مجله فنآوری زیستی در کشاورزی
سال هشتم شماره 2 (تابستان 1387)

در این پژوهش جوانه ها وگیاهچه های حاصل ازکشت مریستم درشرایط سترون به قطعاتی به طول 5 تا 7 میلی متر تقسیم شدند. قطعات حاصل از جوانه ها و گیاهچه ها (دو نوع ریزنمونه) به ارلن های حاوی محیط های کشت موراشیگ و اسکوک (MS) و نیچ و نیچ (Nitch & Nitch) منتقل شدند. هرظرف کشت درحکم یک واحد آزمایشی وتیمارهای مورد بررسی شامل نوع رقم در دو سطح (مارفونا و آگریا)، و نوع محیط کشت در دو سطح (موراشیگ و اسکوک و نیچ و نیچ) در قالب آزمایش فاکتوریل اجرا شد. گیاهچه های تولیدی که چند برگه شده و به طول 5-4 سانتی متر رسیدند و70 تا 80 روزبعد ریزغده ها برداشت شدند. تجزیه واریانس داده های حاصل نشان داد که فقط اثر رقم در تولید میزان گیاهچه از دو ریزنمونه (قطعات جوانه و قطعات گرهی ساقه) در سطح پنج درصد معنی دار می باشد. اما اثر نوع محیط کشت و اثر متقابل رقم × محیط کشت اختلاف معنی دار نشان ندادند. هر دو رقم آگریا و مارفونا در دو محیط کشت موراشیگ و اسکوک و نیز نیچ و نیچ از نظر میزان تولید گیاهچه در هر دو ریزنمونه وضعیت مشابهی داشتند. با مقایسه میانگین ریز غده های حاصل ازکاشت گیاهچه های ریشه دار در شرایط گلخانه، مشخص شد که رقم مارفونا ریز غده ی بیشتری نسبت به رقم آگریا تولید نمود

در این پژوهش به منظور بررسی اثر همخونی بر صفات اقتصادی از 22268 رکورد 10 لاین تجاری کرم ابریشم موجود در مرکز تحقیقات کرم ابریشم کشور شامل لاین های چینی 32، 104، 110،152، 154 و ژاپنی 31، 103، 107، 151 و153 استفاده شد که در طی سه سال پی درپی، مشتمل بر چهار دوره پرورشی و دو فصل بهار و تابستان پرورش داده شده بودند. داده ها با استفاده از دو مدل آماری متفاوت تجزیه و تحلیل شدند. در مدل نخست ضریب همخونی به عنوان متغیر پیوسته کمکی همراه با اثرات ثابت لاین، سال و فصل پرورش و جنس بود و در مدل دوم اثر همخونی به عنوان اثر ثابت دسته بندی شده، همراه دیگر عوامل یاد شده قرار داده شد. در هر دو مدل همه عوامل اثر بسیار معنی داری بر همه صفات داشتند (0001/0 > P)، تنها استثناء در این زمینه اثر غیر معنی دار همخونی بر وزن قشر پیله در مدل نخست بود. برای بررسی تفاوت میانگین ها از مقایسه میانگین های حداقل مربعات به روش توکی - کرامر استفاده شد. اختلاف میانگین ها بین سطوح اثرات ثابت در همه صفات، معنی دار بود (01/0>P). در مدل نخست، ضریب تابعیت جزئی از ضریب همخونی، در مورد صفات وزن پیله (0001/0>P) و درصد قشر پیله (01/0>P) معنی دار و در مورد وزن قشر پیله غیرمعنی دار بود. نتایج این بررسی نشان داد که افزایش همخونی در جمعیت های کرم ابریشم به طور معنی داری سبب افزایش وزن پیله و کاهش درصد قشر پیله می شود اما اثر معنی داری بر وزن قشر پیله ندارد. با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش می توان چنین نتیجه گیری نمود که افزایش همخونی اثر قابل توجهی بر کمیت ابریشم تولیدی ندارد. بنابراین احتمالا افزایش همخونی، حداقل در سطح مورد مطالعه در این جمعیت، بلامانع خواهد بود.

