فهرست مطالب

پژوهش های دانش انتظامی - سال سیزدهم شماره 2 (پیاپی 50، تابستان 1390)

فصلنامه پژوهش های دانش انتظامی
سال سیزدهم شماره 2 (پیاپی 50، تابستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/05/05
  • تعداد عناوین: 7
|
  • حسین آقایی نیا، بهروز جوانمرد صفحه 7
    افزایش قابل ملاحظه بزهکاری در اوایل دهه هفتاد میلادی در ایالات متحده آمریکا، دولت فدرال را بر آن داشت تا برای کاهش آن تدابیر نوینی را بیندیشد. این تصمیم باعث پیدایی نظریه های جدیدی مانند «عدالت استحقاقی» و «نظریه پنجره های شکسته» در جرم شناسی گردید. در این مسیر، از اوایل دهه نود میلادی، نظریه پنجره های شکسته به خلق راهبردی پلیسی به نام «سیاست تسامح صفر» منجر گردید. بدین سان، دولت فدرال آمریکا به همراه برخی ایالات در چهارچوب مدیریت ریسک جرم با اتخاذ سیاست تسامح صفر، تلاش نمودند تا برای معمای جرم، راه حل جدیدی ارائه دهند. در سیاست کیفری نظام جمهوری اسلامی ایران راهبرد «تسامح صفر» را می توان در طرح موسوم به «ارتقای امنیت اجتماعی» مشاهده نمود. در این مقاله مبانی نظری ظهور این راهبرد در سیاست کیفری آمریکا و ایران و ارزیابی نتایج عملی اتخاذ این سیاست مورد مطالعه قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: سیاست تسامح صفر، جرایم خرد، سیاست کیفری سخت، گیرانه، پنجره های شکسته، طرح ارتقای امنیت اجتماعی
  • اکبر وروایی، علی جهانگیرپور، حمید جربانی، حمید هاشمی صفحه 41
    با توجه به اینکه بازرسی و تفتیش به عنوان یک موضوع حقوقی، ارتباط تنگاتنگی با حقوق شهروندان یک جامعه دارد، لذا میزان آگاهی مسئولان بازرسی و تفتیش نسبت به قوانین و مقررات پراکنده و همچنین میزان آگاهی شهروندان نسبت به حقوق شهروندی، در این باره می تواند از اهمیت بسزایی برخوردار باشد. در این راستا، باید وظایف واختیارات مقامات صلاحیت دار شفاف سازی گردد و قوانین و مقررات به نحوی آورده شود که به دور از هرگونه ابهام و پیچیدگی های حقوقی باشد. شیوه تحقیق در این مقاله، نظری و توصیفی است و با مطالعه کتابخانه ای انجام گرفته و اسناد مرتبط از جمله موافقتنامه-ها و اعلامیه های حقوق بشر مورد بررسی قرارگرفته است. پس از بررسی قوانین مرتبط مشخص شد که حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص مصون از هرگونه تعرض است و این مصونیت به صراحت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و قوانین کیفری داخلی، منابع فقهی دینی، میثاق بین المللی حقوق مدنی وسیاسی، کنوانسیون اروپایی حمایت از حقوق بشر و آزادی های اساسی اعلامیه اسلامی حقوق بشر و سایر اسناد ملی و بین المللی به صراحت بیان گردیده است. قوانین کیفری داخلی هریک به نوبه خود ضمانت اجراهای مطمئنی بر این مصونیت تعیین کرده-اند تا حرمت منازل شهروندان و آسایش خانواده ها متزلزل نشود. بنابراین شایسته است قانون گذار در لایحه جدید آیین دادرسی کیفری، طرح حمایت ازحریم خصوصی جسمانی را پیش بینی نماید تا خلاء قانونی، سبب نقض حقوق شهروندی از سوی مقامات قضایی و ضابطین دادگستری نشود و بلا تکلیفی آنان را نیز در نوع برخورد با متهمان به همراه نداشته باشد. در حال حاضر نیز، قبل از تصویب قانون مذکور، پیشنهاد می گردد: نیروی انتظامی با هماهنگی مقامات قضایی سعی نماید، تا وحدت رویه-ای متقن در زمینه توقف و بازرسی خودروها ایجاد نماید، تا سبب تضییع حقوق اشخاص نگردد.
