فهرست مطالب

ره آورد نور - سال یازدهم شماره 38 (پیاپی 55، بهار 1391)

فصلنامه ره آورد نور
سال یازدهم شماره 38 (پیاپی 55، بهار 1391)

  • ویژه نامه کتاب شناسی
  • بهای روی جلد: 11,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1391/04/25
  • تعداد عناوین: 12
|
  • ویژه کتاب شناسی
  • علی اکبر رضوی صفحه 2

    اصطلاح «کتاب‌شناسی» بر اثر تکثر معناشناختی‌اش، در حوزه‌های گوناگونی به کار می‌رود و معناهای فراوانی در آن خوانده می‌شود؛ چنان‌که گاهی کتاب‌نامه آثار (مقاله‌ها یا کتاب‌ها)، کتاب‌شناسی نام می‌گیرد و گاهی فهرستی از کتاب‌ها که بر پایه موضوع ویژه یا نویسنده‌ای برجسته سامان می‌گیرد، کتاب‌شناسی گفته می‌شود. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نیز این اصطلاح را در نرم‌افزارها و پایگاه‌های خود به کار گرفته است؛ اما بسیاری از این نرم‌افزارها حتی به این عنوان نیز وفادار نمانده، بلکه عنوان‌هایی مانند «معرفی کتاب» یا «نسخه‌شناسی» را بر جایش نشانده‌اند. این جستار توصیفی، با تبیین مفهومی اصطلاح کتاب‌شناسی و تطورات معناشناختی آن، می‌کوشد حوزه‌های معنایی آن را از یکدیگر جدا کند و مصداق‌هایش را نشان دهد و افزون بر این‌ها، بخش کتاب‌شناسی نرم‌افزارهای مرکز را با الگوهای رایج در این زمینه بسنجد و پیشنهادهایی در این‌ باره عرضه کند.

    کلیدواژگان: کتاب شناسی، کتاب نامه، نسخه شناسی، کتاب شناخت، معرفی کتاب، نرم افزارهای پژوهشی
  • مصطفی علیمرادی صفحه 16

    اشاره
    استناد و ارجاع به متون، از لوازم و بایسته‌های پژوهش‌ها و نگارش کتب و مقالات علمی است. پژوهشگر باید برای مستند کردن نوشتار خود و نیز حفظ مالکیت معنوی آثار مطالعه‌شده، به آن منابع استناد کند. استناد به منابع، از گذشته تا روزگار کنونی، به گونه‌های بسیار صورت می‌گرفته است. با ظهور رایانه و اینترنت، در پژوهش‌های علمی نیز در کنار دیگر جنبه‌های زندگی بشر دگرگونی بزرگی ایجاد شد. استفاده از رایانه و اینترنت در پژوهش، سبب آسانی تحقیق، دردسترس‌بودن منابع و سهولت جستجو می‌شود. رایانه ابزارهای پژوهشی دیگری نیز در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد؛ از جمله این ابزارها، مدیریت ارجاعات کتاب‌شناختی است. در این مقاله به بررسی و معرفی این دست ابزارها و بیان سودمندی آن برای عرضه در محصولات مرکز خواهیم پرداخت.

    کلیدواژگان: ابزارهای مدیریت کتاب شناختی، مدیریت ارجاعات
  • روح الله سلیمانی پور صفحه 22

    مقاله حاضر، عهده‌دار مقایسه شیوه‌های رایج استناد در نگارش‌های علمی، و یافتن مناسب‌ترین شیوه استناد برای پژوهش‌های علوم انسانی و اسلامی است. از این رو، نگارنده، نخست ضرورت پایبندی پژوهشگران به شیوه استنادی مناسب و یکدست را نشان می‌دهد؛ سپس به معرفی شیوه‌های رایج استناد در دو دسته «برون‌متنی» و «درون‌متنی»، و بررسی مزایا و معایب این شیوه‌ها می‌پردازد. در این مقاله، شیوه‌نامه‌های استنادی: «شیکاگو»، «ونکوور»، «ای. پی. ای» و «ام. ال. ای» بررسی می‌شود. نویسنده، در بخشی دیگر، معیارهای سنجش شیوه‌های استناد را بررسی می‌کند و بر همین اساس، مناسب‌ترین شیوه استناد را برای پژوهش‌های علوم انسانی و اسلامی پیشنهاد می‌کند. در پایان، نمونه‌های استناد به پاره‌ای منابع را بر اساس شیوه‌های چهارگانه استناد، در جدولی نشان می‌دهد.

