فهرست مطالب

جغرافیا - پیاپی 35 (زمستان 1391)

فصلنامه جغرافیا
پیاپی 35 (زمستان 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/09/29
  • تعداد عناوین: 15
|
  • عباس سعیدی، محمد محمودی، پروین خدادادی صفحه 5
    گردشگری را به طور کلی می توان سفر بیرون از خانه و محل کار، انجام فعالیتهای مرتبط در مقصد و تسهیلات موجود برای پذیرایی و پاسخگویی به نیازهای گردشگر تعریف کرد. به سخن دیگر، گردشگری را می توان به مثابه نظامی در نظر گرفت که دارای عناصر مختلفی است: محل مبدا (عنصر تقاضا)، محل مقصد (عنصر جاذبه)، همراه با عنصر سفر بین این دو محل و همچنین عنصر نتیجه (پیامدها). بدین ترتیب، از یک سو بایستی برای عنصر جاذبه در محل مبدا تقاضای کافی وجود داشته باشد و از سوی دیگر، ضمن برآورده شدن تقاضا و نیازهای گردشگر در محل مقصد، پیامدهای این فعالیت به درستی مورد ارزیابی قرار گیرد. این مقاله کوشش دارد، این عناصر را به صورت تطبیقی در دو ناحیه متفاوت مورد بررسی قرار دهد.
    کلیدواژگان: گردشگری روستایی، خانه های دوم، تجاری شدن اراضی روستایی، گردشگری محیطی، تثبیت جمعیت روستایی
  • ایرج تیموری، رحمت الله فرهودی، محمدتقی رهنمایی، مهدی قرخلو صفحه 19
    تهران یکی از 10 کلانشهر توسعه نیافته در بین 124 کلانشهر موجود در جهان است که با مشکلات متعددی از قبیل آلودگی هوا، آلودگی صوتی، آلودگی آب، مشکلات ترافیکی، کمبود مسکن، از بین رفتن و تخریب محیط زیست و تنوع زیستی موجود، آسیب پذیری در برابر حوادث غیرمترقبه طبیعی از قبیل زلزله، رانش، سیل، کمبود خدمات، سرانه ها، تاسیسات و تجهیزات شهری، فقر و نابهنجاری و... مواجه است.
    ایجاد شاخص های ارزیابی و بکارگیری روشی کارا به منظور دستیابی به آرمان توسعه پایدار جزو نیازهای اساسی و ضروری شهرهای امروزی ایران است. در حال حاضر حدود 440 شاخص برای ارزیابی و سنجش پایداری در دنیا وجود دارد. از بین این شاخص ها تعداد اندکی را بخاطر محدودیت در موجودیت داده ها و اطلاعات در کشور ایران می توان بکار گرفت. این مقاله قصد دارد با انتخاب شهر تهران به عنوان مطالعه موردی، شاخص هائی را برای ارزیابی پایداری شهر در بعد اجتماعی بیان دارد. پس از جمع آوری اطلاعات و داده های موردنیاز، اطلاعات موجود برای هر شاخص بی مقیاس گردید سپس با استفاده از منطق فازی و استدلال ممدانی به بررسی وضعیت و سنجش پایداری شهری در بین مناطق شهر تهران پرداخته شد. نهایتا شاخص نهایی پایداری با استفاده از منطق فازی محاسبه شد. نتایج حاکی از نابرابری در پایداری اجتماعی در بین مناطق شهر تهران است. در بین مناطق شهرداری تهران مناطق 1، 2 و 14 از وضعیت مطلوبی نسبت به سایر مناطق بر اساس شاخص های انتخاب شده دارا هستند.
    کلیدواژگان: توسعه پایدار شهری، شاخص های پایداری، پایداری اجتماعی، منطق فازی، تهران
  • تحلیل هیدروپلیتیک ایران و کشورهای همسایه / (مطالعه موردی کشوره ای عراق، ترکیه، جمهوری آذربایجان، نخجوان و ارمنستان)
    اسدالله حیدری صفحه 41
    امروزه حاکمیت و مدیریت بر منابع آبی، علی الخصوص منابع آبی مشترک بین کشورها در ارتباط با برنامه های توسعه آنها و یا بکارگیری آن در سایر بخش ها، مورد توجه ژئوپلیتیست ها، سیاست گذاران و بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای قرار دارد. ماهیت سیال آب حل مسائل پیرامون آن را در بین واحدهای سیاسی از جمله دولتها را بسیار دشوار، پیچیده و چند بعدی نموده است بر همین اساس، با توجه به پیچیدگی هیدروپلیتیک ایران و کشورهای همسایه چهار فرضیه طرح و به روش های علی، تاریخی و توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و در نهایت، هر کدام از فرضیه ها در مورد کشورهای مورد مطالعه به صورت مجزا مورد بررسی قرار گرفته، سپس نتیجه گیری و ارائه پیشنهاد گردید.
    نتایج این طرح پژوهشی نشان داد، در هیدروپلیتیک ایران و کشورهای همسایه به دلیل پیچیدگی شرایط کشورها، تعدد عوامل تاثیرگذار در هیدروپلیتیک، شرایط خاص هر کدام از کشورها و نیز شرایط خاص در هر کدام از منابع آبی نمی توان از شیوه واحدی برای پیگیری مسائل منابع آبی مشترک استفاده کرد و لذا به تعداد منابع آبی مشترک، راه حل تدبیر شده نیاز هست.
