فهرست مطالب

مجله نامه مفید
پیاپی 69 (1387)

  • نامه اقتصادی
  • تاریخ انتشار: 1387/10/11
  • تعداد عناوین: 8
|
  • آزادسازی مالی و نقش آن در توسعه مالی با توجه به توسعه نهادی و قانونی (مقایسه کشورهای کمتر توسعه یافته و نوظهور)
    اکبر کمیجانی، جعفر عبادی، ناهید پور رستمی صفحه 6
    وقوع بحران های پولی و بانکی در دهه های 80 و 90 میلادی، در کشورهایی که سیاست آزادسازی مالی را اجرا کرده بودند، موجب شد تا شرایط محیط نهادی و قانونی لازم، برای تاثیر مثبت آزادسازی مالی بر توسعه مالی و رشد اقتصادی مورد توجه قرار گیرد. در این مطالعه نقش نهادهای عمومی و قانونی بر توسعه مالی با تاکید بر شاخص های بخش بانکی و در دو سطح نهادهای عمومی 1 و 2، بررسی و مطالعه شده است. شاخص نهادی (1) با 0استفاده از سه معیار کنترل فساد، حاکمیت قانون و نظم عمومی و کیفیت روال های اداری (بروکراسی) و شاخص نهادی (2) با استفاده از پنج معیار شامل معیارهای ثبات دولت و تنش های مذهبی، علاوه بر معیارهای فوق، ساخته شده است. تاثیر این شاخص ها و اجزاء آن ها، به صورت جداگانه، با استفاده از داده های پانل (تلفیقی) و در سه گروه نمونه کامل 92 کشور (شامل 33 کشور کمتر توسعه یافته، 38 کشور نوظهور و 21 کشور صنعتی)، نمونه کشورهای کمتر توسعه یافته شامل 33 کشور و نمونه کشورهای نوظهور شامل 38 کشور به صورت جداگانه، در دوره زمانی (2005- 1985) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج برآوردها، حاکی از تاثیر مثبت و معنادار شاخص های نهادی فوق بر توسعه مالی، در تمام گروه های مورد مطالعه است. برای بررسی علت این یافته و تجزیه و تحلیل نتیجه برآوردها، حد آستانه ای محیط نهادی و قانونی لازم برای تاثیر مثبت آزادسازی مالی بر توسعه مالی محاسبه شد. نتیجه نشان داد که متوسط شاخص نهادی در کشورهای کمتر توسعه یافته، پایین تر از حد آستانه ای مزبور می باشد. از اجزای شاخص های نهادی عمومی، شاخص کیفیت روال های اداری (بروکراسی) بیشترین تاثیر را بر توسعه مالی این کشورها نشان می دهد. محاسبه شاخص نهادی عمومی برای ایران نیز وضعیت مشابه با کشورهای کمتر توسعه یافته را نشان می دهد. به این ترتیب، شواهد ارائه شده نشان می دهد، وضعیت محیط نهادی و قانونی در کشورهای کمتر توسعه یافته، پایین تر از سطح آستانه ای لازم برای اجرای سیاست آزادسازی مالی است.
    کلیدواژگان: آزادسازی مالی، توسعه مالی، نهادهای قانونی، محیط نهادی، حدآستانه ای
    چکیده زبان: فارسی
  • بررسی مقایسه ای از توسعه بازار پول و رشد اقتصادی در کشورهای گروه ECO،OECD
    علی طیب نیا، ریحانه صفایی صفحه 31
    در ایران، بخش قابل توجهی از مشارکت بازارهای مالی در رشد اقتصادی کشور، از طریق بانک ها و سایر موسسات مالی رسمی و غیر رسمی و به طور کلی بازار پول صورت می گیرد.
    بر اساس مباحث نظری، نظام مالی از جمله بازار پول با ویژگی های پنج گانه: مشارکت و تسهیل ریسک، تخصیص منابع، کنترل و نظارت بر مدیران، تجهیز پس انداز و تسهیل مبادله، بر رشد اقتصادی تاثیر می گذارد.
