نشریه تازه های رواندرمانی
پیاپی 19-20 (پاییز 1380)

استاد دانشمند دکتر علی شریعتمداری در شماره سوم سال سوم نامه فرهنگستان علوم مقاله ای با عنوان:«تفکر، تفکر انتقادی و تفکر خلاق» نوشته اند. چکیده آن چنین است: ((... تفکر به عنوان ویژگی اساسی انسان مطرح شده است. فرآیند تفکر، همان فرآیند تحقیق یا حل مساله است و از یک نظر، محور اساسی تعلیم و تربیت محسوب می شود)). ((برخی از روانشناسان و مربیان تفکر عادی را از تفکر انتقادی و فکر خلاق جدا می دانند. از نظر این دسته، این سه فرایند سه نوع تفکر را تشکیل می دهند. اما این سه نوع تفکر، یک فرایند تلقی می شود به سخن دیگر،درفرایند تفکر، انتقاد و خلاقت نیز دخیل هستند.)) ((مشابهت های اساسی میان تعریف هر یک از این سه فرایند یکسان بودن آنها را آشکار می سازد. افزون بر این ویژگی هایی که درمورد تفکر انتقادی مطرح می شود، در فرایند تفکر نیز مورد نظر اندیشمندان است.))

دراین مقاله استفاده ازتکنیک فهرست ساختاری ذهنی(Repertory grid)جهت اندازه گیری مفاهیم ذهنی کودکان توضیحی داده شده است.با توجه به سادگی زیاد تکنیک واین که بی واسطه محققین راقادربه دسترسی به مفاهیم ذهنی کودک می نمایدبیانگراین امر است که این تکنیک بدیع دراندازه گیری مفاهیم ذهنی کودکان کم توان ذهنی بایستی دارای کاربرد قابل توجه باشد.دراین مقاله چگونگی بکارگیری آن درکودکان باهرنوع توانمندی ذهنی به تفصیل توضیح داده می شود:به عنوان نمونه چگونگی انداره گیری مفاهیم بدنی کودکان به عنوان یکی ازمواردکاربرداین شیوه درمطالعه ای مقدماتی توضیح داده می شود.

این مقاله تحولات جدیددرفهم،ارزیابی ودرمان رفتارخودکشی راازدیدگاه روان شناختی موردبررسی قرارمی دهد.مطالعاتی که فرایندهای روانشناختی دخیل دررفتارخودکشی رادرافراداقدام کنننده به خودکشی موردبررسی قرارداده اند،نقایصی رادراین افرادپیداکرده اند،ازجمله،ضعف درحل مسایل بین فردی، نومیدی نسبت به آینده،ناتوانی درمهارعواطف،عزت نفس پایین وتحریف های شناختی،همچنین تحقیقات درجهت پیداکردن فرایندهای زیرساختی نظیربازیابی خیلی کلی خاطرات شخصی وکاهش انتظارتجارب مثبت خاص برای این نقایص گام برداشته اند.درمان اقدام کنندگان به خودکشی نیز باتمرکزبرموضوعاتی مانندراهبردهای مساله گشایی،امتدادمراقبت ممتدوپیگیری درمانی،کارروی انگیزه درمان،پرداختن به پدیده ناپیروی وتحریف های شناختی،نتایج امیدوارکننده ای به دنبال داشته است.

ناباروری به عنوان یکی از تلخ ترین تجربه های زندگی،مشکلات زناشویی متعددرا برزوجین تحمیل می کند.دراین تحقیق رابطه سبک دلبستگی بامشکلات زناشویی زوجین ناباروربررسی شد.سی زوج نابارور(60=(nبا تکمیل پرسشنامه دلبستگی بزرگسال وپرسشنامه وضعیت زناشویی گلومبک-روست دراین پژوهش شرکت کردند.براساس نتایج تحقیق،زوجین نابارور دارای سبک دلبستی ایمن کمتراززوجین ناباروردارای سبک دلبستگی ناایمن ازمشکلات زناشویی رنج می برند. نتایج تحقیقات نشان داد که میزان مشکلات زناشویی علاوه بر سبک دلبستگی شخص نابارورباسبک دلبستگی همسروی نیزهمبستگی دارد.نتایج واستلزامهای تحقیق دراین مقاله تییین وتشریح خواهندشد.