    کلیدواژگان: هیدروپلیتیک، کشورهای همسایه، ایران، آب و توافقنامه
  • رحیم سرور، اصغر رشیدی ابراهیم حصاری صفحه 57
    یکی از چالش های فراروی برنامه ریزی مدیریت مطلوب شهری و منطقه ای در راستای شهر و منطقه پایدار عدم تعادل و توازن در میزان توسعه پایدار شهرهای استقرار یافته در منطقه است. هدف از مقاله حاضر سنجش و تحلیل میزان توسعه پایدارشهری در ساختارهای اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی- بهداشتی شهرهای استان آذربایجان شرقی به منظور تبیین سطوح متفاوت پایداری است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی با استفاده از مدل ترکیبی Topsis-AHP، ضریب آنتروپی، ضریب پراکندگی، نرم افزارArc GIS وSPSS است. داده ها و اطلاعات موردبررسی و تحلیل شامل30 شاخص است. مهمترین یافته های پژوهش نشان می دهد که شهر تبریز با دارا بودن 1378935 نفر و57.91 درصد از جمعیت شهری استان آذربایجان شرقی از لحاظ ساختارهای مورد بررسی گرفته در سطح توسعه پایدار خیلی بالا قرار گرفته است. شهرهای مراغه، میانه، مرند و سراب با دارا بودن 9.75 در صد از جمعیت شهری استان در سطح توسعه بالا قرار گرفته اند. گروه سوم شهرها که شامل شهرهای بناب، اهر، جلفا، صوفیان و ممقان با دارا بودن با 20.18 درصد در سطح متوسط توسعه یافتگی قرار گرفتند.مابقی شهرها که 62 درصد از تعداد شهرها و فقط 7.29 درصد از جمعیت شهری استان را شامل می شوند در سطوح پایین توسعه یافتگی در ساختارهای اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی- بهداشتی قرار دارند. همچنین یافته های پژوهش نشان می دهد که ضریب همبستگی محاسبه شده بین توسعه شاخص های تلفیقی ساختارهای اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی- بهداشتی شهرهای استان آذربایجان شرقی و تعداد جمعیت این شهرها برابر991.0با سطح اطمینان 99 درصد بوده و بنابراین یافته ها بیانگر توسعه شهرهای با جمعیت بیشتر و توسعه کمتر شهرهای کوچک و با جمعیت اندک است. لذا می توان نتیجه گرفت که این نتایج بیانگر آن است به لحاظ توسعه کلی الگوی فضای ناحیه ای در پهنه استان الگوی مرکز – پیرامون است.
    کلیدواژگان: توسعه پایدار، ساختار اقتصادی، اجتماعی، ساختار فرهنگی، بهداشتی، آذربایجان شرقی، مدلTopsis، AHP
  • عیسی ابراهیم زاده، شکرالله زارعی صفحه 83
    مراکز خدمات بهداشتی و درمانی از مهمترین کاربری های شهری است که به طور مستقیم در تامین سلامت فرد و جامعه دخیل هستند. دسترسی سریع، به موقع و ارزان به این مراکز در هر جامعه، به خصوص در جوامع شهری اهمیت فوق العاده ای دارد. در این تحقیق چگونگی توزیع خدمات مراکز درمانی و بیمارستانی شهر فیروزآباد با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و استانداردهای شهری و شاخص های تاثیرگذار، تحلیل و ارزیابی شده و ضمن ترسیم وضع موجود چگونگی وضع مطلوب آن با مکانیابی مراکز بهداشتی و بیمارستانی جدید ارائه گردیده است. بدین منظور با در نظر گرفتن معیارهایی چون واقع شدن در همجواری کاربری مناسب، فاصله از کارگاه های صنعتی، نزدیکی به راه های اصلی، نزدیکی به فضاهای سبز شهری، نزدیکی به مراکزشهری، فاصله از سایر مراکز بهداشتی و واقع شدن در شیب مناسب، مکانیابی بهینه این کاربری ها تعیین و تبیین شد. جهت تحقق این مهم ابتدا داده های مکانی جمع آوری شده، سپس پایگاه اطلاعاتی تشکیل شد و نقشه های مورد نیاز تهیه و هر یک از معیارها به یک لایه اطلاعاتی در GIS تبدیل گردید. آنگاه به هر کدام از لایه های اطلاعاتی بر اساس میزان اهمیتی که در مکان یابی مراکز بهداشتی دارند، با استفاده از مدل AHPوزن مناسبی اختصاص داده شد و نهایتا با بهره گیری از نتایج حاصل از تلفیق لایه های اطلاعاتی، زمین های شهر فیروزآباد تقسیم بندی گردید. با بهره گیری از نتایج حاصل از تلفیق لایه های اطلاعاتی، زمین های شهر فیروزآباد برای انتخاب مکان مناسب جهت کاربری بهداشتی- درمانی در 9 دسته از بسیار خوب تا بسیار ضعیف تقسیم بندی گردید؛ نتایج یافته ها بیانگر آن است که شهر فیروزآباد از توزیع مناسب مراکز بهداشتی درمانی برخوردار نیست، سپس مکان های انتخاب شده را با نقشه کاربری اراضی شهر فیروزآباد مقایسه نموده و مکان های متناسب جهت کاربری های بهداشتی درمانی جدید تعیین گردید.