    کلیدواژگان: بازرسی منازل، اماکن، حقوق شهروندی، قوانین کیفری، اسناد بین المللی
  • سیدعلی علوی، ناصر صباغیان، اکبر پرهیزگار، محمدرضا محمد هیودی، تقی حیدری صفحه 83
    یکی از ابعاد وجودی شهرها و جوامع انسانی، وجود نظم و امنیت، به خصوص در شرایط وقوع بحران های اجتماعی و طبیعی است، که توجه به این امر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. مراکز انتظامی که وظیفه نظم و امنیت را در این مواقع بر عهده دارند، باید در مناطقی استقرار بیابند، که بتوانند در اسرع وقت خود را به محل های وقوع بحران برسانند. مراکز انتظامی از نخستین سازمان هایی هستند که به محض وقوع بحران به مقابله و کنترل آن می پردازند، بنابراین برای اثر بخشی موثر بایستی در مکانی هایی استقرار یابند که در آنها احتمال وقوع بحران بیشتر باشد، تا به موقع و به نحو موثری وارد عمل شوند. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی صورت گرفته است. در تجزیه و تحلیل تحقیق، با استفاده از روش ارزیابی چند عامله (MCE) و همچنین قابلیت های سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)، عوامل موثر بر استقرار بهینه مراکز انتظامی بررسی شده است، سپس موقعیت فضا - مکانی جدیدی را به عنوان مرکز استقرار بهینه نیروی انتظامی در منطقه تهران پارس تهران ارائه نموده است. هدف از انجام این پژوهش، شناخت موقعیت -های بهینه فضایی- مکانی مراکز انتظامی در کلان شهر تهران بوده است. نتایج بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که موقعیت فضایی- مکانی فعلی مرکز انتظامی منطقه تهران پارس منا سب نیست، و در مواقع بحران، آسیب پذیر و نیازبه جا به جایی و تغییر فضا – مکانی در منطقه مورد مطالعه ضرورت خواهد داشت.
    کلیدواژگان: بحران، نقشه جرم، مکان یابی، مراکز انتظامی، سیستم اطلاعات جغرافیایی، تهران پارس
  • سهیلا صادقی فسایی، سید احسان خیرخواه زاده صفحه 111
    فراوانی حوادث ناشی از رانندگی غیر هنجارمند و هزینه های مرتبط با آن، امروزه به عنوان یکی از مسائل مهم اجتماعی در جامعه ما مطرح است. اگرچه تا به حال تحقیقات پراکنده ای در مورد نتایج رانندگی غیر هنجارمند و هزینه های ناشی از آن صورت پذیرفته، اما به نظر می رسد اصل موضوع که همان رفتار است به درستی مورد بررسی قرار نگرفته است.
    تمرکز بر روی تحلیل رانندگی غیر هنجارمند به عنوان یک رفتار اجتماعی، زمینه هایی را برای شناسایی عوامل، توجی هات، مشکلات و خطرات مربوط به آن فراهم می سازد. این مقاله پیشنهاد می کند که رفتار عاملان اجتماعی (رانندگان) و عدم کنترل درونی از مهم ترین جهاتی است که به طور بالقوه می تواند در تبیین رانندگی غیرهنجارمند موثر باشد. کنترل درونی را می توان به عنوان مکملی مهم و انکارناپذیر برای کنترل بیرونی دانست. به عبارتی دیگر، کنترل بیرونی هنگامی کارآمد خواهد بود که با کنترل درونی همراه باشد. درونی کردن قوانین و مقررات رانندگی و برقراری کنترل درونی در یک فراگرد دوطرفه و مستمر انجام می گیرد، و به نظر می رسد که رانندگان در درونی کردن این هنجارها و به کاربستن آن یک گیرنده و اجراکننده صرف نبوده، بلکه به طور فعال مشارکت می کنند. مقاله حاضر که دریافتی از یک کار تحقیق کیفی و مصاحبه های عمیق می باشد، در جست وجوی موانعی است که رانندگان در درونی کردن قوانین و مقررات رانندگی و برقراری کنترل درونی با آن روبرو هستند.