    با توجه به اهمیت نقش بازار پول در رشد اقتصادی، در پژوهش حاضر به بررسی مقایسه ای رابطه بازار پول با رشد اقتصادی در دو گروه از کشورهای عضو ECO و OECD، با توسل به ضرایب همبستگی همزمان و همچنین بررسی نقش بازار پول در رشد اقتصادی ایران با استفاده از تحلیل رگرسیونی پرداخته شده و به طور مشخص فرضیه های اصلی تحقیق، یعنی رابطه مثبت میان توسعه واسطه های مالی با رشد اقتصادی و اثرگذاری بازار پول بر رشد اقتصادی در ایران از کانال کارایی سرمایه گذاری، مورد آزمون قرار گرفته است. این بررسی نشان می دهد که بازار پول به عنوان واسطه مالی، تاثیر مثبتی بر رشد اقتصادی، طی سال های مورد مطالعه داشته است.
    کلیدواژگان: رشد اقتصادی، توسعه بازار پول، کارایی سرمایه گذاری، واسطه های مالی
    چکیده زبان: فارسی
  • رهیافت پولی نسبت به نرخ ارز: مطالعه موردی کشورهای منطقه MENA
    حسین اصغر پور، علی رضازاده، مجید فشاری صفحه 55
    هدف اصلی این مطالعه بررسی تاثیر متغیرهای پولی بر نرخ ارز در کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) می باشد. برای این منظور با استفاده از تکنیک اقتصاد سنجی پانل دیتا طی دوره (2005- 1975) مدل پولی نرخ ارز تخمین زده شده است. نتایج حاصل از تحقیق دلالت بر این دارد که متغیرهای پولی اختلاف نرخ تورم، اختلاف حجم نقدینگی و نرخ بهره حقیقی تاثیر مثبت و معنی دار و اختلاف متغیر تولید ناخالص داخلی واقعی تاثیر منفی و معنی دار بر نرخ ارز اسمی داشته است. از این رو مهمترین توصیه سیاستی تحقیق برای برای تقویت ارزش پول داخلی این کشورها و به ویژه برای ایران این است که مقامات اقتصادی کشور با اتخاذ سیاسست های مالی، پولی و تجاری مناسب، حجم نقدینگی، نرخ تورم و نرخ بهره حقیقی را کاهش داده و با اقدامات مناسب زمینه را برای رشد اقتصادی کشور فراهم نمایند.
    کلیدواژگان: پانل دیتا، مدل پولی، نرخ ارز، MENA
    چکیده زبان: فارسی
  • ارزیابی عملکرد صنعت بانکداری با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها(DEA) (مورد مطالعه: شعب صندوق قرض الحسنه ولی عصر (عج) بابل)
    ابوالقاسم اثنی عشری، صفر فرهنگ، علی زارع شاهی، محمد سجاد سینی صفحه 69
    در اقتصاد امروز، صنعت بانکداری از اهمیت شایانی برخوردار است. با بهبود تکنولوژی، رقابت بین بانک ها و دیگر موسسات مالی شدت گرفته است و در این میان موسساتی موفق هستند که در عملکرد، کارایی داشته باشند. تحلیل عملکرد صندوق های قرض الحسنه، به عنوان نوعی از موسسات مالی، می تواند در بهبود جایگاه رقابتی آن ها کمک کننده باشد. در کشور ایران، چندی است که در راستای طرح بانکداری اسلامی و مقابله با بانکداری ربوی، فعالیت موسسات مالی قرض الحسنه به طور چشمگیری افزایش یافته است.
    در این مقاله، با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها، به ارزیابی عملکرد شعب صندوق قرض الحسنه ولی عصر (عج)، پرداخته شد و کارایی شعب با استفاده از مدل های CCR، BCC و پروفایل محاسبه گردید. نتیجه محاسبات کارایی مقیاس در سال 1384 حاکی از آن است که شعب شهید بزاز، باغ فردوس، شهید گرائیلی، توحید و کشوری فاقد کارایی مقیاس بوده اند. با توجه به نوع بازده نسبت به مقیاس آن ها، برای رسیدن به سطح کارایی مقیاس لازم است که شعبه شهید بزاز از حجم منابع خود کاسته و دیگر شعب، بر حجم منابع خود بیافزایند. از آنجا که در سال 85 هیچ یک از شعب ناکارا در سطح بازده نسبت به مقیاس افزایشی عمل نمی کردند لذا کاهش حجم فعالیت و منابع هیچ گونه منفعتی برای کل مجموعه (صندوق قرض الحسنه) نخواهد داشت. همچنین در میان شعب کارا در سال 84 شعبه کشاورز و در سال 85 شعبه مرکزی تعداد دفعات بیشتری به عنوان واحد مرجع انتخاب شده و بنابراین به عنوان واحد ممتاز در این دو سال شناسایی گردیدند.
