فهرست مطالب

مهندسی فرهنگی - پیاپی 65-66 (خرداد و تیر 1391)

فصلنامه مهندسی فرهنگی
پیاپی 65-66 (خرداد و تیر 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/06/21
  • تعداد عناوین: 8
|
  • سرمقاله
    صفحه 10
  • مقالات
  • فرهنگ شهادت در قرآن کریم
    حسن ستاری ساربانقلی صفحه 16
    هدف مقاله حاضر بیان فرهنگ و آموزه های شهادت مبتنی بر متن کلام وحی قرآن کریم است. به تعبیر دقیق قرآنی هیچ تر و خشکی نیست، مگر اینکه در کتاب خداوند از آن ذکر شده است. «وعنده مفاتح الغیب لا یعلمها إلا هو ویعلم ما فی البر والبحر وما تسقط من ورقه إلا یعلمها ولا حبه فی ظلمات الارض ولا رطب ولا یابس إلا فی کتاب مبین». بررسی و تحلیل و تدوین مفاهیم و آموزه های شهادت در سایه سار وحی و برگرفته از متن قران کریم برای واکاوی علمی پژوهشی معانی متجلی شهادت در فرهنگ اسلامی امری است ضروری و شایسته و بایسته، این مقاله بهدنبال پاسخگویی به سوالاتی همچون دیدگاه های وحی در باب شهادت چیست؟ دیدگاه های قرآن کریم در باب شهادت، چه جنبه هایی را مورد توجه قرار میدهد؟ میباشد. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی و با بهرهگیری از ابزار مطالعات کتابخانه ای و انکشاف مفاهیم حاصله، از بستر تفاسیر قرآنی تدوین شده است. تدوین مدل فرهنگی آموزه های شهادت از منظر قرآن کریم هم از نظر بازتوجه و احیای ارزشهای اصیل اسلامی و هم به لحاظ معیارهایی که فرهنگ ما را بتواند به مفاهیم انسانی و آسمانی اسلامی شهادت نزدیکتر کند؛ واجد اهمیت شمرده میشود. نتایج حاصل از مقاله بیانگر امکان دستیابی به مدلی جامع در مورد آموزه های فرهنگی شهادت با بهرهگیری از متن قرآن کریم است.
    کلیدواژگان: شهادت، وحی، قرآن کریم، فرهنگ شهادت، آموزه های شهادت
  • فرهنگ، بستری برای جنگ نرم
    شهروز ابراهیمی، مصطفی محمدی صفحه 41
    هدف مقاله حاضر بررسی جنگ نرم در بستر فرهنگ است. در این راستا چارچوب نظری «تهدیدات نرم» به عنوان چارچوب مفهومی مناسب و جامعه برای بررسی فرهنگ، جنگ نرم و ارتباط بین فرهنگ و جنگ مورد استفاده قرار گرفته است. یکی از زیرمجموعه ها یا ابعاد جنگ نرم، جنگ نرم در عرصه فرهنگی میباشد، هدف در این جنگ استحاله فرهنگ مورد نظر و ترویج ارزشهای فرهنگ مهاجم است. از ابزارهای که در جنگ نرم بهکار گرفته میشود، میتوان به اینترنت، رسانهه ای صوتی و تصویری، رایانه، موبایل، دستگاه های «سی،دی» و «دی.وی.دی» خانگی و دستگاه های جدید پخش فایلهای صوتی، تصویری و غیره اشاره کرد.
    بر این اساس مقاله حاضر در تلاش است تا ضمن بررسی اجمالی تهدیدات نرم در عرصه فرهنگ، فرهنگ، خصوصیات و جنگ نرم را بررسی کرده و در ادامه به بررسی جنگ نرم در حوزه فرهنگ بپردازد. از این رو جنگ نرم در عرصه فرهنگی، مراحل، اهداف و ابزارهای آن مورد برررسی قرار میگیرد و در نهایت برخی از راهکارهای موثر برای مقابله با آن ارائه میگردد.
    کلیدواژگان: فرهنگ، جنگ، جنگ نرم، رسانه ها، ناتوی فرهنگی، تهاجم فرهنگی، تهدید نرم، قدرت نرم
  • هویت فرهنگی ایران در فرآیند جهانی شدن: ظرفیتها و چشماندازها
    علی اشرف نظری، صمد باقری صفحه 63
    در سالهای پایانی سده بیستم و آغازی دهه قرن بیست و یکم، تحولات ملموسی که در حوزه های فناوری اطلاعات، اقتصاد و سیاست رخ داده است، از چنان شتابی برخوردار بوده که به کاهش سریع فاصلهه ای مکانی و زمانی و درهم تنیدگی بیشتر زمینه های هویتی و فرهنگی انجامیده است. امروزه این فرآیند روبه رشد و جهانگیر، جهانی شدن خوانده میشود.