    کلیدواژگان: مراکز بهداشتی، درمانی، سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)، مکان یابی، توزیع فضایی، شهرفیروزآباد
  • جواد اطاعت، حسین مهدیان، سجادمرادی نیا صفحه 105
    در عصر حاضر با توجه به رشد جوامع در ابعاد مختلف، امنیت ملی نیز وارد مرحله نوینی گردیده که تامین آن نه از طریق سنتی و افزایش قدرت نظامی، بلکه با رویکردی نوین و از طریق افزایش قدرت در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، نظامی، اجتماعی و...، حاصل می شود. در این میان ژئوپلیتیک هر کشور با در محوریت داشتن بحث قدرت، جایگاه ویژه ای در مسائل امنیت ملی آن کشور دارد. در جمهوری اسلامی ایران نیز، ژئوپلیتیک و خصوصا متغیر انرژی آن، در جهت دهی به سرنوشت کشور از اهمیتی راهبردی برخوردار است. ژئوپلیتیک انرژی ایران در دو بعد ژئواکونومیک (ظرفیت تبدیل شدن به یکی از اصلی‎ترین شرکای مصرف‎کنندگان بزرگ انرژی جهان) و ژئواستراتژیک (ایفای نقش استراتژیک در امنیت انرژی منطقه‎ای، جهانی و سازمان های بین المللی انرژی)، با افزایش وزن ژئوپلیتیک، قابلیت بالقوه تامین منافع و امنیت ملی کشور را دارا می باشد. تحقق چنین امری مستلزم بکار‎گیری یک دیپلماسی منسجم انرژی در کنار تعامل بیشتر با نظام جهانی ‎است
    کلیدواژگان: ژئواکونومیک، ژئواستراتژیک، امنیت انرژی، وزن ژئوپلیتیک، امنیت ملی
  • سیدموسی پورموسوی، حسین محمدیان، محمدهادی پوینده، حسین خراشادی زاده صفحه 127
    قرن بیست ویکم قرن شهرهاست، چرا که اکنون بیش از نیمی از مردم دنیا شهرنشین اند، بر این اساس اغلب صاحبنظران علوم اجتماعی و انسانی بر این باورند که سرنوشت بشر امروز و آینده در شهرها رقم می خورد.
    قدرت ملی به عنوان مفهومی ژئوپلیتیکی، ویژگی و صفت جمعی برای افراد یک ملت را منعکس می کند و همزمان به عنوان یک صفت فردی در رابطه با یک کشور و یک دولت تجلی پیدا می کند. قدرت وقتی در قالب یک جامعه یا ملت نگریسته می شود، از برآیند توانائی های آن جامعه، قدرت عمومی و کلی آن پدیدار می شود. بنابراین مجموعه انسان هایی که تشکیل ملتی را داده که در شکل یک کشور سازمان سیاسی پیدا کرده اند، دارای قدرتی هستند که از برآیند قوای ترکیب شده آنها بدست می آید و می توان آن را قدرت ملی آن کشور یا ملت دانست جهان شهرها به این دلیل در قدرت ملی کشورها موثرند که به مثابه مراکز فرماندهی اقتصاد جهانی و کانون هایی حیاتی جریان کالاها، افراد و عقاید، می توانند به تولید قدرت و فرصت سازی برای پیشبرد نقطه نظرات، سیاست ها، اهداف و برنامه های کشور خود در سطح منطقه ای و جهانی عمل کنند.
    این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نقش اقتصادی شهرهای جهانی در قدرت ملی کشورها می پردازد. یافته های تحقیق نشان می دهد، با ملاحظه وضعیت فعلی قدرت ملی کشورها و تعداد شهرهایی که در روند جهانی شدن دارای رتبه های بالا هستند می توان دریافت که رابطه مستقیمی بین جهانی شدن و سیاست های توسعه ای و فراملی کشورها و پیدایی شهرهای جهانی وجود دارد و به مقداری که یک کشور در اقتصاد، سیاست، امنیت و فرهنگ بین المللی و جهانی صاحب جایگاه و نقش است به همان نسبت شهرهای آن کشور هم وارد عرصه جهانی می شوند.
    کلیدواژگان: قدرت ملی، شهرجهانی، نقش اقتصادی، شبکه جهانی
  • علی اکبر عنابستانی، اعظم پورجمالی جعفرآباد صفحه 147
    مدیریت روستایی در ایران در گذشته نوساناتی را پشت سر گذاشته است اما امروزه با مدیریت نوین روستایی امید می رود که فضاهای روستایی تغییرات مثبتی را تجربه نمایند و در این فرایند انتظار می رود که خود روستاییان نقش بیشتری را از طریق توسعه درونی با بهره گیری از سرمایه اجتماعی ایفا کنند. در این مقاله تلاش شد تا میزان اثرگذاری مدیریت روستایی بر توسعه درون زای روستاها مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی- تحلیلی است که برای گردآوری اطلاعات از روش های میدانی و اسنادی کمک گرفته شده و بر اساس آن با توجه به حجم جامعه آماری (1711 خانوار)، حجم نمونه خانوارهای مورد پرسشگری بر پایه فرمول کوکران برابر 231 خانوار بوده است.یافته های مطالعه بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون رگرسیون دو متغیره نشان می دهد که شدت تاثیر متغیر عملکرد مدیریت روستایی بر سرمایه اجتماعی روستا 462/0 است که بیانگر تاثیر متوسط و مثبت عملکرد مدیریت روستایی بر سرمایه اجتماعی روستا است. عوامل اقتصادی بیشترین تاثیر را در میزان شکل گیری سرمایه اجتماعی داشته است، به طوری که به تنهایی 54 درصد از تغییرات سرمایه اجتماعی را تبیین می کند. با توجه یافته ها، راهکارهایی شامل تجهیز و سرمایه گذاری در امور اقتصادی روستاها، تقویت ارزش هایی مانند شایسته سالاری در سطح مدیران محلی روستایی، به کار بردن تشویق و ترغیب اجتماعی و دادن پشتیبانی عاطفی از سوی مدیریت محلی و سطوح بالاتر مدیریت توسعه روستایی و غیره پیشنهاد شده است.
  • مسعود تقوایی، امید مبارکی صفحه 171
    این مقاله به بررسی سیستم های شهری کلان منطقه آذربایجان در سالهای 1335تا1385می پردازد. روش پژوهش به صورت تحلیل محتوا و آماری می باشد. اطلاعات مورد نیاز به صورت اسنادی گردآوری شده و ضمن پردازش و طبقه بندی داده ها به بررسی وضعیت شهرهای شمال غرب ایران با مدل های مختلف نظیر مدل رتبه اندازه، رتبه اندازه تعدیل شده، ضریب آنتروپی، منحنی لورنز، ضریب جینی و شاخص تمرکز شهری پرداخته شده است.
