فهرست مطالب

نشریه مدیریت سلامت
پیاپی 47 (بهار 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/05/09
  • تعداد عناوین: 9
|
  • هما طلاچی، حمید رواقی، هاله آیت اللهی، رشا اطلسی صفحه 7
    مقدمه پزشکان و اعضای تیم مراقبت و درمان از جمله مهمترین اقشار یک جامعه هستند که دسترسی به اطلاعات معتبر و روز آمد توسط آنان به معنای تامین سلامت و بهداشت یک جامعه و در موارد متعددی، به معنای نجات جان بیماران است.[1]با رشد فناوری اطلاعات و افزایش نامحدود منابع، پزشکان با مشکلاتی از جمله مهارتهای محدودتر در جستجو و بازیابی اطلاعات و کمبود فرصت زمانی برای این اعمال روبرو هستند. با توجه به این مسائل، وجود و حضور یک فرد دارای تخصص و مهارت اطلاع یابی، می تواند نقش مهمی در تامین نیازهای اطلاعاتی تیم مراقبت و درمان و در نتیجه ارتقاء کیفیت خدمات پزشکی و درمانی داشته باشد. در این رابطه، با تلاشهای لمب در اوایل دهه 1970، کتابدارانی که دانش پزشکی و مهارت اطلاع یابی لازم را کسب کرده بودند به تدریج فعالیت خود را که تنها در چهارچوب کتابخانه بوده است به خارج از محدوده آن بردند و در میان تیم مراقبت ودرمان پزشکی حضور مفید و تاثیر گذاری در ارتقای خدمات پزشکی و سلامت جامعه پیدا نمودند.[2] 2امروزه نقش کتابداران بالینی و در اصطلاح جدیدتر ارائه شده توسط دیویدف و فلورانس در سال 2000، یعنی «اینفورمیشنیست»(Informationist) یا متخصص اطلاعات، به عنوان افراد توانمند و ماهری که رابط بین اطلاعات و متخصصین مراقبت و درمان هستند و در فرایند پزشکی مبتنی بر شواهد به عنوان عضو مهم و فعالی حضور دارند، بارزتر می شود.[2]با توجه به این مطالب، بررسی ویژگی های کتابداران بالینی و متخصصان اطلاعاتی و نقش آنها خصوصا در فرایند پزشکی مبتنی بر شواهد ((Evidence-Based Medicine=EBM، می تواند اطلاعات کلی و مفیدی را برای شناخت بهتر ویژگی ها و خصوصیات آنها و بهره گیری از این اطلاعات جهت تربیت و آموزش نیروی انسانی کارآمد ارائه دهد. حضور فرد متخصص اطلاعات در کنار تیم مراقبت و درمان به معنای تامین نیازهای اطلاعاتی و افزایش آگاهی و قدرت تصمیم گیری تیم پزشکی است و در نتیجه آن افزایش سلامت و درمان افراد جامعه در پی آن خواهد بود. در این رابطه در داخل کشور، تا کنون پژوهشی در جهت تعیین ویژگی های مختلف کتابداران بالینی انجام نشده است و پژوهشها و نیز مطالعات محدود موجود، تنها به نوعی به کتابداران بالینی یا فرایند پزشکی مبتنی بر شواهد اشاره کرده اند که دراین میان می توان به مطالعات اسعدی شالی[3]، زارع گاوگانی[4]، شکرانه[5]، پاسیار و ولی نژادی[6]، ولی نژادی و دیگران[7]، و اطلسی]8[اشاره کرد. اما در خارج از کشور پژوهش هایی موجود بود که به شکل وسیعتر و دقیق تر به بررسی ویژگی های کتابداران بالینی و متخصصان اطلاعاتی پرداخته بودند که از جمله مهمترین آنها می توان به پژوهشهای وایت مور و دیگران[9]، رنکین و دیگران[10]، هاریسون و براکت[11] و برتل و دیگران[12]اشاره کرد. در این پژوهش نیز به بررسی وسیعتر و کلی تر ویژگی های علمی و عملی کتابداران بالینی پرداخته شده است تا اطلاعات جامعتری از ویژگی های آنان ارائه گردد و زمینه مناسبی را برای بهره گیری از تجارب آنان و برنامه ریزی جهت اجرای برنامه های رشته کتابداری بالینی برای افزایش آگاهی تیم پزشکی و در نتیجه افزایش سلامت جامعه فراهم کند.
    روش کار
    این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش بررسی جامع منابع و متون انجام شده است. در این راستا مقالات علمی مرتبط با اهداف پژوهش که عبارت بودند از: شیوه آموزش کتابداران بالینی، انواع فعالیت های آنان، توانایی های مورد نیاز، نوع فعالیت در فرایند پزشکی مبتنی بر شواهدEBM))، پایگاه های اطلاعاتی و نوع شواهد مورد استفاده در EBM و مشکلات کتابداران بالینی، مورد بررسی قرار گرفتند. مقالات مرتبط از طریق جستجو در پایگاه های اطلاعاتی PubMed، Web of Science، LISTA،Google Scholar،Science Direct و Emeraldکه در بردارنده مقالات مرتبط با موضوع و اهداف پژوهش بوده اند و با استفاده از استراتژی های جستجوی تعیین شده برای هر پایگاه، بازیابی شدند. وجه اشتراک جستجو در تمام این پایگاه ها، بازیابی مقالات تمام متن و انگلیسی زبان منتشر شده در بازه زمانی سال های 1990 تا 2011 بود (از آنجا که پایگاه Lista مقالات تمام متنی را که مرتبط با اهداف پژوهش باشد در بر نداشت، بنابراین مرتبط ترین مقالات بازیابی شده با بررسی عنوان و چکیده هر کدام، انتخاب و بررسی شدند). پس از انجام جستجو، متن کامل مقالات بازیابی شده، گرد آوری و بررسی شدند که پس از بررسی و حذف مقالات نامرتبط، در نهایت از 47 مقاله مرتبط استفاده شد و نتایج بر حسب اهداف پژوهش به صورت توصیفی و در قالب جداولی نیزارائه گردید. نمونه ای از استراتژی جستجوهای انجام شده به صورت زیر است: پایگاه Web of Science - فعالیت های کتابداران بالینی Title=((«clinical librarian*» OR «informationist*» OR «clinical librarianship») AND (act* OR effort OR role* OR function* OR performance)) OR Topic=((«clinical librarian*» OR «informationist*» OR «clinical librarianship») AND (act* OR effort OR role* OR function* OR performance)) AND Language=(English) AND Document Type=(Article) Results: 24 بحث: از بررسی پژوهش های مختلف چنین نتیجه گرفته شد که کتابداران بالینی، افراد متخصص و توانمندی هستند که نقش عمده و موثری در تامین نیازهای اطلاعاتی اعضای تیم پزشکی و تحقیقاتی ایفا می کنند. آنها در ابتدا بر اساس مهارت های اطلاع یابی، دانش زمینه ای پزشکی و تجربه کاری که داشتند، فعالیت خود را انجام می دادند.]2[اما با گسترش فن آوری های اطلاعاتی و گسترش مفهوم پزشکی مبتنی بر شواهد، نیاز به آموزش تخصصی آنان و در نتیجه ایجاد حرفه جدید اینفورمیشنیست (Informationist) یا متخصص اطلاعاتی مطرح شد.]13[دویدوف و فلورانس، پیشنهاد برنامه ملی با دروس استاندارد، افراد دیگری آموزش آکادمیک و مدرک حرفه ای و عده ای دیگر آموزش ضمن خدمت را که مکمل و همراه یادگیری خود محور است، پیشنهاد داده اند. بنابراین برای اینفورمیشنیست شدن مسیرهای مختلفی وجود دارد که با ترکیب زمینه های تجربی و آموزشی در علوم کتابداری، انفورماتیک، زیست پزشکی و علوم می توان به آن دست یافت. در این رابطه هم کتابداران و هم متخصصان علوم پزشکی می توانند از آنها بهره مند شوند و هردوی آنها می توانند با کسب آموزش های مورد نیاز، به اینفورمیشنیست تبدیل شوند.