    تحولات و فرایندهای ناشی از جهانی شدن، وضعیتی را به وجود آورده است که از یک سو متاثر از فرآیند یکسانسازی فرهنگی، تغییرات بنیادینی در سطح هویتی و فرهنگی جوامع رخ میدهد که ممکن است آنها را به سمت بی هویتی و عدم تعادل سوق دهد. از سوی دیگر، بهره برداری کارشناسانه از این فضای تازه، در پرتو یک برنامه راهبردی دقیق، میتواند مزایای بسیاری را در حفظ و تحکیم مبانی هویتی و فرهنگی و تحدید سیاستهای ناشی از یکسانسازی هویتی به ارمغان آورد. در این میان هویت فرهنگی ایران از طریق عناصری مانند زبان و ادبیات فارسی، دین، آثار هنری، میراث فرهنگی و... میتواند با در اختیار داشتن ابزارهای ناشی از جهانی شدن (تکنولوژی و دانش)، فرهنگهای جهانی دیگر را تحت تاثیر قرار دهد.
    نگارندگان در این مقاله، ظرفیتهای بالقوه هویت فرهنگی ایران را در حوزه های زبان و ادبیات فارسی، دین و نظام اخلاقی اسلام، هنر، علوم و... شناسایی کرده و از این طریق، چگونگی تعامل هویت فرهنگی ایران با هویتها و فرهنگهای دیگر در عرصه جهانی را مورد تحلیل و توصیف قرار میدهند.
    کلیدواژگان: جهانی شدن، نظام اعتقادی، هنر، هویت فرهنگی، ایران
  • نگرشی جامعه شناختی و روانشناختی به بدحجابی به عنوان یک مسئله اجتماعی
    محمد عباسزاده، محمدباقر علیزاده اقدم، موسی سعادتی، نیر محمدپور صفحه 87
    گرایش به پوشش و حجاب یک گرایش فطری در میان زنان و مردان میباشد؛ ولی میزان و شکل آن رابطه مستقیمی با اخلاق، فرهنگ و ساختار اجتماعی جوامع دارد. بر این اساس میتوان گفت که مسئله بدپوششی، جایگاه ویژهای در مباحث روز دنیا، مانند فرآیند جهانی شدن و مدرنیته داشته و یکی از پیچیدهترین آسیبهای اجتماعی مطرح در جوامع جهانی، بهویژه در جامعه ما محسوب میشود. به همین دلیل، مقاله حاضر نیز با هدف تحلیلی جامعه شناختی بر بدحجابی و بدپوششی زنان نگاشته شده و در پی آن است که با تکیه بر دیدگاه ها و نظریه های مطرح شده در این حوزه و همچنین، نتایج عمده پژوهشهای اجتماعی انجام یافته، برخی عوامل اجتماعی(مانند جامعهپذیری، نقش خانواده و رسانه های جمعی و گروه های همسالان)، عوامل فرهنگی (نقش اعتقادات مذهبی، بحران هویتی، تهاجم فرهنگی و دگرگونی فرهنگی) و عوامل روانشناختی موثر (مانند تاثیر عقده حقارت، وجود غریزه خودآرایی و...) بر بدحجابی را شناسایی و به مراتب راهکارهای کاربردی در جهت رفع و یا کاهش این معضل اجتماعی ارائه کند.