زنبور Aphidius matricariae Haliday (Hym.، Aphidiidae) به عنوان پارازیتوئید مهم بسیاری از شته ها در برنامه های کنترل بیولوژیک آفات استفاده می شود. در این پژوهش، پارامترهای رشد جمعیت زنبور A. matricariae روی شتهAphis fabae Scopoli (Hom.، Aphididae) و چهار رقم چغندر قند شامل IC، PP8، رسول و شیرین مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش ها در اتاق رشد با دمای 1±25 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 5±70 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. به منظور انجام آزمایش 20 زنبور ماده تازه ظاهر شده به طور جداگانه داخل قفس های شفاف مستطیلی (6×10×15 سانتی متر) که داخل هر یک 50 پوره سن سوم شته وجود داشت رهاسازی شد. پس از 24 ساعت زنبورها به داخل قفس های شفاف مستطیلی جدید و با همان شرایط قبلی منتقل شدند و این عمل تا پایان عمر زنبورها ادامه یافت. در نهایت تعداد مومیایی های تشکیل شده مربوط به روز و رقم مربوطه شمارش شدند. داده های به دست آمده با استفاده از روش جک نایف و نرم افزارهای آماری SAS و MINITAB تجزیه و تحلیل شد. در این پژوهش نرخ خالص تولیدمثل (Ro) روی ارقام IC، PP8، رسول و شیرین به ترتیب 31/13، 18/18، 54/16 و 58/18 ماده/ ماده/ نسل، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) به ترتیب 360/0، 406/0، 401/0 و 408/0 ماده/ ماده/ روز، متوسط مدت زمان هر نسل (Tc) به ترتیب 18/7، 14/7، 99/6 و 17/7 روز و مدت زمان دو برابر شده جمعیت به ترتیب 92/1، 70/1، 73/1 و 67/1 روز برآورد شد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت ارقام مختلف چغندرقند بر پارامترهای رشد جمعیت دشمن طبیعی اثر گذار است.

ساخت ورمی کمپوست از لجن فاضلاب یکی از روش های مناسب برای تبدیل آن به کودهای آلی می باشد. در این مطالعه، تاثیر نوع لجن و مواد حجم دهنده بر رشد کرم های خاکی ارزیابی شد. آزمایش در قالب طرح اسپلیت فاکتوریل در سه تکرار انجام شد که در آن نوع لجن (لجن خام، لجن تصفیه شده در هاضم، لجن آب گیری شده در لاگن ها و لجن خشک شده) فاکتور اصلی و نوع مواد حجم دهنده (تراشه چوب، برگ درختان و کاه گندم) و درصد آمیختن (صفر، 15، 30 و 45 درصد موادحجم دهنده و لجن فاضلاب) فاکتور های فرعی بودند. بعد از پنج ماه خواباندن گلدان ها در شرایط کنترل شده رطوبتی و حرارتی، فراوانی کرم ها و پیله تخم آن ها و وزن تر کرم ها اندازه گیری شد. فراوانی و وزن کرم ها و هم چنین فراوانی پیله های تخم تولید شده در تیمارهای دارای لجن خشک نهایی به طور معنی داری بیشتر از سایر تیمارها بود. از بین مواد حجم دهنده تراشه چوب مناسب ترین ماده برای کاربرد در تولید ورمی کمپوست از لجن فاضلاب بود. بین برگ درختان و کاه گندم تفاوت معنی داری از این نظر وجود نداشت. مناسب ترین درصد آمیختن لجن با مواد حجم دهنده از نظر رشد کرم ها 30 درصد (حجمی/حجمی) بود. بنابراین، استفاده از لجن خشک نهایی با 30 درصد آمیختن تراشه چوب برای ساخت ورمی کمپوست و استفاده از این تکنیک برای افزایش پایداری لجن فاضلاب تولیدی واحدهای تصفیه فاضلاب در کشور پیشنهاد می شود.