[10]آموزش آنان از طریق رشته انفورماتیک در مقاطع مختلف[14]و حتی ایجاد رشته مدیریت اطلاعات بالینی در مقطع دکتری[15] از پیشنهادات موجود در مطالعات مورد بررسی بوده است، اما آنچه که مشخص تر بود، تجربه کاری در محیط های بالینی از مسائل مهم در تعلیم کتابداران و مورد تاکید بوده است. گذراندن دوره های آموزشی و فلوشیپ و کارگاه ها، شرکت در کنفرانس ها و آموزش از راه دور، شیوه های مناسب تربیت متخصصان اطلاعاتی بوده است.]14[اکثر کتابداران بالینی نیز دارای مدرک کارشناسی ارشد کتابداری بوده اند که این نشانگر آن است که این حرفه عمدتا مختص کتابداران است و بیشتر، کتابداران در این حرفه فعالیت می کنند.]17-16[فعالیت های اصلی مشخص شده برای کتابداران نیز به چند دسته تقسیم شده است که عبارتند از: فراهم آوری اطلاعات بالینی، آموزش و اطلاع رسانی، مدیریت اطلاعات و منابع و نیز پژوهش. از مهمترین این فعالیت ها می توان به جستجوی اطلاعات، ارزیابی انتقادی و ترکیب اطلاعات، فراهم کردن اطلاعات در پاسخ به پرسش های بالینی، ترویج خدمات]11[، آموزش دانشجویان و اعضای تیم بالینی، توسعه خط مشی های بالینی و همچنین همکاری در تحقیقات پزشکان و سایر حرفه های پزشکی]10[اشاره کرد که در پژوهش هایی از جمله سرگینت و هاریسون]18[هاریسون و براکت]11[، گرف شیم و همکاران]19[جستجو و ارزیابی منابع از اولویت های مشخص شده در پژوهش آنان بوده است. این فعالیت های متنوع کتابداران بالینی نیز ناشی از تنوع نقش و قابلیت های گوناگون و در حال گسترش آنان است. نقش آنها در فرایند پزشکی مبتنی بر شواهد به طور طبیعی در دو مرحله اول این فرایند است و به مرور نقش آنان در مراحل سوم و پنجم و نیز چهارم در حال گسترش است.]20[نقش کتابداران در فرایند پزشکی مبتنی بر شواهد معمولا شامل جستجوی شواهد در لحظه نیاز بالینی، تهیه شواهد جهت پاسخگویی به پرسش های بالینی و فراهم کردن سریع اطلاعات برای پزشکان و دیگر اعضای تیم مراقبت پزشکی در جهت حمایت از عملکرد آنان است.]21[از بررسی پژوهش های انجام شده نیز چنین برمی آید که کتابداران بالینی علاوه بر حضور در مراحل فرایند پزشکی مبتنی بر شواهد، از جنبه های دیگری نیز در این فرایند نقش دارند و به طور مستقیم در تولید منابع و شواهد و پایگاه ها و نرم افزارهای مرتبط و همچنین آموزش مهارتهای بهره گیری از پزشکی مبتنی بر شواهد، شرکت دارند.[22]در ارتباط با پایگاه های مورد استفاده در پزشکی مبتنی بر شواهد توسط کتابداران بالینی، پایگاه های Cochran و زیرمجموعه های آن، Medline،] PubMed Clinical Queries23[، TRIP، Up to Date]21[،NGC (Guidelines) و] ACP Journal Club24[از مهمترین پایگاه های تامین کننده منابع پزشکی مبتنی بر شواهد هستند که دسترسی و توان بهره گیری از این پایگاه ها لازمه فعالیت موثر کتابداران بالینی در این فرایند است و مهمترین شواهد مورد استفاده نیز عبارت بودند از: آزمایش های کنترل شده تصادفی، مرورهای سازمان یافته، مطالعات کوهورت و خط مشی های مبتنی بر شواهد که این شواهد در هرم معروف شواهد جزء شواهد بالاتر می باشند و کتابداران نیز شواهد را می شناختند و مورد استفاده قرار می دادند.]22[مهارت ها و توانایی های مورد نیاز مشخص شده برای کتابداران بالینی نیز به چند دسته تقسیم شده اند که عبارتند از: دانش و تخصص، مهارت های ارتباطی، مهارت های اطلاع رسانی، مهارت های فنآوری، مهارت های اطلاعاتی و پژوهشی. در این رابطه مهارتهای جستجو، مهمترین مهارت مورد انتظار از کتابداران بالینی و متخصصان اطلاعاتی بوده است که در پژوهش گرف شیم و همکارانش]19[به خوبی بیان شده است. داشتن دانش پایه در علوم بالینی و زمینه تخصصی گروه کاری که بتوانند در محیط های بالینی فعالیت کنند و نیازهای اطلاعاتی را درک کنند و مهارت های ارتباطی مناسب با تیم پزشکی که پزشکان بتوانند به آنان اعتماد نمایند و آنان را عضوی از تیم خود بدانند و مهارت های ترویج خدمات کتابداری بالینی که بتوانند توانایی های خود را به جامعه پزشکی نشان دهند، در کنار توانایی های ارزیابی انتقادی، ترکیب و مدیریت اطلاعات و مهارت های فناوری های اطلاعاتی، طراحی و تحلیل پژوهش ها]10[وسایر توانایی های لازم، می تواند کتابداران بالینی و متخصصان اطلاعاتی با توانایی های منحصر به فردی را در کنار تیم بالینی و تحقیقاتی به وجود آورد که تنها افراد دارای تخصص و توانایی لازم، قادر به پذیرش چنین مسئولیت و ایفای نقش موثر در زمینه کتابداری بالینی هستند. مشکلات حرفه ای مشخص شده برای کتابداران بالینی در متون نیز به چند دسته تقسیم شده اند که عبارتند از: فردی، ارتباطی، سازمانی، عملکردی و اجرایی. در این رابطه مهمترین مشکل در اجرا و عملکرد کتابداران بالینی، مسئله بودجه بوده است که در پژوهش سث و همکارانش]25[و نیز اسکاچر]2[نیز این مسئله در اولویت قرار داشته است. پس از آن مسائلی چون پذیرش تیم و مواردی چون پذیرش از سوی تیم پزشکی؛ مسئولیت پذیری خطای عملکرد اطلاعاتی؛ نبود پاسخ های آماده در کاربرد پزشکی مبتنی بر شواهد]10[؛ کمبود