه پیشنهاد شده است. این چارچوب فکری بر اساس مفاهیم اصلی و پربسامد در دامنه حوزه مذکور شکل گرفته است. در نهایت ملاکها و معیارهایی برای کمک به انتخاب یا خلق نام مناسب، و چند مورد از اسامی پیشنهادی که از منظر این پژوهش از بیشترین هماهنگی با این معیارها برخوردارند، معرفی شده است.
    کلیدواژگان: تغییر نام، تغییر محتوا، کتابداری و علم اطلاعات
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی کیفیت فهرست نویسی توصیفی کتاب های عربی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در طول سال های 1380- 1386
    احمد شعبانی، مصطفی محفوظی، رسول سعادت صفحه 157
    پژوهش حاضر با هدف بررسی کیفیت فهرست نویسی توصیفی کتاب های عربی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در طول سال های 1380-1386 انجام شده، و در آن به بررسی وضعیت فهرست نویسی توصیفی منابع مذکور بر اساس فهرست برگه های موجود بر روی اپک کتابخانه ملی و لوح فشرده کتابشناسی ملی ایران مبادرت شده است. در این پژوهش که از تحقیق توصیفی از نوع مطالعه- اسنادی بهره جویی شده، با استفاده از یک سیاهه وارسی محقق ساخته به گردآوری اطلاعات اقدام گردید، و از ویرایش دوم قواعد فهرست نویسی انگلو- امریکن به عنوان معیار صحت و سقم اطلاعات فهرست برگه ها استفاده شد. نمونه مورد بررسی در این پژوهش، شامل 300 فهرست برگه کتاب های عربی کتابخانه ملی است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادقی طبقه ای و از بین 1310 فهرست برگه انتخاب شد. با بررسی نمونه مورد نظر مشخص شد که به طور کلی، در 62/91 درصد موارد، صحیح عمل شده، و در 38/8 درصد موارد به طور صحیح عمل نشده است. در این میان ناحیه سرشناسه دارای بیشترین درصد صحت (71/99 درصد) و کمترین درصد خطا (29/0 درصد) و ناحیه عنوان دارای کمترین درصد صحت (45/80 درصد) و بیشترین درصد خطاست (55/19 درصد). از طرفی، یافته های آزمون Z بیانگر این نکته است که تفاوت بین صحت و خطا در تمام موارد به جز تعیین عنوان قراردادی معنادار است. به طور کلی درصد صحت در کار فهرست نویسی بیشتر از درصد خطا، و بنابراین، وضعیت فهرست نویسی توصیفی کتاب های عربی کتابخانه ملی در سطح نسبتا مطلوبی است.
    کلیدواژگان: فهرست نویسی توصیفی، کتاب های عربی، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • طراحی و اجرای سامانه مختص طرح تحویل مدرک دانشگاه سمنان: یک تجربه عملی
    رحمان معرفت، محمدعلی زمانی صفحه 179
    یکی از خدمات مهمی که کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی به کاربران و مراجعان خود ارائه می دهند، تهیه و سفارش متن کامل منابع و مدارک مورد نیاز کاربران می باشد، در صورتی که منبع مورد نظربه صورت تمام متن در پایگاه ها و منابع اطلاعاتی مشترک و در دسترس کتابخانه یا مرکز اطلاع رسانی وجود نداشته باشد. مشکلات مرتبط با ارائه خدمات تحویل مدرک به صورت دستی، انگیزه لازم برای طراحی و اجرای سامانه مختص طرح تحویل مدرک در دانشگاه سمنان را فراهم نمود. این مقاله، ماحصل تجربه ای عملی است که از طراحی و اجرای سامانه مختص تحویل مدرک در دانشگاه فراهم شده است. مقاله حاضر با اشاره بر پیشینه خدمات تحویل مدرک در دانشگاه سمنان، مشکلات مرتبط با تحویل مدرک به صورت سنتی و دستی را در این دانشگاه بیان میکند و بخش های مختلف سامانه رایانه ای تحویل مدرک طراحی شده در دانشگاه سمنان را بر اساس نیازهای موجود تشریح می کند.