تعلیم خودآموزی کلامی گونه ای ازشناخت درمانی است،که براساس آن رفتارنابهنجار کودکان مبتلابه اختلال نقص توجه-بیش فعالی،نتیجه فقدان یانقصان فرایندهای شناختی مناسب ازجمله توجه وبازداری،فرض می شود.فقدان فرایندهای شناختی دراین کودکان باعث می شود،کودک نتواند رفتاروفرایندهای شناختی خود رابه طورمناسبی تنظیم کند. درنظریه لوریاویگوتسکی، یک کودک طبیعی بامیانجیگری زبان درطی رشدبه تنظیم فرایندهای شناختی نایل می شود.کودکانADHDدرصحبت شخصی(private speech)ونقش آن درسازماندهی رفتا، مشکل دارند. بنابراین درطی فراینددرمان ازطریق آموزش مستقیم ومشاهده الگوبه کودک می آموزندتابه درک مسئله وپیداکردن میانجی کلامی مناسب برای حل آن دست یابد،تابااستفاده ازکلام درونی، به خودکنترلی برسد.

یافته های تحقیقات جدیداقدامات جدیدی رادردرمان افسردگی بوجودآورده اندوراه های تازه ای راکه فردافسرده برای کمک به خودمی تواندیادبگیرددراین مقاله نویسنده موثرترین راه های کنترل افسردگی راارائه می دهد.دراین نوشته تفکرات منفی هسته اصلی افسردگی می باشند. بنابراین تغییردرتفکر، احساس وعمل شاه علامت افسردگی است.افرادافسرده می توانندبایادگیری نحوه شناختن تفکرات منفی خودودانستن اینکه چراآنهاغلط وغیرمنطقی هستندبه خودکمک کنند.

از 28 کودک مراجع به درمانگاه روانپزشکی اطفال شهیداسماعیلی(دانشگاه علوم پزشکی ایران)که طبق ملاک های تشخیصی DSMIVمبتلا به ADHD شناخته شده بودندویک گروه کنترل(شاهدمقایسه)کودکانی که بری ازاین اختلال تشخیص داده شده بودنددرخواست گردیدکه درموردبلندی صدای صحبت وتفسیرآن درحدراحت (M.C.L) یاقابل تحمل (TL) ابرازنظرنمایند.نتایج دال برآن بودکه کودکان مبتلابه اختلال فوق درقضاوت نسبت به هرنوع بلندی اصوات نیازمندسطح نرمترصوت بودند.ازنظرآماری کودکان گرفتاربه ADHD ازلحاظ سطوح راحت db(MCL=5IHL) وسطوح تحمل(TL=95DdBHL)موردانتخابشان نسبت به همتایان غیرگرفتاربه ADHD خویش تفاوت های شاخصی(MCL=59Db HL،TL=100Db hl) نشان می دادند. این یافته های باتفاوت های درکی موجودبین کودکان گرفتاربه ADHDیابری ازآن مرتبط به نظرمی رسند.دراین رابطه راه کارهای اداره کلاس درس اینگونه اطفال موردبحث قرارگرفته است.

رواندرمانی و مشاوره را به عنوان(دانش) به پرسش می گذاریم: در قالب دیدگاهی که در دانش های بالینی مشاوره، روانشناسی بالینی، رواندرمانی،... داریم نشان می دهیم که پرسیدن ازروش های بنیادی این دانش ها است. با ارائه چند مورد راه کارهایی را که پیدا کرده ایم با آنچه که سقراط و فروید داشته اند برابر می نهیم و روشن می سازیم که چگونه می توان برتر و بیشتر از این دو اندیشمند تلاش کرد؟! و به پرسش هائی چند پاسخ می دهیم. در هنگامه های رواندرمانی و مشاوره چه چیزی را؟ چرا؟ و برای چه؟ بپرسیم؟ چگونه می توان تلاشهای پژوهشی، تشخیصی، درمانی و مشورتی را در مشورتی را در پرسش ها همزمان و همسان ساخت؟ با چه نشانه هایی پرسش های رواندرمانی و مشاوره را از یکدیگر متمایز کنیم؟ چگونه می توان مشاوری درمانگر و یا درمانگری مشاورشد؟