زمان و فقدان حمایت سازمانی]4[از مشکلات عمده کتابداران و متخصصان اطلاعاتی شناخته شده است که در جهت اجرای موثر برنامه های کتابداری بالینی در ابتدا به نظر می رسد که تامین بودجه لازم است که در پی آن گسترش فعالیت ها و برنامه های کتابداری بالینی و افزایش شناخت تیم پزشکی و پذیرش از سوی آنان را به دنبال خواهد داشت. همانطور که مشخص می شود ویژگی های علمی و عملی کتابداران بالینی، متنوع و کاملا تخصصی است به نحوی که تنها افراد دارای آموزش و تجربه لازم قادر به ایفای این نقش می باشند. توجه به این ویژگی ها و بهره گیری از آنها می تواند در جهت آموزش و تربیت کتابداران بالینی و متخصصان اطلاعاتی کارآمد و دارای دانش و مهارت های لازم، مفید واقع گردد و در نتیجه آن، کتابدارانی تربیت شوند که به عنوان عضو مشخص از تیم مراقبت و درمان در افزایش سلامت جامعه فعالیت تاثیر گذاری داشته باشند. تشکر و قدردانی این مقاله حاصل (بخشی از) پایان نامه تحت عنوان «بررسی ویژگی های علمی و عملی کتابداران بالینی با تاکید بر فعالیت آنان در فرایند پزشکی مبتنی بر شواهد» در مقطع کارشناسی ارشد در سال 1390 می باشد که با حمایت دانشگاه علوم پزشکی تهران اجرا شده است.
    کلیدواژگان: کتابدار بالینی، اینفورمیشنیست، پزشکی مبتنی بر شواهد
  • مریم احمدی، معصومه خوشکام، راضیه بابایی صفحه 13
    مقدمه
    به منظور طراحی هرچه بهتر پرونده الکترونیک سلامت در سطح ملی، تعیین نیازهای اطلاعاتی ذینفعان آن از جمله بیماران دیالیزی امری بسیار حیاتی است. در این پژوهش انواع نیازهای اطلاعاتی پرونده الکترونیک سلامت بیماران دیالیزی از دیدگاه متخصصان نفرولوژی تعیین شده است.
    روش کار
    در این مطالعه توصیفی مقطعی، براساس نمونه های در دسترس، 25 نفر از متخصصین نفرولوژی شاغل در مراکز دیالیز شهر تهران انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده پرسشنامه ای شامل هفت بخش(اطلاعات دموگرافیک، عمومی، تشخیصی، درمانی، سوابق، وضعیت و سایر موارد) مربوط به انواع نیازهای اطلاعاتی پرونده الکترونیک بیماران دیالیزی بود که جامعه پژوهش موارد ضروری را از یک تا ده ارزش گذاری کردند. تحلیل داده ها با نرم افزار آماری SPSS، با گرفتن میانگین رتبه های داده شده به هر مورد صورت گرفت.
    یافته ها
    در اولویت بندی، بیشترین میانگین، نام و نام خانوادگی (9.2)، شماره مستندات پزشکی و گروه خونی(9.5)، تست ها و نتایج آزمایشات(9.7)، نوع دیالیز(9.8)، سابقه جراحی شکم و سابقه پیوند (9.6)، علت نارسایی کلیه (9.6) توصیه های پس از ترخیص و هشدارهای بالینی(8.4) بود و کمترین میانگین، وضعیت تاهل(6.4)، امضای الکترونیک(7.5)، نتایج رادیولوژی(9)، تاریخ نصب کاتتر(8.8)، سوابق فامیلی بیماری(8.4)، ناهنجاری مادرزادی(8.4) و گزارش داده های مالی(6.8) گزارش شد.
    بحث: در طراحی پرونده الکترونیک سلامت بیماران دیالیزی، اطلاعاتی نظیر نام ونام خانوادگی، شماره مستندات، گروه خونی، تست ها و نتایج آزمایشات، نوع دیالیز، سابقه جراحی و پیوند، علت نارسایی کلیه، توصیه های ترخیص و هشدارهای بالینی باید در درجه اول اهمیت قرار گیرند. ایجاد پرونده الکترونیک سلامت بیماران دیالیزی مبتنی بر نیازهای ذینفعان آن، از درجه اهمیت بالایی برخوردار است، لذا ضروری است تدابیر لازم در این زمینه اتخاذ گردد.
    کلیدواژگان: نیازاطلاعاتی، پرونده الکترونیک سلامت، بیماران دیالیزی، نفرولوژی
  • نادر خالصی، مسعود صالحی، فردین مرادی، بهمن احدی نژاد، رامین محمدی، بهزاد روحانی صفحه 23
    مقدمه
    امروزه نوع جدیدی از مفهوم رهبری مطرح است که بر ارائه خدمت به دیگران، دیدگاه کلی نسبت به افراد، توسعه فردی و تصمیم گیری مشترک تاکید دارد که تحت عنوان «رهبری خدمتگزار» نامیده می شود. فلسفه رهبری خدمتگزار، خدمتگزاری رهبر، بارآوردن کارکنانی خدمتگزار و ارتقاء خدمت رسانی در سطح جامعه است. هدف این پژوهش، بررسی رابطه ی رهبری خدمتگزار و ابعاد جهارگانه آن با درگیری شغلی در کارکنان بیمارستان های آموزشی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی کردستان بود.
    روش کار
    پژوهش حاضر از نوع توصیفی– تحلیلی و کاربردی بود که به صورت مقطعی در سال 1389 انجام گرفت. نمونه پژوهش شامل 151 نفر از پرسنل شاغل در بیمارستان های آموزشی و درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کردستان بود. داده ها با استفاده از پرسشنامه رهبری خدمتگزار و نیز پرسشنامه درگیری شغلی جمع آوری و به وسیله نرم افزارSPSS و با استفاده از آمار توصیفی و آزمون همبستگی اسپیرمن تحلیل شد.
    یافته ها
    بین رهبری خدمتگزار و چهار بعد آن (خدمت رسانی، تواضع و فروتنی، قابلیت اعتماد و مهرورزی) با درگیری شغلی کارکنان در بیمارستان های آموزشی و درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کردستان رابطه ی معنادار و مثبتی با ضریب همبستگی برابر 343.0 وجود داشت و وضعیت رهبری خدمتگزار با میانگین 56.2 و درگیری شغلی با میانگین 78.2 از 4 امتیاز در حد متوسط بود.
    بحث: نتایج این پژوهش نشان داد که بین رهبری خدمتگزار و ابعاد چهارگانه آن (خدمت رسانی، تواضع و فروتنی، قابلیت اعتماد و مهرورزی) با درگیریرشغلی کارکنان رابطه آماری معنادار و مثبت وجود دارد و میزان رهبری خدمتگزار و درگیری شغلی در سطح متوسط قرار داشتند. لذا به منظور ارتقا سطح رهبری خدمتگزار، مدیران باید همواره در خدمتگزاری به دیگران اعم از افراد داخل و خارج از سازمان پیشتاز بوده و خدمت رسانی را از وظایف خود بدانند.
    کلیدواژگان: رهبری خدمتگزار، درگیرشدن در شغل، مرکز آموزشی و درمانیرهبری خدمتگزار، درگیری شغلی، بیمارستان آموزشی و درمانی
  • حسین قادری، سودابه وطن خواه، معصومه خوشکام، بهزاد روحانی * صفحه 32
    مقدمه

