فهرست مطالب
نشریه نامه انسان شناسی
پیاپی 14 (بهار و تابستان 1390)
- تاریخ انتشار: 1391/04/20
- تعداد عناوین: 12
-
-
صفحه 9آسیاب و آسیابانی بخشی از میراث فرهنگی و اجتماعی جامعه ایران است که به تدریج مرگی خاموش را تجربه می کند. آسیابانی به عنوان یکی از دانش های بومی مردمان این سرزمین که سازگاری کاملی با محیط زیست اطراف خود دارد، شایسته حفظ و نگهداری و به سبب اهمیت تاریخی آن در اجتماعات شهری، روستایی و عشایری نیازمند مطالعه و بررسی است. هدف این مقاله بیشتر بررسی جایگاه آسیابان در ساختار اجتماعی روستا است. مقاله حاضر سه بخش دارد. در بخش نخست آسیاب و آسیابانی تعریف شده و تفاوت میان آسیاب با سایر آسیاها توضیح داده شده است. در بخش دوم جایگاه آسیابان در ساختار اجتماعی روستا بررسی و مشخص شده با وجود آن که آسیابان بخشی از قشر خوش نشین روستا محسوب می شده اما به سبب دانش فنی و درآمد قابل توجه از اقشار مورد احترام اجتماع روستایی به شمار می آمده است. بخش سوم نیز به مساله زوال آسیاب و آسیابانی پرداخته و ورود آسیاهای موتوری، تغییر سبک زندگی و کاهش آب را از علل مساله دانسته است. داده های مقاله با دو روش مطالعه اسنادی و مطالعه میدانی تهیه شده اند. برای یافتن داده های میدانی نویسندگان دو سفر به مناطق روستایی آشتیان و بجنورد داشته اند. بر اساس یافته های مقاله آسیابان را نمی توان جزو گروه های خوش نشین با مرتبه اجتماعی پایین قلمداد کرد.
کلیدواژگان: آسیاب، آسیابان، قشربندی اجتماعی، روستا، دانش بومی و میراث فرهنگی -
صفحه 28از دیرباز تاکنون کوه دماوند پدیده ای قابل اعتنا در فرهنگ ایران بوده است. هرچند عینیت دماوند ثابت است، اما نمی توان گفت این کوه همواره معنایی واحد داشته است. معنای اسطوره ای دماوند مساوی با معنای ملی آن نیست. معنای این کوه در شاهنامه با معنای آن در قصیده ی دماوندیه ی بهار تفاوت دارد. در این نوشتار معناهای مختلف دماوند در طول تاریخ به کمک نظریه ی «بازنمایی» بررسی می شود. طبق این نظریه، پدیده های واقعی هنگام ورود به دنیای انسانی معنای جدیدی می گیرند که از زمینه ی تاریخی و گفتمانی شان ناشی می شود. بنابراین، پدیده ای مثل دماوند با این که عینیتی ثابت دارد، در طول زمان برای افراد مختلف معناهای متفاوتی خواهد داشت. زمانی اسطوره است، زمانی دیگر دست مایه ی شاعران و برای مردم امروز نماد ملی. دماوند در دنیای انسانی معنا می گیرد و گرنه به خودی خود تنها یک کوه است.
