فهرست مطالب

فرآوری و نگهداری مواد غذایی - پیاپی 4 (زمستان 1388)

نشریه فرآوری و نگهداری مواد غذایی
پیاپی 4 (زمستان 1388)

  • 120 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1389/12/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • رضا اسماعیل زاده کناری، الهام شکوه صارمی، حسین اورجی، علی معتمدزادگان صفحه 1
    ژلاتین عبارت است از یک پلی پپتید با وزن مولکولی بالا که از کلاژن بافت های پیوندی، پوست، استخوان و تاندون ها مشتق می شود. متداول ترین منبع تولید ژلاتین در دنیا استخوان و پوست گاو و خوک می باشد. ولی از طرفی گسترش جنون گاوی و بیماری های دامی موجب نگرانی بسیاری از مصرف کنندگان محصولات دامی شده است بنابراین ژلاتین ماهی برای آن ها مطلوبیت بیش تری نسبت به ژلاتین به دست آمده از استخوان و ضایعات گاو دارد. یکی از مهم ترین مواردی که در مورد ژلاتین ماهی وجود دارد پایین بودن دمای ژلاتین ماهی نسبت به سایر فراورده ها می باشد، بنابراین برای محصولاتی که در دمای یخچال نگهداری می شوند کاربرد بسیار مطلوبی دارد. در این پژوهش ترکیب آمینواسیدی ژلاتین به دست آمده از پوست ماهی فیتوفاک و همچنین تاثیرات قلیا و اسید (با غلظت های 2، 71/1، 025/1، 33/0 و 05/0 نرمال) و دما (85، 79، 65، 51 و 45 درجه سانتی گراد) بر روی نقطه ذوب و ویسکوزیته ژلاتین در غالب طرح آزمایشی CRCD با 5 سطح از هر تیمار و 4 تکرار بررسی شد. نتایج به این صورت ارایه گردید که تاثیرات متقابل دماهای مختلف استخراج و غلظت های قلیا و اسید بر روی ویسکوزیته ژلاتین معنی دار نشان داد. و همچنین تاثیرات متقابل غلظت های اسید و قلیا و دماهای استخراج نتایج معنی داری در سطح احتمال 01/0 و 05/0 در مورد نقطه ذوب نشان نمی دهد.
    کلیدواژگان: پوست ماهی، فیتوفاک، ژلاتین، ویسکوزیته، نقطه ذوب
  • رضا اسماعیل زاده کناری، الهام شکوه صارمی، علی معتمدزادگان صفحه 13
    ژلاتین به عنوان بیوپلیمر مهم کارکردی، بطور گسترده در مواد غذایی بکار می رود. بسته به شرایط پیش فراوری راندمان استخراج ژلاتین و سایر خواص کیفی از جمله قدرت ژل تغییر می یابد. تغییر در این فاکتور ها به منبع و نوع کلاژن نیز بستگی دارد. در این پژوهش تاثیرات غلظت قلیا و اسید(05/0، 33/0، 025/1، 71/1 و 2 نرمال) و دمای استخراج(45، 51، 65، 79 و 85 درجه سانتی گراد) بر قدرت ژل ژلاتین و راندمان استخراج ژلاتین پوست ماهی فیتوفاک در قالب طرح آزمایشی CRCD با پنج سطح از هر تیمار و چهار تکرار بررسی شد. نتایج نشان داد که اثر متقابل غلظت های مختلف اسید و دماهای مختلف استخراج بر راندمان استخراج معنی دار بود. در حالی که غلظت های مختلف اسید و دما های استخراج بر راندمان تاثیر معنی داری نداشته است. همچنین تاثیرات متقابل غلظت های مختلف قلیا و اسید بر راندمان استخراج معنی دار می باشد ولی اثرات متقابل غلظت های مختلف اسید و قلیا بر قدرت ژل ژلاتین بیانگر آن است که در غلظت های مختلف قلیا تغییرات محسوسی در قدرت ژل ژلاتین مشاهده نشده است ولی با افزایش غلظت اسید تا حد مشخصی میزان قدرت ژل ژلاتین افزایش می یابد. تاثیرات متقابل دما های مختلف استخراج و غلظت های قلیا و اسید بر قدرت ژلاتین معنی دار نشان داده شده است.