    سرطان سینه یکی از شایعترین بیماری ها و یکی از مهمترین دلایل مرگ و میر در زنان بالای 35 سال می باشد. انجام منظم غربالگری در کاهش مرگ و میر سرطان سینه، نقش بسزایی دارد. روش ارزشگذاری مشروط (Contingent Valuation Method) یکی از روش های تخمین تمایل به پرداخت (Willingness to pay) در علم اقتصاد می باشد و تمایل به پرداخت راهی برای انجام تحلیل هزینه- منفعت است. در این مطالعه از روش ارزشگذاری مشروط برای تخمین تابع و میانگین تمایل به پرداخت برای غربالگری سرطان سینه با ماموگرافی استفاده شده است.

    روش کار

    پژوهش حاضر یک پژوهش توصیفی تحلیلی است. داده ها به صورت مقطعی و پیمایشی در سطح خانوارهای تهران در سال 1389 جمع آوری شده است. در این مطالعه از ابزار پرسشنامه و از نمونه گیری طبقه ای استفاده شده است. برای آزمون اعتبار داخلی پرسشنامه، سوالات تمایل به پرداخت با درآمد سالانه خانوار مقایسه شده است. سایر سوالات پرسشنامه مربوط به پرسشنامه حساب های ملی سلامت است، که یک پرسشنامه استاندارد می باشد. مدل پروبیت دو متغیره از تابع حداکثر درست نمایی (Maximum Likelihood: ML) با نرم افزار STATA11، تخمین زده شده و از آزمون نسبت درست نمایی، آزمون ناهمسانی واریانس داویدسون – مک کینون و آزمون رسیت رمزی استفاده شده است. همچنین مقدار اثر نهایی هر یک از متغیرها نیز تخمین زده شده است.

    یافته ها

    نزدیک به 46 درصد افراد به پیشنهاد اول و 20 درصد افراد به بالاترین مبلغ پیشنهادی پاسخ مثبت دادند. احتمال اینکه یک فرد به هر دو Bid پاسخ مثبت بدهد، برابر 0.159 و امید ریاضی تمایل به پرداخت افراد، 30 هزار تومان برآورد شد. افرادی که ماموگرافی قبلی داشته اند با احتمال 0.14 به هر دو پیشنهاد جواب مثبت داده اند.
    بحث: در صورتی که هزینه انجام ماموگرافی برای هر فرد کمتر از 300 هزار ریال باشد، از نظر اقتصادی انجام غربالگری با ماموگرافی توجیه پذیر است. فردی که بودجه بیشتری به یک خدمت یا کالا اختصاص می دهد، تمایل به پرداختش برای آن بیشتر است و افرادی که سطح اجتماعی اقتصادی بالاتری داشته باشند، تمایل به پرداختشان برای غربالگری با ماموگرافی بیشتر است.