    کلیدواژگان: شیوه استناد، انواع ارجاع، علوم انسانی و اسلامی، ارزشیابی استناد
  • مصطفی علیمرادی صفحه 30

    از گونه‌ها و شیوه‌های سامان بخشیدن به اطلاعات، فهرست‌نویسی است که در آن کتب توصیف می‌شود تا یابش آن برای کاربر سهل شود. فهرست‌نویسی، سیر تاریخی گوناگونی داشته است و چند سالی است نگاه مفهومی به آن مطرح شده است. در نگاه مفهومی به فهرست‌نویسی یا سامان‌دهی اطلاعات کتاب‌شناختی، شبکه‌ای مرتبط از موجودیت‌ها از عناصر کتاب‌شناختی شکل می‌گیرند که جهان کتاب‌شناختی را شکل می‌دهند. بر اساس نگاه مفهومی، جایگاه هر یک از عناصر کتاب‌شناختی در جهان کتاب شناختی تبیین می‌شود. استفاده از این شکل از سامان‌دهی کتاب‌شناسی‌ها سبب دقیق‌شدن جستجوها، تولید دانش و سهولت یابش اطلاعات می‌شود. در ذیل، به بررسی سیر فهرست‌نویسی تا شکل‌گیری الگوی مفهومی اف.آر.بی.آر و در پایان به سودمندی استفاده از این رویکرد مفهومی به سامان‌دهی اطلاعات کتاب‌شناختی در نرم‌افزارهای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی خواهیم پرداخت.

    کلیدواژگان: فهرست نویسی، جهان کتاب شناختی، رویکرد مفهومی، اف. آر. بی. آر، شیءگرایی
  • علی اکبر کریمی میهن صفحه 40

    شناخت منابع و مآخذ، دست‌کم در پژوهش‌های نظری، نخستین گام به شمار می‌رود. کتاب‌شناسی‌ها این امکان را برای پژوهشگران فراهم می‌آورند که از یک سو راه‌های رفته را بشناسند و آثار موازی نیافرینند و از سوی دیگر، زوایایی از دانش که از نگاه گذشتگان فرومانده را آشکار کنند. همچنین، با استفاده از کتاب‌شناسی‌ها، پژوهشگران از وجود عنوان‌های آثار و مرجع‌ها و منابع در موضوع‌های گوناگون، نویسندگان، ناشران و محل نشرشان آگاه می‌شوند و می‌توانند برای تحقیق‌های خود از آن‌ها بهره گیرند.
    معرفی منابع و آثار موجود در موضوع‌های گوناگون، از گذشته وجود داشته است و به دوران حاضر منحصر نمی‌شود. در آثار تمدن اسلامی، کتاب‌شناسی با نام فهرست‌ها رواج داشت. دانشمندان گذشته کتاب‌های گوناگون با عنوان الفهرست نگاشته‌اند که شاید از معروف‌ترین آن‌ها ابن‌ندیم و شیخ طوسی باشد. این دست از کتاب‌شناسی را گاهی «کتاب‌شناخت» می‌نامند. چنین آثاری بر پایه موضوعی ویژه یا شخصیتی برجسته سامان می‌یابند؛ اما نویسنده در این گزارش در پی معرفی این آثار نیست؛ بلکه کتاب‌ها و مقاله‌هایی را درباره شیوه‌ها، موانع و سودمندی‌های کتاب‌شناسی‌ها به خوانندگان گرامی خواهد شناساند. گفتنی است، افزون بر این‌ها، شماری از پایگاه‌های مرتبط با این موضوع در این گزارش گنجانده شده و نمونه‌ای از کتاب‌شناسی حافظ (کتاب‌شناسی به معنای نخست؛ یعنی کتاب‌شناخت) در بخش معرفی کتاب‌ها آمده است.
    نظر به آن که مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در پایگاه‌های برخط و نرم‌افزارهای برون‌خط خود آثار و منابع در حوزه موضوعی علوم اسلامی عرضه می‌کند، شایسته است از ارزش کتاب‌شناسی‌ها آگاه باشد و با شناخت کامل از فنون و شیوه‌های این کار، به مناسب‌ترین وجه، کتاب‌ها، آثار و منابعی را که عرضه می‌کند، به کاربران خود معرفی کند. غرض اصلی این نوشته، شناساندن آثار درباره کتاب‌شناسی، روش‌ها، مفاهیم و معانی کتاب‌شناسی است و مخاطب اصلی آن، متولیان تولید کتاب‌نامه، کتاب‌شناسی و معرفی آثار عرضه‌شده نرم‌افزارها و پایگاه‌هایند.