کلیدواژگان: دماوند، بازنمایی، ادبیات، اسطوره، نمادملی، گفتمان -
صفحه 60این نوشته بر این است تا نشان دهد «قالی بافی» زن قالی باف را در چه سامانه و وضعیتی قرار میدهد، و منظور از «قالی بافی»نه بافتنی تفننی(که در این زمین تحقیق و در دوره مورد نظر، نه رونقی داشته و نه اعتباری) بلکه «بافندگی»به عنوان یک حرفه با چشم انداز اقتصادی است،از این رو سعی بر این بوده تا با وارسی جزء جزء فرایند بافته شدن فرش مناسبات سلطه آمیز و ناعادلانه به سطح آورده شده،مورد واکاوی قرار گیرد. فرش برای زن قالی باف بیشتر مایه رنج و درد است تا سوژه لذت، لذتی که از آفرینش و خلاقیت و... حاصل میشود،فرش زندگی زن را تحت الشعاع قرار میدهد و در نظام مرد سالار او را به کارگری پنهان با رنجی پوشیده تبدیل میکند رنجی که سعی دارد خود را به قاعده بازی تبدیل نموده و از این رو خود را تطهیر کرده و عادلانه جلوه دهد.،قالی برای قالی باف اصلا به منزله اثر هنری نیست چرا که هیچ یک از لوازم این نوع «بودن» را ندارد.لوازمی چون خلاقیت،آفرینندگی و لذت از آفرینش و از همه مهمتر آگاهی بافنده به خلق این اثر به منزله یک «کار هنری».
فرش تنها نزد مصرف کننده است که به اثر هنری تبدیل می شود اثری که برای اعتبار احتیاجی به بافنده(خالق) و تاریخ خود ندارد اثری«بدون تاریخ و بدون خالق».
-
صفحه 76باز تاب های زبانی جهانی شدن از جمله جنبه هایی است که در سال های اخیر توجه جامعه شناسان زبان را به خود جلب کرده است. بحث حاضر به بررسی برخی پی آمدهای زبانی جهانی شدن می پردازد و ادعای اصلی آن، این است که در دوران ما، در پرتو روند جهانی شدن و با پشتوانه قدرت اقتصادی، سیاسی وعلمی امریکا، زبان انگلیسی جایگاه و منزلتی یگانه در ارتباطات فراملی پیدا کرده و موقعیت و جایگاه برخی از زبان های بزرگ و کوچک را به چالش کشیده است. روند گسترش کاربرد زبان های قدرتمند به ویژه انگلیسی، به قلمروهایی که در گذشته دراختیار زبانهای دیگر بوده است، نشان دهنده موقعیت خاص زبانی مانند انگلیسی در حال حاضر است. در این بررسی، با ارائه شواهد و نمونه هایی ، براین نکته تاکید می شود که افزایش اعتبار زبان انگلیسی و ارتقاء جایگاه آن در سطح جهان، تماس های زبانی و فرهنگی رازیرتاثیر قرار می دهد واین خود به گسترش آمیختگی ها وقرض گیری های زبانی، گسترش پدیده دوزبانگی و زبان های میانجی و تضعیف زبان های بومی، وبه طور کلی به نوعی همگرایی زبانی کمک می کند.
کلیدواژگان: جهانی شدن، زبان میانجی، همگرایی زبانی، واگرایی زبانی، دو زبانگی -
صفحه 94گازران که در منابع فارسی اغلب به عنوان رختشویان حرفه ای و یکی از اصناف فرودست شغلی شناخته می شوند، گروهی از مردمان عادی_ اعم از زنان و مردان_ بوده اند که در برابر دریافت مزدی اندک، در خانه ها یا کارگاه های خود یا در کنار منابع عمومی آب و گاه در منازل صاحبان کار، لباس های چرک را می شستند و خشک می کردند؛ با این حال یک جنبه کمتر شناخته شده کار گازران، مشارکت آن ها در شبکه تقسیم تخصصی کار در زیرمجموعه حرفه رنگرزی بوده است که گازران در این فعالیت، با کوبیدن، شستن، رنگبری و سفید کردن پارچه ها و لباس ها آن ها را برای رنگرزی اولیه یا رنگرزی مجدد آماده می کردند.