    هدف از این تحقیق آشنایی از میزان تعادل در نظام شهری کلان منطقه آذربایجان است. نتیجه پژوهش نشانگر آن است که نظام شهری شمال غرب تنها از لحاظ شاخص های ضریب تمرکز نخست شهری تا حدودی متعال شده است ولی در بقیه مدل های مورد بررسی نظیر رتبه اندازه، رتبه اندازه تعدیل شده، منحنی لورنز، ضریب جینی و ضریب آنتروپی از روند شبکه شهری کل کشور تبعیت کرده، و فاصله زیادی با حالت نرمال و استاندارد دارد. لذا این امر ناشی از افزایش تعداد شهرهای بسیار کوچک با جمعیت اندک و افزایش جمعیت شهرهای بسیار بزرگ در نظام شهری آذربایجان است. شهر تبریز بدلیل مرکزیت، سیاسی، اداری، مالی و... همچنان به عنوان نخست شهر برتر در نظام شبکه شهری شمال غرب قرار دارد و شهرهای ارومیه و اردبیل به عنوان مراکز استان ها در رده های بعدی قرار دارند. در مجموع هنوز سلسله مراتب شهری در شبکه شهری آذربایجان نسبت به مدل رتبه-اندازه «زیپف» و مدل تعدیل شده «بهفروز» فاصله زیادی دارد. لذا با ارائه خدمات و تقویت شهرهای کوچک و میانی و کاهش رشد شهرهای بزرگ در منطقه می توان باعث توزیع بهینه سلسله مراتب شهری در سطح کلان منطقه آذربایجان گردید.
    کلیدواژگان: سیستم های شهری، رتبه، اندازه، تمرکز شهری، ضریب جینی، کلان منطقه آذربایجان
  • محسن رنجبر صفحه 195
    حوضه های شمالی کشور از جمله مناطقی هستند که میزان درصد زمین لغزش آنها به طورنسبی زیاد بوده و همچنین ترکیب عوامل طبیعی و انسانی باعث وقوع خسارتهای زیاد ناشی از این پدیده شده است. بررسی عوامل موثر در وقوع زمین لغزشهای یک منطقه و پهنه بندی خطرهای حاصل از آن می تواند کمک موثری در کاهش خسارت های حاصل از این پدیده با دوری جستن از این مناطق بنماید. با این هدف لازم است تا نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش برای این مناطق تهیه شود.
    پهنه بندی زمین لغزش یکی از روش هایی است که به کمک آن می توان مناطق بحرانی را به لحاظ پایداری شیب مشخص نمود. تحقیق حاضر با هدف انتخاب و شناسایی مهمترین و موثرترین عامل در ایجاد وقوع زمین لغزش درحوضه کرگانرود تالش به انجام رسیده است. پس از بررسی های میدانی و تهیه لایه های اطلاعاتی از طریق نقشه ها و منابع موجود عوامل موثر در وقوع زمین لغزش های حوضه بررسی شده و مهمترین عوامل موثر به ترتیب زمین شناسی، شیب، نزدیکی به جاده، جهت شیب، نزدیکی به گسل، کاربری اراضی و نزدیکی به آبراهه ها شناسایی شدند. نتایج حاصل را که از طریق نقشه های شیب، جهت شیب، زمین شناسی، میزان پوشش گیاهی منطقه، نوع کاربری اراضی، فاصله از گسل و شبکه آبراهه و جهت شیب به دست آمده است. وزن هر یک از عوامل را از روش تحلیل سلسله مراتبی یا AHP و با مقایسه زوجی عوامل مذکور محاسبه و پس از تهیه نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش و با توجه به وزن نهایی هر عامل به این نتیجه می رسیم که عامل سنگ شناسی، شیب، جاده و جهت شیب در حوضه تالش به ترتیب مهمترین عوامل زمین لغزش منطقه موردنظر است. با توجه به نقشه پهنه بندی زمین لغزه، حوضه آبریز از لحاظ حساسیت به لغزش به پنج پهنه تقسیم گردید و مناطق با ریسک وقوع زمین لغزش زیاد تا بی خطر شناسایی شدند. بیشترین حرکات توده ای از نوع سولیفلوکسیون درمناطق مرتفع و مرتعی حوضه و دردامنه های روبه شمال و شمال شرقی و زمین لغزش نیز در اطراف جاده ها بویژه جاده های جنگلی و کوهستانی بیشترین وقوع را نشان می دهد.
  • احمد نوحه گر، فرشته شیرگاهی، طاهره افشار صفحه 211

    نیاز فزاینده به منابع آب در ایران، موجب بهره برداری بی رویه و سبب بر هم زدن تعادل طبیعی منابع آب زیرزمینی شده است. با توجه به اینکه استان هرمزگان یکی از مناطق کم باران کشور محسوب می شود، آبهای سطحی قادر به تامین نیاز آبی استان نیست. حوزه آبخیز ایسین با مساحت 5/47793 هکتار در حاشیه شمالی خلیج فارس قرار گرفته است. این حوضه جهت تامین آب مصرفی، نیاز مستمر به استفاده از منابع آب زیرزمینی منطقه دارد بنابراین، با افت سطح آب زیرزمینی روبرو شده و این روند تاکنون رو به تشدید بوده است. در این پژوهش پس از جمع آوری اطلاعات مربوط به مدیریت آبخیز در حوضه ایسین و شناخت ویژگی های طبیعی و تجزیه و تحلیل آن، حالتهای مختلفی که طی سالهای آتی ممکن است بدون مدیریت آبخیز و همراه با مدیریت آبخیز انجام گیرد، پیش بینی شده است. بدین منظور با تدوین 4 سناریو و تحلیل نتایج آن مشخص شد، در صورتی که مدیریت آبخیز در حوضه اعمال گردد مقادیر آب نفوذ یافته تقریبا یک و نیم برابر مقادیر آب نفوذ یافته در زمانی است که هیچگونه مدیریتی در حوضه اجرا نشود. بر این اساس با اعمال مدیریت آبخیز در حوضه ایسین و اجرای عملیات تغذیه مصنوعی پیشنهادی، در یک دوره بازگشت 25 ساله در سالهای خشک به طور متوسط 72/1 و در سالهای تر 63/6 میلیون مترمکعب در سال، آب از طریق بارش به سطح آبهای زیرزمینی حوضه افزوده خواهد شد.