  • نرم افزارهای اسلامی
  • سید مهدی حسینی، فرحناز سلطانی، فاطمه خان محمد، مریم احمدخانی صفحه 46

    جستجو، گردآوری و سازماندهی منابع اطلاعاتی، تحقیقاتی و پژوهشی از یک سو و استناددهی به منابع مورد استفاده قرار گرفته از سوی دیگر، همواره یکی از مسایل مهم و ضروری پژوهشگران بوده است. به موازات رشد و توسعه فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، کتابخانه‌ها، دانشگاه‌ها، مراکز اطلاع‌رسانی، علمی و پژوهشی به ابزارهای ذخیره و بازیابی اطلاعات مناسب و سودمند مجهز شدند و همچنین، ایجاد و توسعه شبکه وب و اینترنت جهانی، منجر به دسترسی پژوهشگران به منابع بی‌شمار اطلاعاتی شد. به این ترتیب، چالش اولیه پژوهشگران در زمینه چگونگی دسترسی به منابع اطلاعاتی تا حد زیادی برطرف شده است. اما چالش دوم، یعنی چگونگی استناددهی و ارجاع به منابع اطلاعاتی استفاده شده، همچنان مشکلاتی را برای پژوهشگران ایجاد می‌کرد. نوشتار حاضر، با مروری کلی به برخی چالش‌های موجود در زمینه استناددهی به منابع علمی، به معرفی نرم‌افزار پژوهیار، به عنوان اولین نرم‌افزار فارسی‌زبان مدیریت استناددهی و ارجاعات می‌پردازد، ویژگی‌ها و قابلیت‌های آن را در همه مراحل جستجو، ذخیره و بازیابی اطلاعات برمی‌شمارد و امکانات آن را در زمینه مدیریت استناددهی معرفی می‌کند.

    کلیدواژگان: استناد، مدیریت استناددهی، نرم افزار، پژوهیار
  • صفحه 52

    در طلیعه بهار 1391 که از سوی مقام معظم رهبری سال «حمایت از تولید ملی و سرمایه ایرانی» نام‌گذاری شده است، مجموعه دیگری از نرم‌افزارهای اسلامی به همت و اندیشه و سرمایه ایرانی و با مشارکت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت تولید و آماده عرضه شد.
    در ابتداء این مراسم، مدیر پایگاه اطلاع‌رسانی حج و مجری تولید این نرم‌افزارها حجت الاسلام برکت رضایی به ایراد سخن پرداخت و گوشه‌ای از ویژگی‌ها و قابلیت‌های این نرم‌افزارها را تشریح نمودند.
    وی گفت: مجموعه نرم‌افزارهایی که با مشارکت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت و مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی تهیه شده است، مشتمل بر 9 نرم‌افزار می‌باشد که از مهم‌ترین ویژگی این برنامه‌ها می‌توان به گردآوری تمامی کتب حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت در طی 30 سال گذشته اشاره کرد. همچنین 262 عنوان کتاب فقهی و حدیثی در این نرم‌افزارها وجود دارد. هدف اصلی از انتشار این مجموعه، دسترسی آسان، سریع و مطمین به منابع اصلی برای پژوهشگران و عموم زایران است...