این بررسی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 1384 به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا در آمد. تنش خشکی به صورت قطع آبیاری بعد از مرحله ساقه رفتن (تنش شدید)، قطع آبیاری بعد از مرحله غنچه دهی (تنش متوسط) و قطع آبیاری بعد از مرحله گلدهی (تنش ملایم) اعمال شد. آبیاری کامل گیاه در تمام مراحل رشدی به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. ارقام مورد آزمایش شامل رقم محلی اصفهان، رقم ILو رقم LSPبودند. نتایج نشان داد تنش خشکی موجب کاهش معنی دار عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، تعداد طبق در بوته، درصد روغن دانه، محتوی نسبی آب برگ و سطح ویژه برگ گردید و صفاتی چون درصد پروتئین دانه و غلظت پرولین برگ در شرایط تنش افزایش نشان دادند. بنابراین گیاه گلرنگ در برخورد با تنش خشکی از نظر فیزیولوژیکی به طرق مختلفی واکنش نشان می دهد،، از یک طرف با افزایش انباشت پرولین (تنظیم اسمزی) به تنش خشکی واکنش نشان داده و از طرفی با کاهش سطح ویژه برگ (افزایش ضخامت برگ) در شرایط تنش، ضمن کاهش میزان تلفات آب، محتوی نسبی آب برگ را در حد مطلوب حفظ می نماید. ضمنا تنش خشکی بر صفاتی چون تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و شاخص برداشت تاثیر معنی داری نداشت. در میان ارقام مورد آزمایش رقم محلی اصفهان با بیشترین تعداد طبق در بوته و تعداد دانه در طبق، بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد. در همه ارقام با افزایش تنش خشکی درصد روغن دانه کاهش و درصد پروتئین دانه و غلظت پرولین افزایش یافت. رقم محلی اصفهان با بیشترین مقادیر مربوط به درصد روغن و پروتئین دانه برتری خود را نسبت به دو رقم دیگر نشان داد و بدون اختلاف معنی دار با رقم ILدارای غلظت پرولین بیشتری نسبت به رقم LSP بوده و از طریق انباشت پرولین (تنظیم اسمزی) به تنش خشکی واکنش نشان داد. به طور کلی تنش شدید و متوسط اثر منفی و معنی داری بر اغلب صفات اندازه گیری شده داشت، ولی تنش ملایم اثر منفی معنی-داری بر این صفات نداشت. از این رو با اعمال تنش ملایم (قطع آبیاری پس از مرحله گلدهی) در گلرنگ ضمن کاهش هزینه های تولید می توان به عملکرد و درصد روغنی برابر با شاهد دست یافت.

به منظور بررسی کارآیی قارچ کش ریدومیل گلد (Ridomil-MZ، 58 WP) در کنترل بیماری پوسیدگی صورتی سیب زمینی در طول دوران انبارداری آزمایشی در قالب طرح کرت های خرد شده با چهار تکرار در طول سال های 84 و 85 در مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان (شاهرود) اجرا شد. پلات های اصلی شامل سه رقم سیب زمینی سانته، اگریا و مارفونا و پلات های فرعی شامل پنج تیمار: استفاده از قارچ کش ریدومیل به صورت ضدعفونی بذر(T1)، یک بار محلول پاشی با ریدومیل در زمان گل دهی (T2)، دو بار محلول پاشی با ریدومیل به فاصله 28 روز در زمان گل دهی (T3)، سه بار محلول پاشی با مانب به فاصله 10 روز در زمان گل دهی T4)) و شاهد (T5) بودند. غده های کاملا سالم جمع آوری شده از تیمارهای مختلف بعد از 1، 2 و 3 ماه انبارداری با عامل بیماری زا مایه زنی گردیده و پس از 6 روز انکوباسیون در دمای 25 تا 27 درجه سانتی گراد از انکوباتور خارج و برش داده شدند و به مدت 1 تا 2 ساعت جهت ایجاد رنگیزه صورتی در قسمت های آلوده، در معرض هوا قرار گرفتند و سپس میزان پیشرفت عامل بیماری در درون غده ها اندازه-گیری گردید. تجزیه مرکب (دو ساله) آماری داده ها و مقایسه میانگین های میزان پیشرفت بیماری در غده های تیمارهای مختلف در هر سه مورد نشان دهنده اختلاف معنی داری بین تیمارها در سطح احتمال آماری 1% بود. تیمار دو بار محلول پاشی با ریدومیل گلد به فاصله 28 روز در آزمایش یک ماه پس از انبارداری بیشترین کنترل را در پیشرفت عامل بیماری درون غده ها از خود نشان داد (میانگین میزان پیشرفت بیماری = 17/3 سانتی متر). در این آزمایش تیمارهای شماره 3 و سپس 2 و در نهایت 1، 5 و 4 به ترتیب در سه گروه آماری مجزا قرار گرفتند. تیمار یک نوبت سمپاشی با ریدومیل گلد تاثیر کم تری در کنترل پیشرفت عامل بیماری در هر سه آزمایش در مقایسه با تیمار دو نوبت محلول پاشی از خود نشان داد. نتایج نشان داد که با گذشت زمان از میزان مقاومت غده های تیمار شده با قارچ کش ریدومیل گلد در مقابل شبه قارچ عامل بیماری کاسته شده است، به نحوی که اختلاف میانگین پیشرفت بیماری در تیمارهای شماره 3 و 5 پس از 1، 2 و 3 ماه انبارداری به ترتیب 35/2، 02/1 و 64/0 سانتی متر بود. تنها در آزمایش سه ماه پس از انبارداری، بین سه رقم سیب زمینی در سطح احتمال آماری 5 درصد از نظر پیشرفت عامل بیماری اختلاف معنی دار مشاهده شد.

