نشریه مطالعات بیداری اسلامی
پیاپی 1 (بهار و تابستان 1391)

گسترش بیداری اسلامی، منجر به شکل گیری مباحث جدی و فراوانی پیرامون ضرورت حکومت و ملاک و معیار مشروعیت آن از منظر اسلام شده است. متفکران و اندیشمندان اسلامی از دیرباز موضوع صلاحیت حکومت ها را به بحث و بررسی گذاشته بودند، اما هیچ گاه در عمل فرصتی برای ارزیابی جدی آن ها ایجاد نشده بود با توجه به سرنگونی حکوم تهای خودکامه پادشاهی در سرزمین های عربی، و سرنگونی قریب الوقوع برخی دیگر از آن ها و نیاز به استفاده از این فرصت برای همگرایی و اتحاد بیشتر سرزمی نهای اسلامی و تقویت اقتدار جهان اسلام در مدیرت نظام جهانی از راه نظام سازی اسلامی و ایجاد حکومت های مکتبی؛ بررسی مجدد مدل های پیشنهادی اسلام برای جایگزینی این حکومت ها، اهمیت به سزایی یافته است؛ که تحقیق پیشرو؛ پس از بررسی انواع دول تها و معیارهای مشروعیت در هر یک از آنها و ملاک مشروعیت اسلامی و مد لهای ترتبیاسلام برای نظام سازی در کشورهای اسلامی، به ارزیابی آنها می پردازد.

بیداری اسلامی، خیزش عظیمی است که حصارهای استبداد و استکبار را ویران و قوای نگهبان آنها را مغلوب و مقهور ساخته است. ثبات و استمرار و استقرار نظام جمهوری اسلامی از مهم ترین عواملی است که مل تهای منطقه و ملت های مسلمان را امیدوار و نقش موثری در ایجاد حرکت و بیداری اسلامی منطقه ایفاء کرده است.
انقلاب اسلامی ایران فصل نوینی و الگویی است که با ایجاد امید و نشاط برای ملل اسلامی و جنب شهای مردمی مبارزه کننده با استعمارگران، صحنه تحولات منطقه را تغییر داده است، به نحوی که امروز در حال بازگشت به هویت و قدرت خود و مقابله جدی با غرب و استعمارگران هستند و هر روز پیروزی جدیدی را می آفرینند.

بیداری اسلامی که از ابتدای سال 2011 میلادی در کشورهای منطقه به اوج خود رسیده،تحولاتی بنیادین را در کشور مصر رقم زده است. تحولات مزبور آن چنان دارای اهمیت بوده که رسانه های مختلف جهان)به ویژه مطبوعات(هر یک با توجه به اولویتهای نظام حاکم در کشورهای خود به بازنمایی این رویداد پرداخته و در صدد ایجاد و هژمونیک ساختن گفتمان مورد نظر خود بوده اند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل گفتمان به بررسی 21 یادداشت از 15 نشریه مختلف جهان دربار I بیداری اسلامی در مصر از ژانویه 2011 الی 6 مه 2011: مصادف با 6 بهمن تا 16 اردیبهشت پرداخته شده و گفتمان های غالب هر یک از نشریات مزبور به طور مجزا مورد واکاوی قرار گرفته شده به طوری که در مجموع سه رویکرد گفتمانی مشخص در آنها شناسایی شده است؛ رویکردهایی که حاکی از مسائل کلیدی و در دستور کار قرار گرفته این نشریات برای مطرح ساختن مسائلی خاص در قبال کشور مصر می باشد.