  • دین, فرهنگ و فن آوری اطلاعات
  • بهره گیری حداکثری از فرصت ها و صیانت از آسیب های فضای مجازی / بیانات دکتر حمید شهریاری، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در راستای صدور حکم مقام معظم رهبری مبنی بر تشکیل شورای عالی فضای مجازی
    صفحه 54

    در انتهاء سال 1390 طی حکمی توسط مقام معظم رهبری دستور تشکیل شورای عالی فضای مجازی صادر شد. ایشان در این حکم فرمودند: گسترش فزاینده فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی، به ویژه شبکه جهانی اینترنت و آثار چشمگیر آن در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی، و لزوم سرمایه‌گذاری وسیع و هدفمند در جهت بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌های ناشی از آن به منظور پیشرفت همه‌جانبه کشور و ارایه خدمات گسترده و مفید به اقشار گوناگون مردم و همچنین ضرورت برنامه‌ریزی و هماهنگی مستمر به منظور صیانت از آسیب‌های ناشی از آن اقتضا می‌کند که نقطه کانونی متمرکزی برای سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور به وجود آید. به این مناسبت، شورای عالی فضای مجازی کشور با اختیارات کافی به ریاست رییس جمهور تشکیل می‌گردد و لازم است به کلیه مصوبات آن ترتیب آثار قانونی داده شود.
    در این جهت، لازم است توضیح داده شود که امروزه از یک سو، فناوری رشد عجیبی یافته و ارتباطات انسانی را گسترده کرده و مردم را در محضر هم حاضر نموده، خلوت و جلوت را درهم‌تنیده و همه را در هر زمان و مکانی در محضر یکدیگر قرار داده است و از طرفی، فضایی را که در آن زندگی می‌کنیم، در صحنه دیجیتال تکرار شده است...

  • دانش کاربری
  • صفحه 58

    عناوین مطالب بخش تازه‌های اطلاع‌رسانی اسلامی38:

    ·         برگزاری درس فقه فناوری‌های نوین در قم
    ·         «بانک جامع حضرت زهرا (س)» ویژه تلفن همراه تولید شد
    ·         نرم‌افزار «دختران بهشتی» رونمایی شد
    ·         مجموعه جامع نرم‌افزاری بیانات مقام معظم رهبری ویژه تلفن همراه تولید شد
    ·         تشکیل شورای عالی فضای مجازی با دستور رهبر معظم انقلاب اسلامی
    ·         راه‌اندازی 15 بانک نرم‌افزاری علوم اسلامی در کشور
    ·         ویکی علوم قرآنی روی شبکه جهانی اینترنت قرار گرفت
    ·         نرم‌افزار چندرسانه‌ای «غدیرنامه» تولید شد
    ·         «کلیات سعدی» ویژه تلفن همراه تولید شد
    ·         پایگاه تخصصی «هنر و تمدن شیعی» راه‌اندازی شد
    ·         نرم‌افزار «زندگی‌نامه و آثار معلم شهید استاد مطهری» رونمایی شد
    ·         نرم‌افزار حسابداری اسلامی «چهار باغ» تولید شد
    ·         سایت علوم اجتماعی اسلامی ایرانی راه‌اندازی شد
    ·         پایگاه «سوژه» انقلاب و دفاع‌مقدس راه‌اندازی شد
    ·         لوح فشرده «مرتضای مطهر» تولید شد

  • صفحه 64

    عناوین مطالب بخش دانستنی‌ های فناوری 38:

    ·         حافظه‌های جدید برای کاهش زمان بوت لپ‌تاپ
    ·         پردازنده ویدیویی جدید «ان‌ویدیا» روانه بازار شد
    ·         پست الکترونیک ایرانی «چاپار» با میزبانی داخلی راه‌اندازی شد
    ·         نرم‌افزاری که با صدای شما به زبان‌های مختلف سخن می‌گوید
    ·         ساخت نسل جدید پرینتر با جوهر قابل پاک شدن
    ·         افزایش ظرفیت و طول عمر باتری‌ها با ساخت الکترودی جدید
    ·         عرضه کیت حافظه GB32 جی‌اسکیل برای لپ‌تاپ‌های iMac اپل
    ·         افزایش ظرفیت حافظه رایانه‌ها با استفاده از الماس
    ·         با مانیتور ‌یواس‌بی AOC سیم‌ها را فراموش کنید
    ·         تولید اولین سریLCD با فناوری جدید IGZO
    ویژگی جدید موزیلا برای فایر فاکس 11