    براساس یافته های تحقیق می توان گفت عواملی نظیر نقص در فراگردهای اجتماعی شدن، عدم رضایت شغلی، عدم آگاهی نسبت به پیامدهای زیان بار تخلفات و موانع ارزشی ساختاری، از جمله موانع جدی است که درونی کردن قوانین و مقررات رانندگی و به تبع آن برقراری کنترل درونی را با مشکل مواجه می سازد، و در نتیجه زمینه را برای رانندگی غیرهنجارمند مهیا می سازد. بررسی عواملی که با رانندگی غیرهنجارمند مرتبط است، می تواند پیشنهادهای موثری را برای رانندگان از یک سو و نهادهای قانونی و اجرایی از سوی دیگر مطرح سازد.
    کلیدواژگان: کنترل اجتماعی، کنترل درونی، درونی کردن، اجتماعی شدن، قوانین و مقررات رانندگی، اعتماد، بوروکراسی
  • حمیدرضا آراسته، محمدرضا بهرنگی، عبدالرحیم نوه ابراهیم، حسن رضا رفیعی صفحه 137
    بررسی های علمی نشان می دهد که از سه ضلع مثلث ترافیکی: انسان، خودرو و راه، سهم انسان در رخداد حوادث تلخ ترافیکی به تنهایی حدود 60 درصد و با مشارکت دو عامل دیگر تا 95 درصد است. این همه تاثیر می تواند ناشی از ضعف فرهنگی باشد. نظر به اینکه آموزش فرهنگ نظم و ایمنی صحیح ترافیکی، بهترین راه کاهش این صدمات و زیان های جانی، جسمی و مالی است؛ تعامل بهینه نیروی انتظامی با آموزش و پرورش برای ارتقای فرهنگ نظم و ایمنی ترافیکی کشور مورد توجه قرار گرفت. باتوجه به ترکیبی بودن رویکرد تحقیق (کمی و کیفی)، وضع موجود آموزه های ترافیکی در کتاب های درسی دانش آموزان تا مقطع پیش دانشگاهی و چگونگی آموزش فرهنگ ترافیک در 14 کشور جهان، با استفاده از روش تحلیل محتوا بررسی گردید. پرسشنامه تحقیق بین 90 نفر از کارشناسان، که با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده بودند، توزیع و گردآوری گردید. پاسخ های دریافتی به سوال های پرسشنامه با استفاده از محاسبه میانگین، آزمون t، سطح معناداری و بیشینه و کمینه توصیف و تحلیل گردید. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که هر یک از عوامل نرم افزاری، سخت افزاری، ساختاری، آموزش نظری و آموزش عملی بر تعامل نیروی انتظامی با آموزش و پرورش جهت ارتقای فرهنگ نظم و ایمنی ترافیکی تاثیر دارند. همچنین حصول هر یک از سه بعد دانشی، عاطفی و رفتاری فرهنگ ترافیک توسط عوامل پنج گانه پیش گفته تایید شد. در پایان با استفاده از نتایج تحقیق چند پیشنهاد ارائه می شود.
    کلیدواژگان: تعامل، فرهنگ، نیروی انتظامی، آموزش و پرورش، نظم و ایمنی ترافیکی، آموزش ترافیکی
  • حسین افراسیابی، نرگس عرب مقدم صفحه 163
    این مقاله، حاصل پژوهشی است که با هدف بررسی میزان گرایش نوجوانان به فرار از خانه با رویکردی کمی، به انجام رسید. پس از بررسی پژوهش ها و نظریه های موجود، چارچوب نظری تحقیق با تاکید بر نظریه های کنترل اجتماعی و آنومی، تدوین شد. نمونه تحقیق شامل 597 نفر از نوجوانان 1913 ساله شهر شیراز می باشد. نتایج حاکی از آن است که متغیرهای جنسیت، دلبستگی به خانواده، دلبستگی به دوستان، تعهد مذهبی، نابسامانی خانواده، گسیختگی خانواده و استفاده از رسانه ها با میزان گرایش جوانان به فرار از خانه رابطه معنا داری وجود دارد. نتایج آزمون رگرسیون چند متغیره نیز نشان داد، متغیر نابسامانی خانواده، مهم ترین متغیر مرتبط با گرایش نوجوانان به فرار از خانه است. در آزمون نهایی متغیرهای نابسامانی خانواده، تعهد مذهبی، استفاده از رسانه ها، دلبستگی به دوستان و گسیختگی خانواده وارد مدل رگرسیون شده و در مجموع 42 درصد از تغییرات متغیر وابسته را توضیح دادند.