کلیدواژگان: گازر، قصار، رختشوی، رنگرز، اصناف، تاریخ اجتماعی -
صفحه 105میرزا محمود شیرازی از تاجران شیراز، در سال 1309 ه. ق برابر با سال 1270 شمسی به قصد تجارت و سیاحت به بمبیی مسافرت می کند. وی ابتدا از راه زمینی از شیراز به سمت بوشهر حرکت می کند و در مسیر خود از راه قدیم شیراز – کازرون یعنی از راه صعب و بسیار دشوار کتل های پیرزن و دختر عبور می کند. مسیر کازرون به بوشهر از راه های شناخته شده آن زمان است که به لحاظ نفوذ دولت بریتانیا در جنوب ایران و اهمیت این ناحیه برای بریتانیا حفظ و امنیت آن اهمیت حیاتی دارد. میرزا محمود پس از اقامت کوتاهی در بوشهر از طریق دریا با کشتی به سمت بمبیی حرکت می کند که از مسیرهای بندر لنگه، بندر عباس، جاسک گذشته، سپس وارد کراچی می شود و از آنجا به بمبیی می رسد. میرزا محمود به مدت دو ماه در بمبیی می ماند و در این مدت از مکان های دیدنی بمبیی که برایش جالب بوده است دیدن می کند. از مناظر طبیعی مانند پارک گرفته تا مکان های فرهنگی و تاریخی چون تیاتر، سیرک، موزه، نمایشگاه نقاشی و مسجد و کلیسا. میرزا محمود در تمام این دیدارها، مشاهدات خود را به سادگی و شیوایی خاصی به رشته تحریر در می آورد. غیر از این مکان ها دیگر مشاهدات میرزا محمود از جمله مراسم هندوها و یا نزاع بین پیروان ادیان نیز جالب است. سفرنامه میرزا محمود از دید مردم شناسی تاریخی بسیار مفید است. وی بدون قضاوت در مورد مشاهداتش تنها آنها را به توصیف می کشد و همین بی طرفی و بی غرضی وی نیز اثر او را از دید مردم شناسی مهمتر کرده است. هدف از انجام این مقاله بررسی و تجزیه و تحلیل سفرنامه میرزا محمود شیرازی از دید مردم شناسی تاریخی و فرهنگی است.
تنها نسخه منحصر به فرد سفرنامه میرزا محمود در آرشیو نسخ خطی کتابخانه مجلس نگهداری می شود.
کلیدواژگان: بمبیی، بوشهر، سیرک، شیراز، میرزا محمود شیرازی -
صفحه 136
- یادنامه
-
درباره محمود روح الامینیصفحه 162
-
زنگوله و داس پروین و محمودصفحه 168
-
معلمی مثل خودشصفحه 172
-
Page 28Since antiquity onwards, Damavand has been a noteworthy phenomenon in the Iranian culture. Even though the object of Damavand is fixed, yet one could not assert that it has always maintained just a single meaning. The mythological meaning of Damavand is unequal to its national meaning. The meaning of Damavand in Šāh-nāma differs from that of Bahar's ode “Damaavandieh”. Different meanings of Damavand are examined within the long history of Iran using the “Representation” theory. According to this theory, true phenomena, while entered to the realm of humans, acquire new meanings that are affected by historic and discourse related backgrounds. Hence, a phenomenon such as Damavand that has a firm objectivity, finds different meanings in different times or for different individuals. Once, it’s a myth, and once an inspiration for poets and/ora national symbol for people of today. Damavand has obtained a new (further) meaning every time, yet a meaning of the same nature of man. That is for Damavand acquires meaning in the realm of humans, other wise Damavand per se is merely a mountain.Keywords: Damavand, Representation, Literature, Myth, National Symbol, Discourse
-
Page 49There are innumerable evidences about benefactions provided by those who have dedicated a portion of their wealth (money, land, water, house, quadrupeds, instruments and etc. throughout the history of human communities for making a good gesture to facilitate the society’s welfare. Usually, to keep the “good action” effective through time, the benefactor seizes the said wealth to generate money via incomes or hiring in order to spent and grant the said money to facilitate the others’ welfare. Such a good custom has been also practiced in ancient societies and religions. As it is well spoken, a document has been discovered in Susa after the conquest of Islam denoting of a hoard that had been allocated to the “loans without suffering”. The document was presented to the caliph and he apparently ordered to make actions as the document advises.The word “vaqf” has been ideologically and religiously institutionalized after the rise of Islam and granting lands and wealth to the Prophet PBUH who gave an order to keep and utilize them via their incomes (not the benefits arisen from their sale). Vaqf along with “mowqūfa” (the object of “vaqf”/benefaction) and “vāqif” (benefactor) entered into the Moslem communities.Keywords: wealth, benefactor, welfare, vaqf, mowqūfa, vāqif, ancient societies, religions
-