    کلیدواژگان: پوست ماهی، فیتوفاک، ژلاتین، راندمان، قدرت ژل
  • اشرف گوهری اردبیلی، رضا فرهوش، محمدحسین حداد خداپرست صفحه 25
    در این پژوهش، ویژگی های شیمیایی و پایداری اکسایشی روغن های زیتون بکر و تخم کدو طی فرایند حرارتی در دمای 180 درجه سانتی گراد بررسی شد. پایداری اکسایشی با اندازه گیری تغییرات مقدار کل ترکیبات قطبی و اجزا تشکیل دهنده آن شامل تری گلیسریدهای پلیمری، تری گلیسریدهای دیمری، تری گلیسریدهای اکسیده، دی گلیسریدها و اسیدهای چرب آزاد مورد ارزیابی قرار گرفت. ساختار ترکیبات قطبی با استفاده از کروماتوگرافی غربال ملکولی با کارایی بالا تعیین شد. نتایج نشان داد مقدار اسید اولئیک (17/62 در برابر 42/38 درصد) در روغن زیتون بکر و مقدار اسید لینولئیک (83/39 در برابر 05/20 درصد) در روغن تخم کدو بیشتر بود. نسبت اسیدهای چرب غیراشباع به اشباع در روغن زیتون بکر بیشتر از روغن تخم کدو (37/5 در برابر 17/4) بود. میزان اسیدهای چرب آزاد و عدد پراکسید روغن زیتون بکر (به ترتیب 18/0 درصد و 89/6 میلی اکی والان گرم بر کیلوگرم) کم تر از مقادیر این دو کمیت در خصوص روغن تخم کدو (به ترتیب 39/0 درصد و 85/10 میلی اکی والان گرم بر کیلوگرم) بود. روغن تخم کدو ترکیبات پلی فنلی (27/66 در برابر 67/25 میلی گرم بر کیلوگرم) و توکوفرولی (725 در برابر 585 میلی گرم بر کیلوگرم) بیشتری نسبت به روغن زیتون بکر داشت. نتایج اندازه گیری ترکیبات قطبی و اجزای آن طی فرایند حرارتی نشان داد روغن تخم کدو از مقاومت بیشتری نسبت به روغن زیتون بکر برخوردار است.
    کلیدواژگان: روغن زیتون بکر، روغن تخم کدو، تخریب اکسایشی و هیدرولیزی، کروماتوگرافی غربال ملکولی با کارایی بالا
  • سید حسین رضوی زادگان جهرمی، فریده طباطبایی یزدی، مهدی کریمی، سیدعی مرتضوی، مهدی قیافه داوودی، امیر پورفرزاد، عبدالله همتیان سورکی صفحه 43
    در این پژوهش تاثیر رومال های فرموله شده (آب، روغن، زرده تخم مرغ، نشاسته، گلیسرول، سوربیتول و پروپیلن گلیکول) بر روی خصوصیات کیفی و ماندگاری نان بربری غنی شده با آرد سویا بررسی شد. پارامتر های رطوبت، فعالیت آبی، نسبت عرض به ارتفاع و حجم مخصوص در روزهای صفر و سختی، رطوبت مغز و رطوبت پوسته در روزهای 0، 2، 5، 8 و 12 ارزیابی شد. نتایج آزمون بیانگر رطوبت بالای نان تولید شده با رومال های آب، نشاسته، گلیسرول و پروپیلن گلیکول بود. نان پوشش یافته با رومال روغن دارای کم ترین فعالیت آبی بود. همچنین رومال آب بیشترین حجم مخصوص نان بربری را به خود اختصاص داد. نتایج ارزیابی نسبت عرض به ارتفاع حاکی از آن است که درتمامی رومال ها تفاوت معنی داری مشاهده شده است و رومال های آب و نشاسته دارای کم ترین نسبت عرض به ارتفاع بودند. سختی نان در طول زمان افزایش یافت وکم ترین سختی در روز صفر مربوط به رومال های آب، نشاسته و پروپیلن گلیکول و در روز 12 مربوط به رومال های آب، تخم مرغ، نشاسته و پروپیلن گلیکول بود. بررسی ها نشان داد پس از گذشت 12 روز بیشترین رطوبت مغز نان مربوط به رو مال های آب و نشاسته بود. همچنین رومال های آب، پروپیلن گلیکول، گلیسرول و نشاسته بیشترین رطوبت پوسته را در روز 12 به خود اختصاص دادند. آنالیز داده های آزمون حسی نشان داد که تفاوت معنی داری در میان کلیه پارامترهای اندازه گیری شده درتمامی رومال ها به غیر از پارامترهای شکل و تخلخل در رومال های سوربیتول و پروپیلن گلیکول مشاهده نشد.