    کلیدواژگان: فرار از خانه، نوجوانان، نابسامانی، خانواده، انحرافات
  • علی حسین حسین زاده، عبدالرضا نواح، علی عنبری صفحه 191
    پدیده نزاع های دسته جمعی از آن دسته آسیب های اجتماعی است که نظم حاکم بر جامعه را مختل می کند و همواره مواجهه با آن مورد توجه متولیان نظم و امنیت اجتماعی بوده است. پژوهش حاضر در سال 1388 به بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی موثر بر میزان گرایش به نزاع دسته جمعی در بین شهروندان شهر اهواز پرداخته است. هدف عمده تحقیق این است که تاثیر متغیرهایی از جمله احساس آنومی، احساس محرومیت نسبی، تعلق به جامعه قبیله ای، خاستگاه خانوادگی و... را بر میزان گرایش به نزاع دسته جمعی مورد بررسی قرار دهد. بر این اساس، ضمن استفاده از تئوری ها و نظریه های مرتبط با موضوع در حوزه های انحرافات اجتماعی، تعداد 8 فرضیه با رویکرد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تدوین گردید. اطلاعات پژوهش با روش پیمایشی و با استفاده از تکنیک پرسشنامه از نمونه ای به حجم 384 نفر که از طریق فرمول نمونه گیری کرجسی و مورگان تعیین شده به دست آمده است. جامعه آماری شامل کلیه افراد 15سال به بالای شهرستان اهواز می باشد که با روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای انتخاب شده و اطلاعات گردآوری شده به کمک نرم افزارspss مورد تجزیه و تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. در تحلیل آماری نیز علاوه بر شیوه های آمار توصیفی از قبیل میانگین، درصد، واریانس و... از شاخص های آمار استنباطی مانند آزمون T، تحلیل واریانس، رگرسیون و... استفاده گردیده است. نتایج نشان داد: از مجموع 8 فرضیه تنها متغیر سن، رابطه معنا داری با گرایش به نزاع جمعی نداشت و سایر فرضیه ها دارای رابطه معنا داری بودند. از مجموع متغیرهای مستقل، متغیر تعلق به جامعه قبیله ای بیشترین تاثیر را بر متغیر وابسته داشته است. همچنین براساس تحلیل چند متغیره (44/0) که نشان می دهد متغیرهای مستقل روی هم 44 درصد واریانس متغیر وابسته را تبیین می کنند.
    کلیدواژگان: احساس محرومیت نسبی، نزاع دسته جمعی، خاستگاه خانوادگی، جامعه قبیله ای، احساس آنومی
|
  • Hossein Aghaienia, Behrooz Javanmard Page 7
    Striking increase in the rate of delinquency in the 70s in the U.S. has made the federal government to take new efficient measures. Such fact has lead to the development of new theories such as “deserved justice” and “Broken windows” in criminology. In this regard, the Broken windows theory was lead to a new policing strategy called “Zero Tolerance Strategy”. In this way, the federal government of the U.S. along with some states tried to solve the problem of crime. “Zero tolerance strategy” in the Islamic Republic of Iran can be realized as “Social security enhancement” plan. The present study tries to explore the theoretical bases and the practical results of implementing such policy in the U.S. and Iran.
    Keywords: Zero tolerance policy, Small Crimes, stiff criminal policy, Broken windows, Social security enhancement plan
  • Akbar Varvaie, Ali Jahangirpour, Hamid Jarbani, Hamid Hashemi Page 41
    Since inspection is a Legal issue and is closely related to the citizens’ rights, the amount of Knowledge the inspection authorities have regarding the rules and regulations can be of great importance. The present Study which is a Theoretical descriptive has been done through exploring documents related to human rights Conventions. The result of Studying the related rules and regulations is that reputation, Life, Property, rights, house, and job of citizens are immune against any invasion and such immunity has been clearly declared in our criminal Laws and The international documents.This Paper tries to elaborate on different aspects of the issue and aims at clarifying the role of I.R.I Police in this respect.