Page 60This paper aims to show “carpet weaving” puts carpet weaver woman in which situation and position. And by “carpet weaving”, I do not mean a hobby (which in neither common, nor important in this field and time period), but a profession with economic prospects. So I have tried to analyze unequal and suppressive relations involved in weaving carpets. Carpet is a source of pain and agony for carpet weaver woman, not a source of joy, the joy which comes from creation and creativity. In patriarchal system, carpets shape women life and make them a hidden worker with a latent pain. This pain is trying to make itself the rule of the game and in this way make it pure and equalitarian. Carpet is not an artwork for carpet weaver, because it does not have any of the tools to be this kind of work. Tools like creativity, creation and joy of creation and more than that, consciousness of the weaver about creating an “artworkKeywords: Carpet is an artwork only for its consumer, an artwork which does not need weaver (creature), date, an artwork “without date, creature”
-
Page 76The lingual reflection of globalization is of those issues that has attracted sociolinguists within the recent years. This paper tries to shed a light on some of the lingual aftereffects of the globalization and as a result of globalization and the supports provided by the US economic, political and scientific powers, here we essentially claim that the English language challenges some of the major and minor languages and gained a unique position in transnational communications in our time. Utilization of powerful languages such as English and their expansion in areas that were under the control of other languages in the past proves the unique position of the said languages such as English in the present time. This review emphasizes through lingual examples on increase in validity of English language and promotion of its position at global level which has influenced lingual and cultural contacts and consequently, it leads to expansion of lingual blending and loans as well as expansion of bilingualism and lingua francas and lastly to weakening of vernacular languages. Globalization generally contributes to lingual convergence.Keywords: Globalization, Lingua franca, Lingual Convergence, Lingual Divergence, Bilingualism
-
Page 94The launderers as often known in Persian literature as professional workers occupying in washing clothes, etc., were ordinary men/women and the members of a very low-class guild, who washed and dried people's dirty clothes, in their own houses or workshops or in their employer's home or on a side of public water sources, with a low wage.Nevertheless, besides this relatively renowned function of launderers, they also formed a part of the network of division of labor in subset of dyeing activities. They cooperated in dyeing process as bleachers, by pounding, washing, fulling, decoloring and bleaching of clothes and textiles and making these materials ready for dyeing or redyeing.Keywords: launderer, bleacher, fuller, dyeing, Muslim ordinary people's labor
-
Page 105Mirza Mahmood Shirazi,a merchant from Shiraz, set out for Mumbai in 1309 A.H. His aim was a visit and trade. He started his travel from Shiraz and passed the uneven and meandrous road of Shiraz-Kazeroon, including the steep hills of Peerzan and Doxtar.The path from Kazeroon to Bushehr was among the famous roads of the time which was of a great importance because of its strategic situation for Britain. After a short stay in Bushehr, he set out for Mumbai by sea. He passed Bandar Lengeh, Bandar Abbas, and Jask.then he arrived at Karachi and afterward arrived at Mumbai. He stayed there for two months and visited different sites of that city, including natural landscapes like parks, cultural and historical places such as theaters, circus, Museums, painting exhibits, Mosques and churches. He took notes of all of his observations in very simple style. Besides the above mentioned places, one can points to his watching of Hindus ceremonies and quarrels between religious sects is interesting.Mirza Manhood's travel account is so useful from a historical anthropology. He describes his observations objectively and this objectivity makes his work so significant from an anthropological perspective. This Article aims at investigating into and analyzing his travel account from historical and cultural anthropology views. The only unique copy of this travel account is available in Majles library Archive.Keywords: Mumbai, Bushehr, circuse, Shiraz, Mirza Mahmood Shirazi
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.