انقلاب اسلامی ایران که بر اساس اندیشه های امام خمینی) ره (به پیروزی رسید،دارای ویژگی هایی است که بر نظام بین الملل تاثیرگذار بوده است و در الهام بخشیدن به مسلمانان جهان در منطقه و و جهان در مبارزه علیه استعمارگران،نقش بسزایی را ایفا نموده است.
در این میان نقش زنان در تبلور عینی آن در پیروزی انقلاب و لزوم تداوم حضور زنان جهت حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران از جمله موضوعات با اهمیتی است که قابلیت الگوسازی برای زنان مسلمان و زنان آزاده جهان را دارا می باشد. بیداری اسلامی و تاثیر پذیری آن از انقلاب اسلامی و به تبع آن حضور زنان در مراحل مختلف انقلاب و الگو گیری زنان مسلمان در جهان اسلامی بدلیل هم گرایی در بهره گیری از تجارب و ظرفیتهای مشترک،از ضروریات و اصول حاکم بر احیای فر هنگ اسلامی است که نظام سلطه را در رویارویی با مسلمانان به چالش خواهد کشید. بر این اساس در بیانیه اجلاس بین المللی بیداری اسلامی که در شهریور 90 در تهران برگزار شد، بر نقش بی بدیل زنان در جنبش بیداری اسلامی تاکید و همچنین تاثیر حضور متعهدانه زنان بر اساس ارزشهای اسلامی را در پایان بخشی به رویاهای غرب در بهره گیری و استفاده ابزاری از زن را از جمله عوامل مهم دربیداری اسلامی برشمرد.در این در این نوشتار به بررسی چگونگی حضور زنان در مراحل مختلف انقلاب بر اساس اندیشه های اصیل اسلامی با رهبری امام خمینی وامکان همگرایی با بهره گیریاز نمادها،ظرفیتها و الگوهای مشترک جهت تحقق اهداف بیداری اسلامی با حضور زنانبا توجه به ایران در ترویج و توسعه اسلام در جهان خواهیم پرداخت.

از ویژگی های اجتماعی نظام حقوقی اسلام این است که به انسان آزادی توام با مسئولیت داده است، یعنی از کی سو خداوند انسان را در برابر هدایتش که توسط انبیا ابلاغ شده آزاد گذاشته است که بپذیرد یا نه «و قل الحق من ربکم فمن شاء فلیومن و من شاء فلیکفر» و بگو دین همان است که از سوی پرودگار شما آمد، پس هر کس می خواهد ایمان آورد و هر کس می خواهد کافر شود؛ از سوی دیگر به انسان گوشزد می شود که گرچه در انتخاب مسیر زندگی آزاد است، وهر نوع رفتار اختیاری که از او سر بزند در سرنوشت زندگی دنیوی و اخروی او تاثیر دارد و باید در برابر رفتار اختیاری خود پاسخگو باشد. در نظام حقوقی اسلام، زنان و مردان نه تنها نمی توانند نسبت به مسائل جامعه به خصوص مسایل سیاسی آن بی تفاوت باشند، بلکه از آنان خواسته شده که مراقب اوضاع سیاسی باشند و برای هدایت جریان های سیاسی به سمتی که موجب کمال و رشد جامعه می باشد، مشارکت نمایند.)حسین نوری، 1407: 14 (زنان هم به عنوان نیمی از پ کیر جامعه اسلامی در تمامی مراحل تولد، رشد، بلوغ و شکوفایی کی 1جامعه حضور دارند. و به عنوان کی شهروند باید حضور حداکثری داشته باشد. مشارکت سیاسی زنان کی وظیفه ی اجتماعی است و آنان مکلفند با عمل به این وظیفه در تع یین سرنوشت سیاسی اجتماعی خود نقش موثری ایفا نماید. در این مقاله در پی تبیین مبانی نظری حق مشارکت سیاسی زنان در عرصه تصمیم گیری های بین المللی هستیم. و بدیهی است نقطه عطف و تبلور این حق در نهضت بیداری اسلامی خواهد بود.