    کلیدواژگان: مدیریت آبخیز، آبهای زیرزمینی، امکان سنجی، تغذیه مصنوعی، حوضه ایسین
  • حمیدرضا محمدی، طاهره میرزایی پور، رضا حسین پور پویان صفحه 229
    مجموعه هیدروپلیتیک امنیتی حوضه دجله و فرات همانند سایر حوضه های هیدروپلیتیک خاورمیانه با مشکلاتی بر سر آب و مدیریت آن روبه رو است. اما در این مقاله تحلیل مجموعه امنیتی هیدروپلیتیک دجله و فرات بیش از آنکه از زوایه تقسیم آب بین کشورهای مجموعه بررسی و تحلیل شود، از دیدگاه امنیتی و چالش های ناشی از سهم بری آب بر وضعیت ژئوپلیتیکی و مناسبات بین سه کشور ترکه، سوریه و عراق مورد پژوهش قرار گرفته است. براساس دستاوردهای این پژوهش هیدروپلیتیک حوضه دجله و فرات بیشتر تحت تاثیر مسائلی نظیر: هیدروپلیتیک امنیتی ترکیه، سوریه و عراق، طرح های توسعه ای آبی از جمله پروژه گاپ، کردهای جنوب خاوری آناتولی، سیاست های آبی دوگانه و متناقض سوریه، مسئله مدیریت آب در کشورهای مجموعه، و درآخر دلایل ناکامی آنها در رسیدن به توافق در راستای همکاری و همگرایی هیدروپلیتیک امنیتی حوضه دجله و فرات است. نتیجه این پژوهش بیان کننده چرایی پیچیدگی تقسیم آب و چالش های سیاسی و امنیتی ناشی از آن در بین سه کشور است، تصور چشم اندازی روشن برای این مجموعه امنیتی را در هاله ای از ابهام قرار داده است.
    کلیدواژگان: هیدروپلیتیک، حوضه دجله و فرات، امنیت
  • وکیل حیدری ساربان صفحه 263
    مطالعه حاضر با هدف کلی شناسایی عوامل موثر بر تقویت کارآفرینی کشاورزان در مناطق روستایی شهرستان مشگین شهر صورت گرفته است. روش مورد استفاده در این تحقیق کاربردی، اکتشافی، توصیفی و تحلیلی است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ای محقق ساخته بوده است که ضریب پایایی آن 85/0 برآورد شده است. جامعه آماری تحقیق شامل دو گروه کشاورز موفق (کارآفرین) 25 نفر و کشاورز عادی 25 نفر از سال 1389-1375 است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون آماری کروسکال- والیس و t تک نمونه ای و از طریق نرم افزار SPSS انجام پذیرفت. در این تحقیق درجه اهمیت هر یک از عوامل از دیدگاه نمونه ها تعیین شد. تبیین، توصیف و نتایج آزمون های آماری نشان داد که عوامل اقتصادی از اهمیت زیادی در میان دو گروه جامعه نمونه برخوردار است.
    کلیدواژگان: کارآفرینی، توسعه کشاورزی، کارآفرینی کشاورزی، توسعه روستایی، شهرستان مشگین شهر
  • محمد محمدی، علی اکبر مهرابی، مهدی قربانی، محمد امین خراسانی صفحه 279
    یکی از مهم ترین معضلات روستاها خصوصا در نواحی خوش آب وهوای ایران، تغییر کاربری اراضی کشاورزی است که علاوه بر پیامدهای اکولوژیکی، سبب تغییرات ناگهانی در اقتصاد و معیشت مردم روستا در درازمدت باعث تضعیف و اضمحلال تولید در روستاها خواهد شد. با این اوصاف، از مبانی مدیریت منابع طبیعی، اطلاعات مربوط به نقشه های تغییرات کاربری اراضی است. در پژوهش حاضر که در دو روستای آلکله و سی بن در شهرستان تنکابن انجام گرفته است، ابتدا نقشه های کاربری اراضی طی سال های 1366 و 1387 با استفاده از تصاویر ماهواره ای تهیه شد. در مرحله بعد با استفاده از روش تحقیق کیفی یا توصیفی نیروهای محرک انسانی موثر بر تغییرات کاربری اراضی در روستاهای مورد مطالعه بررسی شد که ابزار مورد استفاده در این مرحله، پرسشنامه خانوار بوده است. بر اساس نتایج این پژوهش در روستای آلکله و سی بن درصد زیادی از جنگل ها تخریب شده و جای خود را به اراضی مسکونی داده است. مهم ترین عامل تغییر کاربری در روستاهای آلکله و سی بن، مشکلات اقتصادی مردم (درآمد کم و نداشتن پشتوانه ی مالی) و به صرفه نبودن فعالیت های کشاورزی یا به عبارت دیگر بالا رفتن هزینه های کشاورزی و مشکلات مربوط به فروش محصولات است. همچنین رکود بازار ملک و قیمت زمین در چند سال اخیر مهم ترین نیروی بازدارنده تغییرات کاربری اراضی بوده و همچنین می توان با تدوین قانون کارآمد در خصوص کاربری زمین و حمایت دولت از کشاورزان و باغ-داران از تغییرات شدید کاربری اراضی جلوگیری و روند این تغییرات را تا حد زیادی متوقف نمود.