    کلیدواژگان: تمایل به پرداخت، روش ارزشگذاری مشروط، مدل پروبیت دو متغیره، غربالگری سرطان سینه
  • امیرحسین مردانی، هادی شریف مقدم صفحه 47
    مقدمه
    امروزه لایب کوآل به عنوان یک ابزار سنجش نوین که انتظارات را فراتر از ابزارهای سنتی می سنجد، شناخته شده است. پژوهش حاضر، با هدف مقایسه دیدگاه دانشجویان و کتابداران دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره تعیین کیفیت خدمات کتابخانه های این دانشگاه با پیاده سازی مدل لایب کوال انجام شده است.
    روش کار
    پژوهش حاضر به روش پیمایشی تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات آن پرسشنامه لایب کوال می باشد. جامعه آماری این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده به ترتیب از 231 کاربر بالفعل و 30 کتابدار در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی تهران تشکیل شده است. در زمینه سنجش پایایی ابزار گردآوری اطلاعات از آزمون آلفای کرونباخ استفاده گردید. به منظور بررسی وجود تفاوت معنادار بین دیدگاه کاربران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی تهران و کتابداران درباره کیفیت خدمات این کتابخانه ها، از آزمون مان- ویتنی استفاده شد. آزمون ویلکاکسون برای تعیین تفاوت معنادار بین خدمات ارائه شده در کتابخانه ها با خدمات مورد انتظار کاربران مورد استفاده قرار گرفت.
    یافته ها
    نتایج این پژوهش نشان می دهد کاربران کیفیت خدمات موجود را پایین تر از کتابداران ارزیابی می کنند که این تفاوت در زیرمقیاس کنترل اطلاعات عمیق تر می باشد. شکاف برتری خدمات در مورد کل خدمات کتابخانه های مورد مطالعه در این پژوهش میزان 2.8 ارزیابی شد و کتابخانه های مورد مطالعه، فاصله زیادی با تامین انتظارات کاربران در ارتباط با مطلوب ترین سطح خدمات آن ها دارند. کتابداران درک و برداشت صحیحی از انتظارات کابران خود دارند و شکاف میان انتظارات کاربران و ادراک کتابداران از نیازها و انتظارات آن ها بسیار ناچیز است.
    نتیجه گیری
    این مطالعه نشان می دهد لایب کوال بعنوان یک مدل در بررسی کیفیت خدمات می تواند در ارائه اطلاعات برای تسهیل بهبود خدمات هدف گذاری شده در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی تهران کمک نماید و نیاز به راه حل عملیاتی درباره چگونگی بهبود بخشی کیفیت خدمات در کتابخانه های این دانشگاه را برآورده کرده است.
    کلیدواژگان: لایب کوال، کتابخانه های دانشگاهی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، کیفیت خدمات
  • حسین قلاوند، رقیه اسکروچی*، محمدرضا علی بیک، حمید حقانی صفحه 59
    مقدمه

    یکی از روش های معرفی شده برای ارزیابی کیفیت منابع وب، بررسی شاخص های ظاهری این منابع می باشد. هدف این تحقیق بررسی ارتباط بین کیفیت اطلاعات و شاخص های ظاهری در صفحات وب فارسی مرتبط با سلامت عمومی می باشد.

    روش کار

    این پژوهش از نوع همبستگی است. نمونه های مورد مطالعه از طریق جستجوی متن آزاد ده کلید واژه درحوزه بیماری های مزمن در موتورهای جستجوی گوگل و یاهو انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها شامل دو چک لیست بود که پایایی آنها به وسیله آزمون مجدد(test- retest) مورد تائید قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و آزمون ضریب همبستگی خطی پیرسون استفاده شد.

    یافته ها

    50 درصد صفحات مطالعه شده دارای تمامی معیار های کیفیت اطلاعات بودند و هیچ کدام از نمونه ها دارای تمامی شاخص های ظاهری مورد مطالعه نبوده اند. معیارهای کیفیت اطلاعات و شاخص های ظاهری به طور میانگین و به ترتیب در 76.2 و 42.9 درصد از صفحات وب مورد پژوهش وجود داشته اند. بین نمرات معیارهای کیفیت اطلاعات و شاخص های ظاهری در صفحات وب فارسی مرتبط با سلامت عمومی رابطه معنا داری وجود ندارد.
    بحث: در این وضعیت شاخص های ظاهری نمی توانند راهکار مناسبی جهت قضاوت در مورد کیفیت اطلاعات صفحات وب فارسی مرتبط با حوزه سلامت عمومی باشند. در نتیجه در حال حاضر ابزارهای معرفی شده و پیشنهادی موجود نیز نمی توانند به صورت واقعی نشان دهنده کیفیت محتوای اطلاعاتی در صفحات وب فارسی باشند.