    کلیدواژگان: نان بربری، آرد سویا، ماندگاری، رومال، پلی ال
  • فرناز جزءدائمی، محمد قربانی، علیرضا صادقی ماهونک، سیمین حق نظری صفحه 63
    آب ماست با داشتن خواص تغذیه ای خوب از جمله پروتئین ها و املاح قابلیت کاربرد در فراورده های دیگر داشته و از این طریق کمک بسیاری به جلوگیری از اتلاف منابع و آلودگی محیط زیست می نماید. در این پژوهش نوشیدنی میوه ای از مخلوط کنسانتره پرتقال- نارنگی، شکر، آب و پکتین در آب ماست (60-30 درصد) تهیه گردید. ارزیابی حسی نوشیدنی توسط ده ارزیاب و با استفاده از آزمون هدونیک پنج نقطه ای جهت بررسی طعم و مزه، قوام، رنگ، بو، احساس دهانی و پذیرش کلی نوشیدنی های تهیه شده انجام گرفت. نوشیدنی پرتقال- نارنگی تهیه شده با 30 درصد آب ماست، امتیاز بالاتری را توسط گروه ارزیاب کسب کرد. پس از اولترا- پاستوریزاسیون و بسته بندی در پاکت های تتراپک، نوشیدنی به مدت 12 هفته در یخچال و دمای محیط نگهداری گردید. هر دو مرحله پژوهش با استفاده از طرح فاکتوریل در قالب بلوک های کامل انجام شد و نتایج حاصل توسط نرم افزار Mstatc آنالیز گردید. همچنین برای مقایسه میانگین ها از آزمون دانکن (در سطوح 1 و 5 درصد) استفاده گردید. بررسی ها طی دوره نگهداری نشان داد که امتیاز طعم، بو، قوام، پذیرش کلی و pH محصول با گذشت زمان کاهش، درحالی که تغییر محسوسی در امتیاز احساس دهانی محصول مشاهده نگردید. پذیرش کلی نوشیدنی نگهداری شده در دمای یخچال تا پایان هفته دوازدهم و نوشیدنی نگهداری شده در دمای محیط تا پایان هفته دهم مطلوب بود.