    کلیدواژگان: تغییرات کاربری اراضی، کشاورزی، نیروهای محرک انسانی، روستاهای آلکله و سی بن
  • حسن حسینی امینی صفحه 299
    پدافند غیرعامل و کاربرد آن در ژئوپلیتیک و برنامه ریزی شهری و منطقه ای تاریخچه ای طولانی دارد. صحت این ادعا را می توان در جنگ های صدر اسلام (سلمان فارسی) و تدابیر دفاعی همچون: حفر خندق و حصار، و ایران باستان در ساخت: زیگورات، کهندژ، شارستان، رباط، دیوار و... جستجو نمود، اما با توجه به پیشرفت تکنولوژی و تغییرات بنیادین در تسلیحات نظامی؛ لزوم بکارگیری پدافند غیرعامل نوین در کاهش تلفات و خسارات جنگهای نوین، به خصوص در شهرها بیش ازپیش احساس می شود. ایران به عنوان یک بازیگر مستقل بین المللی با اهداف ایدئولوژیک مثل: مردم سالاری دینی، اقتدارگرایی (عزت طلبی)، ضد هژمونی، حفظ تمامیت ارضی، استقلال سیاسی، الگوی پیشرفت بومی، تمدن معنوی، امنیت ملی، قدرت سازی، بازتولید قدرت، الهام بخشی، الگوی پیشرفت بومی و ایرانی اسلامی و... همچنین به دلیل قرارگیری در خاورمیانه و موقعیت های منحصر به فرد ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک، ژئواکونومیک، ژئوکالچرال، ژئوراهبردی، ژئوایدئولوژیک، هیدروپلیتیک، آئرواستراتژیک، ژئومدیا، رسالت جهانی و منطقه ایی و اعتماد به نفس ناشی از آن؛ مورد طمع، ترس و تهدید هژمونی جهانی است. این پژوهش از نوع کاربردی است و متغیرهای مورد بررسی در آن شامل شناسایی مکان های حیاتی، حساس و مهم شهریار، به منظور کاهش خسارت های ناشی از حملات دشمن، بالا بردن قدرت دفاعی، آستانه مقاومت ملی، بازدارندگی و شهرسازی دفاعی و نهایتا شکل گیری شهر قدرت و شهر ایرانی- اسلامی است. روش جمع آوری اطلاعات عمدتا کتابخانه ای بوده و با توجه به نوع تحقیق از مطالعات میدانی (مصاحبه) نیز استفاده شده است. در این مقاله از تکنیک ماتریسی برای بررسی انطباق نظام شهری شهریار با اصول پدافند غیرعامل استفاده شده است که به شناسایی شهرک اداری شهریار و تبعات تمرکز بیش از 40 مرکز در این شهرک پرداخته شده؛ نتایج پژوهش بیانگر عدم رعایت اصول پدافند غیرعامل در شهرک اداری شهریار است. بدین طریق می توان قبل از وقوع جنگ برای کاهش خسارات جانی و مالی نقاط استراتژیک شهر، جایی که ادامه حیات شهر و مقاومت آن وابسته به این مراکز است اقدام نمود.
    کلیدواژگان: پدافند غیرعامل، جنگ، شهرک اداری، شهریار، ژئوپلیتیک، برنامه ریزی شهری
|
  • Abbas Saidi, M.Mahmoudi, P. Khodadadi Page 5
    Tourism may be generally defined as travel outside one’s normal home and workplace, the activities undertaken during the stay in destination place and the facilities created to response tourist needs. In other words, Tourism can be described as a system with an originating area (the demand element) and a destination area (the attraction side) with a travel component linking the two, as well as a consequential component (impacts). Thus, on the one hand, should there be sufficient demand for the attraction element in the origin place and on the other hand, while satisfying the demand and needs of the tourist in destination, the impacts of this activity should be assessed properly. This article is an attempt, to examine comparatively these elements in two different areas.
    Keywords: Rural Tourism, Jawaherdeh, Sarvabad
  • I.Teimouri, R. Farhudi, M. T. Rahnemaei, M. Gharakhlu Page 19
    Tehran is one of the ten under developed metropolises among the 124 metropolises in the world, and as such is obliged to contend with a variety of problems; e.g. air, noise and water pollution, traffic jams, housing shortages, biodiversity reduction, vulnerability to probable earthquakes, lack of urban services, facilities, infrastructure, overcrowding, poverty and social vulgarities. An indicator of sustainable development must assess human development and sustainability. They can help incorporate information from physical and social sci¬ences in decision-making, and they can help measure and calibrate progress toward sustainable development goals. They can provide an early warn¬ing to prevent economic, social and environmental setbacks. They are also useful tools to communicate ideas, thoughts and values. This Article tends to choose Tehran as a study area and present social indicators for measuring social sustainability among the municipal regions in Tehran. Hence after collecting the information and data which were need, Fuzzy logic, were used. The results show high diversity among the regions in terms of social sustainability, in the case of Tehran the regions 1,2,14 have the best condition.
    Keywords: Urban Sustainable development, Sustainability indicators, Social Sustainability, Fuzzy logic, Tehran
  • A. Heydari Page 41
    Governance and management of water resources, especially water resources between countries with their development plans or use in other sectors, geopolitical concerns, policy and regional and trans-regional actors are. And this is due to the fluid nature of water and resolve issues surrounding the political departments of the government Very difficult, complex and multi-dimensional. Therefore the complexity Hydropolitics Iran and neighboring countries, proposed four hypotheses based on methods, historical and cross examined. Finally, each of the research hypotheses about the neighbors Test and were analyzed separately. Then, conclusions and recommendations separately In connection with the case study countries were presented. The results of this study showed that Water issues in Iran and neighboring countries due to the complexity and multiplicity of factors influencing living conditions Not a single version of the track in relation to water issues Neighbors used sometimes the number of common water solutions are needed.