به منظور دست یابی به مطلوب ترین ژنوتیپ و تاریخ کاشت عدس، آزمایشی در سال زراعی 85-1384 در مزرعه آموزشی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه زابل به صورت طرح کرت های یک بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل تاریخ های کاشت (25 آبان، 15 آذر و 5 دی) و فاکتور فرعی شامل 5 ژنوتیپ عدس (توده محلی سیستان، رقم زیبا، توده محلی قزوین، لاین 949 و لاین 4605) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه در بوته، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار گرفتند، ولی صفات ارتفاع بوته و وزن صد دانه در تاریخ کاشت های مختلف تفاوت معنی داری نشان ندادند. مقادیر صفات مورد اشاره، در تاریخ کاشت 25 آبان بیشتر از سایر تاریخ های کاشت بودند. با تاخیر در کاشت، تمام صفات مورد بررسی روند کاهشی نشان دادند. بین ژنوتیپ ها از لحاظ صفات مورد بررسی اختلاف معنی-داری در سطح یک درصد مشاهده شد. تعداد شاخه در بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه و بیولوژیک تحت تاثیر اثر متقابل تاریخ کاشت و ژنوتیپ واقع شدند. بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار بین تعداد غلاف در بوته با تعداد دانه در بوته و هم چنین بین عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیکی و حداقل همبستگی منفی بین وزن صد دانه با عملکرد بیولوژیک مشاهده شد. توده ی محلی سیستان از نظر صفات مورد بررسی، به جز وزن صد دانه، برتر از سایر ژنوتیپ ها بود و در هر سه تاریخ کاشت به دلیل تولید بیشترین تعداد دانه در بوته، حداکثر عملکرد دانه را در هکتار تولید کرد، لذا در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه به عنوان ژنوتیپ برتر برای کاشت در منطقه پیشنهاد می شود.