    کلیدواژگان: اطلاع رسانی پزشکی، وب جهان گستر، کیفیت اطلاعات، شاخص های کیفیت، سلامت عمومی
  • جواد زارعی، داریوش رخ افروز، مهین دیانت صفحه 67
    مقدمه
    امروزه در دانشگاه های علوم پزشکی، شاهد توسعه سیستم های اطلاعات رایانه ای مراقبت سلامت، رویکرد پزشکی مبتنی بر شواهد، و حرکت به سمت آموزش الکترونیک هستیم. بنابراین دانشجویان علوم پزشکی برای موفقیت در عصر حاضر، نیاز به آشنایی با رایانه و فناوری اطلاعات دارند. هدف پژوهش حاضر بررسی سواد رایانه ای دانشجویان دوره دکترای عمومی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز بود.
    روش کار
    این پژوهش یک مطالعه مشاهده ای و مقطعی بود که در سال تحصیلی 88-89 انجام شده است. جمعیت مورد مطالعه شامل 243 نفر از دانشجویان دوره دکتری عمومی (پزشکی، داروسازی و دندانپزشکی) دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز بود. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که روایی و پایایی ان تایید شده است. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش های آمار توصیفی در نرم افزار SPSS تحلیل گردیدند.
    یافته ها
    میزان آشنایی دانشجویان با رایانه درحد پایینی (35 درصد) قرار داشت. در مقایسه دانش پایه دانشجویان در مورد رایانه بیشترین آشنایی (48 درصد) مربوط به توانایی در به کارگیری کامپیوتر و مدیریت فایل ها و کمترین (19 درصد) مربوط به توانایی در مدیریت سیستم عامل ویندوز بود. در توانایی استفاده از بسته نرم افزاری میکروسافت آفیس بیشترین آشنایی (75 درصد) مربوط به برنامه پاورپوینت و کمترین (9 درصد) مربوط به برنامه اکسس بود. میزان آشنایی دانشجویان با اینترنت و شبکه وب (39 درصد) بود. دانشجویان کمتر از روش های جستجوی پیشرفته اطلاعات در اینترنت استفاده می کردند. دانشجویان پسر از سواد رایانه ای بیشتری نسبت به دانشجویان دختر برخوردار بودند.
    بحث: در مجموع دانشجویان آشنایی مطلوبی با مهارت های سواد رایانه ای نداشتند. بنابراین، برنامه ریزی به منظور آموزش مهارت های سواد رایانه ای در دانشگاه های علوم پزشکی ضروری می باشد.
    کلیدواژگان: سواد رایانه ای، دانشجویان علوم پزشکی، فناوری اطلاعات، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز
  • عباس دولانی، نجلا حریری، حافظ محمدحسن زاده اسفنجانی، علی ولی نژادی صفحه 77
    مقدمه
    امروزه پژوهش های کیفی با توجه به ارائه نتایج تفسیری و معنایی، مقبولیتی عام یافته اند. امکان پژوهش بر روی مفاهیمی چون تجارب زنده، هیجانات و احساسات، تحرکات اجتماعی، تعاملات بین افراد و جوامع، کشف علل ظهور و از بین رفتن پدیده های اجتماعی، همه و همه انگیزه ای مضاعف و زمینه ای مساعد برای گرایش پژوهشگران به این گونه پژوهش ها به وجود می آورند. بر این اساس ابزارهای لازم جهت انجام چنین تحقیقاتی روز به روز در حال گسترش می باشند.
    روش کار
    این مقاله به روش مروری بر متون تهیه شده است. پژوهش کیفی از منظر صاحبنظران به طور کلی مورد بحث قرار گرفته شده است و به زمینه های کاربرد رویکرد کیفی در پژوهش های رشته کتابداری و اطلاع رسانی اشاره شد. همچنین به اصول پژوهش های کیفی از منظر کارکردهای نرم افزاری پرداخته شد، و در پایان چند نمونه پرکاربرد از نرم افزارهای تحلیل داده های کیفی بطور مفصل معرفی شده اند.
    یافته ها
    با توجه به اینکه پژوهش های کیفی اساسا به مطالعه افراد و پدیده ها در محیط طبیعی خود آنها می پردازد و تعامل با عوامل مورد بررسی، با توجه به خصوصیات خودشان صورت می پذیرد، و ارائه نتایج به صورت تفسیری است، همچنین اصول و قواعد از پیش تعیین شده و استانداردی برای روش شناسی و تحلیل داده ها(مانند پژوهش های کمی)، وجود ندارد، باعث ایجاد نگرانی از غیر قابل اطمینان بودن نتایج و ورود قضاوتهای شخصی محقق به جریان تحقیق می شود. لذا بهره گیری از ابزارهای استاندارد تحلیل داده ها(نرم افزارهای تحلیل داده های کیفی) جهت اطمینان از صحت نتایج- همانند تحقیقات کمی- لازم و ضروری است.
    بحث: نرم افزارهای تحلیل داده های کیفی به استانداردسازی پژوهش های کیفی می پردازند. این نرم افزارها گرچه اصول و قواعدی خاص، برای تحلیل داده ها ارائه نمی دهند، ولی با نظارت بر مسیر انجام پژوهش(جمع آوری داده ها، سازماندهی داده ها، ارائه گزارش ها و...) به وضعیت گاه آشفته آن سر و سامان می بخشند.
    کلیدواژگان: پژوهش کیفی، تحلیل داده ها، نرم افزارهای آماری، روش های تحقیق
  • حسن یوسف زاده، بهلول رحیمی، نادر خالصی، علی ولی نژادی، اقدس گوزلی، سعید اکبری، پیام حقیقت فر صفحه 91
    مقدمه
    بیمارستان ها به عنوان پرهزینه ترین و مهمترین اجزای نظام مراقبت پزشکی مطرح هستند، بنابراین بازشناخت اقتصادی این بخش و توجه کامل به کارایی و عوامل موثر بر آن، از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. هدف این مطالعه بررسی کارایی بیمارستان های منتخب استان آذربایجان غربی با استفاده از روش تحلیل فراگیر داده ها می باشد.
    روش کار
    پژوهش حاضر مطالعه ای توصیفی تحلیلی می باشد که به صورت مقطعی و گذشته نگر در سال 1388 انجام گرفت. متغیرهای نهاده تعداد تخت فعال، تعداد پزشک و سایر پرسنل و متغیرهای ستانده تخت روز اشغالی و پذیرش سرپایی در بیمارستان های مورد مطالعه بودند. تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط روش تحلیل فراگیر داده ها و نرم افزار Deap2،1 و با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس (VRS) صورت پذیرفت. در این مطالعه هم انتقال مازادها و هم انتقال شعاعی مورد برآورد قرار گرفت و علاوه بر تعیین کارایی در بیمارستان های منتخب، استفاده بیش از حد مطلوب نهاده ها در سال 1388 محاسبه شد.
    یافته ها
    بر اساس نتایج حاصل از روش تحلیل فراگیر داده ها در سال 1388 میانگین کارایی فنی بیمارستان های مورد مطالعه 0.584، متوسط کارآیی فنی خالص (کارآیی مدیریتی) بیمارستان ها 0.782 و متوسط کارآیی مقیاس آنها 0.771 بوده است. به عبارتی، ظرفیت ارتقاء کارایی در این بیمارستان ها بدون هیچ گونه افزایشی در هزینه ها و به کارگیری همان میزان از نهاده ها تا حدود 41.5 درصد می باشد. از کل بیمارستان های دانشگاه فقط 4 بیمارستان دارای کارایی فنی یک می باشند. علاوه بر آن در این بیمارستان ها وجود عوامل تولید مازاد آشکار می باشد.
    بحث: کاهش عوامل تولید مازاد بر اساس نتایج روش تحلیل فراگیر داده ها نقش عمده ای در کاهش هزینه های بیمارستان و بخش بهداشت و درمان خواهد داشت. از طرفی در بیمارستان هایی که دارای کارایی فنی کمتر از یک می باشند مقادیر اولیه و بهینه نهاده آنها باهم متفاوت و دارای مازاد نهاده می باشند. از این رو بیمارستان های مذکور برای رسیدن به حداکثر کارایی باید به تعداد مازادهای خود از مقادیر اولیه نهاده ها کم کنند تا به سطح کارایی مطلوب دست یابند. از نتایج به کارگیری این روش به عنوان معیاری برای اتخاذ تصمیم در خصوص تخصیص منابع و همچنین کنترل و بهبود عملکرد بیمارستان ها می توان استفاده کرد.
    کلیدواژگان: بیمارستان، تحلیل فراگیر داده ها، کارایی فنی، کارایی مقیاسی، کارایی مدیریتی
|
  • M. Ahmadi, M. Khoshkam, R. Babaei Page 13
    Introduction
    Determining the information needs of stakeholders, including dialytic patients is of great importance in designing a better electronic health record at the national level.. In this study various information needs on Electronic Health Records of dialytic patients from nephrologists’ viewpoints were investigated.
    Methods
    In his descriptive cross sectional study, research population included 25 nephrologists who were working in dialysis centers in Tehran. A seven part questionnaire including (demographic information, public, diagnosis, treatment, history, status and others related to the types of information needs on electronic records of dialytic patients was used. Sample population rated essential items from one to ten. Data analysis was done with SPSS by taking the mean rating given to each case.
    Results
    In ranking, the highest means reported, were first names and family names in medical documentaion (9.2), blood groups and number of medical documentation (9.5), test and test results (9.7), type of dialysis (9.8), history of abdominal surgery and transplantation (9.6), cause of kidney failure (6.9) recommendations after discharge and clinical alerts (8.4) and the lowest average belonged to marital status (6.4), electronic signature (7.5), radiology results (9), date of installing catheter (8.8), family history (8.4), congenital anomalies (8.4) and financial report (6.8)
    Conclusion
    In designing electronic health records of dialytic patients documentation number, blood group, test and test results, type of dialysis, history of surgery and transplantation, cause of kidney failure, discharge recommendations and clinical alerts need to be prioritised. Producing electronic health records for dialytic patients based on the stakeholders’ needs is highly important, therefore it is necessary that essential measures be adopted in this area.
    Keywords: Information Needs, Electronic Health Records, Dialysis Patients
  • N. Khalesi, M. Salehi, F. Moradi, B. Ahadi Nejad, R. Mohamadi, B. Rohani Page 23
    Introduction
    Servant leadership, a newly developed concept of leadership, emphasizes on increased services to others, as well as a holistic attitudes toward people, individual development and shared decision making. The servant-leadership philosophy focuses on: servant leader, training staff and developing services in the society. This research aimed to study the relationship between servant leadership and its four dimensions (service, humility, trust and agapao love) as independent variables and job involvement as a dependent variable, among the staff of teaching hospitals affiliated to Kurdistan University of Medical Sciences KUMS
    Methods
    This was a descriptive – analytical study conducted in 2010. The population included 151 staff of teaching hospitals affiliated to KUMS. Data were collectedthrough Servant Leadership and Job Involvement Questionnaires and were analyzed using SPSS software, descriptive statistics and spearman correlation test.
    Results
    There was a significant and positive correlation between servant leadership and its four dimensions and job involvement among the staff of teaching hospitals affiliated to KUMS (r=0.343). The mean scores for servant leadership and job involvement were 2.56 and 2.78 out of 4, respectively.
    Discussion
    The high correlation between servant leadership and job involvement and a moderate correlation between servant leadership and job involvement suggest that managers should always be pioneers in serving customers inside and outside their organizations and consider this as their major responsibility.
    Keywords: Servant Leadership, Job Involvement, Teaching Hospital
  • H. Ghaderi, S. Vatankhah, M. Khoshkam, B. Rohani Page 32
    Introduction