  • صفحه 67

    عناوین مطالب بخش آموزش38:

    ·         قفل کنید، بکشید و رها کنید
    ·         Zoneهای اینترنت اکسپلورر به چه کار می‌آید؟
    ·         حذف بدون بازگشت در هات‌میل
    ·         روش نصب ویندوز xp به صورت خودکار
    ·         تغییر فرمت گروهی فایل‌ها با یک کلیک و بدون نرم‌افزار
    ·         تغییر آیکن درایوها از طریق رجیستری ویندوز
    ·         روشن کردن رایانه با صفحه کلید
    ·         شیوه آسان پاک کردن پسورد BIOS رایانه
    ·         افزایش سرعت بالا آمدن ویندوز ویستا و 7
    ·         گرفتن پشتیبان از پایگاه‌های موجود در Favorites مرورگر IE
    ·         حفظ فونت‌های مورد استفاده در آفیس
    ·         دو ترفند جالب در ماشین حساب ویندوز 7
    ·         آموزش بازگردانی یاهو میل به نسخه قدیمی
    ·         تغییر رنگ محیط کاربری در فتوشاپ CS6
    ·         آموزش راه‌اندازی سرویس گوگل پرینت
    ·         پنجره‌های جدید برای ارتباطات تازه
    ·         10 نکته برای پیش‌گیری از هک شدن اتصال اینترنت بی‌سیم
    ·         تبدیل فایل‌های پاورپوینت به ویدیو در آفیس 2010

  • صفحه 78

    عناوین پرسش های بخش پرسش و پاسخ38:

    ·         روش ذخیره فایل‌های آپدیت ویندوز 7 برای انتقال به ویندوزی که تازه نصب کرده‌ایم، چگونه است؟
    ·         با چه نرم‌افزاری می‌توان برای یک فایل PDF فهرست درست کرد؟
    ·        چگونه با برنامه وردپرس کار کنیم؟
    ·         در این‌باکس ایمیل من حدود 200 ایمیل است که به همه آن‌ها احتیاج دارم؛ اما این نامه‌ها باعث شده سرعت محیط ایمیلم خیلی پایین بیاید و دیر هم بارگذاری شود. آیا می‌شود این ایمیل‌ها را بایگانی کرد و هنگام لزوم به آن دسترسی پیدا کنم؟
    ·        در ویندوز 7 یک فایل اجرایی را با اوپن ویت (open with) و بعد فلش پلیر (flash player) باز کردم. از آن موقع به بعد، تمام آیکون‌هایم به شکل آیکون فلش درآمده و هیچ فایل اجرایی، اجرا نمی‌شود؛ حتی رجیستری را هم نمی‌شود اجرا کرد. آیا به جز نصب مجدد ویندوز، راه دیگری هم برای رفع این مشکل وجود دارد؟
    ·         لطفا نرم‌افزاری را معرفی کنید تا بتوان تمام اطلاعات یک سایت اعم از فایل‌های: صوتی، تصویری یا متن را به صورت آفلاین دانلود کرد. چطور می‌شود تنظیمات این برنامه را انجام داد؟
    ·         آیا نصب دو ویندوز روی یک هارد باعث پایین آمدن سرعت هارد می‌شود و به آن آسیب می‌رساند؟ 2 برای درایو ویندوز چقدر حجم باید در نظر گرفت؟ 3 آیا نصب ویندوز 64 بیتی در میزان سرعت سیستم تاثیر می‌گذارد؟
    ·         دو ویندوز روی رایانه‌ام دارم؛ XP و 7. وقتی سیستم را روشن می‌کنم، به صورت پیشفرض روی ویندوز 7 قرار می‌گیرد و پس از 10 ثانیه وارد ویندوز 7 می‌شود. چطور می‌توانم این حالت را تغییر دهم؛ یعنی به صورت پیشفرض روی ویندوز XP باشد؟
    ·         آیا پایگاه‌های خارجی که مدعی هستند برای کار در منزل پول پرداخت می‌کنند، قابل اعتمادند؟ همچنین از کجا می‌توان فهمید یک صفحه اینترنتی در چه تاریخی روزآمد یا ساخته شده است؟