به منظور ارزیابی اثرات جهت شیب و موقعیت زمین نما بر خصوصیات خاک و تاثیر این خصوصیات بر رشد، عملکرد و کیفیت بادام در منطقه سامان شهرکرد، از سه ترانسکت در شیب شمالی و سه ترانسکت در شیب جنوبی در پنج موقعیت زمین نما و از دو عمق صفر تا 40 و 40 تا 80 سانتی متری نمونه برداری خاک انجام گرفت. از دو درخت بادام در هر موقعیت زمین نما، نمونه برداری بادام صورت پذیرفت. هم چنین، در یکی از ترانسکت ها در هر یک از جهات شیب و در پنج موقعیت زمین نما، پنج پروفیل (مجموعا ده پروفیل در دو جهت شیب)، حفر و تشریح شد. نتایج نشان داد خاک شیب شمالی، درصد رس، ماده آلی، رطوبت و غلظت پتاسیم و ازت بیشتری نسبت به شیب جنوبی دارد (05/0p<) و کیفیت بهتر خاک، باعث افزایش معنی دار عملکرد و هم چنین، کیفیت بهتر بادام درختان شیب شمالی نسبت به شیب جنوبی شده است. علی رغم وجود خاک بهتر در موقعیت های پایین تر شیب، در هر دو جهت، عملکرد در این قسمت ها کاهش نشان می دهد که می تواند به دلیل سرمازدگی بادام در فصل شکوفه دهی آن باشد. نتایج نشان داد رده بندی خاک تا سطح فامیل توانسته است تاثیر خصوصیات خاک ها را بر عملکرد و کیفیت بادام به خوبی نشان دهد. به طور کلی به علت خاک حاصل خیزتر، شیب های شمالی جهت کشت بادام در این منطقه توصیه می شود. در موقعیت های پایین شیب نیز، کاشت ارقام دیرگل و مقاوم به سرمازدگی جهت افزایش عملکرد ضروری است.

در این پژوهش اثر نوع والد پدری بر میزان جوانه زنی تخمک سه رقم انگور استنواسپرموکارپ، ارقام فلیمسیدلس، یاقوتی و عسگری بررسی شد. گلهای این ارقام پس از اخته شدن، با دانه های گرده ارقام پدری، بیدانه سفید (والد بیدانه)، دیزماری یا مهدیخانی (والد دانهدار) و خودگردهافشانی (شاهد) گرده افشانی شدند. تخمکها 40 روز پس از گردهافشانی از حبه ها بیرون آورده و در محیط کشت نیچ و نیچ حاوی یک میکرومولار جیبرلیک اسید، 10 میکرومولار ایندول استیک اسید و 2/0 درصد زغال فعال کشت شدند و پس از جوانه زنی به محیط کشت MS با نصف مقدار نمکها انتقال یافتند. نتایج نشان داد که ژنوتیپ والد پدری بر میزان سیاه شدن و جوانه زدن تخمکها اثر معنی داری داشت، اما روی کالوسدهی، بزرگشدن و متلاشیشدن تخمکها تاثیر معنی داری نداشت. والد پدری بیدانه سفید باعث افزایش درصد سیاه شدن تخمکها و کاهش جوانهزنی آنها در مقایسه با خودگردهافشانی شد. والد پدری دانهدار در تلاقی های مورد آزمایش اثرات متفاوتی را نشان داد. در مقایسه با خودگردهافشانی، دیزماری جوانه زنی تخمکها را افزایش داد ولی مهدیخانی در این رابطه اثر معنی داری نشان نداد. به طور کلی، ژنوتیپ هر دو والد مادری و پدری بر نجات جنین انگورهای استنواسپرموکارپ موثر بودند.

اثرات میزان آب آبیاری و کاربرد کود نیتروژن بر جمعیت شته سیاه باقلا در کشت چغندرقند طی آزمایش دوساله ای در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش ها به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. فاکتور آبیاری در سه سطح (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه زراعی در سال 1384 و آبیاری پس از 70، 105 و 140 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A در سال 1385) به کرت اصلی و کود نیتروژن در سه سطح (200، 150 و 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در هر دو سال) به کرت های فرعی اختصاص یافت. جمعیت آفت با نمونه برداری هفتگی تعیین گردید. بیشترین میانگین جمعیت شته سیاه باقلا در سال اول در تیمار آبیاری 100 درصد نیاز آبی گیاه و در سال دوم در تیمار آبیاری پس از 70 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر و در هر دو سال در تیمار کودی 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد. دو برابر شدن دفعات آبیاری (تیمار 70 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر نسبت به تیمار 140 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر) در تیمار 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار باعث شد جمعیت شته سیاه باقلا 9/177 برابر افزایش پیدا کند.