    Routine mammography screening and clinical breast examination are effective measures in reducing breast cancer mortality. Contingent valuation method (CVM) is a method for willingness to pay (WTP) estimation f or cost benefit analysis in economics. In this study, the mean and the function of WTP for mammographic screening for breast cancer were estimated with CVM.

    Method

    This cross-sectional study was descriptive-analytic in nature. A questionnaire was used to collect data from/ for the households in Tehran selected by stratified sampling in 2010. The correlation between WTP questions and the annual household income was measured for internal validity. There were other questions selected from National Health Accounts questionnaire, a standard questionnaire. The data were analyzed by STATA software (version 11) using Ramsey RESET test, David Sen - Mackinnon test, likelihood ratio test and maximum likelihood method to estimate the bivariate probit model and the marginal effects of variables with Z-ratios.

    Results

    The answer to the first bid was “yes” for some 46% of respondents while about 20% of respondents said “yes” to the upper amount. The probability of positive response for both bids was 0.159 and the average WTP was 300,000 Rails. Women, experiencing mammography in the last 4 years, answered “yes” to both bids with probability of 0.14.

    Discussion

    If the cost of mammogram were less than 300 thousand Rails for each person, there would be a higher WTP for screening mammography suggesting that individuals, in higher socioeconomic class, have higher WTP for mammographic screening.