    کلیدواژگان: حجاب، بدحجابی، زنان، عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگی و عوامل روانشناختی
  • بررسی ابعاد نرم افزاری قدرت و پدیده عملیات روانی
    نورالله قیصری، سید محمد جواد قربی صفحه 114
    در دهه های اخیر، ادبیات سیاسی دستخوش قبض و بسطهای زیادی گشته است از این رو ما شاهد رواج واژه های جدیدی هستیم که درک آنها مستلزم یک تبارشناسی، ترمینولوژی و معرفتشناسی است. یکی از این واژه ها که در عرصه روابط بین الملل کاربرد زیادی یافته است، قدرت نرم میباشد. اگرچه قدرت نرم از بعد پراگماتیستی دارای سابقه طولانی است؛ اما از بعد مفهومی و آکادمیک پدیدهای نوین محسوب میشود. در عرصه روابط بین الملل و محیط بین الملل، دول و بازیگران سیاسی از اعصار گذشته تاکنون از گونه های مختلفی از قدرت بهره گرفتهاند. قدرت سخت در بدو امر مورد بهرهبرداری قرار گرفت و پس از مدتی به علت بار سنگین هزینه، تلفات جانی، نامعلوم بودن نتیجه کاربرد قدرت و کاهش مشروعیت و محبوبیت استفاده کننده قدرت سخت، تلاش گردید تا از مرحله سخت افزاری عبور کرده و برای پیشبرد اهداف از قدرت نرم و نرم افزار استفاده کنند. قدرت نرم امری چندبعدی، پیچیده و ماهیتی پلاستیک گونه و انضمامی دارد. این ویژگی ها قدرت نرم را امری زمانبر میسازد که حصول به آن نیازمند کاربرد ابزار جدید است. قدرت جدید از ابزاریی چون رسانه ها، مطبوعات، سایبر، نبرد اطلاعات و عملیات روانی و فریب استراتژیک بهره میگیرد که هر یک از ابزارها خود پیچیدگی هایی دارد. به همین دلیل در این رساله بعد از پرداختن به قدرت نرم در ابعاد تئوریک، به طور موردی، عملیات یا جنگ روانی را بررسی میکنیم.
    کلیدواژگان: قدرت، قدرت سخت، قدرت نرم، عملیات روانی
  • مطالعه تنش آبی در ایران از منظر زیرساختهای فرهنگی
    فرشید سعادتی، زهرا ذاکری صفحه 146
    آب همانند هوا از مهمترین عوامل بقای موجودات زنده است. زندگی و سلامت همه موجودات زنده اعم از انسانها، گیاهان و جانوران به وجود آن بستگی دارد. اهمیت مسئله آب زمانی بیشتر آشکار می شود که بدانیم بیش از سه چهارم کره زمین را آب فراگرفته است؛ اما تنها 5/2 درصد کل آبهای موجود، آب شیرین و قابل استفاده است. از سوی دیگر طبق طبقه بندی های زیستمحیطی، ایران در زمره کشورهای خشک و نیمه خشک دنیا قرار دارد. بنابراین توجه به مسئله آب در ایران از اهمیت دوچندانی برخوردار است. در این پژوهش مصرف آب در ایران مورد مطالعه قرار گرفته است. براساس آمار موجود در این زمینه کشور در وضعیت مناسبی از منظر مصرف سرانه آب قرار ندارد. بنابراین اندیشیدن تدابیر فرهنگی به منظور آموزش مردم به جهت مواجهه با این بحران ضروری به نظر میرسد.
    کلیدواژگان: آب، فرهنگ مصرف، تنش آبی
  • تدوین الگوی فرهنگ اسلامی سازمانی
    ماشاءالله ولیخانی، جلیل کریمپور صفحه 162
    فرهنگ اسلامی سازمانی، الگویی مشترک و نسبتا پایدار از ارزشها، باورها و اعتقادات اساسی در یک سازمان است و انجام هرگونه تغییر و تحول بنیادی در سازمان تنها از طریق شناخت فرهنگ سازمان و ارزشهای درون یک جامعه امکانپذیر است. هدف ازتبیین فرهنگ اسلامی سازمانی شناساندن آن به افراد سازمان و ایجاد راهکارهای مناسب برای حل مشکلات درون و برون سازمان و رسیدن به یک الگوی جهانی در رابطه با مدیریت استراتژیک منابع انسانی است. در این مقاله به مفهوم شناسی فرهنگ سازمانی و فرهنگ اسلامی سازمانی و ابعاد اندازهگیری آنکه سازمان را در رسیدن به هدف غایی خود، که در کشور اسلامی براساس ارزشهای اسلامی نهادینه شده است، پرداخته و آن مفهومی از فرهنگ اسلامی سازمانی را که از آموزه های دینی میتوان کسب نمود، که سازمانها در پی تثبیت آن هستند و در قالب مکتوب و نانوشته به دنبال آن هستند، سعی شده الگوی مناسب با آن ترسیم شود. محقق بهمنظور تدوین الگوی فرهنگ اسلامی سازمانی از طریق مطالعات توصیفی و اکتشافی خود، به جمع آوری اطلاعات پرداخته و در نهایت با شناسایی متغیرهای مهم و اصلی، الگویی ارائه کرده که در آن چهار نوع فرهنگ اخلاق کاری، رسالت محور، مشارکتی و کارآفرینی دانشمحور همراه با شاخصهای آن نشان داده شده است.