از جمله مناطق حیاتی و موثر در معادلات ژئوپولیتیک جهانی، منطقه خاورمیانه است. خاورمیانه را مرکز دنیای قدیم می دانند، مرکزی که در دل آن منطقه خلیج فارس، به منزله «هارتلند» جهانی قرار دارد.
تحولات خاورمیانه و خیزش جریان اسلام گرایی در منطقه، کی چالش معنایی را موجب شده که اگر آن را با آسیب دیدگی نظم سیاسی منطقه ای و جهانی و قدر تهای بزرگ نوظهور در کنار هم قرار دهیم، ابعاد بیشتری از تحولات آشکار می شود.
مه مترین و عمی قترین بحران های سیاسی جهان معاصر در این منطقه رقم م یخورد و چالش های مهم ژئوپلیتیکی از عوامل شکل دهنده، تشدید کننده و تداومگر بحران در این حوزه جغرافیایی است. چشم انداز موجود از خیزش های مردمی، بیانگر آغاز تحولات و لرز شهای ژئوپلیتیکی گسترد ه در فضای خاورمیانه و شمال آفریقاست و جغرافیای سیاسی منطقه را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد. هدف اصلی مقاله، تبیین کدهای ژئوپلیتیکی در عرصه شک لگیری جغرافیای سیاسی نو پدید خاورمیانه و توجه به نقش آفرینان و بازیگران اصلی این صحنه است.
نتیجه نهایی مبین آن است که ضمن تغ ییر شیوه ها و ابزارهای اعمال قدرت در عرص ه های ژئوپلیت کیی نوین، کشورهای تر یکه و ایران به عنوان دو مدل حکومتی،رقابت بسیار سختی در شکل دادن جغرافیای سیاسی جدید خاورمیانه خواهند داشت.
در واقع، ویژگی های ژئوپلیتیک و پایه های قدرت و نقش و اهداف و استراتژی های سیاسی- امنیتی و اقتصادی ایران و ترکیه به گونه ای است که به اصلی ترین بازیگران منطقه خاورمیانه تبدیل شده اند.
روش تحقیق مقاله بر پایه مطالعه اسنادی و تحلیل محتوا می باشد.

مقاله حاضر به بررسی مولف ه های اساسی بیداری اسلامی در اندیشه سیاسی حضرت امام خمینی)ره(به عنوان منادی اصلی بیداری اسلامی در دنیای معاصر می پردازد. تاثیر و نفوذ امام)ره(به عنوان رهبر نظریه پرداز اسلامی از منظر اعتقادی، اجتماعی و سیاسی نه تنها در میان تشیع بلکه در تاریخ اسلام بی نظیر و افتخارآمیز است. زیرا اندیشه های امام خمینی)ره(در قلمرو جغرافیایی ایران، دنیای اسلام و ب هطورکلی در جهان گسترش یافته است.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی آثار و اندیشه های سیاسی امام)ره(به شکل خاص در قلمرو جهان اسلام مورد توجه و الگو قرار گرفت. در این راستا جنب شها و حرک تهای اسلامی با الهام از اندیشه های سیاسی امام خمینی)ره(از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی شکل گرفت و امروزه در قالب انقلاب ها و بیداری اسلامی در کشورهای خاورمیانه گسترش یافت. در این مقاله سعی بر این است تا بر اساس روش کیفی تحلیل مطالعات تاریخی و اسنادی به این سوال اساسی پاسخ داده شود که «مولف ه های اساسی بیداری اسلامی در اندیشه سیاسی امام خمینی)ره(چیست؟» در پاسخ به این سوال، داده های تحقیق نشان می دهد که در ای نباره می توان به مولف ه هایی از قبیل الگوی ساختار حکومتی مبتنی بر نظریه ولایت فقیه، تاکید بر عدم جدایی دیانت از سیاست، جها نشمولی حکومت اسلامی، لزوم حمایت و دفاع از مظلومان جهان، اصل دعوت و صدور انقلاب اسلامی، نفی سبیل و عدم تعهد به دول شرق و غرب، استکبار ستیزی، تاکید بر امت واحده و نفی ملی گرایی و نظایر آن در اندیشه سیاسی امام خمینی)ره(اشاره کرد.