    Keywords: Willingness to Pay, Contingent Valuation Method, Bivariate Probit Model, Mammographic Screening
  • A. Mardani, H. Sharifmoghadam Page 47
    Introduction
    Nowadays, LibQual scale as a new tool, measures expectations more efficiently than the traditional ones. The present study aims to compare the viewpoints of students and librarians at Tehran University of Medical Sciences to determine the quality of library services with LibQual model,
    Methods
    The present study was an analytical survey. Method. LibQual questionnaire was used for data collection. In this study 231 users and 30 were selected through simple random sampling. of the questionnaire was measured by Cranach’s Alpha test was used to ensure the reliability of the data gathering tool. Mann-Whitney and Wilcoxon tests were used.
    Results
    The results showed that the users evaluate the current quality of services lower than what the librarians did. This difference of opinion is much more drastic when evaluating the information control subscale. Service superiority gap was estimated to be 2.8 for the overall library services and the said libraries fall fairly short of providing users with the desired level of services. From the users’ point of view, the three subscales of LibQual do not have an equal effect on the quality of the provided services whereas the librarians disagree with an equal effectiveness of the subscales. The librarians have a correct understanding of the users’ expectations and the gap between the users’ expectations and the librarians’ perceptions of their needs and demands was very small (0.18). This study showed that LibQual as a model of evaluating the quality of services could help in providing information that facilitates the improvement of planned services at Tehran University of Medical Sciences libraries.
    Discussion
    By providing the necessary facilities and services to users, librarians can offer services to users with known expectations and needs. Therefore, if there are shortcomings in the quality of services, it is not because librarians are unaware of the users’ needs, but rather lack of necessary facilities might be the reason.
    Keywords: LibQual, academic Libraries, Tehran University of Medical Sciences, Services Quality
  • H. Ghalavand, R. Eskrootchi, M. Alibeyk, H. Haghani Page 59
    Introduction

    One approach to evaluate the quality of a web page is to investigate its external markers. The purpose of the present study is to determine the relationship between information quality of Persian public health web pages and their external quality.

    Methods

    The samples of this correlation study were selected from among the freely available ten-key word texts of chronic diseases in Google and Yahoo search engines. Data were collected by means of two checklists and were analyzed through Pearson correlation test using SPSS software. The reliability of the checklists was determined by test-retest procedure.

    Results

    50 percent of web pages contained all information quality criteria but no WebPages have shown all quality markers. The mean values for the quality of information and appearance markers in web pages were 76.2% and 42.9%, respectively. There was no significant relationship between information quality criteria and external quality markers in the Persian public health web pages.

    Discussion

    It can be concluded that in Persian public health web pages, the analysis of quality markers is not an appropriate method to judge information quality of these pages. These current tools, therefore, cannot reflect the quality of content in Persian web pages.

    Keywords: Web information quality, information quality criteria, web information quality indicators, public health information
  • J. Zarei, D. Rokhafruz, M. Dianat Page 67
    Introduction
    Nowadays, we witness the development of computerized healthcare information systems, evidence-based medicine, and e-learning approach at Medical Universities. Thus, medical students need to have familiarity with computer skills and information technology. The aim of this study was to survey computer literacy in students of general medicine at Ahvaz University of Medical Sciences.
    Methods
    This study was observational, cross-sectional in nature. The study was conducted in the academic year of 2009-2010. The sample population consisted of 243 medical, pharmacy and dentistry students. A questionnaire was used for collecting data which were then analysed by SPSS using descriptive statistics..
    Results
    The results showed that, student's familiarity with computers were low (35%). The most familiarity with computers were the ability to use it in managing files (48%), and the lowest was related to the ability to manage the Windows operating system (19%). Familiarity to use Power Point rated the highest among the other skills (75%), to use Access was the lowest (9%).The students familiarity with the Internet and theWeb were (39%). Students used less advanced methods for searching the information on the Internet. Overall,male students had more computer literacy than female student.
    Discussion
    The students’ familiarity with computer literacy was not satisfactory. Therefore, it is necessary to plan educational programs for computer literacy skills at Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences.
    Keywords: Computer Literacy, Medical students, Information Technology, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences
  • A. Dolani, N. Hariri, H. Mohammadhassanzadeh, A. Valinejadi Page 77
    Introduction
    Currently, qualitative research, because of its explanatory and semantic findings, has become popular. There is a growing literature on qualitative research motivating researchers on topics like: live experiences, excitements and feelings, social motions, interactions between men and societies, causes, emergence and degeneration of phenomena to investigate. Thus, the required tools for this kind of research are extending in number every day. This study was conducted on qualitative research and its data analysis software by a literature review.
    Methods
    Principles of qualitative research were explained by experts’ ideas and qualitative research approach in functional areas including librarianship and information sciences. Principles of qualitative research were also explained concerning software applications. Finally, some of the most applicable software for qualitative data analysis was introduced in details.
    Results
    Qualitative research follows men and phenomena in their natural environment, and its findings are explanatory in nature. Moreover, there is no standard research method, or any definite method of analysis.
    Discussion
    The findings suggest that it is necessary to use standard tools for data processing in qualitative research as there is the likelihood that the results be invalid and blended with personal judgments. Although the software does not deliver standard methods for data analysis, it may control different stages of research including information collection, data classification and report generation which would eventually improve the status quo.
    Keywords: Qualitative Research, Data Analysis, Statistical Soft Ware, Research Methods
  • B. Rahimi, H. Yusefzade, N. Khalesi, A. Valinejadi, A. Gozali, S. Akbari, P. Haghighatfard Page 91
    Introduction
    The recognition of economics of hospitals, as integral and costly components of health care systems, is vital for assessing their efficiency and the factors affecting them. The study through Data Envelopment Analysis (DEA) aimed to determine the efficiency of selected hospitals of Urmia University of Medical Sciences.
    Methods
    This was a descriptive-analytic (cross-sectional and retrospective) study conducted in 2009. Input variables included the number of active beds, doctors and other personnel and output variables encompassed outpatients’ admission and occupied day-bed. The data were analyzed through DEA method and Deap2.1 software with variable return to scale assumption. Slack and radial movements, the efficiency of the hospitals and the excessive use of inputs were determined.
    Results
    The mean scores of technical, manageria l and scale efficiency of the hospitals were 0. 584, 0. 782 and 0. 771, respectively. Four hospitals enjoyed the maximum technical efficiency (1). The capacity of efficiency enhancement was about 41.5 % without any increase in costs, applying the same amount of inputs.
    Conclusion
    A decrease of surplus production factor based on the results of DEA can lead to a reduction in expenditures. In hospitals with technical efficiency of less than one, the original and projected values of inputs were different and had a surplus. It is suggested that hospitals decrease their surplus from original values to achieve the expected optimal performance. The results could be applied in hospitals as a benchmark for decision making about resource allocation, controlling and improving hospital performance.
    Keywords: Hospital, Data Envelopment Analysis, Technical efficiency, Scale efficiency, Managerial efficiency