    Keywords: House, places, Inspection, Citizenship rights, Criminal Low, International documents
  • Seyyed Ali Alavi, Naser Sabbaghian, Akbar Parhizkar, Mohammad Reza Mohammad Heyvadi, Taghi Heidari Page 83
    Law and order play significant roles in case of social and natural disasters. The police centers which act as the maintainers of law and order in such case must be located in places where they can reach disaster centers immediately.The present study tries to explore the factors affecting the process of stationing Tehran Police centers in the best spatial points using MCE and GIS. A New special point has been determined as the best spatial point for the police forces in Tehranpars area.The findings of the study demonstrated that the present spatial situation of Tehranpars police centers is not suitable and is vulnerable to crises and disasters.
    Keywords: disaster, Crime map, GIS, Police, Centers, Tehran, Tehranpars
  • Soheila Sadeghi, Fasaie, Seyyed Ehsan Kheirkhahzadeh Page 111
    The Frequency of the accidents due to abnormal driving and the related costs has now turned to be one of the most important social issues in our society. Although there have been some studies performed on the results of abnormal driving and the related costs, the theme which is the behavior seems not to be investigated exactly yet.The present study which is a combination of a qualitative research and deep interviews aims at clarifying the barriers on the way of drivers to internalize the rules and regulations.The findings of the study showed that the following variables can impede the process of internalization of the rules and regulations; deficiency in the socialization processes; job unsatisfaction, lack of knowledge about the consequences of defying rules.
    Keywords: social control, internal control, Internalization, socialization, driving rules, regulations, Trust, Beurocracy
  • Hamid Reza Arasteh, Mohammad Reza Behrangi, Abdol Rahim Nave Ebrahim, Hasan Reza Rafie Page 137
    Statistical surveys indicate that during 2000-10, casualties, physical harms and traffic- related financial harms in Iran were among the highest in the world. The present study aims at reviewing the role of Islamic Republic of Iran Police (IRIP) interaction with education and training system to improve traffic order and safety culture in the country. The research was quantitative and qualitative. Quantitative and qualitative sections were performed respectively through descriptive-survey and content analysis method. Statistical population included traffic training experts. Ninety experts as the available sample completed the research questionnaire. The experts involved were among staff whose decision makings affect the whole traffic and education system in Iran. Tools used for collecting data were interview, documents, content analysis and questionnaire. 15 initial questionnaires were distributed among experts familiar with the face and content validly in research, and The validity was calculated through Cronbach’s alpha coefficient (α = 0.94). In order to analyze the data in the quantitative section of the research, some indices of descriptive statistics including mean, t-test, and level of significance, maximum and minimum were used while in the qualitative section, content analysis method was used for classifying the data. In addition, data prioritization in each field was performed based on the weight level Results of the research indicated that software, hardware, structure, theoretical training, and practical training were effective in the interaction between IRIP and education and training system. All these 5 factors improve traffic culture in terms of knowledge affection and behavior.
    Keywords: Interaction, Culture, IRI Police (IRIP), Education, training, Traffic order, safety, Traffic education
  • Hossein Afrasyabi, Narges Arab, Moghadam Page 163
    The present paper is the result of a research which tried to study factors and variables effective in the juveniles’ tendencies toward home runaways.The theoretical framework of the study was formed focusing on the social control and anomy theories. The statistical sample was formed by 597 juveniles aged 13-19 residing in Shiraz.The findings of the study showed that the following variables have significant relationships with the juveniles’ tendencies toward home runaways: Gender, family dependency, friend dependency, religious commitment, family disorganization, family dispersion and mass media. The regression test result demonstrated that “family disorganization” was the most important variable regarding the home runaway of the juveniles.
    Keywords: Home runaway, Juveniles, disorganization, family, deviation
  • Ali, Hossein Hosseinzadeh, Abdol Reza Navah, Ali Anbari Page 191
    Group quarrel is among the social harms which disrupts the ruling order dealing with which has always been a concern for the order and social security providers. The present study aimed at studying different social, economic, and cultural factors effective in the tendencies toward group quarrels among citizens of Ahvaz. The required data were gathered via questionnaire from among 384 citizens of Ahvaz. SPSS was used to analyze the collected data. The statistical findings of the study demonstrated that the only variable which did not exert any significant effect on the dependent variable was “age”. Tribal dependency was the most effective variable.
    Keywords: Group quarrel, Family, Tribe, Tribal dependency, Sense of deprivation relative