    کلیدواژگان: صندوق قرض الحسنه، تحلیل پوششی داده ها، ارزیابی عملکرد، بازده نسبت به مقیاس
    چکیده زبان: فارسی
  • نرخ بازدهی واقعی مورد انتظار ارزهای ذخیره و پیشنهاد شاخص جدیدی از قیمت واردات در ایران
    محمدجعفر مجرد، سعید دایی کریم زاده صفحه 93
    یکی ازجنبه های اساسی مدیریت ذخائر ارزی بانک های مرکزی، تعیین ترکیب ارزی ذخائر است. از شاخص های مهم مورد نیاز جهت تعیین ترکیب ارزی بهینه ذخائر، نرخ بازدهی واقعی مورد انتظار ارزهای گوناگون است. در مقاله حاضر، این شاخص معرفی و نرخ بازدهی واقعی پس از وقوع پنج ارز مهم (شامل دلار آمریکا، یورو، پوند، ین و فرانک سوئیس) در ایران از ژانویه سال 1999 (از زمان ورود یورو به عرصه ارزهای جهان) محاسبه شده است. بدین منظور، شاخص جدیدی از قیمت واردات پیشنهاد و مقادیر آن محاسبه گردیده و در محاسبه نرخ های بازدهی بکار گرفته شده است.
    کلیدواژگان: ارز ذخیره، نرخ بازدهی واقعی، شاخص قیمت واردات، بانک مرکزی، ترکیب ارزی بهینه ذخائر
    چکیده زبان: فارسی
  • تاثیر عضویت در سازمان تجارت جهانی بر بخش صنعت ایران
    علی دهقانی، محمد عبدی، کامران خردمند صفحه 107
    این مقاله در صدد است تا با استفاده از روش های اقتصادسنجی، اثرات الحاق به سازمان تجارت جهانی را بر بخش صنعت ایران ارزیابی نماید. یکی از حساس ترین بحث ها در پذیرش موافقت نامه دور اروگوئه و عضویت ایران در سازمان جهانی تجارت، اندازه گیری اثر تغییر در واردات و صادرات ایران پس از قبول مفاد موافقت نامه است. حذف موانع غیر تعرفه ای و تغییر نرخ های تعرفه کالاهای وارداتی و صادراتی موجب تغییرات ساختاری در اقتصاد کشور خواهد شد. صنعت ایران در شرایط فعلی، با برخورداری از حالت انحصاری و دولتی بودن و نیز بهروری پایین در اکثر بخش ها قادر نیست با صنایع جهانی رقابت کند. در صورتی که شرایط بهبود یابد، پیوستن به سازمان جهانی تجارت، تولیدات صنعتی را بهتر خواهد ساخت. نتایج این مقاله براساس بررسی های سال های (1350-1385) نشان می دهد که در صورت عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی، اگر متوسط نرخ تعرفه کالاهای صادراتی 40% کاهش یابد، صادرات صنعتی 2/200% افزایش می یابد و همچنین متوسط نرخ تعرفه کالاهای وارداتی 14% کاهش یابد، واردات صنعتی 6/5% افزایش می یابد و در نهایت، خالص صادرات صنعتی 6/194% افزایش می یابد.