    کلیدواژگان: تحویل مدرک، دانشگاه سمنان، طراحی و اجرای سامانه تحویل مدرک
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • نمایه
    صفحه 201
    زبان: فارسی
|
  • Examination of the Tendency to Use, Accessibility, and Usage of the High School Students of Shiraz of Print and Electronic Sources
    Mortaza Kokabi, Elham Karamizadeh Page 1
    The present study aimed at examination of the degree of tendency to use, accessibility and usage of the high school students of Shiraz of print and electronic materials. The research population consisted of all students in grades one through three in the four geographical zones in Shiraz city, of which a sample of 804 were selected using cluster sampling method. The data collection tool was a Lickert-type survey with 5 point items. Results of the study revealed that a high percentage of the students under study had little access to computers and the Internet. From 40.5% of the electronic sources and 80.8% of print sources available in the school libraries, only 19.6% of the electronic sources and 40.9% of the print sources meet the students’ needs. All in all, students have more access to print materials and tend to use them more. Female students use more electronic sources than male students. Also, there is significant difference between the students of the four zones in regards with tendency, access and usage of print and electronic materials. Tendency to use and accessibility is lower than other zones in zone one. The breadth and the heterogeneous texture of zone one (in analogy to other zones), uneven distribution of facilities, different environmental conditions and welfare, as well as the economic, cultural and educational levels of the households could be considered as the factors affecting the low tendency to use, accessibility and usage of the students in zone one.
    Keywords: Print sources, Electronic sources, High school Students, Shiraz
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Analytical Study and Mapping of the Artificial Intelligence Science from 1988 to 2008 in the Web of Science
    Amene Sadat Taherian, Farideh Osareh Page 31
    The purpose of this research was to determine the top scientific entities of the artificial intelligence and mapping of science of this area during the studied period. In order to achieve these goals, the scientific outputs of this area in the period of 1988 to 2008 in the Web of Science were analyzed using scientometric method and bibliographic approach. Analyzing the 8301 documents using the HistCiteTM software showed that documents were produced by 15656 authors and published in 2406 journals. Furthermore, studied documents cited to 178885 resources. In addition, most documents were published in the year 2006 and the mean of the growth rate of the all the studied documents during the 21 years period was 4.3%. The results of the study also showed that the studied documents were published in 18 formats, 21 different languages, by the 94 countries and 4029 institutions in the world. Totally, America was the top country in the scientific entities. The histographic map of the artificial intelligence based on the local citation score indicator, displayed five scientific clusters; however, on the global citation score only one coherent scientific cluster was recognized.
    Keywords: scientific publications, artificial intelligence, mapping, science, Web of Science, HistCiteTM
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Feasibility Study of Collaborative Collection Development (CCD) in Government University Libraries of Tehran in the Graduate Student's Views
    Mehdi Shaghaghi, Gholamreza Fadaie, Fatemeh Fahimnia Page 69
    This feasibility study seeks to survey viewpoints of graduate students of Tehran government universities about collaborative collection development of their libraries. In this research, all 11 government universities were taken and divided into three categories of general, semi-general, and industrial universities. Of these 3, the “general” category was selected randomly. Two universities of Tehran and Tarbiat Modares were selected randomly from the 4 universities in this category as samples, of which 375 post-graduate students were selected by proportional stratified sampling method as a sample population. The data was collected by means of a questionnaire given to participants, and analyzed by SPSS. Z-test and Kruskal-Wallis tests were used for analysis. Results of the study showed that a large number of students do not receive their needed information from their libraries. Shortages are mostly come from English books and electronic journals. Almost half of the students seek their needed information from the near university libraries and Most of graduate students were not member of Ghadir project. Unwillingness of library authorities to risk, fear about absence of suitable servicing the other university’s graduate students, shortage in computer and network facilities, and absence of servicing culture in librarians recognized as the most important obstacles from graduate students standpoints.