از آن جا که ایران به دلیل مجاورت با دریا و هم چنین وجود فلات های البرز و زاگرس، کشوری بادخیز محسوب می شود، دور از ذهن نیست که در آینده نزدیک استفاده از فناوری انرژی باد در کشور توسعه چشم-گیری یابد. در این پژوهش تعیین بهترین زاویه پره و نسبت مخروطی پره یکی از راه های مناسب جهت افزایش توان تولیدی مطرح شده است. ابتدا سه مدل توربین های بادی سه پره ساخته شد. تمامی پره ها دارای ضخامت 20% و حداکثر قوس 6% از طول وتر می باشند. این مدل ها در مقابل سیستم مکانیزم تولید باد قرار گرفتند. با چرخش پره ها، میزان ولتاژ و جریان تولیدی توسط ولت متر و آمپر متر اندازه گیری شد و از حاصل ضرب ولتاژ و شدت جریان، میزان توان تولیدی به دست آمد. تمامی داده های برداشت شده از آزمایش، با استفاده از نرم افزارهای و و روش آماری آزمون دانکن مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها روشن ساخت که اختلاف موجود در بین توان-های به دست آمده از آزمایش در سرعت-های باد در سه سطح (8، 10 و 12)، زاویه حمله پره در پنج سطح (5، 10، 15، 20 و 25 درجه) و نسبت مخروطی در سه سطح (0%، 50% و 100%) از طول وتر معنی دار است. آزمون دانکن، تعیین کرد که در مدل توربین بادی سه پره، از بین پنج سطح زاویه حمله پره، زاویه 15 درجه با میانگین توان 8612/0 وات، از بین سه سطح نسبت مخروطی پره، نسبت 100% با میانگین توان 668/0 وات و از بین سه سطح سرعت باد، سرعت 12 با میانگین توان 078/1 وات بیش ترین توان تولیدی را داشته است. هم چنین تعیین شد مدلی که نسبت مخروطی آن 100% از طول وتر است در زاویه حمله 15 درجه و سرعت باد 12 نسبت به دو مدل دیگر بیش ترین توان تولیدی را داشته است که برابر با 304/2 وات در سطوح یاد شده است.

این مقاله به بررسی ماهیت و تیپ شناسی مشارکت گروه های مختلف دخیل در امور تعاونی های روستایی استان همدان می پردازد. از این جهت که تعاونی های کشاورزی هنوز فعالیت غالب در برنامه های مشارکتی توسعه روستایی استان محسوب می شوند، لذا مشارکت مردم در این تعاونی ها مورد توجه قرار گرفت. در انتخاب تعاونی های مورد مطالعه نوع تعاونی و ماهیت مشارکت مردم مورد بررسی قرار گرفت. سه تعاونی متفاوت در سه شهرستان استان همدان برای انجام این پژوهش انتخاب و مطالعه شد که شامل دو تعاونی تولید کشاورزی و یک تعاونی منابع طبیعی بود. «مشارکت» به عنوان فرآیند مداخله مردم محلی و کارکنان دولتی در فعالیت هایی با هدف بهبود امور اقتصادی روستائیان دیده شد. سطح مشارکت مردم از طریق اینکه چه میزان مردم یا اعضای هر تعاونی در فعالیت های انجام شده حضور فعال داشته اند نیز بررسی شد. به منظور افزایش روایی و پایایی یافته های پژوهش هر دو روش کمی و کیفی جمع آوری اطلاعات پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. اطلاعات لازم از طریق روش های مختلف نظیر پیمایش، مشاهده مستقیم، مشاهده مشارکتی، مطالعات کتابخانه ای و اسنادی، بحث های گروهی و مشارکتی و مصاحبه با افراد کلیدی جمع آوری گردید. به طور خلاصه می توان گفت که این تعاونی ها به مردم محلی (اعضا) فرصتی داده تا در تقویت معیشت خانواده و توسعه و بهبود وضع روستای خویش مشارکت داشته باشند هر چند این حضور در مراحل اولیه تاسیس و شکل گیری تعاونی ها یعنی طرح مسئله و مشکل یابی، طراحی و برنامه ریزی خیلی فعال نبوده و تصمیمات توسط گروه های خاصی اتخاذ می شده ولی در مراحل اجرایی و عملیاتی تعاونی مشهودتر و واقعی-تر بوده و مشارکت در کنترل و نگهداری تعاونی نیز محدود بوده و هنوز تصمیم گیری ها در این خصوص توسط عده ای محدود و با نفوذ صورت می گیرد