    کلیدواژگان: سازمان تجارت جهانی، تعرفه، صادرات، واردات، صنعت
    چکیده زبان: فارسی
  • اثرفناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) بر اشتغال کشور با توجه به ساختار اقتصاد ایران
    محمدرضا شریف آزاده، بهزاد شیری صفحه 127
    پژوهش های منسجم علمی در خصوص رابطه ICT و اشتغال در ایران بسیار محدود بوده و با توجه به مطالعات اسنادی انجام شده، رابطه شفافی بین گسترش ICT و سطح اشتغال وجود ندارد. بررسی اثر ICT بر سطح اشتغال با توجه به محدودیت های آماری و ساختار اقتصاد ایران، با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی انجام شده و دوره مورد مطالعه سال های (1382-1373) و جامعه آماری تحقیق، صنایع کشور به تفکیک کدهای ISIC می باشد. برای مقایسه تطبیقی داده های آماری و تجزیه و تحلیل آن ها دوره مورد مطالعه به دو دوره پنج ساله تقسیم شده است. نتایج کلی تحلیل های انجام شده نشان داد که، الف- گسترش ICT باعث رشد اشتغال در اقتصاد ایران شده است. ب- با گسترش ICT، رشد اشتغال و بهره وری در صنایع تولیدکننده ICT در دوره مورد مطالعه مثبت و بالاتر از کل اقتصاد کشور است. ج- با گسترش ICT، رشد اشتغال و بهره وری در صنایع استفاده کنندهICT در دوره مورد مطالعه مثبت بوده ولی رشد بهره وری خیلی بیشتر از رشد اشتغال است. نتایج این تحقیق نگرانی حاکم بر فضای تصمیم سازی و تصمیم گیری کشور که با گسترشICT، اشتغال کاهش می یابد؛ از بین برده و به چالش نظام سیاست گذاری کشور برای افزایش سرمایه گذاری در بخش ICT، پاسخ مستند و علمی ارائه کرده است.
    کلیدواژگان: فناوریاطلاعات و ارتباطات، اشتغال، بهره وری، صنایع تولیدکنندهICT، صنایع استفاده کننده از ICT
    چکیده زبان: فارسی
  • تحلیل فضایی بیکاری در ایران
    محمد جواد سعادت، زهرا(میلا) علمی، نعمت الله اکبری صفحه 151
    در ایران، نرخ های بیکاری منطقه ای، تفاوت های گسترده ای را نشان می دهند. به طوری که در سال 1385، نرخ بیکاری استان سیستان و بلوچستان 5/31 درصد و استان یزد87/7 درصد بوده است. این تفاوت، در سطح شهرستان ها، گسترده تر می باشد. به عنوان مثال، در سال 1385، نرخ بیکاری شهرستان سراوان استان سیستان و بلوچستان 87/59 درصد و شهرستان ابوموسی استان هرمزگان 15/0 درصد بوده است. از این رو، به دلیل تفاوت های منطقه ای نرخ بیکاری، بررسی آن در فضایی جغرافیایی حائز اهمیت می باشد. در این مقاله، با استفاده از مدل های اقتصادسنجی فضایی که در مورد خودهمبستگی فضایی کاربرد دارند و داده های اقتصادی- اجتماعی سال 1385 مرکز آمار ایران، ساختار فضایی تفاوت های بیکاری منطقه ای ایران را در سطح 336 شهرستان، بررسی کرده ایم. هدف اصلی، توضیح تفاوت های موجود در بیکاری مناطق مختلف ایران با استفاده از یک مدل مقطعی بوده است. یافته های ما نشان می دهند که در بازار کار ایران، در سال 1385 دو پدیده خودهمبستگی فضایی مثبت بین متغیرها و ناهمگنی فضایی میان آن ها وجود داشته است. اینکه مناطق با بیکاری بالا و یا پایین، خوشه هایی را در فضا تشکیل داده اند نشان دهنده وجود خودهمبستگی فضایی میان مناطق است و اینکه در بعضی موارد، رفتارهای عوامل اقتصادی، با توجه به تجزیه و تحلیل داده های فضایی توضیحی (ESDA) ناپایا هستند، نشان دهنده ناهمگنی فضایی است که پایداری و دوام فضا را اثبات می کند.