    Keywords: Collaborative Collection Development, CCD, University libraries, Graduate students, Ghadir Project, Consortium, Cooperation
    Abstract View Paper Original: Persian
  • A Comparative Study of the Present Status of the MSRT University Libraries on the Basis of the " Iranian University Libraries Standards"
    Seyed Abedin Hosseini, Abdolhossein Farajpahlou Page 93
    The present study aimed at comparative study of the status of central libraries of the MSRT general universities in Iran, according to the Iranian University Libraries Standards. The research population consisted of all 30 target university libraries. A checklist was prepared and used for collection of the required data. 19 checklists were returned. Results of the study show that all the libraries under study stayed below the standard levels and there were considerable gap between these libraries and standards of the Iranian University Libraries in terms of personnel and collection. Also, results of the T-test of independent groups (central libraries located in Tehran and those in other cities) showed that only in Standard 7 (Building and Facilities) there is a significant difference between the two groups of libraries (p < 0.05, t=2.29). Generally, the central libraries that are located in other cities have a better condition than those located in Tehran.
    Keywords: University libraries, Standards, Present Status, Study
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Changing the Name and Educational Content of Library and Information Science Based on the Core Concept and Present day Paradigm: a Faramework for Thinking
    Gholamreza Heidari Page 135
    The present study is devoted to the issue of change of the name of the area of library and information science. First, necessities, reasons, barriers, difficulties and outcomes of the change of name is addressed shortly. Then follows that change of name should not be seen in conflict with change in the content; because these two are parts of a same system. Therefore, before everything else, a framework should be provided for the way of change and selection of a name and even the content. In line with this, the names so called proposed by one of the members of the MSRT planning committee of library and information science are criticized shortly. In search of a suitable alternative name, some other studies in this respect are pointed out, then are considered names such as “Elm-e’ Etela’at” (Information Science), “Modiriat-e’ Etela’at” (Information Management) and “Modiriat-e’ Danesh” (Knowledge Management) and their positive and negative impacts of these probable alternatives. Based on the present day paradigm and the core concept of the area of library and information science, an intellectual framework is suggested to think over the change of name and content of this area. This framework is based on the main and frequent concepts available in this domain. Finally, some criteria are introduced for selection or creation of suitable names, and some names that look comply with these criteria are suggested.
    Keywords: Change of name, change of content, library, information science
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Examination of the Quality of Cataloging of the Arabic Books in the IR Iran National Library during the period 2001-2007
    Ahmad Shabani , Mostafa Mahfoozi, Rasul Saadat Page 157
    This research aimed at examining the quality of descriptive cataloging of the Arabic books cataloged in the National Library of the Islamic Republic of Iran during 2001-2007, for which the quality of descriptive cataloging on the catalog cards, on the library's OPAC, and in the National Bibliography database issued on CD was examined. The target collection consisted of 1310 catalog cards out of which 300 were selected as samples via stratified random sampling method. Anglo-American Cataloging Rules, 2nd ed. (AACR2) was considered and used as a criterion in order to verify the degree of correctness and conformity of the cards contents with the rules. It was revealed that, generally, the percentage of correctness of the card contents was 91.62% and the percentage of incorrectness was 8.38%. Also, the highest percentage of correctness (99.71%), and the lowest percentage of incorrectness (0.29%) were observed in the main entry areas; and the lowest percentage of correctness (80.45%) and the highest percentage of incorrectness (19.55%) were in the title areas. Also, results of uni-variable Z-test revealed that the difference between correctness and incorrectness was significant, except in assigning the uniform title. Generally, the percentage of correctness was more than the percentage of incorrectness; hence, one can conclude that the catalogers’ performance in regards with descriptive cataloging of the Arabic collection (except in assigning the uniform title) seemed to be favorable.
    Keywords: Descriptive cataloging, Arabic books, The National Library of the Islamic Republic of Iran
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Designing and Implementing the Semnana University Document Delivery System: A practical experience
    Rahman Marefat, Mohammad Ali Zamani Page 179
    One of the important services that libraries or information centers provide their users is the provision of full-text material whenever the required material is not available in the institution’s collection or databases. Difficulties that lie in provision of manual document delivery services, boosted the drive for designing and implementing a document delivery system in Semnan University. This article is presenting about a practical experience which was gained in this university. The article reporting the background efforts made in relation to document delivery in Semnan University, discusses the difficulties and problems occurred in relation to manual provision of document delivery services in this university, before explaining about different modules of the computerized system.
    Keywords: document delivery, Semnan University, design, implement, system
    Abstract View Paper Original: Persian