    کلیدواژگان: آب ماست، نوشیدنی میوه ای، آب میوه پرتقال نارنگی با پایه آب ماست
  • سیدمحمدحسن مرتضوی، کاظم ارزانی، یعقوب منصوری صفحه 79
    میوه خرما (Phoenix dactylifera L.) را می توان در سه مرحله آخر نمو شامل، خلال، رطب و تمار مصرف نمود. به طور معمول، به بخشی از میوه های بالغ اجازه داده می شود تا با باقی ماندن بر روی درخت، بخشی از رطوبت خود را قبل از برداشت از دست داده و بدین ترتیب کیفیت و ماندگاری آنها افزایش یابد. این میوه ها را می توان به صورت بسته بندی فشرده تا مدت های طولانی نگهداری نمود اما به طور معمول، قسمتی از میوه های باقی مانده بر روی درخت به علت از دست دادن رطوبت زیاد، بیش از اندازه خشک و غیرقابل مصرف می شوند. در این مطالعه به منظور مشخص نمودن شرایط بهینه هیدراسیون، تاثیر 24، 48 و 72 ساعت هیدراسیون در دماهای 40 و 50 درجه سانتی گراد، بر خصوصیات کیفی میوه خرمای خشک رقم برحی در مرحله تمار، شامل میزان رطوبت، فعالیت آبی، تیره شدن بافت، اسیدیته و سفتی بافت مورد تحقیق قرار گرفت. نتایج نشان داد که از میان تیمارهای اعمال شده، شرایط 48 ساعت در دمای40 درجه سانتی گراد و 24 ساعت در دمای50 درجه سانتی گراد بهترین تاثیر را در بهبود کیفیت میوه های خشک خرما داشتند.
    کلیدواژگان: خرما، هیدراسیون، کیفیت، پس از برداشت، Phoenix dactylifera L
  • پروین شرایعی، رضا فرهوش، هاشم پورآزرنگ، محمدحسین حداد خداپرست صفحه 93
    در این پژوهش، تغییر رنگ روغن کانولا (مولفه هایL، a، b و شاخص تفاوت کلی رنگ، TCD) تحت تاثیر روغن مغز بنه (05/0 تا 4/0 درصد) و مواد صابونی ناشونده آن (100پی پی ام) طی 48 ساعت سرخ کردن در دمای 180 درجه سانتی گراد در مقایسه با آنتی اکسیدان سنتزی ترسیو بوتیل هیدروکینون (100پی پی ام) به روش پردازش تصویر بررسی شد. روغن مغز بنه، ترسیو بوتیل هیدروکینون و مواد صابونی ناشونده به میزان زیادی از افزایش تیرگی (کاهش مولفه رنگیL)، قرمزی (افزایش مولفه رنگیa)، زردی (افزایش مولفه رنگی b)،TCD و درصد کل ترکیبات قطبی (TPC) روغن کانولا طی فرایند سرخ کردن جلوگیری به عمل آوردند. کارآیی نمونه های حاوی 1/0 درصد روغن مغز بنه و100 پی پی ام مواد صابونی ناشونده، مشابه یا به مراتب بهتر از ترسیو بوتیل هیدروکینون بود. همبستگی بسیار خوبی (965/0 = 2R) میان TPC و TCD روغن های مورد مطالعه وجود داشت. با فرض بیشترین میزان قابل قبول 24 درصد برای TPC، بیشترین کمیت مجاز در خصوص TCD روغن های مورد مطالعه معادل 98/20 تخمین زده شد.
    کلیدواژگان: ترسیوبوتیل هیدروکینون، پایداری اکسایشی، پردازش تصویر، روغن مغز بنه، روغن کانولا، سرخ کردن عمیق، مواد صابونی ناشونده
|
  • R. Esmaeilzadeh Kenari, E. Shokooh Saremi, H. Ouraji, A. Motamedzadegan Page 1
    Gelatin is polypeptide with high molecular weight which is derived from collagen of connective tissue, skin, bone and tendons. The most common source of gelatin in the world is skin and bone of cow and pig. However, spreading BSE and other related animal diseases made many consumers of these products concern about using related products. In this regard, fish gelatin has gained a lot of consideration as a valuable source of gelatin in comparison with cow skin and bone or other related wastes. One of the most important factors related to fish gelatin is its lower melting point in comparison with commercial source of gelatin. For this reason, it is useful for application in products which are used and served at cold temperature. In this study, amino acid composition of Phytophag's fish skin gelatin was determined. Also, the effects of different alkali and acid concentrations (0.05, 0.33, 1.025, 1.71 and 2 N) along with extraction temperature (45, 51, 65, 79 and 85 ˚C) on melting point and viscosity of Phytophag's fish skin gelatin were studied using CRCD with 5 levels and 4 replicates of central point. Results showed significant effects of different temperature and acid/alkali concentrations on viscosity, while no significant effects were observed for melting point.