    کلیدواژگان: تحلیل فضایی، بیکاری منطقه ای در ایران، وابستگی فضایی، خودهمبستگی فضایی
    چکیده زبان: فارسی
|
  • Financial Liberalization and Its Role on the Financial Development with Respect to the Legal and Institutional Environment (a Comparison of Less Developed and Emerging Market Countries)
    Akbar Komijani, Jafar Ebadi, Nahid Poor Rostami Page 6
    Monetary and banking crisis in some countries which had implemented financial liberalization policies, during the period of 80s and 90s, has shown the necessity of paying more attention to the institutional environment of the countries. In this research, we modeled the role of public (legal) institutions necessary for financial development in banking sector. We defined two levels of public institutions indexes; the public institution or index1, which is the first principal component of the control of corruption, law & order and bureaucracy quality; the public institution or index2, which is the first principal component of the last three components along with government stability & religious tensions. Through a panel data analysis, encompassing 92 countries (including 33 less developed, 38 emerging market and 21 industrialized countries) over the period of 20 years ranging from 1985 to 2005, we explore several dimensions of financial developments including the role of legal institutions. The results indicate that well-developed legal institutions are preconditions for financial openness to lead the banking sector development. The findings suggest that a sufficient institutional level is a pre-requisite for positive effect of financial openness on financial development and economic growth. Average level of public institution in Iran, is also lower than this threshold level. It means that the actual legal and institutional environment in Iran would not support a rapid financial liberalization policy.
    Keywords: Financial Liberalization, Financial Development, Legal Institutions, Institutional Environment, Threshold Level
    Abstract Original: Persian
  • Money Market Development and Economic Growth
    Ali Taiebnia, Reyhane Safaee Page 31
    Economic growth and improvement has always been every nation’s desires and goals. In the developing countries, such desires are even stronger since they feel a considerable difference between themselves and developed countries, exist.Developing countries however, instead of following the ways that caused accomplishments in the world, tried to find a shortcut to get to their goals with respect to some important well-known theories in advanced countries. As such, this question arises that, which theory to follow in order to get to our goal in a shortest possible period?Survey results show that improvements of financial institution can provide capital and lead to manufacturing activities and economic growth. Indicators are set to evaluate the growth of financial institutions activities. Based on those indicators developed countries and developing countries can be compared in terms of financial market progress with respect to their economic growth. Results also show that, in Iran like some other developing countries, financial markets have not met the required growth yet, therefore growth of such markets are advisable in order to achieve economic growth target.
    Keywords: Economic Growth, Investment Efficiency, Money Market Development, Financial Institutions
    Abstract Original: Persian
  • The Monetary Approach to Exchange Rate: Case Study in MENA Countries
    Hossein Asgharpur, Ali Rezazadeh, Majid Feshari Page 55
    The monetary approach happens to be one of the oldest approaches to determine the exchange rate changes. This paper investigates the monetary variables effects on nominal exchange rate in Middle East and North African Countries (MENA). For this purpose, panel data econometrics technique has applied during 1975-2005 period. The empirical results indicate that the monetary model is able to convincingly explain the exchange rates behavior in MENA Countries. In fact, empirical evidence implies that there is a significant relationship between nominal exchange rate and monetary variables such as liquidity differential, output differential, real interest rate differential in Middle East and North African countries.Hence, by decreasing the real interest rate and liquidity growth and increasing economic growth, the policy makers can improve the exchange rates in these countries, particularly in Iran.
    Keywords: Exchange Rate, Monetary Approach, Panel Data, MENA
    Abstract Original: Persian
  • Performance Evaluation of Banking Industry by Use of Data Envelopment Analysis: (Case study: Babol Valiasr Funds Branches)
    Abolghasem Asna Ashari, Safar Farhang, Ali Zareshahi, Mohammad Sajad Sini Page 69
    The banking industry is of great importance to every one of us. With the availability of new technology and the Internet, more and more organizations are entering some aspect of the banking business and this result in intense competition in the financial markets. The performance of Islamic Investment Funds as a typical financial corporate can help to improve the practice of Islamic banking.In this paper using Data Envelopment Analysis to evaluate the performance of Valiasr investment funds in Babol city. In this way, researchers use some models as CCR, BCC and Input Efficiency Profile (IEP) to measure the efficiency of these funds. Result of scale efficiency in the year of 1384 shows that the branches of Shahid Bazaz, Bagh Ferdos, Shahid Geraeili, Tohid and Keshavari have not the scale efficiency. With respect to their return to scale (RTS), in order to reach the scale efficiency it is necessary that Shahid Bazaz branches decrease the level of its resources and others to increase their resources. Also, among the efficient branches, in the years of 1384 and 1385 Keshavarz and Markazi branches have been selected more as reference unit and hence those are considered as excellent units.