    Keywords: Hydropolitics, Neighboring countries, Iran, water, Agreement
  • Rahim Sarvar, Asgar Rashidi Page 57
    Lack of balance and equality in sustainable development rate of the cities laid across the East Azarbaijan Province is one of challenges imposed on the sound urban and regional management planning which is necessary to achieve a sustainable city and region. This study aims at analyzing the urban sustainable development in socioeconomic and health-culture structures of the East Azarbaijan Province in order to determine the various levels of sustainability. This practical research was conducted using descriptive-analytical method. The Topsis-AHP model was used to find entropy coefficient, dispersion coefficient and Arc Gis and SPSS software were used as well. Thirty indices were analyzed as our data. The most important findings of the study show that Tabriz City with 1378935 people owns 57.91% of the urban population of the East Azarbaijan province and enjoys a very high sustainable development rate in terms of the analyzed structures. Tabriz is followed by Maragheh, Mianeh, Marand and Sarab (9.75%) in terms of having urban population of the province. With 20.18% of the urban population rate, the third group of cities including Bonab, Ahar, Jolfa, Soufian and Mamaqan are ranked in the medium class of development. The remaining cities, which constitute 62% of cities and only 7.29% of the urban population of the province, are categorized in the low ranks of the development in terms of socioeconomic and health-culture structures. Likewise, our findings show that the measured correlation coefficient for the consolidated indices of socioeconomic and health-culture structures of cities of the East Azarbijan Province was 0.991 with the confidence level of 99%; thus these findings indicate higher development in more populous cities and lower development in thin cities. Therefore, it can be concluded that the center-periphery model is dominant in this province.
    Keywords: Sustainable Development, Socioeconomic Structure, Health, Culture Structure, East Azarbaijan, Topsis, AHP model
  • Issa Ebrahimzadeh, Shokrala Zarei Page 83
    Health care facilities are directly involved in providing individual and community health. Quick, on time and affordable accessibility to every community center is essential, especially in urban communities.
    Materials And Methods
    In this study the lowness of the distribution of hospital services and medical centers in Firoozabad city is analyzed and evaluated using geographic information systems and standards and indices of urban influence and besides Drawing the current situation, how to locate it with the desired state of health centers and new hospital has been providing. In order to do this, basic spatial data was obtained from maps (1:5000) of Firoozabad council; So that in present conditions total health services per capita allocated to each person is approximately 1 meter. While this figure shows a 7/1m difference with the national standard, it is a fairly clear difference.
    Result And Discussion
    This study provides a suitable model for deployment and optimal distribution of medical services in Firoozabad. For this purpose, with regard to such criteria as being located in proximity to the appropriate user, the distance from the industrial workshops, close to main roads, close to urban green spaces, close to city centers, distance from health centers, location on the right slope, the optimal User location was identified and explained. To achieve this important, spatial data collected first then GIS database was established and the required plans prepared and any of the criteria in a GIS data layer was converted. Then for Modeling, to any of the layers based on the importance of seeking medical centers in place, appropriate weight assigned, using the AHP model.
    Keywords: health therapeutic, centers, GIS, Firoozabad City, optimal positioning, spatial distribution, location
  • J. Etaat, H.Mahdian, S.Moradinia Page 105
    nowadays,having regard to the social development in a veriaty of aspect national security is considently. therfore,it is not only capable of being retained traditionally and theyby the military power but also through anew approach and by means of increasing the power in the different aspect weather of politics,economy military and social affairs; As concerns the subject of power, geo-economy is of a paramount importance in the context of the national security issues. In slamic republic of iran geo-economy and energy in particular plays a significant role in the scope of national affairs. Therfore, geo-economy of energy in iran with respect to both geo-economic (the capasity of changing to van of the most important suppliers dealing with the biggest customers of energy throughout the world)and geo-strategic(playing astrategic role in the course of security of energy) view is of a pototenial capasity in order to retain the benefit and national security of the countiry by developing the geo-politicalmatters. Thus,it is necessarry to apply an efficiant diplomacy as well as communicating with the global system.
    Keywords: geo, economic, geo, strategic, energy security, geopolotics weight, national security
  • A.A.Anabestani, A. Purjamali Jafarabad Page 147
    Rural Management of Iran in the past has passed the oscillations, but today with rural modern management hoped that the rural areas should experience positive changes and in this process is expected to further the role of rural development through the use of internal social capital played do. This paper tried to amount of influence the village's endogenous development on rural management on must be examined. Research method in this paper has descriptive - analytical that field methods for collecting data and evidence taken and help upon the population size (1711 households), households under questioning in sample size formula based on Cochrane is designated 231 household. Study findings, based on the results of bivariate regression shows that the highly variable impact on performance rural management on social capital in villages 0.462 which represents moderate and positive impact on social capital in rural management performance is the village. Economic factors most influence the amount of social capital formation has, so that alone, 54 percent of social capital explains the changes. According to research findings, furnishing solutions including investment in rural economic affairs, strengthening democratic values such as decent local village-level managers, to apply to encourage social and emotional support from local management and higher level management and others proposed rural development was.
    Keywords: performance management, rural social capital, economic factors, social, cultural factors, personal characteristics of managers
  • M. Taghvaei, O. Mobaraki Page 171
    The present study attempts to investigate the urban hierarchy in Azarbaijan Huge Regional between 1957-2007. The research method is Content and statistical Analysis. The necessity data were collected by documental method. In addition to the analysis and sorting of the data regarding the situation of Azarbaijan cities based on different models such as Entropy index, Ginny Coefficients, Urban Concentration Index, and Rank –Size Model. The goal of research is information for equilibrium measure in urban system of Azarbaijan huge regional. The results of research is show that Azarbaijan urban systems was equilibrium for view of indexes of primate city. But for view models example rank-size, Behforooz, Lorenz curve, Ginny Coefficients, Entropy index to follow for trend of Iran urban system and have many space with normal mann er. Therefore this manner is results of increase number of small cities and addition of population of big cities. Tabriz city with reason centrality of political, administrative, financial,…to settlement with title primate city in Azarbaijan urban system and cities Uromiya and Ardabil with title province center to settlement rank of two and three. Ultimately, Urban Hierarchy in Azarbaijan Huge Regional has very gap compared with Zapf’s Rank-Size model and Behforooz adjustment model. Providing services and strengthening small and middle sized towns coupled with decreasing the growth of mega cities can lead to the optimal distribution of Urban system of cites all over the Huge Regional.