    کلیدواژگان: فرهنگ اسلامی سازمانی، فرهنگ اخلاقکاری، فرهنگ رسالت محور، فرهنگ مشارکتی، فرهنگ کارآفرینی دانش محور
|
  • The Iranian cultural identity in the process of globalization: capacities and visions
    A.A.Nazari, S.Bagheri Page 63
    Some huge and obvious changes have token place in the IT technology, economics and politics in the late years of 20th and in the beginning of 21th centuries. Globalization which is a common term for processes of international integration arising from increasing human connectivity and interchange of worldviews, products, ideas, and other aspects of culture has resulted in a speed decrease of spatial and time distances and an outstanding integration and complication in the cultural and identical fields. In particular, advances in transportation and telecommunications infrastructure, including the rise of the Internet, represent major driving factors in globalization and precipitate further interdependence of economic and cultural activities. The changes and processes driven by the globalization have resulted in a cultural homogenization and fundamental transformations in the identical and cultural levels. These changes may result in an imbalance and a lack of identity. The Iranian cultural identity in the process of globalization can have some impacts and effects on the other cultures around the world through elements such as Persian language and literature, religion, art works, cultural heritages and so on.
    Keywords: globalization, belief system, art, identity, cultural identity, Iran
  • A Sociological and Psychological Attitude to the Hijab as a Social Problem
    M.Abbaszadeh, M.B.Alizadehaghdam, M.Saadati, N.Mohammadpour Page 87
    The tendency to the hijab and wearing is an intrinsic tendency in the men and women; but its size and shape has a direct relation to the ethics, culture and social structures of the societies. Based on this statement; it is merit to say that the bad wearing problem has a special place in the world considering the globalization and modernism processes and it is one of the most complicated social pathologies in the global societies and our country Iran; in particular. In this research; some social, cultural and psychological factors affecting on the bad wearing are identified.
    Keywords: hijab, bad wearing, women, social factors, cultural factors, psychological factors
  • Investigation of the Software Dimensions of Power and the Psychological Operations Phenomenon
    N. Gheysari, S.M.J.Ghorbi Page 114
    In the recent decades; the political literature has undergone many changes. According to these changes; many new words have came to birthand promoted whose understanding need a terminology and epistemology. Soft power is one of the words that have gained a broad usage in the international relations field. Although the soft power has a long record from a pragmatism viewpoint; it is considered to be a new phenomenon from a conceptual and academic viewpoint. In the international relations field and international atmosphere; the governments and politicians have been enjoying power in various ways for a very long time. At first; the hard power was used in common but it was later substituted by soft power due to the heavy expenditures, uncertainty of the results of power usage and decrease in the legitimization and popularity. Soft power is a complicated multidimensional phenomenon and has a plastic like nature.
    Keywords: power, hard power, soft power, psychological operations
  • Study the Water Tension in Iran from a Cultural Substructures viewpoint
    F.Saadati, Z.Zakeri Page 146
    Water is a vital substance for the human being and it causes the growth and fulfillment of civilizations. The importance of water is clear to everyone. Only two and half percent of total world water supply is fresh and useable. The problem of water tension is obvious and outstanding for the countries located in the dry and semi-dried regions. Iran is among them. The per capita of water consumption in Iran was studied in this research. According to the current statistics; the country is not in a good position considering the water consumption per capita. Therefore; it is necessary to teach people how to encounter the problem of water tension.
    Keywords: water, culture, consumption, water tension
  • Formulating the Pattern of the Islamic Organizational Culture
    M.Valikhani, J.Karimpour Page 162
    The Islamic organizational culture is a common and relatively a sustainable pattern compiled of values, beliefs, and fundamental ideas. Creating any kind of fundamental changes and developments in the organizations depends on the knowledge and understanding of the organizational culture and of the values of a society. The aim of explanation of the Islamic organizational culture is to introduce the organization individuals with it and to take suitable strategies needed to solve the internal and external problems of the organizations. In order to formulating the pattern of the Islamic organizational culture through a descriptive and exploratory study; the author has tried to collect data and finally has offered a pattern by identifying the main and important variables. Four types of cultures including culture of business ethics, mission-centered culture, participative culture, and the knowledge – based entrepreneurship culture are explained in this pattern accompanied by their indices.
    Keywords: Islamic organizational culture_culture of business ethics_mission_centered culture_participative culture_knowledge – based entrepreneurship culture