    Keywords: Fish Skin, Phytophag, Gelatin, Viscosity, Melting point
  • R. Esmaeilzadeh Kenari, E. Shokooh Saremi, A. Motamedzadegan Page 13
    Gelatin is widely used in foods as an important functional biopolymer. Yield of extraction and other quality parameters like gel strength vary according to pretreatment conditions. Also, these parameters are affected by source and type of collagen. In this project, the effects of different alkali and acid concentrations (0.05, 0.33, 1.025, 1.71 and 2 N) along with extraction temperature (45, 51, 65, 79 and 85 ˚C) on gel strength and extraction yield of Phytophag's fish skin gelatin were studied using CRCD which consists of 5 levels and 4 replicates of central point. The effect of different alkali concentration and temperature on yield of extraction was significant. However, different acid concentration and extraction temperature had no significant effect on yield. Mutual effects of alkali and acid concentrations showed significant effects on extraction yield but their effects on gel strength showed that by increase in alkali concentration, no changes observed in gel strength, while gel strength showed an increasing trend by increase in acid concentrations. The effects of different extraction temperature and acid/alkali concentrations on gel strength were significant.
    Keywords: Fish Skin, Phytophag, Gelatin, Yield, Gel Strength
  • A. Gohari Ardabili, R. Farhoosh, M.H. Haddad Khodaparast Page 25
    The chemical characteristics and oxidative stability of virgin olive (VOO) and pumpkin seed (PSO) oils during heating at 180 °C were investigated. The oxidative stability was assessed by measuring the rate of changes in total polar compounds (TPC) content and polar fractions including triglyceride polymers (TGP), triglyceride dimers (TGD), oxidized triglycerides monomers (oxTGM), diglycerides (DG), and free fatty acids (FFA). The TPC compositions were analyzed by high-performance size-exclusion chromatography (HPSEC). The VOO had a higher level of oleic acid (62.17 vs. 38.42) while the PSO characterized by its higher level of linoleic acid (39.83 vs. 20.05). The VOO presented a higher ratio of unsaturated to saturated fatty acids than the PSO (5.37 vs. 4.17). The PSO showed significantly higher amounts of the FFA and peroxide value (0.39 % and 10.85 meq/kg, respectively) than the VOO (0.18 % and 6.89 meq/kg, respectively). The PSO contained a higher level of the antioxidative compounds including total tocopherols (725 vs. 585 mg/kg) and phenolics contents (66.27 vs. 25.67 mg/kg) than the VOO. Comparing the results of TPC contents and their compositions during the heating process indicated that the VOO underwent more degradation than the PSO.
    Keywords: Pumpkin seed oil, Virgin olive oil, Thermo, oxidative, hydrolytic degradation, High, performance size, exclusion chromatography
  • S.H. Razavizadegan Jahromi, F. Tabatabaee Yazdi, S.A. Mortazavi, M. Karimi, M. Ghiafeh Davoodi, A. Pourfarzad Page 43
    Effects of different improving agent materials (water, oil, egg yolk, starch, glycerol, sorbitol and propylene glycol) on quality characteristics of Barbari flat bread fortified with soy flour were investigated. Initial moisture, water activity, width/height ratio and specific volume were evaluated immediate after baking. Hardness, crumb moisture and crust moisture were also estimated on 0,2,5,8 and 12th day. Results indicated that improving agent with water, starch, glycerol, and propylene glycol showed higher moisture content among the other samples. Bread with improving agent of oil and water had the least water activity and bread samples with improving agent of water had the highest specific volume. Width/height ratio was significantly difference for all the improving agent materials and water and starch improving agent had the least ratios. Hardness was increased by the time and the least initial hardness recorded for water, starch and propylene glycol but after 12 days the least hardness recorded for water, egg yolk, starch and propylene glycol improving agent. The highest crumb moisture was observed for water and starch improving agent while water improving agent and propylene glycol, glycerol and starch had the highest values for crust moisture. Organoleptice test indicated no significant difference among the improving agent materials excepted in shape and porosity in sorbitol and propylene glycol.