    Keywords: Urban system, rank, size, primate city, Gini Coefficients, Azarbaijan Huge Regional
  • Mohsen Ranjbar Page 195
    Landslides and the combination of natural and human factors causing this phenomenon are due to the high incidence of loss They. Factors in the occurrence of slip hazard of region departments that can help reduce the damage caused by the dumping phenomenon. With this aim it is necessary to map landslide hazard areas to be prepared for this. Zoning of Landslide is one of the ways that it can help to identify critical areas in terms of slope stability. This study aimed to select the most efficient identification of factors causing landslides Karganroud efforts have been carried out in the basin. After field studies and preparation of the maps and data layers available resources, factors of landslide area were evaluated and the most important factors of geology, slope, and distance of roads, aspects, fault, and land use and near the river were identified. Weight of each of the factors of hierarchical analysis or AHP with comparing paired mentioned factors computed after mapping zonation of landslide risk with respect to the final weight of each factor to this result, we note that the lithology, slope, road orientation gradients in the basin attempting to be the most important factors of landslide area. According to The landslide zonation map, the catchment area was divided into five areas susceptible to landslides and landslide risk to safety was high. Most mass movements Solifluction areas of high grassland basin in the north and east facing slopes Earth slip around forest roads and mountain roads, especially the most happening shows.
  • A. Nohegar, F. Shirgahi, T. Afshar Page 211

    Demand increasing in water resources in Iran has been caused to water exploitation and disturbing the ground water resources balance. In Hormozgan Province that is located in arid region of Iran, there is not balance between demand and supply of water resources. Isin Watershed that is covered 47793.5 ha area, located in the northern part of Persian Gulf. In this watershed, water supply depends on groundwater resource so has been faced to loss of groundwater level that this losing grows faster and faster. In this study, after collecting information about watershed management for isin watershed, identify and analysis of natural features, various states that may happen be with watershed management or without it, has been projected. Four scenarios developed for this purpose and analysis the results show that, if watershed management will be done in the isin watershed, the amounts of infiltrated water into the groundwater will be 1.5 times more than in which time that do not any watershed management. Accordingly, with implement the watershed management and artificial recharge operations, the average of rainfall infiltration into the groundwater will be 1.72 mcm per year in dry years and 6.63 mcm per year in wet years.

    Keywords: Watershed Management, groundwater, Feasibility, artificial recharge, Isin watershed
  • H.R. Mohammadi, T. Mirzaeipour, R. Hosseinpour Page 229
    Hydropolitical Security Complex of Tigris and Euphrates basin such as other shared rivers basin in the Middle East are facing with many problems over water management. But in this article analysis of Hydropolitical Security Complex of Tigris and Euphrates basin in terms of divide between the countries, has been studied, from the viewpoint of security and challenges resulting from divided water on geopolitical situation and the relations among Turkey, Syria and Iraq. Based on this research achievements Hydropolitics of the Tigris and Euphrates basin most affected by issues such as: Hydropolitical Security of Turkey, Syria and Iraq, water development plans, including Project Blue Gap, Kurds in southeast Anatolia, contradictory dual water policies of Syria, water management issue in the collection of countries, and Finally, reasons for their failure to reach an agreement on cooperation and convergence toward the Hydropolitical Security Complex of Tigris and Euphrates basin. The result of this research into the complexity of water and grazing starter political and security challenges resulting from it among the three countries is thought to clear perspective for the security in this collection has an aura of ambiguity.
    Keywords: Hydro politics, Tigris, Euphrates basin, Security
  • V. Heydari Sareban Page 263
    The total aim of present research is the recognition of the affecting factors on farmer’s entrepreneurship reinforcement on meshkinshar county rural regions. The used method at this research is exploring, descriptive, analytical, applied. The data gathering tool is researcher-made questionnaire that its reliability coefficient of that was estimated 0/85. The statistical population of present research is two group that including successful farmer (25) and farmer original (25) from year 1375 until 1385. In addition, the analyzing and survey of data has done by through of statistical test of the Kruskal-wallis and one sample t and SPSS software. At this research the importance degree of each factor were determined from point of view samples. At the end, Explanation, description and the results of statistical tests showed that economical factors have been from affecting factor between groups two from sample population.
    Keywords: Entrepreneurship, Agricultural Development, Agricultural Entrepreneurship, Rural Development, Meshkinshahr County
  • Hassan Kamran, Hassan Hosseini Amini Page 299
    Discussion about passive defense has a long history especially in construction of urban spaces as well as public buildings. Accuracy of this claim can be found in Initially of Islam wars and defensive measures such as digging ditches, making a fort. Now days is felt, that Should be improved in considerations of passive defense for reducing casualties of war due to advancement of technology and its impact on the development of WMD. A defensive consideration in urban development is most important because of Iran has strategic objectives and strategies such as: authoritarianism, Seeking glory, preservation of territorial integrity, political independence, pattern of local development and etc. Also considering to passive defense in countries especial in Iran due to their placement in the Middle East and having unique opportunities such as: geopolitical, geostrategic, geo-strategic geo-ideological on the other hand is important. The research is, applied. Office buildings sensitive of Shahriar city is as studied characterizes to reduce damage from enemy attacks. Generally collocated data is library and has been used field studies.At first in this study, was identified hazard zone in country also was determined building sensitive of shahriyar. So we can prevent financial and physical damages before occurrence of war where these damages are more than other parts of city.
    Keywords: Passive defense, hazard zoning, administrative City, Shahriar city