    Keywords: Islamic Investment Funds, Data Envelopment Analysis, performance Evaluation, Return to Scale
    Abstract Original: Persian
  • The Real Rate of Return on Reserves Currencies in Iranian Economy
    Mohammad Mahdi Mojarad, Saeed Daei Karimzadeh Page 93
    One of the key aspects of foreign reserves management in central banks is to determine the currency composition of foreign exchange reserves. One of the important indexes required for determining the optimal currency composition of reserves is the expected real rate of return on currencies. In this study, the ex post real rate of return in Iran on five important currencies -US dollar, euro, pound, yen and Swiss franc- was computed since the advent of euro (1st January 1999). To this end, proper import price index was suggested, computed and applied in calculating the rate of returns
    Keywords: Reserve Currency, Ex Post Real Rate of Return, Import price Index, Central Bank, Optimal Currency Composition of Reserves
    Abstract Original: Persian
  • The Effect of Accession in World Trade Organization (WTO) on Iran's Industry
    Ali Dehghani, Mohammad Abdi, Kamran Kheradmand Page 107
    This article seeks to examine the effects of the Iran’s accession to the World Trade Organization (WTO) on its industry through econometric methods. One of the crucial issue about the WTO’s agreement is to assess the post-agreement rates. Removal of non-tariff impediments and changing the charges for the custom tariffs of the imported and exported goods will bring about changes in economic structure of Iran. Iran’s industry in terms of the current situation- exclusively for government and also with low productivity in most of the industries is not able to compete with the global industry. If conditions improve, accession to WTO will improve industrial products. Based on the data from 1350 to 1385, the results of this article show that, in the case of Iran's WTO membership, if the average of custom tariff rates for the exported goods reduces to 40%, the industrial export increases to 200.2% and if the average tariff rates for the imported goods decrease to 14%, the industrial import increase to 5.6%, and consequently, pure industrial export will increase to 194.6%.
    Keywords: World Trade Organization, Tariffs, Export, Import, Industry
    Abstract Original: Persian
  • The Effect of Information and Communication Technology (ICT) on Employment with Respect to Iran's Economic Structure
    Mohammad Reza Sharifazadeh, Behzad Shiri Page 127
    Study of ICT's effect on employment level has been conducted using descriptive-analytical method due to statistics limitations and structure of Iran's economy and the study period covers 1994-2003 in industries of Iran based on the ISIC codes. To compare statistical data comparatively and their analysis the study period has been divided in to two 5-year periods. The general results of conducted analyses indicated that:a)Development of ICT has led to growing employment in Iran's economy; b)With the development of ICT, the growth of employment and productivity in ICT producing industries in the respective study period has been positive, in line with the objectives and ranks above Iran's economy;c)With the development of ICT, the growth of employment and productivity in ICT using industries during the study period has been positive but the growth of productivity is much higher than employment growth
    Keywords: ICT, Employment, Productivity, ICT Producing Industries, ICT Using Industries
    Abstract Original: Persian
  • Analysis of Spatial Unemployment in Iran
    Mohammad, Javad Saadat, Zahra Mila Elmi, Nematolahe Akbari Page 151
    In Iran, regional unemployment rates appear to vary widely. In the year 2006, unemployment rates in Sistan and Balochestan, and Yazd provinces were 31.5 and 7.87 percent, respectively. This disparity is widely in county level. For example, unemployment rate at Saravan county in the Sistan and Balochestan province was 59.87 percent, while this rate was 0.15 percent at Abomosa county in the Hormozgan province. Because of regional differences in unemployment rate, geographical analysis is important. In this paper, by using spatial econometrics models which is applied in spatial autocorrelation and Iranian census data in the year 2006, we analyze the regional differences unemployment rates among the 336 cities.On the basis of findings, there were two phenomena: there exist a positive spatial dependency or autocorrelation and geographical heterogeneity in Iranian labor market at the provincial level. Provinces marked by high unemployment rate, as well as those characterized by low unemployment rate, tended to be spatially clustered, demonstrating the presence of ‘spatial persistency’.
    Keywords: Spatial Analyze, Regional Unemployment in Iran, Spatial Dependence, Spatial Autocorrelation
    Abstract Original: Persian