    Keywords: Barbari bread, Coating improving agent, Soy flour, Shelf life, Polyol
  • F. Jozedaemi, M. Ghorbani, A.R. Sadeghi Mahonak, S. Hagh Nazari Page 63
    In this study yoghurt whey based fruit beverage was prepared by formulating a mixture of orange-tangerine juice concentrate, sugar, water and stabilizer with yoghurt whey (30-60%). The sensory evaluation was performed by 10 judges using 5-point hedonic scale to compare the flavor, consistency, color, smell, mouth feel and overall acceptability of the product. The orange-tangerine beverage with 30% yoghurt whey has the highest flavor, consistency, color, smell, mouth feel and overall acceptability scores. After ultra pasteurization and packaging in tetrapak pocket, the beverage was stored in room temperature and in refrigerator for 12 weeks. Data obtained from different measurements were statistically analyzed using Mstatc software with two factor randomized complete block design. Means of treatments were also compared using Dunckan multiple range test (P<0/01 & p<0/05). The results showed that there was a reduction in the flavor, smell, consistency, pH and overall acceptability scores but mouth feel characteristic had no significant decrease during the storage. The overall acceptability of the beverages was found to be fine at the end of the 12 week periods of storage in refrigerator and 10 week periods at room temperature.
    Keywords: Yoghurt whey, Fruit beverage, Yoghurt based orange, tangerine blend
  • S.M.H. Mortazavi, K. Arzani, Y. Mansouri Page 79
    Date fruit (Phoenix dactylifera L.) is consumable in the last three stages of development including Khalal, Rutab and Tamar. Normally, part of the matured date fruits are allowed to partially dry on the trees before they are harvested to enhance their reserve and storage quality. These fruits can be stored for long periods in the form of compressed packs but usually some part of fruits on the tree become dry, hard and unusable due to loss of much water. In current study, to find out best hydration conditions, the effects of 24, 48 and 72 hours hydration at 40 and 50°C on the moisture content, water activity, darkening, acidity and firmness of the dried Tamar fruit were studied. The results showed that among different hydration treatments which were applied to improve the quality of dried fruits, 48h hydration at 40°C and 24h at 50°C had the best effects on the fruit quality.
    Keywords: Date palm (Phoenix dactylifera L.), Hydration, Quality, Postharvest, cv. Barhee
  • P. Sharayei, R. Farhoosh, H. Pourazrang, M.H. Haddad Khodaparast Page 93
    The changes in color (L, a, b and total colour difference, TCD) of canola oil (CAO) as affected by bene kernel oil (BKO, 0.05-0.4%) and its unsaponifiable matters (USM, 100 ppm) fraction during 48 h frying process at 180 ºC was compared with tert-butylhydroquinone (TBHQ, 100ppm) by the method of image processing. The BKO, TBHQ or USM were significantly capable of lowering the darkness (lowering L value), redness (increasing a value), yellowness (increasing b value), TCD, and total polar compounds (TPC) content of the CAO during the frying process. The effeciency of samples containing100 ppm USM and 0.1% BKO was the same as or much better than that of 100 ppm TBHQ. There was a strong correlation (R2=0.965) between the TPC content and TCD of the oils studied. Assuming that the maximum level of TPC content permitted in frying oils is 24%, the TCD of the oils studied should be ≤ 20.98.
    Keywords: Bene kernel oil, Canola oil, Deep frying, Image processing, tert, butylhydroquinone, Stability, unsaponifiable matters